Có thật Bắc Kinh "không bận tâm" khi tàu sân bay Mỹ ghé thăm Đà Nẵng ?
Huyền Minh, RFA, 26/03/2020
Chuyến ghé thăm và giao lưu tại cảng Đà Nẵng giữa thuỷ thủ và nhân viên trên tàu sân bay USS Theodore Roosevelt với phía Việt Nam hồi đầu tháng 3 như là một minh chứng cho bước phát triển của quan hệ quốc phòng Việt - Mỹ.
Hình minh hoạ. Tàu sân bay của Mỹ USS Theodore Roosevelt ở biển Philippines hôm 18/3/2020 Reuters
Bỏ qua những khác biệt về chính thể cũng như ý thức hệ, Việt Nam và Hoa Kỳ có thể được coi là "các đồng minh tự nhiên", khi tìm thấy quan điểm chung về việc duy trì hoà bình và an ninh trên khu vực biển Đông, đồng thời cùng đối mặt trước một nhân tố gây bất ổn tại khu vực biển này, đó chính là Trung Quốc.
Cũng chính vì mối đe doạ qua các hành động hung hăng của Trung Quốc tại biển Đông, đặc biệt giai đoạn từ 2007 tới nay, quan hệ Việt - Mỹ đã có bước phát triển nhanh chóng. Tuy nhiên, cũng chính vì sự cản trở từ Trung Quốc, quan hệ Việt - Mỹ vẫn còn chưa đạt đến những bước đi như mong đợi.
Nhận xét về chuyến viếng thăm này của tàu USS Theodore Roosevelt, có nhiều ý kiến khác nhau. Có nhà nghiên cứu người Nga cho rằng "Bắc Kinh không bận tâm" vì điều này quá bình thường.
Vậy quả thực Bắc Kinh thực sự không bận tâm trước vì điều này theo Trung Quốc xảy ra là bình thường ?
Tờ Global Times, một ấn phẩm phụ bản của Nhân dân Nhật báo, chuyên thể hiện quan điểm "diều hâu", có bài viết của chuyên gia Cheng Hanping từ Đại học Nam Kinh viết về vấn đề này : "Mỹ và Việt Nam có hệ tư tưởng cực kỳ khác nhau và giữa họ tồn tại nhiều tranh cãi về nhân quyền, dân chủ và tự do ngôn luận. Điều này không thể đột ngột thay đổi vì tìm thấy một mục tiêu chiến lược chung. Quan hệ đối tác Mỹ-Việt sẽ không giống như quan hệ đối tác mà Mỹ có với Nhật Bản, Hàn Quốc và thậm chí là Philippines. Và có lẽ sẽ không bao giờ được như vậy". Trong một ấn phẩm khác của Global Times, Li Haidong thuộc Đại học Ngoại giao Trung Quốc viết : "Chuyến thăm của tàu sân bay Mỹ tới Việt Nam sẽ khó có thể thay đổi chính sách hợp tác của Việt Nam với Trung Quốc. Với sự tin tưởng lẫn nhau về chính trị, hợp tác kinh tế và hội nhập khu vực, một bên thứ ba sẽ khó có thể tác động đến mối quan hệ ổn định chung giữa Bắc Kinh và Hà Nội".
Trung Quốc đã chính thức xác nhận những bình luận của chuyên gia Li Haidong trên trang China Military Online : "Tăng cường kết nối quân sự Mỹ-Việt là một hiện tượng bình thường, nhưng mối quan hệ quân sự chặt chẽ hơn, thể hiện trong chuyến thăm của tàu sân bay Mỹ tới Việt Nam, sẽ không thay đổi chính sách hợp tác của Việt Nam với Trung Quốc".
Như vậy, quan điểm của Trung Quốc được thể hiện là việc tàu sân bay thăm Việt Nam không phải là điều đáng ngại ? Sự đáng ngại (nếu có) là việc thay đổi quan hệ Việt - Trung, mà điều đó khó có thể xảy ra vì nhiều lý do.
Thêm nữa, trên tờ Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng, Mark Valencia viết rằng "Liên minh chiến lược Mỹ - Việt khó mà tồn tại lâu".
