Hồng Kông, Hoa Vi, Biển Đông, Lãnh sự : Những trận đọ sức giữa Mỹ và Trung Quốc
Minh Anh, RFI, 01/08/2020
Quan hệ Mỹ - Trung gia tăng cường độ với "cuộc chiến lãnh sự" ; Mỹ - Trung phô diễn sức mạnh tại Biển Đông, dịch Covid-19 hoành hành dữ dội tại Mỹ đe dọa cuộc tái tranh cử của Tổng thống Donald Trump và Châu Á đối mặt với làn sóng dịch virus corona thứ hai. Tạp chí Thế Giới Đó Đây tuần này xin điểm lại những sự kiện đáng chú ý trong tháng 7/2020.
Hàng không mẫu hạm Mỹ, USS Ronald Reagan (CVN 76) và USS Nimitz (CVN 68) tập trận tại Biển Đông, ngày 06/07/2020. AP - Petty Officer 3rd Class Jason Tarleton
Trung - Mỹ và những mặt trận nóng
Chỉ trong vòng có một tháng, căng thẳng giữa Trung Quốc với Hoa Kỳ, Châu Âu và nhiều nước phương Tây khác đột ngột gia tăng cường độ. Việc Bắc Kinh hồi đầu tháng 7/2020 chính thức áp đặt luật an ninh mới với Hồng Kông đã khiến nhiều nước phương Tây có những phản ứng mạnh mẽ. Canada, Úc, Anh và cả New Zealand lần lượt thông báo đình chỉ hiệp định dẫn độ với Hồng Kông.
Chính quyền Washington có những biện pháp mạnh mẽ hơn, thông báo rút quy chế đặc biệt đối với khu tự trị, trong khi Liên Hiệp Châu Âu phải đến cuối tháng 7 mới quyết định giới hạn xuất khẩu vũ khí sang Hồng Kông. Chính quyền Bắc Kinh lập tức lên tiếng cáo buộc những nước này "can thiệp" vào chuyện nội bộ của Trung Quốc.
Căng thẳng leo thang thêm một nấc khi các nước Anh (ngày 14/07) và Pháp (22/07) cũng lần lượt thông báo gạt dần Hoa Vi – tập đoàn viễn thông hàng đầu của Trung Quốc ra khỏi các dự án phát triển mạng 5G chiến lược. Hoa Kỳ và nhiều nước Châu Âu lo ngại mối họa gián điệp Trung Quốc, do Hoa Vi bị cáo buộc có liên hệ chặt chẽ với chính quyền Bắc Kinh.
Đỉnh điểm của cuộc đọ sức Phương Tây – Trung Quốc là trong cùng ngày 22/07, Hoa Kỳ bất ngờ kỳ hạn cho Trung Quốc có 72 giờ để đóng cửa tòa lãnh sự ở Houston, bang Texas. Ngoại trưởng Mike Pompeo tố cáo lãnh sự quán của Trung Quốc ở Houston là một "ổ gián điệp", tổ chức "đánh cắp các sở hữu trí tuệ" của Mỹ.
Trong khoảng thời gian ngắn ngủi này, bộ Tư Pháp Mỹ lần lượt thông báo truy tố hai tin tặc Trung Quốc, tìm cách đánh cắp các dữ liệu nghiên cứu về Covid-19, và bắt giữ bốn công dân Trung Quốc khác cũng bị tình nghi hoạt động dọ thám.
"Ăn miếng trả miếng", ngày 24/07, Bắc Kinh yêu cầu đóng cửa lãnh sự Mỹ tại Thành Đô, một trong những lãnh sự quan trọng nhất của Mỹ cho phép bao phủ các vùng phía tây nam của Trung Quốc như Tân Cương và Tây Tạng.
Phải chăng Mỹ và Trung Quốc đang lao vào một cuộc chiến tranh lạnh mới như nhận xét của nhiều nhà quan sát ? Ông Pierre-Antoine Donnet, nguyên thông tín viên hãng tin Pháp (AFP) tại Bắc Kinh, trên đài France Culture lưu ý, cuộc chiến tranh lạnh lần này khác rất xa so với những gì xảy ra giữa Mỹ và Liên Xô năm xưa.
"Khác là bởi vì cuộc đọ sức này chủ yếu nhắm vào những khía cạnh công nghệ và thương mại. Trên hai lĩnh vực này, đúng là có một sự đối đầu cực kỳ gay gắt, đã được khởi động để rồi kéo dài trong thời gian rất lâu. Hơn nữa, bất kể kết quả cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào tháng 11/2020 có ra sao, một điều chắc chắn đây là chủ đề duy nhất mà cả Joe Biden và Donald Trump có cùng một quan điểm".
