Đảng cộng sản Việt Nam đảng hóa quân đội ra sao

Bich T. Tran

Trong ba thập kỷ qua, Đảng cộng sản Việt Nam đã từng bước thể chế hóa quyền kiểm soát đối với các lực lượng vũ trang.

Trong bối cảnh đại dịch Covid-19, Việt Nam đang chuẩn bị cho sự kiện quan trọng nhất trong 5 năm – Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ 13 dự kiến diễn ra vào cuối tháng 1 năm 2021. Các văn kiện chính của Đại hội sẽ đề ra chương trình nghị sự cho mọi lĩnh vực trong những năm tới, trong đó có quan hệ Đảng – quân.

Đảng cộng sản Việt Nam thực hiện "sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp và toàn diện" đối với Quân đội nhân dân Việt Nam thông qua hệ thống tổ chức Đảng và tổ chức chính trị. Ví dụ như Quân ủy Trung ương – tổ chức Đảng cao nhất trong Quân đội nhân dân Việt Nam – do Bộ Chính trị, cơ quan cao nhất của Đảng cộng sản Việt Nam bổ nhiệm. Các thành viên của Quân ủy trung ương đến từ Ban chấp hành trung ương Đảng cả trong và ngoài Quân đội nhân dân Việt Nam. Tổng cục Chính trị, do Quân ủy trung ương lãnh đạo, là tổ chức chính trị hàng đầu của Quân đội nhân dân Việt Nam. Tổng cục Chính trị hướng dẫn, huấn luyện và kiểm tra các đơn vị trong Quân đội nhân dân Việt Nam thực hiện công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị tư tưởng và các nhiệm vụ khác. Mục tiêu của Quân ủy trung ương và Tổng cục Chính trị là làm cho Quân đội nhân dân Việt Nam vững mạnh về chính trị và tư tưởng.

Trong ba thập kỷ qua, Đảng cộng sản Việt Nam đã từng bước thể chế hóa quyền kiểm soát của Đảng đối với các lực lượng vũ trang, bao gồm cả Quân đội nhân dân Việt Nam, thông qua các văn bản pháp luật. Đất nước thống nhất vào năm 1975 và sự hình thành của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam dẫn đến nhu cầu cấp thiết phải thay thế hiến pháp 1959. Hiến pháp năm 1980 đã trao cho Đảng cộng sản Việt Nam vai trò tuyệt đối trong việc quyết định mọi hoạt động của nhà nước. Tuy nhiên, điều 51 của Hiến pháp 1980 có nội dung "tất cả các đơn vị lực lượng vũ trang nhân dân phải thể hiện lòng trung thành tuyệt đối với tổ quốc và nhân dân ; nhiệm vụ của các lực lượng vũ trang là sẵn sàng chiến đấu bảo vệ thành quả của cách mạng, độc lập, chủ quyền quốc gia, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của đất nước, an ninh quốc gia, trật tự xã hội, quyền tự do, hạnh phúc, lao động hòa bình của nhân dân và cùng toàn dân bảo vệ Tổ quốc. xây dựng". Điều này chỉ đề cập đến quê hương, con người và không đề cập gì đến Đảng.

Sau khi Liên Xô sụp đổ, báo cáo chính trị năm 1991 của Ban chấp hành trung ương lần thứ 6 tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 7 nhấn mạnh mối quan tâm của Đảng đối với các thế lực thù địch trong và ngoài nước đang cố gắng khai thác sự khủng hoảng của chủ nghĩa xã hội và những yếu kém của Đảng. Hiến pháp mới năm 1992 được ban hành nhằm đáp ứng với môi trường kinh tế và chính trị tự do hơn. Hiến pháp năm 1992 cũng đưa ra một thay đổi quan trọng trong quan hệ giữa Đảng và quân đội. Điều 45 nêu rõ "tất cả các đơn vị lực lượng vũ trang nhân dân phải thể hiện lòng trung thành tuyệt đối với Tổ quốc và nhân dân ; nhiệm vụ của họ là sẵn sàng chiến đấu bảo vệ độc lập, chủ quyền quốc gia, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của đất nước, an ninh quốc gia, trật tự xã hội, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa và thành quả của cách mạng, cùng toàn dân xây dựng đất nước. " Hiến pháp 1992 đã đưa việc bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa trở thành một trong những nhiệm vụ cốt lõi của các lực lượng vũ trang, trong đó có Quân đội nhân dân Việt Nam.

