Tại sao có hai quốc tịch : để dễ bỏ chạy khi có biến ?
Tuấn Khanh, RFA, 27/08/2020
Những ai được "đặc cách" làm công dân Cyprus ?
Theo quy chế để trở thành công dân của đảo quốc Síp (Cyprus), một người đến sống và làm việc (hoặc kết hôn) trong 7 năm thì có thể nộp đơn xin làm công dân của quốc gia này.
Hồ sơ ông Phạm Phú Quốc nằm trong những tài liệu mà Al Jazeera thu thập được, tức "Hồ sơ Cyprus", bao gồm 1.471 đơn đăng ký, có tên của 2.544 người nhận được "hộ chiếu vàng" Cyprus từ 2017 đến cuối năm 2019. (Ảnh chụp từ truyền hình)
Trong trường hợp có những điều kiện đặc biệt cần phải được xem xét thì có thể giảm còn 5 năm.
Mọi việc rút ngắn thời gian khác, chỉ có thể thông qua việc mua quốc tịch và trở thành công dân. Dù việc mua bán này là hợp pháp ở Cyprus, tuy nhiên có giới hạn, kín tiếng, "đặc cách" dành cho những người có đủ khả năng chi ra số tiền rất cao.
Điều đó cho thấy việc ông Quốc trình báo cơ quan là được vợ và con bảo lãnh theo đường dân sự hành chính thông thường vào giữa năm 2018, đến năm 2019 có quốc tịch là không thể.
Những câu chuyện này đáng bàn ở chỗ là phía ngoại giao Việt Nam hoàn toàn có thể gửi thư và yêu cầu Cyprus trả lời chính thức về hồ sơ này, chứ không cần nói chuyện vòng vo với ông Quốc, trình diễn trên báo chí trong nước làm gì.
Sự kiện được báo Al Jazeera tiết lộ vào ngày 24/8, thì đến 27/8, phía báo chí Việt Nam có nguồn lại tự nói rằng ông Quốc được Cyprus "đặc cách vào quốc tịch", nhưng không làm rõ việc đặc cách cụ thể là như thế nào.
Danh sách các nhân vật từ các nhà nước khắp nơi trên thế giới mua loại "hộ chiếu vàng" được đặc cách kỳ lạ và bí mật như ông Quốc hiện đang lên đến hàng ngàn. Việc "đặc cách" đó cũng là một nguồn thu không nhỏ cho ngân sách của Cyprus : 2,5 triệu USD/người. Và các nhân vật này thường mua cho cả gia đình.
Họ là ai ? Nói trên truyền hình Al Jazeera, Laure Brillaud đến từ Ủy ban chống tham nhũng của tổ chức NGO Minh Bạch Quốc Tế thẳng thừng nói rằng "những kẻ tham nhũng hay lôi kéo người khác cùng tham nhũng".
"They have access to public resources, they can be sitting on a government contract and be in a position to make decisions, so it presents a high financial risk they are being corrupted or corrupting others".
(Tạm dịch: Họ là những kẻ có quyền lần mò vào các nguồn lực công, tìm cách lấy các hợp đồng của chính phủ và lại có quyền đưa ra quyết định, do đó, dẫn đến rủi ro tài chính từ việc họ tham nhũng hoặc làm lôi kéo người khác cùng tham nhũng", ông Laure Brillaud nói)
Việc mua quốc tịch Cyprus như vậy, được coi như là một hình thức rửa tiền, vì chính phủ nước này không truy xét nguồn tiền từ đâu đến, thậm chí hỗ trợ trên những người mua quốc tịch này thông qua các dự án giả dạng đầu tư, và có mã gọi các nhân vật như vậy là PEPs (politically exposed persons). Ý nghĩa của mã này, đại khái như "những người đã chấp nhận tiết lộ thân thế chính trị của mình".
Tờ Al jazeera có bản doanh tại Qatar, đang lên 100 hồ sơ bị tiết lộ để làm phóng sự dài kỳ trước tiên, trong số 2544 hồ sơ mà họ có được. Phía Việt Nam, ngoài cán bộ Phạm Phú Quốc và doanh nhân Phạm Nhật Vũ có tên, thì được biết còn khoảng 24 cái tên khác từ Việt Nam. Chắc cũng sẽ sớm được tiết lộ, ngoại trừ trường hợp được can thiệp kín đáo bằng ngoại giao và tiền.
Đường dây "đặc cách" thú vị và rất riêng này, rò rỉ danh sách từ 2017-2019, bị lộ do người ta phát hiện hai tội phạm quốc tế chạy trốn, tìm đến Cyprus xin được đặc cách thành công dễ dàng như ông Quốc.
Có một câu hỏi được đặt ra là, một hệ thống mua bán có thể đem đến rủi ro như vậy tại sao lại không sử dụng bí danh, mã số mà phải sử dụng tên người thật để bị lộ như vậy. Đơn giản bởi vì Cyprus khi nhận được hồ sơ mua quốc tịch thì bao giờ cũng phải điều tra rất kỹ lưỡng, vì một người đi cùng với gia đình sẽ chi ra ít nhất là 5 tới 10 triệu USD cho một hồ sơ, và sau đó, cũng là chuyện hợp pháp cần phải làm với giấy tờ chính thức như bao gồm xác nhận người mua quốc tịch Cyprus còn có cả một quốc tịch khác là gì.
Việc để rõ tên trên dữ liệu là một cách nắm dao đằng cán với người mua - sẽ được ưu tiên giữ kín cho đến khi không thể, đồng thời cũng là một cách để chứng minh rằng công việc của họ hợp pháp, không phải là việc chủ đích rửa tiền, mua bán trong thế giới tội phạm quốc tế.