Mark Valencia là một trường hợp khá đặc biệt vì ông ta là một nhà nghiên cứu tên tuổi của người Mỹ.
Người ta biết nhiều đến Mark Valencia khi ông ta là đồng tác giả trong cuốn sách rất nổi tiếng trong giới nghiên cứu biển Đông : "Chia sẻ tài nguyên biển Đông" (Sharing the Resources of the South China Sea). Mark Valencia cũng được mời tham dự rất nhiều lần các Hội thảo biển Đông do Học Viện Ngoại Giao tổ chức ở Việt Nam. Có một lần trong bữa tiệc chia tay ở Hội thảo như vậy, người ta nghe thấy Mark Valencia phàn nàn việc ông ta xin một số tiền để phục vụ việc nghiên cứu một đề tài nào đó, nhưng không được phía Mỹ chấp thuận. Và cơ hội đã đến với ông ta, Viện Nghiên cứu Nam Hải của Trung Quốc với Viện trưởng, cũng là một quan chức Trung Quốc, Ngô Sĩ Tồn (Wu Sicun) đã cung cấp một học bổng nghiên cứu hậu hĩnh cho Mark Valencia. Và từ đó, quan điểm của Mark Valencia luôn đả kích Mỹ và ủng hộ Trung Quốc.
Trong bài viết của Mark Valencia thể hiện rõ một số điểm nguỵ biện. Một trong những điểm nguỵ biện đó là việc khẳng định quan hệ Mỹ - Việt là liên minh chiến lược. Việt Nam đã nhiều lần thể hiện một cách chính thức về chính sách "Ba không", mà mới nhất là trong Sách trắng quốc phòng được xuất bản vào hồi tháng 11 năm 2019. Theo đó, Việt Nam không tham gia liên minh quân sự nào, không cho đặt căn cứ quân sự của nước ngoài tại Việt Nam và không đi với nước này để chống nước kia. Có lẽ đối với người quan tâm, chính sách "Ba không" này dường như là "lời nhắn gửi" từ Việt Nam đối với Trung Quốc.
Trung Quốc từ lâu không giấu diếm tham vọng chiếm hữu gần như toàn bộ biển Đông. Cho dù họ không thể đưa ra các bằng chứng cũng như các cơ sở pháp lý cho việc chiếm hữu ấy.
Có thể nói, duy nhất chỉ có Hoa Kỳ là có đủ sức để ngăn chặn sự bành trướng trên biển của Trung Quốc. Và cũng chính vì vậy, Trung Quốc luôn muốn "gạt" Hoa Kỳ ra ngoài khu vực biển Đông, với lý do "vấn đề biển Đông thì để cho các quốc gia khu vực biển Đông tự giải quyết".
Việt Nam cũng là "cái gai" trong con mắt của Trung Quốc khi nhìn về biển Đông. Việt Nam với lịch sử hàng ngàn năm luôn chống lại tham vọng lãnh thổ cường quyền của Trung Quốc, và nay, Việt Nam luôn chống lại tham vọng độc chiếm biển Đông từ Trung Quốc.
Chính vì vậy, việc quan hệ Việt - Mỹ phát triển, Trung Quốc không thể không "khó chịu".
Trong thực tế, Trung Quốc luôn muốn thực hiện chính sách "Phần Lan hoá" đối với Việt Nam. Nghĩa là giống như Phần Lan trước kia bị Liên Xô khống chế về chính sách đối ngoại. Trung Quốc muốn rằng, các vấn đề trong nước sẽ để Việt Nam tự quyết định, nhưng về đối ngoại, phải được sự chuẩn thuận từ Bắc Kinh.
Chúng ta đều biết, mỗi khi một lãnh đạo cao cấp của Việt Nam sang thăm Mỹ, thì luôn luôn trước đó, hoặc là chính lãnh đạo đó hoặc một lãnh đạo cao cấp khác được phái sang để "trao đổi" với Bắc Kinh.
