Các biện pháp trừng phạt mới nhất của Washington được ví như một ‘bản án tử hình’ đối với tập đoàn viễn thông Trung Quốc, loại bỏ quyền tiếp cận các nơi thiết yếu của họ. Tuy nhiên, nhận xét này có thể là quá sớm nếu Bắc Kinh quyết định can thiệp.
Với Guo Ping, chủ tịch tập đoàn công nghệ Huawei Trung Quốc, thứ Hai là một ngày như bao ngày khác. Trong một bài phát biểu tại thành phố Thâm Quyến, miền nam Trung Quốc, ông đã vẽ nên một bức tranh đầy màu sắc về sức mạnh công nghệ và sự dẫn đầu của Huawei trong thiết bị viễn thông 5G sẽ biến quê hương của Huawei thành một thành phố kỹ thuật số toàn cầu.
Vài giờ sau, lời hứa đó đã bị dập tắt do sau khi chính phủ Mỹ ra thông báo rằng họ sẽ sử dụng sự thống trị toàn cầu của công nghệ Mỹ để cắt đứt tất cả các nguồn cung cấp bán dẫn cho Huawei.
Trong các phòng họp và văn phòng chính phủ trên khắp thế giới, các quy tắc mới đã làm dấy lên các cuộc thảo luận rầm rộ về việc liệu động thái này có giáng một đòn chí mạng vào công ty trị giá 122 tỷ đô la hay không, Huawei có thể bị ảnh hưởng nhanh như thế nào và sự sụp đổ của nhà cung cấp thiết bị viễn thông lớn nhất thế giới sẽ có ý nghĩa ra sao cho mạng internet ở 170 quốc gia đang sử dụng thiết bị của Huawei.
Trong khi một số nhà phân tích cho rằng đây là một "bản án tử hình", những người khác tự hỏi Bắc Kinh sẽ sẵn sàng để bảo vệ một công ty tới mức nào trong bối cảnh căng thẳng Mỹ-Trung gần đây.
Một giám đốc điều hành viễn thông Châu Âu gọi viễn cảnh sụp đổ của Huawei là "thảm họa". Các mạng đang phải gánh chi phí giảm số lượng thiết bị Huawei dưới áp lực chính trị ngày càng tăng ở các nước phương Tây từ Úc đến Anh. Một giám đốc điều hành cho rằng sự sụp đổ của Huawei rất có thể sẽ gây ra gánh nặng cho các công ty viễn thông như BT, Deutsche Telekom và Swisscom vì họ sử dụng thiết bị của Huawei cho băng thông rộng.
Nhưng đối với Washington, đây là đỉnh điểm của cuộc chiến kéo dài 15 năm khi Huawei lần đầu tiên cố gắng thâm nhập thị trường Mỹ vào đầu những năm 2000.
Các nhà quan sát cho rằng Mỹ hiện đang tiến gần đến một mục tiêu đã được chứng minh là khó nắm bắt. "Làm thế nào để triệt hạ Huawei ?" Duncan Clark, chủ tịch công ty cố vấn viễn thông và công nghệ Trung Quốc BDA, hỏi về tình thế tiến thoái lưỡng nan của Mỹ. "Giống như với một con giun, cắt đầu và nó vẫn tiếp tục bò đi".
Một cửa hàng Huawei mới khai trương ở Thâm Quyến thuộc tỉnh Quảng Đông của Trung Quốc vào tháng 9 năm ngoái © AFP / Getty
Tin rằng Huawei có thể giúp Đảng cộng sản và quân đội Trung Quốc do thám các quốc gia khác và các công ty của họ, phá hoại an ninh quốc gia và đánh cắp bí mật thương mại của các quốc gia này, chính phủ Mỹ đã sử dụng mọi phương cách. Mỹ đã ngăn chặn Huawei mua lại các công ty và tài sản của Mỹ bằng việc đánh giá an ninh quốc gia đối với các khoản đầu tư nước ngoài. Hoa Kỳ yêu cầu các nhà khai thác viễn thông hàng đầu của Mỹ không làm việc với công ty và tiến hành điều tra Huawei. Mỹ theo đuổi một vụ truy tố hình sự khiến Mạnh Văn Châu, giám đốc tài chính của Huawei và là con gái của người sáng lập Huawei, bị quản thúc tại gia ở Canada, chờ kết quả của phiên điều trần dẫn độ.
