Công chúng Hoa Kỳ bắt đầu nhận được một số tiền mặt do sở thuế IRS (Internal Revenue Service) gửi tới.
IRS gọi món tiền đó là ‘economic impact payment’ có nghĩa là món tiền trả lại cho công chúng vì khó khăn kinh tế. Chính quyền gọi đó là ‘recovery rebate’ có nghĩa là số tiền hoàn trả để phục hồi kinh tế. Báo chí và công chúng thường gọi là ‘stimulus check’ có nghĩa là ngân phiếu kich hoạt kinh tế. Số tiền này chỉ cấp có một lần và không bị đóng thuế, có nghĩa là khi khai thuế cho năm 2020, số tiền này không phải cộng vào lợi tức cá nhân, nhưng sẽ không phải là tiền chùa, nó sẽ làm tăng thiếu hụt ngân sách và nợ quốc gia. Tiêu bây giờ, trả nợ sau này.
IRS gọi món tiền đó là ‘economic impact payment’ có nghĩa là món tiền trả lại cho công chúng vì khó khăn kinh tế.
Tiền kích hoạt kinh tế ở đâu mà có ?
Đây là một phần nằm trong kế hoạch rộng lớn trị giá 2,2 ngàn tỉ USD để cứu trợ nền kinh tế đang bị suy xụp vì đại dịch Covid-19. Kế hoạch này đã được Hạ viện và Thượng viện đồng chấp thuận sau nhiều ngày bàn luận và đã được Tổng thống Trump ký thành luật. Đây là tiền thuế của công chúng đóng cho chính phủ. Không phải là tiền của Tổng thống Trump dù ông ta có chữ ký trên ngân phiếu kích hoạt kinh tế.
Đề nghị của hành pháp là 1,1 ngàn tỉ USD và chỉ những người nào từng đóng thuế lợi tức cho chính phủ mới được trả lại thuế, nghĩa là người nghèo không khai thuế sẽ không được hưởng. Tuy nhiên, Quốc hội với áp lực của Đảng Dân Chủ, đã quyết định giúp tất cả mọi người.
Bao giờ nhận được tiền ?
Những ai từng khai thuế online hay đã từng nhận được tiền an sinh xã hội qua hệ thống ngân hàng sẽ được IRS chuyển tiền thẳng vào chương mục của họ. Như vậy những người này sẽ nhận được tiền sớm bắt đầu từ giữa tháng 4. Muốn biết rõ bao giờ sẽ nhận được ngân phiếu của IRS / Bộ Ngân Khố, xin vào mạng của IRS sau đây và bấm vào hang chữ : "Check your payment status".
Ai có đủ điều kiện để nhận tiền kích hoạt kinh tế ?
1. Có số an sinh xã hội (social security number).
2. Đã khai thuế cho năm 2018 hay 2019.
3. Nếu kiếm được ít tiền và không phải khai thuế nhưng có nhận được tiền trợ giúp qua những chương trình an sinh xã hội của chính phủ.
4. Độc thân làm ít hơn 99.000 USD/năm, trưởng gia tộc làm ít hơn 136.500 USD/năm hay cặp vợ chồng có lợi tức ít hơn 198.000 USD/năm.
5. Không sống dựa vào người khác.
Mỗi người nhận được bao nhiêu tiền ?
IRS sẽ dựa vào tổng lợi tức hàng năm (gross income) để tính số tiền trả lại. Những ai độc thân có tổng lợi tức từ 75.000 USD/năm trở xuống hay một trưởng gia tộc (cha hoặc mẹ đơn độc) có lợi tức tối đa là 112.500 USD/năm trở xuống sẽ nhận được tối đa là 1.200 USD. Một cặp vợ chồng khai thuế chung và có tổng lợi tức dưới 150.000 USD/năm sẽ được tổng cộng 2.400 USD.
Cữ mỗi 100 USD lợi tức cao hơn mức ấn định, tiền chính phủ trả lại sẽ hạ xuống 5 USD. Do đó đến mức 99.000 USD đối với người độc thân hay 136.500 USD đối với gia trưởng và 198.000 USD đối với một cặp vợ chồng, những người có lợi tức cao này sẽ không nhận được đồng nào. Gia đình nào có trẻ em dưới 17 sẽ được thêm 500 USD cho mỗi đứa con.
Ngoài ra những trẻ em lớn hơn 16 tuổi và những người không có số an sinh xã hội cũng sẽ không nhận được tiền.
Đề án mới tăng tiền kích hoạt kinh tế lên 2.000 USD/tháng
Hai dân biểu Tim Ryan (DC, Ohio) và Ro Khanna (DC, California) vừa mới đệ nạp Quốc hội Hoa Kỳ một đề án có tên là "the Emergency Money for the People Act" để bổ túc cho CARES Act đã được chấp thuận. Theo đề án mới, tiền kích hoạt kinh tế cho mỗi cá nhân sẽ tang từ 1.200 USD lên đến 2.000 USD mỗi tháng cho đến khi đại dịch Covid-19 chấm dứt và tình trạng thất nghiệp trở lại mức trước khi có đại dịch. Theo hai dân biểu Ryan và Khanna, số tiền 1.200 USD một lần không đủ để kích hoạt kinh tế.