Julien Nocetti, chuyên gia về các vấn đề kỹ thuật số, cộng tác viên Viện Quan Hệ Quốc Tế Pháp, trên đài phát thanh France Culture cũng có cùng quan điểm cho rằng công nghệ kỹ thuật số mới chính là cốt lõi của cuộc đọ sức này.
"Tôi cho rằng chúng ta đang chứng kiến sự kết thúc của một chu kỳ, với việc Hoa Kỳ chấm dứt thái độ ʺngây thơʺ một cách hơi thô bạo. Khi Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) năm 2001, người ta hy vọng là sự hội nhập với toàn cầu hóa, sự đổi mới không ngừng trong nền kinh tế sẽ đưa Trung Quốc đi đến việc dân chủ hóa đất nước.
Hai mươi năm sau, người ta rơi vào một bối cảnh hoàn toàn khác biệt, đầy biến đổi, rất hỗn loạn, với sự bật dậy của mô hình Trung Quốc khác rất nhiều so với những gì Mỹ từng hy vọng. Và mô hình Trung Quốc đó còn biết cách trục lợi từ sự phát triển mạnh mẽ của kỹ thuật số chỉ trong vòng có 20 năm. Tôi cho rằng những gì đang làm cho căng thẳng hiện nay giữa Mỹ và Trung Quốc trở nên xơ cứng, một phần lớn chính là vì vấn đề công nghệ kỹ thuật số".
Trung – Mỹ "so găng", Biển Đông dậy sóng
Đối đầu Mỹ - Trung gia tăng còn làm cho Biển Đông dậy sóng dữ dội. Lần đầu tiên, Hoa Kỳ điều đến ba chiến hàng không mẫu hạm đến tập trận tại Biển Đông. Ngày 04/07/2020, Hải Quân Mỹ ra thông cáo khẳng định hai hàng không mẫu hạm USS Nimitz và USS Ronald Reagan tiến hành các cuộc tuần tra và diễn tập tại Biển Đông nhằm "bảo vệ khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương mở và tự do".
Hoạt động quân sự này của Mỹ diễn ra vào lúc Bắc Kinh đang tổ chức các cuộc tập trận có quy mô lớn gọi là "Tam đại chiến địa" ở ba vùng biển lớn : Hoàng Hải, Hoa Đông và Nam Hải mà Việt Nam gọi là Biển Đông, xung quanh khu vực quần đảo Hoàng Sa mà Trung Quốc đánh chiếm từ tay Việt Nam.
Báo Le Monde số ra ngày 07/07, trong bài viết có tựa đề "Bắc Kinh và Washington ghìm nhau ở Biển Đông", dẫn phân tích của nhà nghiên cứu Mathieu Duchatel, giám đốc Chương trình Châu Á, Viện Montaigne (Institut Montaigne), Paris, cho rằng việc Trung Quốc chọn tập trận ở Hoàng Sa còn là "lời cảnh báo nhắm vào Việt Nam, vào lúc nước này ngày càng có ý định đưa Trung Quốc ra tòa án quốc tế".
Điều đáng chú ý là ngày 14/07/2020, ngoại trưởng Mỹ tuyên bố mạnh mẽ cho rằng các đòi hỏi chủ quyền của Bắc Kinh tại Biển Đông là "bất hợp pháp". Do vậy, vẫn theo ông Mathieu Duchatel, khi trả lời các câu hỏi của RFI Tiếng Việt, thái độ cứng rắn này của Mỹ, ít nhiều cũng mang lại lợi thế cho các nước có tranh chấp lãnh thổ với Trung Quốc như Việt Nam chẳng hạn.
"Có một lịch trình phòng thủ và một lịch trình tấn công. Tôi cho rằng sự hiện diện của Mỹ trong khu vực, có quy mô quan trọng hơn, có thể là nhằm gây khó khăn cho các hành động đơn phương của Trung Quốc mà nước này dự trù nếu như không có sự hiện diện của Mỹ, ví dụ chiếm thêm các đảo hoặc hung hăng bắt nạt các nước cũng đòi hỏi chủ quyền trong khu vực.
Về phương diện "tấn công", ví dụ thúc đẩy những đòi hỏi chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Trường Sa, tôi cho rằng khuôn khổ những gì Hoa Kỳ đang làm là nhằm mục đích ngăn chặn Trung Quốc đơn phương hành động, hơn là cho phép các nước khác đạt được những yêu sách chủ quyền của riêng họ. Chúng ta thấy chính sách của Mỹ là bảo vệ nguyên trạng".