Và chính vì vậy, trước các tín hiệu cho thấy sự phát triển quan hệ Việt - Mỹ không thể là thứ mà Bắc Kinh không quan tâm. Mà sự thực, Trung Quốc đang rất chú ý đến vấn đề này, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh cao độ Mỹ - Trung. Trung Quốc vẫn luôn coi Việt Nam như một "chư hầu" nằm trong vùng ảnh hưởng truyền thống của mình. Có chăng, Bắc Kinh đang dùng truyền thông, thông qua các luận điệu này, đánh đòn tâm lý để cảnh báo Việt Nam không nên đi quá xa, vượt ngoài sự cho phép của "thiên triều".
Huyền Minh
Nguồn : RFA, 26/03/2020
***************
Trung Quốc tố Mỹ ‘chơi trò nguy hiểm’ khi điều tàu chiến qua eo biển Đài Loan
VOA, 26/03/2020
Trung Quốc hôm 26/3 cáo buộc Hoa Kỳ là "chơi trò nguy hiểm" với chính sách hậu thuẫn Đài Loan, sau khi một tàu chiến Mỹ đi ngang qua eo biển Đài Loan, một địa điểm ‘nhạy cảm’ sau khi căng thẳng quân sự tăng cao giữa Trung Quốc và Đài Loan.
Tàu chiến của Hải quân Mỹ USS McCampbell (VOA Chinese)
Trung Quốc tức giận vì cho rằng chính quyền của Tổng thống Trump đã có những bước để tăng cường sự hỗ trợ cho Đài Loan, như bán thêm vũ khí, tiến hành các cuộc tuần tra gần Đài Loan, và hồi tháng trước đón tiếp Phó Tổng thống đắc cử Đài Loan, ông William Lai tới thăm Washington trong khi Trung Quốc coi Đài Loan là thuộc lãnh thổ Trung Quốc.
Phát ngôn viên của Hạm đội Thài Bình Dương (Hạm đội 7) của Hoa Kỳ, Anthony Junco, xác nhận rằng chiếc USS McCampbell, một tàu khu trục có tên lửa dẫn đường, đã đi ngang qua eo biển Đài Loan hôm 25/3 trong một hoạt động mà ông mô tả là ‘thường lệ, phù hợp với luật pháp quốc tế’.
Ông Junco nói việc tàu McCampbell đi ngang qua eo biển Đài Loan thể hiện cam kết của Hoa Kỳ đối với một khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương tự do và rộng mở. Ông tuyên bố Hoa Kỳ sẽ tiếp tục điều tàu đi ngang qua, máy bay bay qua khu không phận bên trên tuyến đường thủy này, và tái khẳng định Hải quân Mỹ sẽ hoạt động ở bất cứ nơi nào mà luật pháp quốc tế cho phép.
Bộ Quốc phòng Đài Loan xác nhận tàu chiến Mỹ đã đi ngang qua eo biển Đài Loan và trực chỉ hướng Bắc, với sự giám sát của các lực lượng vũ trang Đài Loan trong một ‘sứ mạng thường lệ’, Đài Loan nói thêm rằng không có lý do để báo động.
Tại Bắc Kinh, người phát ngôn của Bộ Quốc phòng Trung Quốc Nhậm Quốc Cường (Ren Guoqiang) tố cáo các ‘hành động tiêu cực’ của Mỹ để hậu thuẫn Đài Loan, kể cả các cuộc hành trình bằng đường thủy và đường không ngang qua Eo biển Đài Loan.
Reuters dẫn lời ông Nhậm nói rằng các hành động của Mỹ là ‘cực kỳ nguy hiểm’.
"Các động thái của Mỹ can thiệp nghiêm trọng vào nội tình Trung Quốc, phương hại nghiêm trọng tới hòa bình và ổn định ở eo biển Đài Loan và đầu độc các mối quan hệ quân sự Trung-Mỹ,"
Trong những tuần gần đây, không quân Trung Quốc đã tiến hành các cuộc tập trận gần Đài Loan, khiến đảo quốc này phải tức tốc điếu máy bay chiến đấu lên chặn và cảnh báo phi công Trung Quốc phảia rời khỏi khu vực.
