Phúc đáp Kháng thư của Liên Hiệp Quốc về nhà báo Phạm Chí Dũng
VNTB, 03/04/2020
Phúc đáp kháng thư của Báo cáo viên đặc biệt về việc thúc đẩy và bảo vệ quyền tự do ý kiến và biểu lộ ; Tổ công tác về giam giữ tùy tiện ; Báo cáo viên đặc biệt về quyền tự do hội họp và lập hội ôn hòa ; và Báo cáo viên đặc biệt về tình hình của những người bảo vệ nhân quyền.
Các cáo buộc được đưa ra trong kháng thư nêu trên là không chính xác, chủ yếu được đưa ra từ thông tin không có căn cứ và không phản ánh bản chất của vụ án. Ở Việt Nam, không ai bị truy tố, đưa ra xét xử, giam giữ hoặc quấy rối vì làm "người bảo vệ nhân quyền", vì đã thực thi quyền tự do ngôn luận hoặc hợp tác với các cơ chế nhân quyền của Liên Hợp Quốc.
1. Khung pháp lý và thực thi quyền tự do ý kiến và bày tỏ ở Việt Nam
Việt Nam luôn tôn trọng và đảm bảo quyền tự do ý kiến và bày tỏ và tự do báo chí. Hiến pháp Việt Nam 2013 đã bảo đảm rõ ràng rằng Công dân có quyền tự do ngôn luận và tự do báo chí, và có quyền tiếp cận thông tin, quyền hội họp, quyền lập hội và quyền biểu tình. Việc thực hiện các quyền đó sẽ được quy định bởi pháp luật (Điều 25) và rằng Công dân có quyền tham gia quản lý nhà nước và xã hội, tham gia thảo luận và kiến nghị với cơ quan nhà nước về các vấn đề của cơ sở, địa phương và cả nước.
2. Nhà nước tạo điều kiện để công dân tham gia quản lý nhà nước và xã hội : công khai, minh bạch trong việc tiếp nhận, phản hồi ý kiến, kiến nghị của công dân. điều 28.
Bên cạnh đó, khung pháp lý của Việt Nam củng cố thêm các nguyên tắc này bằng nhiều luật khác nhau liên quan đến tự do ngôn luận và tự do báo chí. Chương II của Luật Báo chí năm 2016 đưa ra các quy định cụ thể về quyền tự do báo chí và quyền của công dân được tự do bày tỏ ý kiến trên các phương tiện thông tin đại chúng. Chương XV của Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định về các quy tắc xử lý hành vi xâm phạm các quyền tự do cơ bản và quyền tự do dân chủ của công dân, bao gồm Điều 167, quy định về tội vi phạm quyền của công dân đối với quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tiếp cận thông tin và biểu tình ôn hòa. Hơn nữa, luật khiếu kiện năm 2011 và luật tố cáo của 2018 và nhiều luật khác có liên quan bảo vệ quyền của công dân khi quyền của họ bị xâm phạm, bao gồm các hành vi quấy rối hoặc đe dọa.
Trong thực tế, người Việt Nam được hưởng đầy đủ các quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí và truy cập thông tin có thể được chứng thực bởi sự tăng trưởng nhanh chóng và đa dạng của các phương tiện truyền thông đại chúng trong cả nước. Người Việt Nam có thể tiếp cận các kênh truyền hình nổi tiếng như CNN, BBC, NHK, EU Network… Tất cả các cơ quan và báo chí quốc tế lớn như Reuters, AP, AFP, Kyodo… có các phóng viên thường trú tại Việt Nam. Nhiều tạp chí và tờ báo nước ngoài được phân phối rộng rãi trong cả nước và nhân dân có thể tự do truy cập báo trên Internet.
Báo chí đã trở thành diễn đàn cho các tổ chức xã hội và nhân dân và đường lối quan trọng để bảo vệ lợi ích hợp pháp của họ và quyền tự do cơ bản. Báo chí cũng đóng một vai trò tích cực trong việc kiểm tra và theo dõi thực hiện các chính sách và luật pháp của chính phủ, đặc biệt là những người liên quan đến nhân quyền. Nhiều cơ quan báo chí và truyền thông chủ động vạch trần tham nhũng, các vi phạm nhân quyền hoặc quyền công dân và hành động bất hợp pháp. Thông qua các phương tiện truyền thông, mọi người có thể kiến nghị, bày tỏ quan điểm chính trị, và đóng góp công khai cho tất cả các vấn đề văn hóa, kinh tế-xã hội và chính trị.