Tháng 7 : Virus corona và hệ quả chính trị trên Donald Trump
Nhưng có lẽ sự kiện đáng lo nhất trong tháng 7 này là tình hình dịch bệnh virus corona chủng mới. Xuất phát từ Vũ Hán, Trung Quốc vào cuối năm 2019, đại dịch Covid-19 chưa cho thấy có dấu hiệu suy giảm đà lây lan. Dịch bệnh đặc biệt tăng tốc tại Mỹ và Châu Mỹ Latinh, khiến hàng trăm ngàn người chết, hàng triệu người nhiễm bệnh, nền kinh tế bị lao dốc.
Đáng chú ý là virus corona đang len lỏi vào đời sống chính trị Mỹ. Việc dịch bệnh hoành hành dữ dội tại Mỹ, nhất là trong suốt nhiều tuần liền số ca nhiễm mới thường nhật luôn ở mức kỷ lục trên 60.000 người đã khiến số người ủng hộ cách xử lý dịch bệnh của nguyên thủ Mỹ, hiện đang vận động tái tranh cử sụt giảm mạnh, chỉ còn ở mức 39% và còn bị đối thủ tranh cử Joe Biden dẫn trước mấy điểm.
Trong hoàn cảnh này, tổng thống Mỹ đã quyết định thay giám đốc chiến dịch tranh cử và quay trở lại với các cuộc họp báo thường nhật. Một chiến lược mà giáo sư về Quan hệ Quốc tế Pháp, Philippe Golub, trường đại học Mỹ tại Paris trên đài RFI đánh giá là đầy rủi ro.
"Điểm yếu cơ bản của Trump ngày nay có khá nhiều : Đầu tiên hết là việc xử lý cuộc khủng hoảng dịch tễ đầy tai ương, ngày càng gia tăng cường độ cùng với việc mỗi bang mỗi phách, rồi cùng với cách xử lý thảm hại các vấn đề kinh tế có liên quan đến việc xử lý dịch virus corona. Tiếp đến là khó khăn mà đảng Cộng Hòa gặp phải trong việc thực thi chương trình phục hưng cho phép nền kinh tế trụ được trong lâu dài.
Tôi nghĩ đây có thể là một ý tưởng tồi khi cho phục hồi lại các buổi họp báo, điểm đáng báo động làm ông sụt điểm tín nhiệm trong các cuộc thăm dò. Đúng là có ông bị mất điểm nhiều và đều đặn. Dù vậy, cơ sở cử tri chủ yếu của ông không bị thu hẹp. Vẫn còn có đến vài tháng chiến dịch vận động cực khổ, trong quãng thời gian này, người ta sẽ được xem những cuộc đối đầu công khai giữa Trump và Biden. Vào lúc đó, chúng ta sẽ thấy rõ hơn các đường hướng của chiến dịch vận động tranh cử".
Làn sóng Covid-19 thứ hai tại Việt Nam, Châu Á và Châu Âu
Nhìn sang các Châu lục khác, Châu Á và Châu Âu đang khấp khởi mừng thầm tưởng chừng đại dịch sắp qua, cuộc sống sắp trở lại bình thường, nào ngờ những hy vọng mong manh đó đã bị dập tắt. Virus corona vẫn rình rập và bùng phát lại ở một số nước như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc...
Đặc biệt là tại Việt Nam, sau gần 100 ngày cầm cự với virus corona để không có một ca lây nhiễm mới nào, ngày 31/07/2020, chính quyền thông báo ca tử vong đầu tiên vì Covid-19 và số ca nhiễm mới trong vòng 24 giờ tăng mức kỷ lục 45 người.
Ổ dịch mới được phát hiện ở Đà Nẵng hồi cuối tuần 25-26/07/2020 đã lan ra nhiều tỉnh thành khác, trong đó có thủ đô Hà Nội (2 ca dương tính) và Thành phố Hồ Chí Minh (2 ca). Thành phố Đà Nẵng buộc phải cho áp dụng trở lại các biện pháp phong tỏa.
Tình hình này cũng tương tự cho nhiều nước tại Châu Âu. Một số nước như Tây Ban Nha hay Bỉ buộc phải áp dụng trở lại các biện pháp ngăn ngừa nghiêm khắc. Tại Pháp, với hiện tượng số ca nhiễm mới thường nhật cũng có dấu hiệu tăng nhẹ trở lại, chính phủ ra quy định bắt buộc đeo khẩu trang nơi không gian khép kín và yêu cầu người dân nên tuân thủ nghiêm ngặt giãn cách xã hội.