Năm ngoái, chính quyền Trump bắt đầu nhắm vào Huawei bằng các biện pháp trừng phạt, dù hai vòng trừng phạt trước đó đều có vẻ khó khăn. Lần này, các chuyên gia trong ngành cho rằng Huawei khó có thể thoát khỏi thòng lọng của Washington.
"Điện thoại và trạm thu phá đều cần chất bán dẫn. Hai ngành nghề kinh doanh này chiếm 90% hoạt động kinh doanh của Huawei ; nếu không có khả năng sản xuất những sản phẩm này, Huawei sẽ không còn là Huawei nữa". Dan Wang, nhà phân tích công nghệ tại Gavekal Dragonomics, một công ty nghiên cứu, cho biết. Đầu tuần này, ông Vương gọi các quy tắc mới của Hoa Kỳ là một "bản án tử hình".
Tháng 11 hy vọng
Cái chết, tuy nhiên, không phải là sắp xảy ra. Huawei đã tích trữ chip kể từ khi bị Washington gia tăng áp lực. Trong khi các chuyên gia trong ngành nói rằng các tin tức về việc Huawei đã tích lũy hàng tồn kho cho hai năm là bị thổi phồng quá mức, họ tin rằng Huawei có đủ chip để duy trì hoạt động trong sáu tháng nữa.
Thời hạn đó là sau cuộc bầu cử Hoa Kỳ vào đầu tháng 11 cũng như lễ nhậm chức của tổng thống Mỹ tiếp theo. Một số nhà phân tích cho rằng khả năng ông Donald Trump và chính quyền ông đang xem Trung Quốc là mối đe dọa đối với Mỹ, có thể mất quyền lực mang lại hy vọng cho Huawei do ứng cử viên Đảng Dân chủ JoeBiden có lập trường ít đối đầu hơn đối với Trung Quốc. Ngay cả các quy định mới nhất cũng cho phép cấp giấy phép tạm thời để có thể nối lại nguồn cung cấp chip.
Nhưng những hy vọng đó là mong manh. "Rất nhiều người trong chính phủ Trung Quốc đang nhìn vào sự dẫn đầu của Joe Biden trong các cuộc thăm dò ở Florida hiện giờ. Nhưng nhiều người có kinh nghiệm ở Trung Quốc hiểu rằng không gian chính sách cho Biden sẽ bị hạn chế", Hosuk Lee-Makiyama, Giám đốc Trung tâm Kinh tế Chính trị Quốc tế Châu Âu, người từng là luật sư thương mại điều tra Huawei của EU, cho biết.
Ông nói thêm rằng bất kỳ tuần trăng mật tiềm năng nào của Bắc Kinh với chính quyền Biden sắp tới sẽ khó có thể kéo dài vì Trung Quốc không thể đảo ngược các chính sách và luật quan trọng vốn đã khiến lập trường của các chính phủ phương Tây chống lại Huawei và Trung Quốc trở nên cứng rắn trên phạm vi rộng hơn. Cái chính là luật an ninh quốc gia của Bắc Kinh yêu cầu các công ty và công dân hỗ trợ các dịch vụ an ninh theobất kỳ yêu cầu nào và điều này đã làm dấy lên lo ngại về gián điệp. Một vấn đề khác chắc chắn gây khó chịu cho các mối quan hệ là động thái của Bắc Kinh nhằm hạn chế quyền tự trị, dân quyền và pháp quyền của Hồng Kông.