Chắc rồi danh sách của nhiều người Việt Nam khác mua quốc tịch Cyprus sẽ dần dần được tiết lộ từ đây đến năm sau. Và có lẽ người hài lòng nhất về vấn đề đó, là ông Quốc. Bởi cùng một xui rủi mà có bạn có bè, thì ông sẽ vui hơn là lâm nạn một mình.
Tuấn Khanh
Nguồn : RFA, 27/08/2020
Tham khảo về quốc tịch Cyprus (Síp)
*******************
Scandal ‘kiểu Phạm Phú Quốc'
Trân Văn, VOA, 27/08/2020
Nếu đảng công bố rộng rãi bản kê khai tài sản của các viên chức trong diện phải kê khai tài sản cho dân chúng giám sát và không vô hiệu hóa nỗ lực hình sự hóa những trường hợp "giàu có bất minh" nhằm truy cứu trách nhiệm tất cả những viên chức không thể giải trình hợp lý về nguồn gốc khối tài sản mà họ sở hữu, chắc chắn sẽ không có scandal Phạm Phú Quốc (1)…
Đại biểu quốc hội Phạm Phú Quốc phát biểu trước Quốc hội - Ảnh minh họa
***
Chuyện ông Phạm Phú Quốc, Đại biểu quốc hội, Tổng Giám đốc Công ty Phát triển công nghiệp Tân Thuận (IPC) bỏ ra 2,5 triệu Mỹ kim để nhận quốc tịch của Cyprus chỉ là một trong những trường hợp người Việt bị mất… cả chì lẫn chài, kể cả khi Quốc hội Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam bỏ phiếu bãi nhiệm ông Quốc vì "thủ đắc song tịch", chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh cách chức Tổng Giám đốc IPC của ông vì lý do nào đó sắp sửa… tìm ra.
Bất kể thế nào thì 2,5 triệu Mỹ kim mà ông Quốc đã chi cho Cyprus để nhận quốc tịch của hòn đảo này vẫn nằm trong ngân khố của… Cyprus. Tiểu sử của ông Quốc cho thấy ông là viên chức được hệ thống chính trị, hệ thống công quyền tại Việt Nam lựa chọn để điều hành các doanh nghiệp của nhà nước trong giai đoạn xây dựng nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa và đại diện cho "ý chí, nguyện vọng" của nhân dân.
Về lý thuyết, những công việc ấy không thể giúp tạo ra 2,5 triệu Mỹ kim để dùng vào việc "mua" quốc tịch Cyprus. Khoản 2,5 triệu Mỹ kim đó kết tinh từ… hiệu quả hoạt động của hệ thống doanh nghiệp nhà nước mà ông Quốc tham gia điều hành và từ quá trình… chuyển hóa công thổ, công thự, công sản cho tư nhân để giảm nợ, cắt lỗ của hệ thống này, giúp quốc gia khỏi phá sản.
Lẽ ra 2,5 triệu Mỹ kim ấy phải được chuyển tới các công trình phúc lợi công cộng để trẻ con khỏi phải học ca ba. Hai, ba bệnh nhân khỏi phải chia nhau một cái giường hay nằm vạ vật ngoài hành lang bệnh viện khi cần chữa bệnh. Người tàn tật, người già được trợ cấp, không phải phơi nắng, đội mưa để mưu sinh. Người nghèo, người thất nghiệp không vất vưởng, vạ vật ở đầu đường, xó chợ…
Nói cách khác, những khoản tiền như khoản 2,5 triệu Mỹ kim mà ông Quốc kiếm được và đã chi để mua quốc tịch Cyprus ấy, đã cũng như đang và sẽ còn là lý do khiến dân lành đổ nhiều mồ hôi, nước mắt hơn nhưng tương lai của cả họ lẫn con cháu bấp bênh, nhiều rủi ro hơn.
Bãi nhiệm, cách chức ông Quốc chỉ là biện pháp đối phó với tình thế, không phải là giải pháp để thực hiện cam kết "dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh" như thiên hạ. Tuy nhiên hệ thống chính trị, hệ thống công quyền Việt Nam chỉ muốn dùng biện pháp giải quyết tình thế chứ không thích, không chọn những giải pháp căn cơ để giải quyết vấn đề một cách toàn diện. Thành ra mới có… Phạm Phú Quốcn.
***
Cách nay hai tháng, Bộ Công an công bố quyết định khởi tố bà Hồ Thị Kim Thoa, cựu Thứ trưởng Bộ Công Thương vì đã chuyển hóa quyền sử dụng 6.000 mét vuông đất ở trung tâm Thành phố Hồ Chí Minh gây thiệt hại cho công quỹ chừng… vài ngàn tỉ đồng. Quyết định khởi tố vừa kể được công bố cùng lúc với quyết định… đình chỉ điều tra bị can Hồ Thị Kim Thoa vì bà đã… xuất ngoại (2).
Chẳng ai biết kết quả truy nã sẽ thế nào nhưng giả sử cảnh sát quốc gia nào đó đồng ý bắt giữ bà Thoa theo đề nghị của Bộ Công an Việt Nam và bàn giao bà cho Việt Nam xét xử thì gia đình bà vẫn cứ là chủ Công ty Bóng đèn Điện Quang (DQC) và Công ty Nhựa Rạng Đông (RDP) – hai công ty vốn là doanh nghiệp nhà nước được… giải tư cho bà và thân nhân.