Trên mạng, ai cũng có thể truy cập tất cả các loại thông tin và thường xuyên bày tỏ ý kiến và quan điểm về nhiều vấn đề xã hội. Tính đến 2019, Việt Nam có 64.000.000 người sử dụng Internet (66% dân số), 62.000.000 người sử dụng mạng xã hội (64% dân số). Trong bối cảnh của sự tăng trưởng internet nhanh chóng, mạng xã hội và các ứng dụng, cho đến nay nhà nước đã không chặn cũng không can thiệp luồng thông tin trong khi đảm bảo các quyền của người dân về tự do thông tin.
Các cuộc tranh luận và thảo luận tại Quốc hội về chính sách quốc gia ; Hội thảo, thảo luận và báo cáo đa chiều về các vấn đề kinh tế-xã hội và chính trị với sự tham gia rộng rãi của các tổ chức chính trị… diễn ra hàng ngày. Ở bất kỳ quốc gia pháp quyền nào, việc thực hiện quyền tự do ngôn luận đi kèm với trách nhiệm và tôn trọng pháp luật của đất nước và quyền lợi hợp pháp của cá nhân, tổ chức và xã hội. Những điều này phù hợp với các công ước quốc tế trong lĩnh vực nhân quyền mà Việt Nam là thành viện kể cả ICCPR. Việt Nam chỉ truy tố và đưa ra xét xử những người vi phạm pháp luật, chứ không phải những người thực hiện các quyền hợp pháp của họ đối với quyền tự do ngôn luận và hội họp. Việc tạm giam và xét xử vi phạm pháp luật được thực hiện theo quy trình pháp luật Việt Nam.
Trường hợp Phạm Chí Dũng
a) thông tin cơ bản về Phạm Chí Dũng
Phạm Chí Dũng bị tạm giam với cáo buộc "làm, lưu trữ, phân phối hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu và vật phẩm chống lại nhà nước Việt Nam" theo điều 117 của Bộ luật Hình sự. Sức khỏe của ông là trong điều kiện bình thường.
b) Cơ sở pháp lý của việc bắt giữ
Tháng 8 năm 2019, các cuộc điều tra ban đầu của công an cho thấy Phạm Chí Dũng đăng 63 bài viết bóp méo sự thật, kích động các cá nhân nổi loạn và lật đổ chính quyền nhân dân, gây lòng hận thù và cực đoan, gây hiểu lầm cho người dân về tình hình kinh tế-xã hội với quan điểm gây lo âu chung và bất ổn xã hội.
Ngày 18 tháng 11 năm 2019, cơ quan điều tra công an thành phố Hồ Chí Minh đã khởi tố hình sự, phát lệnh tạm giam và lệnh khám xét nhà Phạm Chí Dũng vì tội làm, lưu trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu và vật phẩm chống lại nhà nước Việt Nam theo điều 117 của bộ luật hình sự.
Ngày 20 tháng 11 năm 2019, Tòa án nhân dân thành phố Hồ Chí Minh đã phê lệnh tạm giam và khám xét này. Các cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam đã thực hiện những lệnh này. Việc bắt giữ và giam giữ Phạm Chí Dũng và khám nhà của ông được giám sát theo quá trình tố tụng hình sự được quy định theo luật Việt Nam ; các biên bản thủ tục tố tụng đã được tất cả các bên có liên quan như công an, nhân chứng và chính Phạm Chí Dũng ký kết. Vụ án vẫn đang trong quá trình điều tra.
Những thủ tục tố tụng hình sự này là bình thường và cần thiết để điều tra vụ án và thu thập bằng chứng bổ sung để thiết lập bản chất và mức độ nghiêm trọng của phạm nhân và xử án.
Điều 117 của bộ luật hình sự : Điều 117 nêu rõ người vi phạm sẽ bị trừng phạt theo pháp luật và thiết lập ranh giới rõ ràng giữa các hành vi phạm tội và thực hiện quyền tự do ngôn luận. Điều này chỉ là với cố ý bóp méo sự thật nhằm phản đối các nhà nước và không có hạn chế nào về quyền tự do ngôn luận hoặc các quyền tự do cơ bản khác. Vì vậy, điều 117 là tương thích với điều 19 của ICCPR. cụ thể, việc thực hiện quyền tự do ngôn luận phải đảm bảo nhiệm vụ đặc biệt và trách nhiệm, bao gồm cả tôn trọng các quyền hoặc danh tiếng của người khác cũng như bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự công cộng, y tế công cộng và đạo đức.
Quyền được tư vấn pháp lý : Theo điều 74 của bộ luật thủ tục hình sự của 2015, cho các tội phạm an ninh quốc gia, Chủ tịch Viện Kiểm sát Nhân dân có thẩm quyền cho phép các luật sư tham gia tố tụng pháp lý sau khi giai đoạn điều tra hoàn tất. quy tắc này được đưa ra nhằm đảm bảo bí mật cần thiết trong tiến trình điều tra vụ án.
Bên cạnh đó, Phạm Chí Dũng đã bày tỏ nguyện vọng tự bào chữa mà không cần luật sư biện hộ.
