Việt Nam mong chờ gì từ chuyến thăm của Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Robert O’Brien ?
Giang Nguyễn, RFA, 20/11/2020
Chỉ 3 tuần sau khi Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo đến thăm Việt Nam, đến lượt Cố vấn An ninh Quốc Gia Hoa Kỳ Robert O’Brien dừng chân ở Việt Nam trong hai ngày 20 và 21 tháng 11, trước khi tiếp tục viếng thăm Philippines.
Hội đồng An ninh Quốc Gia Nhà Trắng qua mạng xã hội Twitter cho biết, chuyến đi của ông O’Brien nhằm "tái khẳng định sức mạnh của các mối quan hệ song phương của chúng ta và thảo luận về hợp tác an ninh khu vực".
Cố vấn An ninh Quốc Gia Hoa Kỳ Robert O’Brien. Ảnh O’Brien tham dự Hội nghị Cấp cao ASEAN - Mỹ qua hình thức trực tuyến mà Việt Nam là nước chủ trì hôm 14/11/2020. AFP
Việt Nam và Philippines là hai quốc gia có những tranh chấp lãnh hải với Trung Quốc. Ngoại trưởng Mike Pompeo vào giữa tháng 7 đưa ra tuyên bố cương quyết và mạnh nhất từ trước đến nay từ phía Hoa Kỳ rằng, "Các tuyên bố chủ quyền của Bắc Kinh đối với các tài nguyên ở ngoài khơi trên hầu hết Biển Đông là hoàn toàn bất hợp pháp, cũng giống như chiến dịch hăm dọa của họ nhằm kiểm soát tài nguyên".
Gần hơn, tại Hội nghị Cấp cao Asean lần thứ 37 tuần qua do Việt Nam chủ trì, ông Robert O’Brien phát biểu trước các nguyên thủ các quốc gia về tầm quan trọng của luật pháp quốc tế như Công ước Liên hiệp Quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982). Ông quả quyết qua video trực tuyến :
"Quan hệ đối tác chiến lược của chúng ta đại diện cho khát vọng của gần một tỷ người, chưa bao giờ mạnh mẽ hơn bây giờ. Nó là quan hệ đối tác của các quốc gia tự do, bình đẳng và độc lập, bắt nguồn từ một sự tôn trọng sâu sắc đối với chủ quyền của nhau. Hoa Kỳ ủng hộ bạn và chúng tôi biết bạn ủng hộ chúng tôi. "
Ông O’Brien kỳ này dự kiến sẽ gặp trực tiếp Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc và Bộ trưởng của các bộ, Bộ ngoại Giao Phạm Bình Minh, Bộ Quốc phòng Ngô Xuân Lịch và Bộ Công an Tô Lâm.
Theo nhận định của Tiến sĩ Mạc Văn Trang thì chuyến đi này chỉ có mục tiêu tiếp nối những quan hệ lâu nay giữa Hoa Kỳ và Việt Nam :
"Quan hệ Mỹ và Việt Nam ngày càng được củng cố vì nó có lợi cho hai bên. Việt Nam về địa chính trị là một nước rất quan trọng trong chiến lược bảo đảm hàng hải quốc tế ở Biển Đông của Mỹ và các nước khác trong khu vực và thế giới. Mỹ rất cần Việt Nam đồng thời Việt Nam cũng hết sức cần Mỹ có mặt ở Biển Đông để có một lực lượng răn đe việc làm ngày càng quá mức của Trung Cộng".
Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp nhận định với Đài Á Châu Tư Do vào tối ngày 20/11 rằng cho dù ông Robert O’Brien là đặc phái viên của Tổng thống Donald Trump, nhưng chính sách đối ngoại cũng một phần nào thể hiện ước vọng của người dân Hoa Kỳ. Ông nói :
"Cuộc đi này rất rõ ràng và đơn giản. Về cá nhân ông O’Brien, ông không nhằm gây một áp lực gì cho chính quyền tới đây, giả định đó là ông Biden. Chính sách an ninh quốc gia của Mỹ và chính sách quốc phòng Mỹ công bố tháng 12/2017 thì được cả hai đảng Mỹ ủng hộ, với tỷ lệ 86%. Vậy về mặt lý thuyết, thì chính quyền Joe Biden tới đây không có cách gì thay đổi nhanh chóng chính sách gì cả. Còn tùy thuộc vào cá nhân, người ta có thể làm mạnh hơn hay yếu hơn hoặc khác đi".
Tiến sĩ Mạc Văn Trang đồng quan điểm, giữa một chính quyền Joe Biden với chính quyền Trump sự khác biệt có lẽ chỉ là về hành vi, lời lẽ :
"Theo tôi thì quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ không có nhiều thay đổi nếu ông Biden lên vì vấn đề không phải là cá nhân Biden và Trump nữa mà vấn đề là giữa nước Mỹ và Trung Quốc. Người dân Mỹ đã thấy được mối nguy hiểm trong quan hệ bất bình thường với Mỹ từ ít nhất 10 năm nay. Trung Quốc đã xâm nhập vào nước Mỹ và gây hậu quả không tốt cho nước Mỹ. Chính ông Trump đã giở tung vấn đề này ra,và đặc biệt qua đại dịch Covid, thế giới nhận thấy Trung Quốc có nhiều thủ đoạn, quan hệ không lành mạnh. Như vậy nếu Biden lên cũng không thể làm trái tâm nguyện của người Mỹ được. Có thể cách tiếp cận của ông sẽ mềm dẻo hơn, không gay gắt như ông Trump".