Đài Loan nói các cuộc tập trận của Trung Quốc có tính cách khiêu khích, và kêu gọi Trung Quốc hãy tập trung chống dịch Covid-19 thay vì đe dọa đảo Đài Loan.
Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn đã đến thăm một căn cứ quân sự hôm 24/3 và cảnh báo về mối đe dọa từ Trung Quốc giữa dịch Covid-19.
*******************
Việt Nam : Hai trạm nghiên cứu mới của Trung Quốc ‘vi phạm chủ quyền’
VOA, 26/03/2020
Việt Nam hôm 26/3 lên tiếng yêu cầu Bắc Kinh "tôn trọng chủ quyền" sau khi truyền thông nhà nước Trung Quốc thông tin về hai "trạm nghiên cứu" mới vừa được khánh thành tại Đá Chữ Thập và Đá Subi, nơi Việt Nam tuyên bố chủ quyền.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng.
"Việt Nam yêu cầu Trung Quốc tôn trọng chủ quyền của Việt Nam, không có các hành động gia tăng căng thẳng, làm phức tạp tình hình và ảnh hưởng tới hòa bình ở Biển Đông và khu vực", báo Tiền Phong dẫn lời người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng nói tại cuộc họp báo trực tuyến hôm 26/3.
Trước đó, hôm 24/3, Tân Hoa Xã tường thuật lễ khánh thành hai "trạm nghiên cứu", mà báo chí quốc tế gọi là các cơ sở quân sự mới, trên hai đảo đá ở Trường Sa.
Theo tờ báo nhà nước Trung Quốc, hai trạm nghiên cứu với các phòng thí nghiệm về sinh thái, địa chất và môi trường "có mục đích hỗ trợ các nhà khoa học điều tra thực địa, lấy mẫu và nghiên cứu khoa học trên quần đảo Nam Sa [Trường Sa]".
Tuy nhiên, một số nhà nghiên cứu quốc tế cho rằng động thái mới nhất của Trung Quốc là bằng chứng cho thấy Bắc Kinh đang tranh thủ tình hình cả thế giới đang vật lộn với đại dịch Covid-19 để "lấn tới" trong quyết tâm xâm chiếm Biển Đông.
"Một số người có thể nghĩ rằng đại dịch virus corona đang diễn ra sẽ khiến Bắc Kinh mất tập trung khỏi các điểm nóng hàng hải này, nhưng thực tế hoàn toàn ngược lại", nhà nghiên cứu an ninh hàng hải Collin Koh nói với tờ Inquirer của Philippines.
Theo ông, quân đội Trung quốc "được cổ xúy để sẵn sàng chiến đấu, bất chấp đại dịch virus corona", và việc sử dụng lý do xây dựng cơ sở khoa học dân sự của Bắc Kinh là một trong những phương thức nhằm khẳng định yêu sách chủ quyền ít gây chú ý nhưng lại có kết quả không kém những chiến lược khác.
Tại cuộc họp báo hôm 26/3, Hà Nội nói rằng mọi hoạt động tại Đá Chữ Thập và Đá Subi đều "phải được sự cho phép của Việt Nam", và yêu cầu Bắc Kinh "tuân thủ quy định" trong bối cảnh các quốc gia ASEAN đang đàm phán với Trung Quốc về Bộ quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông.
Ngoài Việt Nam, Philippines và Đài Loan cũng tuyên bố chủ quyền trên Đá Chữ Thập và Đá Subi.
*******************
Dân quân biển Trung Quốc hoạt động ở quần đảo Trường Sa đang tranh chấp
Drake Long, RFA, 25/03/2020
Ngay cả khi khủng hoảng dịch bệnh do coronavirus gây nên đang hoành hành khắp Châu Á, Trung Quốc vẫn tiếp tục khẳng định sự hiện diện của họ ở Biển Đông bằng cách bố trí lực lượng dân quân biển quanh các đảo và rạn san hô thuộc Quần đảo Trường Sa. Thực tế này được Đài Á Châu Tự Do phân tích dựa trên dữ liệu theo dõi tàu biển và hình ảnh vệ tinh.
