Tại Hoa Kỳ, theo truyền thống, sau cuộc bầu cử, người thua cuộc phải nhìn nhận thất bại và phối hợp với bên thắng cử chuẩn bị cho nhiệm kỳ mới.
Tuy nhiên, trong kỳ bầu cử Mỹ năm 2020, tổng thống mãn nhiệm Donald Trump kiên quyết không công nhận thắng lợi của đối thủ, ông Joe Biden, ứng viên đảng Dân chủ. Chủ nhân Nhà Trắng khăng khăng khẳng định có gian lận trong kỳ bỏ phiếu. Thái độ này của ông Trump sẽ có những hệ quả ra sao cho quá trình chuyển tiếp quyền lực ?
RFI tiếng Việt đặt câu hỏi với nhà báo Phạm Trần từ Washington.
Tổng thống Mỹ Donald Trump. AFP/Mandel Ngan
RFI : Trước hết, xin ông cho biết tiến trình chuyển giao quyền lực hiện nay ra sao ?
Phạm Trần : Tại Mỹ, vấn đề chuyển tiếp quyền lực là một thủ tục được quy định trong Hiến Pháp. Chính quyền sắp mãn nhiệm phải tiến hành một số công việc và phải có sự hợp tác mật thiết với chính quyền sắp tới. Bởi vì, ở Mỹ, tất cả mọi vấn đề phải được chuyển tiếp một cách nhịp nhàng, đặc biệt là vấn đề an ninh và quốc phòng.
Đây là hai vấn đề then chốt của nước Mỹ. Bất kỳ một khoảng trống nào từ bây giờ cho đến ngày vị tổng thống đắc cử Joe Biden nhậm chức vào ngày 20/01/2021, mà có một biến cố lớn tâm hại đến nền an ninh của Hoa Kỳ thì điều này sẽ gây rất nhiều khó khăn.
Bởi vì, truyền thống của nước Mỹ cũng như là thái độ của vị tổng thống sắp mãn nhiệm thường không có những hoạt động tích cực, có thể là họ có ý niệm cho rằng là để lại những gánh nặng cho người kế nhiệm nhưng đó chỉ là điều dự đoán.
Tuy nhiên, rõ ràng sự chuyển tiếp này đã bị chính ông Donald Trump ngăn cản. Bởi vì cho đến giờ này, sau gần hai tuần lễ bầu cử mà ông Donald Trump vẫn chưa chịu chấp nhận là ông ấy đã thất bại.
RFI : Việc Donald Trump kiên quyết không công nhận thất bại sẽ cản trở tiến trình này ra sao ?
Phạm Trần : Chính vì không công nhận thất bại nên ông ấy ra lệnh cho các viên chức của chính phủ là bất hợp tác với ban chuyển tiếp của ông Joe Biden.
Vì không chấp nhận ông Biden đã thắng cử, cơ quan được gọi là Cơ quan Quản trị các dịch vụ của nước Mỹ (GSA), có trách nhiệm công nhận ông Biden thắng cử cũng bị cản trở. Cơ quan này có hai nhiệm vụ then chốt :
Thứ nhất là phải tìm một nơi cho ban chuyển tiếp của ông Joe Biden về Washington để làm việc, liên lạc với các bộ để có sự chuyển tiếp nhịp nhàng, không có sơ sót trong các hồ sơ hay vấn đề ngân sách của mỗi bộ ...
Điều quan trọng thứ hai, chỉ khi nào cơ quan đó chứng nhận ông Joe Biden đã thắng cử và sẽ trở thành tổng thống tương lai của nước Mỹ thì ông Joe Biden và các cố vấn của ông cũng như là vị phó tổng thống là bà Kamala Harris được quyền tham dự và được quyền nhận các báo cáo về an ninh và tình báo của Hoa Kỳ.
Thủ tục của nước Mỹ là sau khi một người đắc cử tổng thống thì người đó có quyền và các cơ quan an ninh có bổn phận phải đến thuyết trình ngay lập tức những bản báo cáo về an ninh và tình báo hàng ngày như họ vẫn làm với tổng thống đương nhiệm để có một sự chuyển tiếp.
Tất cả những gì tổng thống đương nhiệm biết về an ninh và tình báo của Hoa Kỳ cho đến ngày ông ấy ra đi, thì bên phía ông Joe Biden cũng phải được biết, như vậy họ mới nắm vững tình hình. Trong khi cho đến giờ này, ông Joe Biden không được hưởng những điều đó và không có quyền liên lạc với các cơ quan an ninh tình báo để mà đòi hỏi được thuyết trình, bởi vì các cơ quan đó phải nhận lệnh từ tổng thống và phải có sự chứng nhận của các cơ quan được đề cập ở trên. Nếu như những cơ quan đó chưa có động tĩnh gì thì các cơ quan an ninh không có quyền đến thuyết trình cho ông Joe Biden. Đây là một điều nguy hiểm cho nền an ninh Hoa Kỳ.
RFI : Trong bối cảnh dịch bệnh hoành hành dữ dội tại Mỹ, việc chậm chuyển giao quyền lực của ông Trump sẽ gây ra những khó khăn nào cho chính quyền tương lai Joe Biden ?
Phạm Trần : Nước Mỹ trong thời gian 30 ngày qua số người bị lây nhiễm càng ngày càng nhiều khắp nơi trên nước Mỹ. Số liệu do các nhà khoa học hay trường đại học Johns Hopkins công bố cho thấy là ở Mỹ mỗi ngày có trên 200 ngàn người bị lây nhiễm, các bang như Texas, Washington... số người bị nhiễm bệnh đã vượt quá con số một triệu người và trung bình mỗi tháng ở những nơi đó, có khoảng 1.000 người Mỹ bị chết, tất cả những điều này làm cho người dân Mỹ rất lo sợ.
Nhưng khi ông Donald Trump chậm trễ trong việc trao quyền lực cho Joe Biden dẫn đến việc các cơ quan lo về y tế của Mỹ cũng không thể liên lạc, nói chuyện hay chuyển tiếp các tin tức cũng như là các biện pháp phòng ngừa hay những chính sách ngăn chận dịch bệnh cho phía ông Joe Biden. Đây thật sự là một việc làm nguy hiểm.
Vì lý do này nên trong cuộc họp báo ngày thứ Hai 16/11, ông Joe Biden có nói một cách rõ ràng là nếu không có sự chuyển giao quyền lực mau chóng và chúng tôi không được tiếp xúc với vấn đề y tế và các viên chức phụ trách kiểm soát dịch bệnh, thì từ giờ cho đến tháng 12, bởi vì mùa này là mùa lạnh, mùa thu của nước Mỹ và sắp sửa sang mùa đông, khó diệt trừ vi khuẩn, nên người ta dự đoán nước Mỹ sẽ có một cuộc khủng hoảng y tế từ giờ cho đến khi ông Joe Biden nhậm chức.
RFI tiếng Việt xin cảm ơn nhà báo Phạm Trần.
Minh Anh thực hiện
Nguồn : RFI, 18/11/2020