Hệ thống chính trị, hệ thống công quyền Việt Nam chưa bao giờ thắc mắc, tại sao bà Thoa và thân nhân có cả ngàn tỉ đồng để thâu tóm cổ phiếu của DQC và RDP. Với đảng, chuyện những đảng viên như bà Thoa giàu có bất thường không phải là chuyện lớn, thành ra năm 2017, đảng chỉ… cảnh cáo bà Thoa vì bà dính líu đến sự thăng tiến bất thường của Trịnh Xuân Thanh.
Có thể vì bà Thoa biết điều, chủ động xin từ chức (3) nên đảng chủ động bỏ qua tất cả những lỗi lầm đã được phát giác trước đó như : vi phạm đủ thứ trong định giá DQC để giải tư, chuyển nhượng cổ phần của DQC, tùy tiện chuyển nhượng 4.000 mét vuông đất ở quận 4, Thành phố Hồ Chí Minh (4)…
Ba năm sau, từ chuyện phải xứ lý sai phạm trong quản lý công thổ của môt số viên chức hữu trách ở Thành phố Hồ Chí Minh, Bộ Công an mới thấy xử lý theo kiểu "nhất bên trọng, nhất bên khinh" không ổn và quyết định phải truy cứu trách nhiệm của bà Thoa thì bà đã ra nước ngoài định cư, gầy dựng lại sự nghiệp bằng mớ tài sản vắt từ mồ hôi, nước mắt người dân lành thuở bà cùng đảng… phục vụ họ. Xét cho đến cùng, bà Thoa có khác gì ông Quốc ?
***
Không biết ông Quốc có đề cập tới khối tài sản khổng lồ, đủ để trích nộp 2,5 triệu Mỹ kim cho Cyprus trong Bản Kê khai tài sản mà ông đã nộp cho đảng hay không. Nhiều phần là có vì điều đó sẽ giúp ông bảo đảm yếu tố… trung thực. Trường hợp ông Ngô Văn Khánh – Phó Tổng Thanh tra Chính phủ và trường hợp ông Huỳnh Đức Thơ – Chủ tịch thành phố Đà Nẵng là hai bài học đáng giá cho những viên chức thuộc diện phải kê khai tài sản như ông Quốc.
Năm 2014, "kẻ xấu" nào đó đã tiết lộ Bản Kê khai tài sản mà ông Khánh nộp cho đảng :Sở hữu hai biệt thự tại Hà Nội, 1.800 mét vuông đất ở dự án Mê Linh, 104.000 cổ phần của Ngân hàng Quân đội, 27.900 cổ phần của Ngân hàng Nam Á, 18.500 cổ phần của Ngân hàng Đông Á, 200.000 cổ phần của Ngân hàng Liên Việt, 100.000 cổ phần của Xi măng Công Thanh, 50.000 cổ phần của Công ty Thiết bị Bưu điện, chưa kể sở hữu lượng trái phiếu trị giá 425 triệu đồng và là chủ một tài khoản có 7,18 tỉ đồng tại VIB(5)…
May cho ông Khánh là ông đã kê khai… trung thực nên đảng chỉ chỉ đạo các cơ quan bảo vệ pháp luật tập trung truy tìm… "kẻ xấu". Bởi đảng không bận tâm đến chuyện vì sao ông Khánh – một Thanh tra viên cao cấp lại giàu có đến như vậy nên ông Khánh tiếp tục được đảng tín nhiệm, tiếp tục lãnh đạo lực lượng chống tham nhũng cho đến lúc nghỉ hưu vào năm 2018.
Năm 2017, tới lượt ông Thơ bị "kẻ xấu" hãm hại theo cùng một cách - tiết lộ Bản Kê khai tài sản mà ông Thơ nộp cho đảng : Chủ một biệt thự 300 mét vuông, bốn thửa đất có diện tích từ 150 mét vuông đến 1.021 mét vuông ở khu vực trung tâm thành phố Đà Nẵng và tỉnh Quảng Nam. Chưa kể còn sở hữu một trại nuôi tôm diện tích 1,5 héc ta, đồng sở hữu một cánh rừng, bốn cơ sở sản xuất kinh doanh và sở hữu một khối lượng lớn cổ phiếu của Công ty Dana – Ý.
May cho ông Thơ là ông cũng kê khai… trung thực, còn đảng vẫn… kiên định trong đường lối về xem xét tài sản viên chức nên không để "kể xấu" dẫn dụ theo hướng, truy vấn vì sao ông Thơ giàu đến thế, đảng chỉ yêu cầu điều tra vì sao Bản Kê khai tài sản của ông Thơ "bị lọt ra ngoài" (6)…
Năm 2018, trước tình trạng càng ngày càng nhiều người, kể cả cán bộ lão thành đề nghị nên công bố các Bản Kê khai tài sản của những viên chức thuộc diện phải kê khai tài sản cho nhân dân giám sát giống như thiên hạ, ông Nguyễn Phú Trọng, Tổng Bí thư, từ chối thẳng thừng vì đó là vấn đề rất khó, nhạy cảm do liên quan đến các quyền về đời tư của viên chức(7)…
Dẫu liên tục khẳng định, chống tham nhũng là nỗ lựckhông có vùng cấm, không chấp nhận ngoại lệ nhưng đảng vẫn giành và giữ quyền bảo mật thông tin về tài sản của những viên chức trong cả hệ thống chính trị, lẫn hệ thống công quyền. Nói cách khác, tuytất cả công dân đều bình đẳng trước pháp luật nhưngquyền về đời tưcủa các viên chức lãnh đạo hệ thống chính trị, hệ thống công quyền vẫn cao hơnquyền được biết, được bàn, được kiểm tra của công dân mà đảng vẫn xiển dương và thề tôn trọng !
