Bốn đêm Đại hội Quốc gia Đảng Cộng Hòa 2020 vừa kết thúc. Bốn đêm mang bốn chủ đề cùng các diễn giả khác nhau nhưng mục tiêu và chiến thuật là duy nhất : tung hô tổng thống Donald Trump, tấn công cựu Phó Tổng thống Joe Biden cùng đảng Dân Chủ và cuối cùng là thuyết phục, hay đúng ra là hăm dọa cử tri bằng sự sợ hãi, bằng viễn cảnh đen tối nếu Donald Trump không tái đắc cử.
Người xem đã thấy, đã nghe những gì cho mục đích này trong suốt bốn đêm qua ?
Đêm thứ nhất với chủ đề "Miền đất hứa" (Land of Promise) là những phát biểu và bộ dạng đưa người xem quay về thời chiến, với kiểu cách hô hào tựa những sĩ quan Đức Quốc Xã. Hay gần gũi hơn là cũng dễ làm người ta liên tưởng đến cuộc Cách Mạng Văn Hóa hay phong trào Cải Cách Ruộng Đất qua các thước phim tài liệu đã từng xem.
Cũng tung hô lãnh tụ, cũng đấu tố kẻ thù và tái xác định "chủ nghĩa Trump"- một chủ nghĩa xem Trump như người duy nhất có thể giải quyết vấn đề và cứu chuộc được nước Mỹ, sổ toẹt lịch sử cùng tương lai một nước Mỹ thiếu Trump.
"Land of Promise", cụm từ của tổng thống George Washington nói về sự phồn thịnh của nước Mỹ được các chiến lược gia của Trump sử dụng tối đa. Bởi nước Mỹ quả thật đã là một miền đất hứa từ bấy lâu. Cho đến bốn năm qua. Khi nước Mỹ bế quan tỏa cảng, xiển dương chủ nghĩa dân tộc cực đoan, kích động tinh thần bài ngoại, thượng tôn sắc tộc và kỳ thị dân da màu, người di dân tị nạn.
Các diễn giả xem như người dân không hề biết gì về thực trạng kinh tế và dịch bịnh hiện nay khi nói về sự phát triển kinh tế, công ăn việc làm được tạo ra, ngăn chận dịch bịnh thành công... do công sức của Trump. Có lẽ họ cũng không đếm xỉa đến chính cả những tường trình của chính phủ khi GDP xuống thấp cùng thâm thủng, nợ công tăng kỷ lục, 30 triệu người còn đang thất nghiệp và trên 180 ngàn người đã chết vì Covid-19.
Đêm thứ hai là chủ đề "Miền đất cơ hội" (Land of Opportunity) có phần điềm tĩnh hơn đêm đầu, với những diễn giả chính tất nhiên cũng thuộc gia đình Trump. Trong diễn từ hơn 20 phút, Đệ nhất phu nhân Melania Trump với khuôn mặt lạnh lùng và trang phục bị xem như một nữ quân nhân KGB hay Đức quốc xã, căng thẳng nhìn vào máy chạy chữ để đọc về miền đất cơ hội cùng những lời yêu thương đồng cảm với người dân.
Một cơ hội của Melania khác xa với thực tế của những người di dân thông thường. Những người đến Mỹ với hai bàn tay trắng, cần cù, chăm chỉ vươn lên, tạo dựng giấc mơ Mỹ, rồi góp phần đáp trả quốc gia đã cưu mang. Họ không đến Mỹ như người mẫu đã được phủ ánh hào quang trên sân khấu. Cơ hội của họ được tặng thưởng từ mồ hôi và nước mắt, từ nhọc nhằn và niềm tin. Cơ hội không đến bằng những tấm ảnh khỏa thân hay trang phục diêm dúa. Câu chuyện của Melania Trump đến Mỹ, trở thành vợ tỉ phú rồi đệ nhất phu nhân, nhìn cách nào cũng không là khuôn mẫu của "miền đất cơ hội".
Nhưng hơn hết, lời lẽ yêu thương, đồng cảm với người dân từ bậc "mẫu nghi thiên hạ" hay để tô vẽ về Donald Trump có là sự thật? Liệu một người từng công khai tuyên xưng trước công chúng rằng, "Tôi thật sự cóc quan tâm" (I really don't care. Do U?) khi đến thăm một trại tị nạn mà chồng bà nhẫn tâm chia cách cha mẹ cùng con cái, có thật sự quan tâm đến trẻ em hay yêu thương người dân? Và khi chồng bà tấn công bất cứ người dân nào, từ người tàn tật, phụ nữ, cha mẹ tử sĩ, người di dân... với lời lẽ tục tĩu nhất, người dân như đang nghe nói về con người bác ái và đức độ xa lạ nào đó mà RNC 2020 cố nhào nặn ra.
Với chủ đề "Miền đất những hào kiệt" (Land of Heroes) trong đêm thứ ba, quả ít nơi nào được chọn để tổ chức mà thích hợp hơn là ngay cổ thành Fort McHenry tại Baltimore, nơi khai sinh quốc ca Hoa Kỳ với lời lẽ hào hùng, khí phách, thôi thúc lòng ái quốc. Chủ đề được trình bày bởi phó tổng thống Mike Pence với ngôn từ, trích dẫn được chuẩn bị chu đáo, công phu.