Người Mỹ bắt đầu nhận được tiền từ giữa tháng 4/2020.
Một nhóm gồm 62 thành viên Quốc hội, gồm Nghị sĩ Kamala Harris (DC, California). Nghị sĩ Bernie Sander (DC, Vermont) và Dân biểu Alexandria Ocasio-Cortez (DC, New York), kêu gọi Thượng viện và Hạ viện tiếp tục cấp tiền kích hoạt kinh tế hàng tháng. Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi (DC, California) ủng hộ ý kiến này.
Ngoài ra, các nghị sĩ Dân chủ còn đề nghị thành lập một ngân quỹ để tăng 25.000 USD lương cho những nhân viên cốt yếu cho chiến dịch chống Covid-19 bao gồm những nhân viên ý tế, những người làm việc tại các tiệm bán thực phẩm và nhân viên giao hàng, đồng thời đề nghị 15.000 USD tiền thưởng cho những nhân viên cốt yếu mới được tuyển dụng.
Những đề án này có nhiều triển vọng được cả hai đảng chấp thuận trong hoàn cảnh kinh tế suy thoái hiện nay.
Tổng cộng số người khai thất nghiệp trong bốn tuần vừa qua là hơn 22 triệu, không kể số người có việc làm tạm bợ hay tự làm chủ cơ sở kinh doanh. Tổng số 22,8 triệu việc làm gây dựng thêm được kể từ 2010, sau cuộc đại suy thoái kinh tế 2007-2009, hoàn toàn biến mất. Tỉ lệ thất nghiệp hiện nay đã lên đến 20% theo hai giáo sư Alexandria Bick của Arizona State University và Adam Blandin của Virginia Commonwealth University. Trong khi đó tỉ lệ thất nghiệp vào giai đoạn xẩy ra đại suy thoái kinh tế 2007-2009 chỉ có 9,9% khi Tổng thống Obama bắt đầu nhiệm kỳ I.
Giấy phép xin xây cất nhà mới giảm 50% trong tháng 4, một tỉ lệ thấp nhất trong 40 năm vừa qua. Số lượng xe hơi sản xuất trong tháng này ước tính sẽ giảm 75% so với tháng 2. AMC, công ty sở hữu khoảng 20% trên tổng số 40.000 rạp chiếu phim, có thể sẻ phải khai phá sản. Theo dự đoán của Bank of America, kinh tế Hoa Kỳ sẽ co cụm đáng kể vào khoảng 10,4% trong năm 2020, mức cao nhất tử 2001 đến nay. Cuộc đại suy thoái kinh tế vào 2007-2009 cũng chỉ làm kinh tế giảm 4% mà thôi.
Bao giờ nên mở cửa nước Mỹ trở lại ?
Trước tình trạng kinh tế suy sụp, Tổng thống Trump muốn các hoạt động kinh tế bắt đầu phục hồi vào 1/5. Tuy nhiên thời hạn này xem ra không thực tế vì số người nhiễm bệnh và chết vì Covid-19 tiếp tục tăng mỗi ngày. Thuốc chủng chưa có. Thiết bị thử coronavirus thiếu nghiêm trọng. Tiểu bang Texas có 29 triệu dân mà chỉ có 169.536 người được thử nghiệm tính đến 17/4 vừa qua với 17.371 trường hợp xác nhận nhiễm coronavirus và 428 người chết. Hầu như các nơi khác đều ở trong tình trạng tương tự.
Người ta không ngạc nhiên nếu Texas là tiểu bang đầu tiên có thể mở cửa sớm vào cuối tháng 4 vì hai lý do đặc biệt : 1) Thống đốc Greg Abbott thuộc đảng Cộng hòa ; 2) Dầu hỏa và hơi đốt chiếm 40% kinh tế của Texas. Do ảnh hưởng của Covid-19, mức tiêu thụ xăng dầu giảm nghiêm trọng. Giá một thùng dầu thô nay xuống còn khoảng 20 USD/barrel so với 51,61 USD/barrel vào 1/2020.
Nếu công chúng không được thử nghiệm đầy đủ, dù các cơ sở kinh doanh có mở cửa, đa số công chúng vẫn sợ virus, cũng sẽ không ra đường. Cách ly đã chứng tỏ là một biện pháp hữu hiệu để chống lại sự lan truyền của coronavirus.
Đây là một vấn đề đạo đức, không hẳn chỉ là kinh tế. Giới kinh doanh muốn mở cửa trở lại sớm mà đại diện chính là Tổng thống Trump. Giới chuyên viên y tế và kinh tế chống lại việc mở cửa quá sớm mà đại diện chính là Bác sĩ Anthony Fauci thuộc National Institute of Allergy and Infectious Diseases và Bác sĩ Robert Redfield thuộc Centers for Disease Control and Prevention.
Nguyễn Quốc Khải
(17/04/2020)