Nếu Bản Kê khai tài sản của ông Quốc được bạch hóa cho dân chúng giám sát và ông… trung thực trong việc kê khai tài sản mà ông thủ đắc, có lẽ "ta" đã không bị Al Jazeera đẩy vào thế kẹt. Còn nếu ông giấu giếm thì với sự giám sát của nhân dân, chính họ sẽ chỉ cho đảng thấy ông thiếu trung thực ra sao. Tuy nhiên bất kể thế nào, ông Quốc có trung thực hay không thì từ đồng chí tới đồng bào đều không có quyền chất vấn tại sao ông giàu và cũng chẳng ai có quyền buộc ông phải nộp lại những tài sản mà ông không thể giải trình minh bạch về nguồn gốc.
***
Tham nhũng không phải là vấn nạn mới và không chỉ là vấn nạn của riêng Việt Nam. Cũng vì vậy, ngăn ngừa – tiêu diệt tham nhũng là một trong những nỗ lực có tính chất toàn cầu, thành ra mới có Công ước Chống tham nhũng của Liên Hiệp Quốc(United Nations Convention against Corruption – UNCAC). UNCAC giống như đại lộ để thiên hạ hợp lực ngăn ngừa – diệt trừ tham nhũng nhưng đảng không muốn đồng hành cùng thiên hạ trên đại lộ đó.
Năm 2013 – thời điểm Việt Nam đang thu thập ý kiến để sửa Luật Hình sự 2009, từ gợi ý và giúp đỡ của Chương trình phát triển Liên Hiệp Quốc (UNDP), một số viên chức của Quốc hội và Bộ Tư pháp Việt Nam đề nghị đưa thêm vào Luật Hình sự của Việt Nam tội "làm giàu bất chính" theo tinh thần UNCAC nhằm truy tố những viên chứccó tài sản lớn khác thường so với thu nhập hợp pháp và không thể giải thích hợp lý về nguồn gốc (8).
Tuy nhiên Quốc hội Việt Nam liên tục gạt bỏ đề nghị xác định hành vi "làm giàu bất chính" là tội phạm khi bỏ phiếu thông qua Luật Hình sự mới năm 2015, rồi sửa Luật Hình sự mới sửa năm 2015 vào năm 2017. Nhờ vậy, những viên chức thuộc diện phải kê khai tài sản như ông Ngô Văn Khánh, ông Huỳnh Đức Thơ, bà Hồ Thị Kim Thoa… vẫn vô sự nếu "kê khai trung thực" !
Cuối năm 2017, Quốc hội Việt Nam từng công bố một ước đoán, trong mười năm, từ 2006 đến 2016, tham nhũng gây ra thiệt hại khoảng 60.000 tỉ nhưng chỉ thu hồi được khoảng 4.500 tỉ (9). Do vậy, người ta tiếp tục nuôi hy vọng, khi sửa Luật Phòng chống tham nhũng, Việt Nam sẽ đặt định giải pháp để xử lý những viên chức giàu có bất minh nhưng không may, Bộ Chính trị rồi Quốc hội dứt khoát lắc đầu.
Tháng 11 năm 2018, đa số đại biểu quốc hội… nhất trí gạt bỏ toàn bộ những đề nghị xử lý tài sản, thu nhập mà các viên chức thuộc diện phải kê khai tài sản không thể giải trình hợp lý về nguồn gốc ra khỏi Luật Phòng chống tham nhũng mới (10). Scandal Phạm Phú Quốc giúp lý giải tại sao những người đại diện cho "ý chí, nguyện vọng" của nhân dân lại hành xử khó hiểu như vậy !
***
Đảng đang lựa chọn một số cá nhân để sắp đặt làm lãnh đạo hệ thống chính trị, hệ thống công quyền từ trung ương đến địa phương trong năm năm sắp tới. Giống như cách nay năm năm, ông Trọng lại thay mặt đảng thề :Không để lọt cán bộ kê khai tài sản không trung thực, có biểu hiện giàu nhanh, nhiều nhà đất, tài sản không nguồn gốc (11).
Ông Khánh, ông Thơ, bà Thoa… đều đã được xác định là những ngườitrung thực trong… kê khai tài sản. Khối tài sản kếch xù của họ chẳng lẽ không phải là biểu hiện giàu nhanh và… đều có… nguồn gốc hợp pháp ? Đảng chưa kết luận nên chưa biết ông Quốc có… trung thực trong kê khai tài sản hay không nhưng ông Quốc cũng là một người được đảng chọn mặt gửi vàng !
Nếu đảng tiếp tục bảo mật, từ chối công bố Bản Kê khai tài sản của những viên chức được đảng qui hoạch làm lãnh đạo hệ thống chính trị, hệ thống công quyền từ trung ương đến địa phương để bảo vệquyền về đời tưcủa những cá nhân này thì những scandal kiểu Phạm Phú Quốc sẽ còn khuấy động dư luận nhiều lần. Với các diễn biến càng lúc càng phức tạp về sắp đặt nhân sự cho nhiệm kỳ tới, không thể loại trừ khả năng Bản Kê khai tài sản của những người được đảng chọn vào Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ban chấp hành trung ương đảng bị phơi ra cho công chúng ngắm để cùng rụng rời vì khối tài sản của nhiều người đạt mức một vài ngàn tỉ. Không tin ? Cứ chờ, thế nào cũng còn lắm chuyện rất hay…
Trân Văn
Nguồn : VOA, 27/08/2020
Chú thích :
(2) htpps://thanhnien.vn/thoi-su/de-nghi-truy-to-cuu-bo-truong-vu-huy-hoang-va-9-bi-can-1251138.html
(4) htpps://laodong.vn/kinh-te/ba-ho-thi-kim-thoa-da-thoi-4700-met-vuong-dat-bay-vao-tui-ai-688416.bld
(8) htpp://dantri.com.vn/phap-luat/giau-bat-thuong-co-the-bi-tich-thu-tai-san-1386181152.htm
***********************
Điều gì sau ‘hiện tượng hai quốc tịch’ của Đại biểu quốc hội ?