Khi các tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông bắt đầu leo thang vào nửa cuối những năm 2000, Việt Nam nhấn mạnh đến việc hiện đại hóa quân đội. Tuy nhiên, một quân đội chuyên nghiệp và độc lập hơn có thể là mối đe dọa cho Đảng cộng sản. Để bảo đảm quân đội là lực lượng tin cậy của Đảng, Hiến pháp năm 2013 được đưa ra sau Đại hội Đảng lần thứ XI năm 2011. Điều 65 Hiến Pháp 2013 quy định "lực lượng vũ trang nhân dân phải tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Nhân dân, với Đảng và nhà nước ; nhiệm vụ của lực lượng vũ trang là bảo vệ độc lập, chủ quyền quốc gia, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của đất nước, an ninh quốc gia và trật tự xã hội, bảo vệ Nhân dân, Đảng, Nhà nước, chế độ xã hội chủ nghĩa và thành quả của cách mạng, cùng toàn dân nhân dân trong công cuộc xây dựng đất nước và làm tròn nghĩa vụ quốc tế. " Bên cạnh nhiệm vụ bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, như hiến pháp năm 1992 đã nêu, điều 65 yêu cầu Quân đội nhân dân Việt Nam và các lực lượng vũ trang khác phải tuyệt đối trung thành với Đảng cộng sản.

Quân đội nhân dân Việt Nam đã đóng một vai trò quan trọng trong việc bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, không phải chống lại vũ khí nguy hiểm mà là chống lại cái gọi là "diễn biến hòa bình" – một chiến lược không vũ trang được các lực lượng chống cộng sử dụng dưới vỏ bọc "dân chủ", "tự do, "Và" nhân quyền "để lật đổ Đảng cộng sản. Báo cáo chính trị năm 2011 của Ban chấp hành trung ương khóa X trình tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã xác định Quân đội nhân dân Việt Nam và Công an nhân dân, lực lượng Công an nhân dân là lực lượng chủ lực trong đấu tranh phòng, chống chiến lược "Diễn biến hòa bình".

Trong thời đại công nghệ thông tin, Internet và sự bùng nổ của các phương tiện truyền thông xã hội đã tạo ra vô số nền tảng để phản biện Đảng. Đến năm 2018, 70% dân số Việt Nam sử dụng Internet, so với chỉ 35% năm 2011. Báo cáo chính trị năm 2016 của Ban chấp hành trung ương khóa XI tại Đại hội Đảng XII đã ghi nhận hành vi "triệt để sử dụng phương tiện truyền thông" trên Internet của các thế lực thù địch thực hiện "diễn biến hòa bình" và các nguy cơ "tự diễn biến", "tự chuyển hóa", "tự biểu hiện" trong nội bộ. Báo cáo đã nêu lên một báo động rằng niềm tin của cán bộ, đảng viên và nhân dân đối với Đảng và chế độ hiện nay đang bị giảm sút.

Để đối phó, Việt Nam đã thành lập Lực lượng Đặc nhiệm 47, lấy tên theo Chỉ thị số 47 của Tổng cục Chính trị, vào năm 2017 để chống lại những quan điểm "sai trái" trên Internet. Lực lượng mới là một đơn vị chiến đấu trong Quân đội nhân dân Việt Nam bao gồm 10.000 thành viên "vừa hồng vừa chuyên", có nghĩa là họ có cả bản lĩnh chính trị vững vàng và chuyên môn công nghệ. Trung tướng Nguyễn Trọng Nghĩa – Phó chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam nhấn mạnh đất nước cần "sẵn sàng đấu tranh chống các quan điểm sai trái trong từng giây, từng phút, từng giờ".

Quân đội nhân dân Việt Nam tiếp tục được củng cố và đóng góp tích cực vào sự ổn định của chế độ. Trong đại dịch Covid-19, Đảng cộng sản Việt Nam đã huy động Quân đội nhân dân Việt Nam tham gia cuộc chiến chống lại virus corona và lan truyền thông tin sai lệch. Quân đội thường được ca ngợi là những anh hùng tiền tuyến cùng với các nhân viên y tế. Đại dịch mang lại cho Đảng cộng sản Việt Nam một cơ hội để thể hiện khả năng lãnh đạo hiệu quả và giành được tính chính danh, có ý nghĩa quan trọng đối với Đại hội đảng sắp tới.

Bich T. Tran