Bản đồ hiển thị đường đi của 5 tàu dân quân hàng hải Trung Quốc thông qua cụm đảo sinh tồn ở quần đảo Trường Sa trong ba tuần đầu tháng 3. RFA
Cụ thể trong tháng này một đội tàu Trung Quốc đã di chuyển qua Cụm Đảo Sinh Tồn, một nhóm các thực thể đang tranh chấp giữa Trung Quốc, Malaysia, Philippines, Việt Nam và Đài Loan. Trong số những thực thể quan trọng nhất trong khu vực này là Đá Tư Nghĩa và Đá Gạc Ma hiện do Trung Quốc kiểm soát, cùng Đảo Sinh Tồn và Đá Cô Lin của Việt Nam. Đội tàu vừa nêu được Nhóm Sáng kiến Minh bạch Hàng hải Châu Á nhận diện vào tháng 1 năm 2019 thuộc Lực lượng Dân quân Biển nổi tiếng Trung Quốc.
Năm tàu mà hành trình di chuyển được của chúng được RFA theo dõi hiện đang ở đá Gạc Ma, ở góc tây nam của Cụm đảo Sinh Tồn. Không phải ngẫu nhiên mà những tàu này hiện diện tại địa điểm trên vào những ngày kỷ niệm 32 năm trận hải chiến Gạc Ma hồi ngày 14 tháng 3 năm 1988. Đó là cuộc thảm sát của hải quân Trung Quốc khiến hàng chục binh sĩ Việt Nam thiệt mạng và Trung Quốc chiếm quyền kiểm soát đá này.
Hình ảnh vệ tinh chụp vào ngày 22/3/2020, phí Bắc căn cứ chiếm đóng của Trung Quốc tại đá Gạc Ma. Có thể thấy nhiều tàu không danh tính ở góc trên bên phải. Planet Labs Inc.
Như lệ thường, Trung Quốc không hề công khai hoạt động đưa tàu của họ vào Cụm đảo Sinh Tồn. Lực lượng Dân quân Biển Vũ trang Nhân dân (PAFMM) thường bao gồm những tàu được ngụy trang bề ngoài là tàu đánh cá - mặc dù những tàu này không tham gia đánh bắt cá. Sự hiện diện của những tàu này đồng nghĩa với việc 'treo cờ' cho Bắc Kinh trong vùng biển tranh chấp mà không cần sự hiện diện công khai của lực lượng quân sự có thể dẫn đến việc lên án của cộng đồng quốc tế.
Zack Cooper, một nhà nghiên cứu chuyên về các vấn đề an ninh châu Á tại Viện Doanh nghiệp Mỹ, phát biểu rằng Trung Quốc đang tiếp tục thái độ quyết đoán đối với các tranh chấp khu vực mặc dù đại dịch Covid-19 đang buộc thế giới để tâm vào.
"Bắc Kinh tăng cường hoạt động quân sự quanh Đài Loan và hiện đang có dấu hiệu thực hiện một số điều tương tự xung quanh Cụm Sinh Tồn. Đây chỉ đơn thuần là việc tiếp nối hoạt động trước nay hay cố ý lợi dụng tình hình xao lãng hiện nay để gây áp lực lên những quốc gia khác có tranh chấp, thì điều đó không được làm rõ", ông Cooper nói.
Phần mềm theo dõi tàu biển cho thấy năm tàu PAFMM - với các ký hiệu Yuetaiyu (Tàu cá) 18777, 18333, 18888, 18222 và 18555 - vào đầu tháng 3 đã qua lại giữa Đá Subi (do Trung Quốc bối lấp nên và thường là trạm dừng cho các tàu của Trung Quốc bố trí tới khu vực này) và đảo Thị Tứ, một thực thể do Philippines chiếm đóng và là nơi mà các tàu Trung Quốc từng can dự vào chiến dịch gây áp lực kéo dài, theo như tài liệu của Sáng kiến Minh bạch Hàng hải Châu Á cho thấy. Các tàu vừa nêu trước hết dừng tại Đá Ba Đầu, ở phía Đông Bắc Cụm đảo Sinh Tồn, từ ngày 3 tháng 3 đến ngày 8 tháng 3.