Phạm Quý Thọ, RFA, 27/08/2020
Đại biểu quốc hội Việt Nam đương nhiệm ‘có hai quốc tịch’ đang trở thành ‘hiện tượng’ vì sự ‘lặp đi lặp lại’ trong thời gian gần đây khiến dư luận quan tâm.
Đại biểu quốc hội Phạm Phú Quốc - Ảnh minh họa
Hiện tượng này không những chỉ bị chỉ trích về sự suy thoái về đạo đức, lối sống của một số đại biểu mà còn đặt nghi vấn về tính đại diện ‘hình thức’ có căn nguyên từ ‘cơ chế Đảng cử, dân bầu’. Cơ chế này được xác định để kiểm soát hoạt động của Quốc hội mang tính chất ‘pháp trị’ hơn là ‘pháp quyền’ trong chế độ đảng cộng sản toàn trị.
‘Hiện tượng’ hai quốc tịch
Dư luận lại đang xôn xao về việc một vị Đại biểu quốc hội Việt Nam đương nhiệm thuộc Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh, là doanh nhân của doanh nghiệp nhà nước có hai quốc tịch. Tin này ‘bị rò rỉ’ từ nguồn tin từ nước ngoài. Chuyện là, mới đây, Đài Al Jareeza (Qatar) nêu danh sách nhiều chính trị gia, quan chức và doanh nhân từ nhiều nước trên thế giới có quốc tịch quốc đảo Síp (Cyprus), trong đó có tên vị đại biểu trên là người Việt Nam. Đài này còn nêu đây là chương trình ‘khuyến khích’ đầu tư đã có từ trước của quốc đảo này với ‘giá tiền’ quốc tịch tăng dần đến 2,5 triệu đô la mỹ như hiện nay.
Cựu đại biểu quốc hội Nguyễn Thị Nguyệt Hường cand.com.vn
Việc Đại biểu quốc hội đã có tiền lệ từ mấy năm nay. Năm 2016 cựu Đại biểu quốc hội Nguyệt Hường có quốc tịch Malta, được biết, do cơ quan chức năng phát hiện, đã ‘rút lui’ trong im lặng. Bà này là một doanh nhân có quá trình hoạt động trong cơ quan dân cử khá dài : Đại biểu quốc hội khóa 12 và 13, đại biểu Hội đồng nhân dân Thành phố Hà Nội từ 1999 – 2011. Trước đó, đã xảy ra ‘sự kiện đình đám’ trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa 13, khi doanh nhân, cựu Đại biểu quốc hội Hoàng Yến bị cho là đã khai lý lịch "không chính xác" khi ứng cử tại Long An, cụ thể là bà này đã không khai đã là Đảng viên và khai độc thân khi đã ly hôn với chồng là Jimmy Trần, quốc tịch Mỹ, đang bị truy tố vì tội lừa đảo, nên đã bị bãi miễn tư cách đại biểu Quốc hội năm 2012. Xung quanh sự kiện này có nhiều tin tồn bà là ‘nạn nhân’ của cuộc đấu đá quyền lực trên chính trường. Bà Yến hiện có quốc tịch Hoa Kỳ và đang sống ở đó. Truyền thông thi thoảng đưa tin bà vẫn điều hành Tập đoàn Tân Tạo với tư cách chủ tịch qua hình thức trực tuyến.
Chế độ ‘Đảng cử dân bầu’
Về hình thức, các Đại biểu quốc hội được giới thiệu ứng cử trong quá trình ‘hiệp thương’, trong đó Ủy ban Mặt trận Tổ quốc đóng vai trò quan trọng. Tuy nhiên, tất cả hoạt động này dưới sự kiểm soát của Đảng cộng sản. Thực chất quá trình này được khái quát là chế độ ‘Đảng cử, dân bầu’.
Các vị đại biểu quốc hội, về nguyên tắc, nói chung phải là người đại diện cho dân. Cụ thể hơn, họ đại diện cho ý chí, nguyện vọng, lợi ích của vùng, miền, nhóm dân cư khác nhau. Liên quan đến vấn đề này, V. I. Lênin, lãnh tụ của Cách mạng Tháng 10 Nga từng nói rằng, chính trị là biểu hiện của kinh tế tập trung, hàm ý rằng các Đại biểu quốc hội đại diện cho lợi ích kinh tế của các nhóm dân cư khác nhau.
Quan niệm trên đã thay đổi cùng chế độ toàn trị khi đồng nhất lợi ích trên cơ sở sở hữu toàn dân, mà chỉ thiên về giải quyết các khác biệt vùng miền và các nhóm dân cư, như người dân tộc, nhóm yếu thế…. Tuy nhiên, khi ‘thị trường’ thâm nhập sâu hơn vào nền kinh tế, đặc biệt trong hai nhiệm kỳ gần đây, Đảng đã ‘để mắt’ tới giới doanh nhân, những người được cho là ‘gần thị trường’, và đã ‘quy hoạch’ một số ‘điển hình’ sao cho có cơ hội cất ‘tiếng nói đại diện’ cho giới này trên nghị trường.