Chỉ một điều người xem không thấy bóng dáng, cương vị một phó tổng thống Hoa Kỳ mà chỉ thấy một thuộc cấp trung thành, tựa như cựu đại sứ Nikki Harley, Ngoại trưởng Mike Pompeo, Chủ tịch Thượng viện Mitch McConnell... cùng hầu hết diễn giả tại RNC 2020 chỉ biết sùng bái, tung hô lãnh tụ trong suốt các đêm. Người dân nghe những lời hay ho về "Land of the Brave" từ những nịnh thần thiếu liêm sỉ, những kẻ đi ngược lời tuyên hứa bảo vệ quốc gia để chỉ tận trung với lãnh tụ. Cho đến lúc chính họ bị hắt hủi, tấn công nếu không còn trung thành hay đắc lực cho Trump như vô số kẻ khác.
Thay vào đó, người dân nghĩ về những người như Trung Tá Alexander Vindman bị trù dập khi can đảm vạch ra sự thật, nghĩ về hạm trưởng Brett Crozier bị cách chức khi bảo vệ thủy thủ đoàn, nghĩ về bác sĩ Anthony Fauci bị tấn công, hăm dọa khi chọn đứng về với khoa học... Họ là minh chứng cho một thời đại không có chỗ cho những người can đảm, những người hùng thật sự của nước Mỹ.
Và đêm cuối cùng, đêm của "Miền đất vĩ đại" (Land of Greatness), đêm suy tôn lãnh tụ rực nổ pháo hoa trong khi ngoài Bạch Ốc là vô số người dân tụ tập để biểu tình, phản đối. Dường như sự tung hô lãnh tụ qua các đêm đại hội chưa đủ, Donald Trump đăng đàn tự ca ngợi và đánh bóng mình, tiếp tục vẽ ra viễn cảnh kinh hoàng để gieo rắc nỗi sợ hãi về một nước Mỹ "vĩ đại" không có Trump.
Thủ thuật ngụy biện rằng, chỉ hoặc Trump hoặc Biden cần chọn một. Nếu Biden thì nước Mỹ sẽ trở nên hỗn loạn, chết chóc, vô trật tự. Nước Mỹ sẽ trở thành xã hội chủ nghĩa, sẽ thiếu thuốc men, sẽ thuộc về Trung Cộng. Một ngụy biện được phóng đại, thậm xưng với logic phi lý vì biện thuyết và chứng liệu dối trá, không nhắm vào lý trí mà đánh vào lòng sợ hãi, cảm xúc và kích động cá nhân.
Nó có thể phù hợp và hiệu quả với những kẻ đang ủng hộ Donald Trump. Những kẻ được chọn lọc và xem chỉ có họ mới được hưởng cơ hội và vĩ đại của nước Mỹ, không muốn chấp nhận sắc tộc, văn hóa, tôn giáo khác mình. Những kẻ xem những nhóm dân thiểu số khác dù có ôm lòng sùng bái Trump cũng chỉ là những kẻ cố đeo chân, muốn ké theo con thuyền mà họ không được chấp nhận hay thuộc về.
Nhưng với một nửa dân Mỹ còn lại và cả thế giới, nó trở thành tận cùng của lố bịch, của trò hề không giới hạn. Người ta chưa biết về tương lai không Trump sẽ như thế nào nhưng người ta thấy rõ những bất ổn đang xảy ra bởi sự kích động hận thù, kỳ thị chủng tộc dưới sự lãnh đạo của Trump.
Hãy nghĩ về diễn giả danh dự của RNC 2020 là vợ chồng những kẻ bị ghép hình tội khi chỉa súng vào người biểu tình chỉ đi ngang nhà mình. Nghĩ về bản tin thời sự một thiếu niên da trắng 17 tuổi cuồng mê Trump đã xả súng vào người biểu tình giữa lúc đại hội đang diễn ra. Và hãy hình dung những giới chức sắc Cơ đốc như Jerry Falwell Jr. lại sẽ đăng đàn để rao giảng lời đức độ và tung vinh Trump như tại RNC 2016, nếu không xảy ra scandal tình dục nhơ bẩn đến khó tin.
*RNC 2020 đã kết thúc. Như nhiều người đã nhận xét, RNC 2020 là "Đại Hội Trump", không có bóng dáng đảng Cộng Hòa. Quả thật vậy ! Đảng Cộng Hòa tự đánh mất mình và phản bội người Cộng Hòa chân chính khi ra nghị quyết giao toàn quyền hành động cho gia đình Trump rằng, "tiếp tục ủng hộ nồng nhiệt nghị trình của tổng thống Donald Trump và hoãn cương lĩnh hành động cho đến năm 2024" (Resolution Regarding the Republican Party Platform - Republican National Committee). Đảng Cộng Hòa đang ủng hộ một nghị trình và chính sách "Trumpism", gần gũi hơn với những thể chế độc tài, tấn công vào các giá trị nước Mỹ cùng nền tảng dân chủ và hiến pháp Hoa Kỳ. Liệu nước Mỹ nếu tiếp tục dưới quyền Donald Trump có còn là miền đất hứa, cơ hội, hào kiệt và vĩ đại ?
RNC 2020 là một sô truyền hình sống thực lộng lẫy, hào nhoáng cần được gọi tên là "Land of Liars" - "Miền đất những kẻ dối trá". Không có lời kêu gọi đoàn kết, hàn gắn quốc gia. Nó chỉ phô bày xảo trá, hận thù, chia rẽ và sợ hãi. Những người biết đã quá biết và hiểu rõ. Nó chỉ mở ra cơ hội cho những người còn phân vân, do dự để nhìn vào thực tại mà quyết định điều cần dự phần.
Hãy nhớ rằng, chẳng ai phải trả giá khi tin vào sự thật nhưng cái giá phải trả là sẽ rất đắt nếu tin vào những dối trá, xảo ngôn.
Nhã Duy
28/08/2020