Theo kịch bản đó, tương lai của Huawei có vẻ đen tối. Tuần trước, Washington đã ngừng cấp giấy phép tạm thời cho phép các công ty Mỹ bán chip cho tập đoàn Trung Quốc. Các quy tắc được áp dụng vào tháng 5 và bổ sung trong tuần này, có nghĩa là không công ty nào trên thế giới có thể bán chip cho Huawei trực tiếp hoặc gián tiếp nếu chúng được thiết kế từ phần mềm do các công ty Mỹ sản xuất hoặc được sản xuất bằng thiết bị từ các nhà cung cấp của Mỹ như Vật liệu Ứng dụng hoặc Nghiên cứu LAM.
Taiwan Semiconductor Manufacturing Corp, nhà sản xuất chip lớn nhất thế giới mà hầu hết các nhà thiết kế chip cho sản xuất chất bán dẫn của họ ở đó, sẽ ngừng giao hàng cho Huawei vào ngày 15 tháng 9. Các hạn chế bổ sung hôm thứ Hai cũng chặn nguồn cung của bất kỳ loại chip nào khác, có thể là chip nhớ của Hynix, Hàn Quốc hoặc chất bán dẫn của công ty Hà Lan NXP.
Một quan chức thương mại Châu Âu tại Trung Quốc cho biết : "Không có công ty nào trong số những công ty này không có liên quan đến Hoa Kỳ, cánh cửa đã bị đóng lại".
Một số nhân viên trong số gần 200.000 nhân viên của Huawei tỏ ra dũng cảm. Một nhân viên tại Huawei Cloud cho biết : "Chúng tôi vẫn còn rất nhiều dự án chưa hoàn thành và các dự án của chính phủ cũng đang đến", một nhân viên tại Huawei Cloud cho biết.
Nhưng các chuyên gia không tin những tuyên bố như vậy. Ông Lee-Makiyama cho biết mảng kinh doanh đám mây hiện mang lại lợi nhuận cao hơn nhiều so với mảng thiết bị của Huawei, nhưng Huawei Cloud đang gặp nhiều khó khăn như các bộ phận khác vì phần cứng của máy chủ mà bất kỳ dịch vụ đám mây nào sử dụng đó đều cần chất bán dẫn, trong khi phần lớn phần mềm đám mây là của Mỹ như cơ sở dữ liệu từ Oracle và các dịch vụ ảo hóa từ VMware.
Xây dựng một ngành công nghiệp
Một số nhà quan sát tin rằng chính phủ Trung Quốc sẽ can thiệp. "Huawei hữu danh vô thực," một giám đốc điều hành ngành bán dẫn ở Đài Loan cho biết. "Bắc Kinh chắc chắn sẽ giúp họ". Vấn đề giúp ra sao. Ông Wang cho rằng với phương pháp tiếp cận bằng tiền đã được kiểm nghiệm qua thời gian của Bắc Kinh sẽ không làm được điều đó.
"Công ty đã tuyên bố có khoảng 53 tỷ đô la tiền mặt và các khoản đầu tư ngắn hạn trong báo cáo thường niên cuối cùng, vì vậy Huawei có nguồn lực đáng kể. Những gì Huawei thiếu là chip. Trong ngắn hạn, họ không thể tạo ra một chuỗi cung ứng bán dẫn không đụng đến công nghệ của Hoa Kỳ", ông nói.
Một số người tin rằng Bắc Kinh sẽ buộc các nhà sản xuất chip Trung Quốc – vốn cũng tiếp tục dựa vào phần mềm và thiết bị của Mỹ – cung cấp chip cho Huawei. Giám đốc điều hành Đài Loan cho biết : "Họ có thể tổ chức lại ngành công nghiệp chip trong nước theo bất kỳ cách nào họ muốn. "Có thể tạo một lớp trung gian giữa các nhà cung cấp và Huawei nếu biết che giấu dấu vết một chút".