Ý tưởng này thực ra là không tồi. Tuy nhiên, sự khác biệt về mục đích và động cơ của giới doanh nhân với ý thức hệ xã hội chủ nghĩa của Đảng, sẽ tất yếu nảy sinh ‘xung đột’. Họ hoặc là ‘khôn khéo’ để biến thành những kẻ cơ hội, đánh bóng bản thân, mong quyền lực che trở để ‘làm ăn’, hoặc, không sớm thì muộn, sẽ buộc phải bỏ cuộc chơi, và hơn thế, có thể trở thành ‘vật tế thần’ của đấu đá quyền lực.
Chế độ ‘Đảng cử, dân bầu’ không thể tạo ra tính đại điện đúng nghĩa, thực chất. Trước Đại hội 12, chủ đề này đã có lúc được nêu trên nghị trường, nhưng sau đó đã bị quên lãng…
Pháp trị và pháp quyền
Quốc hội về lý thuyết là ‘cơ quan quyền lực cao nhất’, nhưng trong chế độ đảng toàn trị chỉ là cơ quan phân quyền, hoạt động dưới sự chỉ đạo của Đảng. Cơ quan này vẫn hàng năm xây dựng luật lệ, quy tắc theo hướng pháp trị. Nghĩa là, Quốc hội cần tạo ra những thể chế theo chương trình nghị sự định sẵn sao cho Đảng có thể điều hành toàn diện xã hội và người dân.
Quá trình chuyển đổi nền kinh tế sang thị trường thúc đẩy Quốc hội, dù muốn hay không, các luật, lệ cần được xây dựng để đáp ứng thực tế này. Quốc hội đã và đang hướng hoạt động cải cách thể chế kinh tế, thậm chí trong giai đoạn ‘bất ổn kinh tế vĩ mô’ trước Đại hội 12, đã tổ chức các hội thảo về các nội dung liên quan. Lúc đó, các chính khách và các nhà nghiên cứu ‘tránh né’ bàn về thể chế chính trị, và đương nhiên, họ ‘xoay sở’ trong ‘vòng kim cô ý thức hệ’ để giải thích khái niệm ‘thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa’.
Nhiều luật, lệ, quy định liên quan đến các vấn đề được cho là ‘nhạy cảm’ với chế độ, hoặc là được ban hành nhưng vẫn gây tranh cãi, như Luật An ninh mạng, Luật Báo chí… hoặc là ‘hoãn đi hoãn lại’ như Luật Biểu tình…. Nhiều quyền công dân cơ bản mặc dù được quy định trong Hiến pháp nhưng không thể được cụ thể hóa trong cuộc sống. Tiến đến chế độ pháp quyền sẽ luôn là thách thức. Sự thay đổi có thể đang diễn ra, dù chậm chạp, trước hết là quyền kinh tế được nới lỏng hơn để cứu tăng trưởng. Ngoài ra, sức ép từ hội nhập kinh tế quốc tế cũng có thể hỗ trợ người dân tiếp cận với các quyền khác. Chẳng hạn, Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA) có hiệu lực từ 1/8/2020, có phạm vi cam kết rộng và mức độ cam kết cao nhất đối với Việt Nam từ trước tới nay, buộc Việt Nam phải thực thi các điều khoản về điều kiện lao động, tổ chức công đoàn độc lập và bảo vệ môi trường…
Nếu quan sát những gì diễn ra gần đây với chế độ toàn trị ở Trung Quốc, dân túy ở Nga, các quốc gia ‘gần gũi’ với Việt Nam, thì cải cách chính trị không hề đơn giản, trong đó ‘cải tổ hiến pháp’ bị ‘chi phối’ để sự cai trị của lãnh tụ được ưu tiên kéo dài. Tuy nhiên, tình hình căng thẳng, nóng bỏng hiện nay tại Belarusia cho thấy sự cai trị độc đoán, chuyên quyền hơn 26 năm của Tổng thống Alexandre Lukachenko, đang khiến cho người dân nổi giận, đòi dân chủ.
Quay lại với vị Đại biểu quốc hội có hai quốc tịch của Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh, theo tiền lệ, kết cục được biết trước, ông ta có thể bị buộc thôi tư cách đại biểu, có thể được gia đình ‘bảo lãnh’ sang sống ở quốc đảo… Chỉ có giới báo chí được ‘hưởng lợi’ với kiểu tin nóng này. Còn người dân ‘bất bình’ trong im lặng, họ lại tự vấn đến khi nào họ có được những đại biểu của chính mình. Tuy nhiên, việc tổ chức bầu Quốc hội khóa 15 nhiệm kỳ 2021-2026 dự kiến vào năm tới vẫn sẽ theo ‘cơ chế Đảng cử, dân bầu’.
Phạm Quý Thọ (Hà Nội)
Nguồn : RFA, 27/08/2020
*********************
Những ai được "đặc cách" làm công dân Cyprus ?
Tuấn Khanh, RFA, 27/08/2020
Theo quy chế để trở thành công dân của đảo quốc Síp (Cyprus), một người đến sống và làm việc (hoặc kết hôn) trong 7 năm thì có thể nộp đơn xin làm công dân của quốc gia này.
Bản đề xuất xin cấp quốc tịch cho vợ chồng ông Pham Phu Quoc được Bộ Nội vụ Cyprus gửi Hội đồng Bộ trưởng nước này. Ảnh: Al Jazeera.
Trong trường hợp có những điều kiện đặc biệt cần phải được xem xét thì có thể giảm còn 5 năm.
Mọi việc rút ngắn thời gian khác, chỉ có thể thông qua việc mua quốc tịch và trở thành công dân. Dù việc mua bán này là hợp pháp ở Cyprus, tuy nhiên có giới hạn, kín tiếng, "đặc cách" dành cho những người có đủ khả năng chi ra số tiền rất cao.