Quyền thăm nuôi của gia đình : khi giai đoạn điều tra vụ án, luật chỉ cho phép gia đình tiếp tế cho bị cáo ; yêu cầu gặp mặt gia đình trong giai đoạn này không thể đáp ứng để đảm bảo tính bí mật của các cuộc điều tra đang diễn ra.
Trong thời gian điều tra, Công an Thành phố Hồ Chí Minh nghiêm chỉnh làm theo điều 183 của luật tố tụng hình sự 2015 quy định rằng việc thẩm vấn ở các cơ sở giam giữ hoặc các cơ quan điều tra phải được ghi âm hoặc ghi hình. Ngoài ra, Phạm Chí Dũng có quyền nộp đơn khiếu nại trong trường hợp có vi phạm trong tố tụng hình sự. Trên cơ sở này, chính phủ Việt Nam khẳng định rằng Phạm Chí Dũng không chịu bất kỳ sự giam giữ, tra tấn, đánh đập hoặc đối xử khắc nghiệt nào.
Hiện nay, sức khỏe của Phạm Chí Dũng vẫn bình thường. Ông Dũng được cung cấp thức ăn, chỗ ở, và được chăm sóc sức khỏe theo Luật thi hành giam giữ và tạm giam phù hợp với tiêu chuẩn nhân quyền quốc tế mà Việt Nam là một thành viên.
____________________
Tham khảo :
*******************
Chính phủ Việt Nam trả lời chuyên gia nhân quyền Liên Hiệp Quốc về việc bắt giam ông Phạm Chí Dũng
VNTB, 01/04/2020
Ngày 20/3/2020, chính phủ Việt Nam đã trả lời kháng thư chất vấn về việc bắt giam nhà báo độc lập Phạm Chí Dũng, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Độc lập của nhóm các chuyên gia nhân quyền Liên Hiệp Quốc ngày 22/1/2020.
Chính phủ Việt Nam cho biết các quyền tự do báo chí tự do biểu đạt cũng như nhân quyền không bị giới hạn tại Việt Nam.
"Người Việt Nam có thể truy cập các kênh truyền hình nổi tiếng như CNN, BBC, NHK, Mạng EU… Tất cả các hãng thông tấn và báo chí quốc tế lớn như Reuters, AP, AFP, Kyodo… đều có phóng viên thường trú tại Việt Nam. Nhiều tạp chí và báo nước ngoài được phân phối rộng rãi trong nước và người dân có thể tự do truy cập các tạp chí này trên internet.
Báo chí đã trở thành diễn đàn cho các tổ chức xã hội và nhân dân và là một lộ trình quan trọng để bảo vệ lợi ích hợp pháp và các quyền tự do cơ bản. Báo chí cũng đóng một vai trò tích cực trong việc kiểm tra và giám sát việc thực thi các chính sách và pháp luật của Chính phủ, đặc biệt là những vấn đề liên quan đến nhân quyền. Nhiều cơ quan báo chí và truyền thông chủ động vạch trần tham nhũng, vi phạm nhân quyền hoặc dân quyền, và hành vi trái pháp luật. Thông qua các phương tiện truyền thông, mọi người có thể kiến nghị, bày tỏ quan điểm chính trị và đóng góp vào diễn ngôn công khai về tất cả các vấn đề văn hóa, kinh tế xã hội và chính trị".
Chính phủ khẳng định việc bắt giữ ông Phạm Chí Dũng không phải là lạm quyền hay bắt giam vô cớ mà đó là dưa vào kết quả điều tra ban đầu vào tháng 8 năm 2019 của công an. Theo đó phía an ninh cho rằng ông Phạm Chí Dũng đã "đăng 63 bài báo xuyên tạc sự thật, kích động các cá nhân trỗi dậy và lật đổ chính quyền nhân dân, kích động hận thù và cực đoan, đánh lừa mọi người về tình hình kinh tế xã hội nhằm mục đích gây lo lắng công cộng và bất ổn xã hội".
Tuy nhiên nếu theo dõi những bài viết của ông Dũng sẽ nhận thấy đó là những bài phản biện ôn hòa về các vấn đề chính trị, xã hội và không kêu gọi lật đổ chính quyền nhân dân.
Trong thư cũng nêu rõ các cơ quan hữu quan của Việt Nam đã thi hành các lệnh khám xét và bắt giữ ông Phạm Chí Dũng vào ngày 20/11/2019 sau khi Viện Kiểm sát Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh phê chuẩn lệnh khám xét và bắt giữ.
Bức thư khẳng định "việc bắt giữ và giam giữ và khám xét nhà của riêng ông Phạm Chi Dũng theo dõi quá trình tố tụng hình sự được quy định trong luật pháp của Việt Nam ; biên bản tố tụng được tất cả các bên liên quan như cảnh sát, nhân chứng và chính ông Phạm Chí Dũng ký".