Tuy nhiên, một kế hoạch rủi ro cao như vậy, vi phạm các lệnh trừng phạt của Mỹ, có thể làm suy yếu mục tiêu cuối cùng của Bắc Kinh là xây dựng ngành công nghiệp bán dẫn của riêng mình. Các luật sư dự đoán rằng bất kỳ nhà sản xuất chip Trung Quốc nào giao hàng cho Huawei và vi phạm các quy tắc của Hoa Kỳ sẽ nhanh chóng bị Hoa kỳ lệnh trừng phạt nhằm cản trở nỗ lực tự cung công nghệ của Bắc Kinh.
Khách hàng trên khắp Châu Âu đã từ bỏ thiết bị của Huawei – đây là kết quả áp lực chính trị do Mỹ gây ra. Một giám đốc điều hành của một công ty viễn thông hàng đầu Châu Âu đã sử dụng một lượng lớn thiết bị của Huawei trước đây cho biết : "Sử dụng thiết bị của Huawei giờ đây gặp rủi ro lớn hơn nhiều do các lệnh trừng phạt vi mạch". "Cuộc đấu tranh của Huawei sẽ thay đổi cán cân quyền lực. Chúng tôi cần một doanh nghiêp như Samsung nhanh chóng vào cuộc để cung cấp thiết bị",ông nói thêm.
Một cửa hàng điện thoại di động ở Yangon, Myanmar, vào tháng Giêng © Eduardo Leal / Bloomberg
Các công ty viễn thông đã bắt đầu săp lại kế hoạch, đặc biệt là đối với việc nâng cấp mạng 5G. Công ty Trung Quốc, chiếm gần 50% thị phần của một số mạng 4G, phần lớn đã mất vai trò "nhà cung cấp chính", với các công ty như BT và Three chuyển sang chọn Ericsson làm nhà cung cấp thay thế. Nhưng bốn nhà khai thác được Thời báo Tài chính liên hệ vẫn chưa đưa ra kế hoạch dự phòng cho trường hợp Huawei sụp đổ, một dấu hiệu cho thấy một số người trong ngành ít ra xem Huawei có khả năng phục hồi ngay cả khi đối mặt với cuộc tấn công mới nhất của Mỹ.
Nhiều giám đốc điều hành tại các nhà mạng viễn thông cho rằng mạng sẽ không ngưng trệ nếu Huawei sụp đổ, nhưng họ có thể sẽ mất đi khả năng bảo trì mạng dễ dàng và có thể gây ra gián đoạn đáng kể cho khách hàng do không thể nâng cấp phần mềm của Huawei và thay thế thiết bị bị lỗi.
Một giám đốc điều hành cho biết : "Sẽ rất đau đớn. Đối với Huawei, nỗi đau gần như chắc chắn sẽ lớn hơn. Các chuyên gia trong ngành viễn thông nói rằng khó hình dung được họ sẽ tiếp tục hoạt động kinh doanh như hiện tại vì các lệnh trừng phạt khắt khe của Washington.
"Hình ảnh của Huawei giờ đây gắn liền với nỗi sợ hãi về một‘ Nguy cơ Đỏ ’đến mức họ cần phải thực hiện một số giao dịch," ông Clark nói, đồng thời cho biết thêm rằng Bắc Kinh chắc chắn nắm vai trò trong bất kỳ cuộc tái cơ cấu nào.
Trớ trêu thay, điều đó có thể biến Huawei thành điều mà Mỹ từng nghi ngờ nhưng Huawei luôn phủ nhận dứt khoát : họ là một doanh nghiệp của nhà nướcTrung Quốc.
Kathrin Hille, Nic Fildes và Qianer Liu
Nguyên tác : US-China : is Huawei ‘too big to fail’ ?, Financial Times, 21/08/2020
Khánh An dịch
Nguồn : VNTB, 23/08/2020