Điều đó cho thấy việc ông Quốc trình báo cơ quan là được vợ và con bảo lãnh theo đường dân sự hành chính thông thường vào giữa năm 2018, đến năm 2019 có quốc tịch là không thể.
Những câu chuyện này đáng bàn ở chỗ là phía ngoại giao Việt Nam hoàn toàn có thể gửi thư và yêu cầu Cyprus trả lời chính thức về hồ sơ này, chứ không cần nói chuyện vòng vo với ông Quốc, trình diễn trên báo chí trong nước làm gì.
Sự kiện được báo Al Jazeera tiết lộ vào ngày 24/8, thì đến 27/8, phía báo chí Việt Nam có nguồn lại tự nói rằng ông Quốc được Cyprus "đặc cách vào quốc tịch", nhưng không làm rõ việc đặc cách cụ thể là như thế nào.
Danh sách các nhân vật từ các nhà nước khắp nơi trên thế giới mua loại "hộ chiếu vàng" được đặc cách kỳ lạ và bí mật như ông Quốc hiện đang lên đến hàng ngàn. Việc "đặc cách" đó cũng là một nguồn thu không nhỏ cho ngân sách của Cyprus : 2,5 triệu USD/người. Và các nhân vật này thường mua cho cả gia đình.
Họ là ai ? Nói trên truyền hình Al Jazeera, Laure Brillaud đến từ Ủy ban chống tham nhũng của tổ chức NGO Minh Bạch Quốc Tế thẳng thừng nói rằng "những kẻ tham nhũng hay lôi kéo người khác cùng tham nhũng".
"They have access to public resources, they can be sitting on a government contract and be in a position to make decisions, so it presents a high financial risk they are being corrupted or corrupting others".
(Tạm dịch : Họ là những kẻ có quyền lần mò vào các nguồn lực công, tìm cách lấy các hợp đồng của chính phủ và lại có quyền đưa ra quyết định, do đó, dẫn đến rủi ro tài chính từ việc họ tham nhũng hoặc làm lôi kéo người khác cùng tham nhũng", ông Laure Brillaud nói)
Việc mua quốc tịch Cyprus như vậy, được coi như là một hình thức rửa tiền, vì chính phủ nước này không truy xét nguồn tiền từ đâu đến, thậm chí hỗ trợ trên những người mua quốc tịch này thông qua các dự án giả dạng đầu tư, và có mã gọi các nhân vật như vậy là PEPs (politically exposed persons). Ý nghĩa của mã này, đại khái như "những người đã chấp nhận tiết lộ thân thế chính trị của mình".
Tờ Al Jazeera có bản doanh tại Qatar, đang lên 100 hồ sơ bị tiết lộ để làm phóng sự dài kỳ trước tiên, trong số 2.544 hồ sơ mà họ có được. Phía Việt Nam, ngoài cán bộ Phạm Phú Quốc và doanh nhân Phạm Nhật Vũ có tên, thì được biết còn khoảng 24 cái tên khác từ Việt Nam. Chắc cũng sẽ sớm được tiết lộ, ngoại trừ trường hợp được can thiệp kín đáo bằng ngoại giao và tiền.
Đường dây "đặc cách" thú vị và rất riêng này, rò rỉ danh sách từ 2017-2019, bị lộ do người ta phát hiện hai tội phạm quốc tế chạy trốn, tìm đến Cyprus xin được đặc cách thành công dễ dàng như ông Quốc.
Có một câu hỏi được đặt ra là, một hệ thống mua bán có thể đem đến rủi ro như vậy tại sao lại không sử dụng bí danh, mã số mà phải sử dụng tên người thật để bị lộ như vậy. Đơn giản bởi vì Cyprus khi nhận được hồ sơ mua quốc tịch thì bao giờ cũng phải điều tra rất kỹ lưỡng, vì một người đi cùng với gia đình sẽ chi ra ít nhất là 5 tới 10 triệu USD cho một hồ sơ, và sau đó, cũng là chuyện hợp pháp cần phải làm với giấy tờ chính thức như bao gồm xác nhận người mua quốc tịch Cyprus còn có cả một quốc tịch khác là gì.
Việc để rõ tên trên dữ liệu là một cách nắm dao đằng cán với người mua - sẽ được ưu tiên giữ kín cho đến khi không thể, đồng thời cũng là một cách để chứng minh rằng công việc của họ hợp pháp, không phải là việc chủ đích rửa tiền, mua bán trong thế giới tội phạm quốc tế.
Chắc rồi danh sách của nhiều người Việt Nam khác mua quốc tịch Cyprus sẽ dần dần được tiết lộ từ đây đến năm sau. Và có lẽ người hài lòng nhất về vấn đề đó, là ông Quốc. Bởi cùng một xui rủi mà có bạn có bè, thì ông sẽ vui hơn là lâm nạn một mình.
Tuấn Khanh
Nguồn : RFA, 27/08/2020 (tuankhanh's blog)
Tham khảo về quốc tịch Cyprus (Síp)
*************************
Vượt biên bằng đường ... Đảng
Cánh Cò, RFA, 26/08/2020
Từ năm 1975 người Việt bắt đầu có cụm từ vượt biên. Vượt biên là hành động cuối cùng của tuyệt vọng khi sống dưới chế độ mới vừa chiếm được Miền Nam. Có hai loại vượt biên, bằng đường bộ và bằng đường biển. Trong cả hai loại này người muốn đi đều phải bỏ tiền ra cho người dẫn đường nếu là đi bằng chân đất xuyên qua những cánh rừng đầy máu và nước mắt của Campuchia để qua Thái Lan. Vượt biên bằng đường biển tuy không khổ nạn như đường bộ khi được ngồi trên những chiếc ghe đánh cá chạy ra hải phận quốc tế là xem như thoát, nhưng loại vượt biên này lại gặp nguy hiểm vì hải tặc, vì bão tố và bộ đội biên phòng.