Tuy vậy theo các biên bản khám xét và giao nhận được lập vào ngày 21/11/2019 mà chúng tôi được biết, ông Phạm Chí Dũng không ký vào văn bản nào theo như cáo buộc của chính phủ Việt Nam.
Bản phúc đáp cho biết lý do luật sư không được tiếp cận ông Dũng là "để đảm bảo tính bảo mật cần thiết cho việc điều tra một vụ án đang diễn ra".
Bên cạnh đó còn có thông tin chỉ được phía chính quyền đưa ra mà không có sự xác nhận của ông Dũng về việc " ông Phạm Chí Dũng bày tỏ nguyện vọng tự bào chữa mà không cần luật sư".
Thư phúc đáp xác nhận việc không Dũng không được phép gặp mặt gia đình "vì vụ án đang trong giai đoạn điều, luật chỉ cho phép gia đình gửi đồ tiếp tế và quà tặng cho bị cáo ; yêu cầu gặp mặt gia đình trong giai đoạn này không thể được đáp ứng để đảm bảo tính bảo mật của các cuộc điều tra đang diễn ra".
Chính phủ Việt Nam xác nhận rằng ông Phạm Chí Dũng không bị giam giữ tùy tiện, tra tấn, đánh đập hay đối xử tàn bạo vì vì" việc thẩm vấn tại các cơ sở giam giữ hoặc các cơ quan điều tra phải được ghi âm hoặc ghi hình".
Thư cho biết tình trạng sức khoẻ ông Phạm Chí Dũng hiện trong tình trạng bình thường mà không đề cập đến việc ông bị mất ngủ và phải yêu cầu gia đình gởi thuốc an thần vào theo toa bác sĩ trại giam.
Trong khi đó các tổ chức nhân quyền thế giới liên tục lên tiếng yêu cầu chính phủ Việt Nam xóa bỏ các điều 117 Bộ luật Hình sự, Chính phủ Việt Nam khẳng định điều 117 Bộ luật Hình sự tương thích với tương thích với Điều 19 của ICCPR trong việc thực thi quyền tự do ngôn luận.
Vào ngày 18/11/2019, cơ quan điều tra của Công an Thành phố Hồ Chí Minh đã khởi tố hình sự, ban hành lệnh tạm giam và lệnh khám xét đối với ông Phạm Chí Dũng về việc tạo, lưu trữ, phân phối hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu và tài liệu chống lại Nhà nước Việt. Nam theo Điều 117 của Bộ luật Hình sự.
Một nhóm các chuyên gia nhân quyền Liên Hiệp Quốc ngày 22/1/2020 đã gửi kháng thư chất vấn chính phủ Việt Nam về việc bắt giam nhà báo độc lập Phạm Chí Dũng, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Độc lập.
Các chuyên gia nhân quyền của Liên Hiệp Quốc bày tỏ sự quan ngại về việc giam giữ tùy tiện đối với ông Phạm Chí Dũng và thực tế là ông có thể bị giam giữ mà không được tiếp cận với gia đình hoặc luật sư.
Bốn chuyên gia nhân quyền Liên Hiệp Quốc cáo buộc việc bắt giam ông Phạm Chí Dũng "là một hành động trả thù cho hoạt động tuyên truyền nhân quyền của ông".
Các luật sư bày tỏ sự lo ngại rằng "việc giam giữ lâu dài nhưng không được tiếp xúc với bên ngoài khiến ông Phạm Chí Dũng có nhiều nguy cơ bị tra tấn hoặc đối xử tàn nhẫn vô nhân đạo".
Các chuyên gia đã yêu cầu chính phủ Việt Nam phản hồi trong vòng 60 ngày về các cáo buộc, cũng như cung cấp các căn cứ pháp lý dẫn đến việc bắt giam ông Phạm Chí Dũng và giải thích việc giam giữ ông ấy tương thích như thế nào với tiêu chuẩn nhân quyền quốc tế.
Chính phủ Việt Nam cũng được yêu cầu phải cung cấp những biện pháp đã được thực hiện nhằm đảm bảo cho các nhà nhà báo và những người bảo vệ nhân quyền thực hiện công việc hợp pháp trong một môi trường an toàn mà không bị đe dọa, quấy rối hoặc trả thù dưới bất kỳ hình thức nào.
Kháng thư viết rằng các chuyên viên nhân quyền quan ngại rằng những hành vi của chính phủ Việt Nam dường như có mối quan hệ chặt chẽ với quyền tự do ngôn luận và các hoạt động bảo vệ nhân quyền của ông Dũng.
Nguồn : VNTB, 01/04/2020
Tham khảo :
(1) Thư phúc đáp
(2) Kháng thư