Sau đó, các tàu di chuyển về phía Tây Nam đến Đá Tư Nghĩa do Trung Quốc kiểm soát, đi qua đảo Sinh Tồn Đông do Việt Nam kiểm soát và xa hơn về phía Tây gần đảo Sinh Tồn. Các tàu này nán lại gần Sinh Tồn trong khoảng thời gian từ ngày 13 đến 18 tháng 3.
Số lượng chính xác các tàu Trung Quốc được triển khai đến khu vực rất có thể vượt con số năm tàu được RFA phát hiện bằng phần mềm theo dõi tàu biển. Hình ảnh vệ tinh cho thấy nhiều tàu khác tập trung tại Cụm đảo Sinh Tồn mặc dù danh tính của các tàu không rõ ràng. Khoảng 12 tàu đã di chuyển đến Đá Tư Nghĩa trong khoảng thời gian từ 8 tháng 3 đến 13 tháng 3.
Hình ảnh chụp cận từ vệ tinh ngày 22/3/2020. Có thể thấy nhiều tàu không danh tính ở góc trên bên phải phía Bắc căn cứ chiếm đóng của Trung Quốc tại đá Gạc Ma. Planet Labs Inc.
Ngoài ra, hàng chục tàu khác đã nán lại ở phía đông bắc của Cụm đảo Sinh Tồn, bên trong Đá Ba Đầu, ít nhất kể từ ngày 6 tháng 3 và vẫn ở trong khu vực này cho đến ngày 19 tháng 3. Đá Ba Đầu, tên tiếng Anh là Whitson Reef, là một rạn san hô cạn, không có đảo nhân tạo hoặc các cơ sở vật chất. Hình ảnh vệ tinh cho thấy các cụm tàu lớn được tụ lại với nhau.
Các tàu thuộc dòng Yuetaiyu ( Tàu Cá) đã từng đến Đá Tư Nghĩa do Trung Quốc nắm giữ và sau đó đến đảo Sinh Tồn do Việt Nam kiểm soát, đã di chuyển đến Đá Gạc Ma do Trung Quốc chiếm đóng hôm ngày 18 tháng 3. Một lần nữa, hình ảnh vệ tinh cho thấy số lượng tàu xuất hiện trong khu vực nhiều hơn hẳn so với năm tàu mà AIS, Automtatic Identification System (Hệ thống Nhận dạng Tự động), phát ra tín hiệu. Tất cả các tàu được yêu cầu phải có thiết bị phát đáp AIS để hỗ trợ mục đích theo dõi các trường hợp tìm kiếm và cứu hộ cũng như cho việc thực thi pháp luật. Mặc dù vậy, các tàu dân quân biển Trung Quốc thường xuyên tắt các thiết bị phát đáp AIS để che giấu hoạt động của mình. Rõ ràng đây là thực tế hiện nay khi hình ảnh vệ tinh cho thấy có ít nhất 30 tàu vừa xuất hiện tại Đá Gạc Ma.
Gạc Ma, tiếng Anh là Johnson Reef, chỉ là một đảo đá theo phán quyết của Tòa Trọng Tài Liên Hiệp Quốc năm 2016 đối với các yêu sách của Trung Quốc tại Biển Đông. Theo Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển, một đá chỉ là một thực thể "không thể duy trì việc cư ngụ của con người hoặc đời sống kinh tế của chính họ" và vì vậy không có quyền có vùng đặc quyền kinh tế hoặc thềm lục địa. Bất chấp phán quyết đó, Trung Quốc vẫn tiến hành xây dựng Đá Gạc Ma thành một đảo nhân tạo khác để có thể sử dụng làm căn cứ.
Tính đến ngày 23 tháng 3, các tàu PAFMM đã di chuyển một lần nữa đến cùng một địa điểm gần Đảo Sinh Tồn mà các tàu này đã đến trước đó vào ngày 13 tháng 3.
Drake Long
Nguồn : RFA, 25/03/2020