Người Việt hải ngoại thấu hiểu cuộc đời của người tỵ nạn như thế nào khi chấp nhận vượt biên là chấp nhận chết trên biển hay trong rừng rậm Campuchia nhưng họ vẫn liều lĩnh ra đi, liều lĩnh chọn cuộc sống tự do trong cái chết và liều lĩnh đánh cược cả gia đình mình với vùng đất mới.
Ngày nay một số người vượt biên theo cách thứ ba : bằng đường Đảng.
Người chọn vượt biên bằng đường Đảng xem ra có khác với hai loại trên mặc dù mục đích vẫn là trốn chạy chế độ. Họ là những người thừa tiền và quyền lực. Họ là những người được Đảng bồi đắp và cho hưởng nhiều đặc quyền đặc lợi.
Họ là Đại biểu quốc hội Nguyễn Thị Nguyệt Hường vượt biên sang Malta, là Hồ Thị Kim Thoa thứ trưởng Bộ Công thương vượt biên và biến mất tại Châu Âu, là Võ Kim Cự bay sang Canada sau khi tàn phá Vũng Án, rồi mới đây nhất là ba nhân vật được cơ quan truyền thông Al Jazeera của Qatar công khai hồ sơ vượt biên sang Cyprus và được cấp quốc tịch của đảo quốc này gồm ba người : Thứ nhất là Phạm Nhật Vũ, em ruột tỷ phú giàu nhất Việt Nam Phạm Nhật Vượng, cùng với hai vợ chồng Nguyễn Phan Diệu Phương và Phạm Phú Quốc. Vũ đang bị giam giữ 3 năm với mức án đưa hối lộ, Phạm Phú Quốc thì đang là đương kim Đại biểu quốc hội thuộc đơn vị Thành phố Hồ Chí Minh. Vì là thành viên của quốc hội nên Quốc bị dư luận soi từng hành vi trong quá khứ và lý do khiến y phải vượt biên sang Cyprus bị cho là đang chuẩn bị chạy trốn vì vụ Thủ Thiêm.
Báo chí nhấn mạnh tới nhân thân của Quốc là một doanh nhân và vài tờ báo không nhắc gì tới chức danh Đại biểu quốc hội của ông ta. Theo tiết lộ của nhà báo Lưu Trọng Văn thì Quốc từng là tổng giám đốc các công ty nhà nước hàng đầu ở Sài Gòn như Tổng công ty Bến Thành, Tổng công ty Đầu tư Tài chính Nhà nước Thành phố Hồ Chí Minh (HFIC) nhưng bị cho ngồi chơi xơi nước nhiều năm do dính chuyện ăn chia trong các vụ bán đất nhà nước cho Vạn Thịnh Phát dẫn đến Quốc chán nản xin thôi việc. Đó chính là lý do Quốc cùng vợ con bàn tính ra đi.
Quốc được Đảng "hiệp thương" cho ra ứng cử quốc hội ở quận 5, quận 10 và 11, là những quận có đông người Hoa làm ăn sinh sống. Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển của thành phố chỉ là ghế bình phong của Quốc, công việc chính là kinh doanh tài chính cho đảng, ngồi ghế Tổng Giám đốc công ty đầu tư tài chính của Thành phố HFIC. Từ tháng 12/2019, Quốc lại được bổ nhiệm giữ chức Tổng giám đốc Công ty Tân Thuận (IPC) nắm trong tay khối tài sản nhà nước khổng lồ.
Quốc có khả năng dính líu tới vụ Thủ Thiêm khi ngồi ghế Tổng Giám đốc các công ty sử dụng tiền công quỹ tiêu tốn hàng chục ngàn tỷ đồng vào các dự án tái định cư của khu đô thị Thủ Thiêm.
Phạm Phú Quốc không phải là doanh nhân đơn thuần như Phạm Nhật Vũ mặc dù phía sau Vũ là Phạm Nhật Vượng, người được Đảng công khai ủng hộ bằng mọi thứ mà Đảng có. Phạm Phú Quốc được Đảng nắm tay dẫn di từng bước một cho tới khi tiến tới quyền lực nắm giữ và toàn quyền tiêu phí tiền bạc của công quỹ. Đảng đã cho phép Quốc mang đồng tiền kiếm được từ móc ngoặc để mua chiếc vé vượt biên sang Cyprus một cách hợp pháp mặc dù vẫn phải ra đi trong lén lút.
Vượt biên bằng đường Đảng là con đường mà hàng triệu đảng viên mơ ước. Tuy nhiên có một trở ngại nho nhỏ là con đường này không thể áp dụng cho Mỹ vì chính quyền này quá giàu có để từ chối mọi hành vi đút lót, mua chuộc vốn quen thuộc với các nước cộng sản. Vượt biên bằng đường Đảng tuy ít người tham gia nhưng mỗi lần tham gia là đất nước lại khuyết đi một số tiền rất lớn có thể dùng cho các mục đích an sinh xã hội.
Hai triệu rưỡi đô la mà Đai biểu Quốc hội Phạm Phú Quốc trả cho cuốn hộ chiếu và quốc tịch Cyprus làm người dân xót xa bao nhiên thì lại là chất xúc tác không hề nhỏ cho đảng viên Đảng cộng sản Việt Nam khiến họ nặn óc nghĩ ra cách làm tiền cho nhanh để vượt biên bằng đường Đảng.
Cánh Cò
Nguồn : RFA, 26/08/2020 (canhco's blog)