Minh Anh
Nguồn : RFI, 01/08/2020
**********************
Duy Ngô Nhĩ : Washington thêm trừng phạt Bắc Kinh
Anh Vũ, RFI, 01/08/2020
Theo Reuters, hôm 31/07/2020, Hoa Kỳ đã thông báo các trừng phạt mới nhắm vào một tập đoàn Tân Cương và hai quan chức vì liên quan đến "vị phạm nghiêm trọng nhân quyền đối với sắc tộc thiểu số ở Tân Cương"
Một người biểu tình - tham gia cuộc biểu tình tại Washington ngày 6/4/2019 phản đối Trung Quốc vi phạm nhân quyền đối với người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ - kêu gọi chính phủ Hoa Kỳ hành động chống lại Bắc Kinh.
Trong một thông cáo, Bộ Tài chính Mỹ cho biết đã đưa vào danh sách đen công ty Trung Quốc XPCC (Xinjiang Production and Construction Corp), một cựu bí thư chi bộ công ty, và phó bí thư chi bộ, giám đốc XPCC.
Theo bộ Tài Chính Mỹ, công ty trên được xác định như là một tổ chức bán quân sự, công cụ của đảng Cộng Sản để tăng cường kiểm soát vùng Tân Cương.
Các biện pháp trừng phạt của Mỹ bao gồm phong tỏa toàn bộ tài sản của các đối tượng trên tại Mỹ, cấm mọi hoạt động giao dịch làm ăn với người Mỹ.
Donald Trump sẽ ra lệnh cấm Tik Tok
Trong một diễn biến khác liên quan đến quan hệ Mỹ-Trung, cũng trong ngày hôm qua, tổng thống Donald Trump cho biết sẽ ra lệnh cấm mạng xã hội Trung QuốcTik Tok tại Mỹ. Washington nghi ngờ Tik Tok có thể được sử dụng làm công cụ cho tình báo Trung Quốc.
Tik Tok là mạng xã hội do tập đoàn Trung Quốc ByteDance quản lý. Ứng dụng phổ biến video này hiện có gần 1 tỷ người sử dụng, và là mạng xã hội rất phổ biến trong giới trẻ.
Không chỉ ở Hoa Kỳ, mạng xã hội Trung Quốc này còn gây ngờ vực tại Ấn Độ. Từ hôm 30/06, Tik Tok đã bị New Delhi cấm tại Ấn Độ vẫn vì lý do "an ninh và chủ quyền trên không gian mạng của Ấn Độ".
Anh Vũ
Nguồn : RFI, 01/08/2020
*******************
Donald Trump : ‘Tôi sẽ cấm TikTok hoạt động ở Hoa Kỳ’
BBC, 01/08/2020
Tổng thống Donald Trump vừa tuyên bố sẽ cấm app TikTok hoạt động tại Hoa Kỳ.
Ông nói có thể ra sắc lệnh ngay cuối tuần này.
Mỹ bày tỏ lo ngại app của công ty Trung Quốc ByteDance có thể thu thập dữ liệu của người Mỹ.
Tổng thống Donald Trump vừa tuyên bố sẽ cấm app TikTok hoạt động tại Hoa Kỳ.
TikTok bác bỏ cáo buộc chính phủ Trung Quốc kiểm soát công ty.
Hiện có khoảng 80 triệu người dùng TikTok ở Mỹ.
Có tin nói Microsoft định mua TikTok nhưng không rõ việc này có được cho phép hay không.
App chia sẻ video ngắn TikTok đã là hiện tượng toàn cầu thời gian qua, rất được giới trẻ dưới 20 tuổi ưa chuộng.
Ấn Độ đã cấm TikTok và nhiều app Trung Quốc.
Úc cũng nói đang cân nhắc cấm TikTok, sau khi đã cấm Huawei và ZTE.
Chính giới Mỹ đã bày tỏ lo ngại rằng ByteDance, thông qua TikTok, có thể thu thập dữ liệu cho chính phủ Trung Quốc.
Tại Trung Quốc, ByteDance có app tương tự gọi là Douyin.
Công ty nói dữ liệu người dùng Mỹ được đặt ở Mỹ và server dự phòng đặt ở Singapore.
CEO của TikTok, Kevin Mayer, tuần này nói : "Chúng tôi không hề chính trị, không nhận quảng cáo chính trị, không có nghị trình che giấu".
Nguồn : BBC, 01/08/2020