Thế nhưng theo nhận định của Giáo sư Carl Thayer, chuyên gia về quốc phòng Việt Nam, trên tờ South China Morning Post, việc chính quyền Tổng thống Trump cử ông O’Brien đến thăm Việt Nam là những nỗ lực vào phút cuối để củng cố di sản chống Trung Quốc của ông. Ông nói, Hoa Kỳ và Việt Nam có thể sẽ ra tuyên bố chung về hợp tác trên khái niệm Ấn Độ-Thái Bình Dương tự do và cởi mở. Giáo sư Thayer tiên đoán cũng có thể Hoa Kỳ sẽ cam kết gia tăng hợp tác giữa lực lượng duyên hải, và kể cả bán trang thiết bị để giúp Việt Nam đẩy lùi tham vọng bành trướng của Trung Quốc ở Biển Đông.
Tiến sĩ Hợp thì không nghĩ sẽ có những thỏa thuận cụ thể. Tuy nhiên ông lập luận :
"Người ta tích cực nói đối thoại với nhau hoặc gặp nhau thì chỉ có tốt thôi chứ không có gì xấu cả. Tôi hy vọng rằng cuộc gặp gỡ này –tôi không mong chờ-- nhưng tôi tin rằng những chuyến đi như thế này giúp cho hai bên hiểu nhau hơn trên tinh thần cùng nhau củng cố mối quan hệ, thì ngày càng tốt giữa hai nước. Thứ 2 là hiểu tình hình của nhau, thứ 3 là để tái khẳng định những chính sách đang có, thì nó không một sớm một chiều bị thay đổi. Nói nôm na như Việt Nam vẫn nói, ‘Ai lên cũng được nhưng quan hệ giữa hai nước, Hoa Kỳ và Việt Nam vẫn được cải thiện, làm tốt hơn’".
Trong chuyến đi của Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo vào tháng 7 cũng đã không có những cam kết cụ thể được công bố. Theo Giáo sư Tiến sĩ Mạc Văn Trang đó không có nghĩa chuyến đi không quan trọng.
"Những chuyến đi chính thức mà có ký kết rất quan trọng. Nhưng nhiều khi những chuyến đi không có ký kết gì cả thì nó lại có những vấn đề nhạy cảm, tế nhị còn quan trọng hơn, mình không biết được".
*******************
Biển Đông : "Mỹ có một lập trường vững chắc phản đối sự bắt nạt của Trung Quốc"
RFA, 23/11/2020
Cố vấn An ninh Quốc gia Hoa Kỳ Robert O'Brien vào ngày 22/11 phát biểu tại Học viện Ngoại giao ở Hà Nội trong chuyến thăm Việt Nam rằng "Mỹ có một lập trường vững chắc phản đối sự bắt nạt của Trung Quốc".
Cố vấn Anh ninh Quốc gia Mỹ Robert O'Brien và Phó thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam Phạm Bình Minh ở Hà Nội hôm 21/11/2020 - NSA
Ông nói thêm "Chúng tôi chia sẻ cam kết sâu sắc đối với một khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương dựa trên các quy tắc tôn trọng, công bằng và các nguyên tắc của luật pháp quốc tế như chủ quyền và tự do hàng hải. Khu vực này không có hứng thú quay trở lại một thời kỳ đế quốc khi mà "chân lý thuộc về kẻ mạnh. Đó chính là lý do vì sao Hoa Kỳ có một lập trường vững chắc phản đối sự cưỡng ép bắt nạt của Trung Quốc tại biển Đông và các mối đe dọa an ninh trong khu vực Mekong".
Trong phát biểu của mình Cố vấn An ninh Nhà Trắng mặc dù không nhắc đến Trung Quốc nhưng có ám chỉ đến quốc gia này cùng những mưu đồ ở Biển Đông :
"Từ biển Đông đến lưu vực sông Mekong, những nguồn tài nguyên phong phú dồi dào của đất nước các bạn thuộc về con cháu của các bạn".
Quyền thừa hưởng những nguồn tài nguyên này không thể bị cướp mất chỉ đơn giản vì một nước láng giềng lớn hơn và thèm muốn những gì thuộc về các bạn".
Cố vấn thân cận của Tổng thống Mỹ Donald Trump cuối cùng khẳng định :"Thể chế chính trị của chúng ta có thể khác nhau, nhưng Tuyên ngôn độc lập của cả Hoa Kỳ và Việt Nam tôn vinh những giá trị giống nhau.
Xuyên suốt chiều dài lịch sử của các bạn, người Việt Nam, giống như người Mỹ, đã đấu tranh chống lại những kẻ muốn xâm phạm chủ quyền của các bạn – người Việt Nam đã hy sinh để bảo vệ bản sắc và không gian chiến lược của mình.
Chúng tôi tôn trọng lòng yêu nước, tầm nhìn, quyết tâm của các bạn và tâm huyết các bạn dành cho một quốc gia độc lập và thực sự có chủ quyền, không phụ thuộc vào quốc gia nào khác.
Chúng tôi quan tâm sâu sắc đến một nước Việt Nam mạnh mẽ và thịnh vượng, đóng vai trò trung tâm của một khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và rộng mở. Chúng tôi rất mong chờ sẽ đạt được những thành tựu tuyệt vời cùng các bạn trong tương lai".
*********************
Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ : Việt Nam nên ngưng trung chuyển hàng xuất khẩu Trung Quốc
Minh Anh, RFI, 23/11/2020
Việt Nam nên ngăn chận việc trung chuyển trái phép hàng xuất khẩu của Trung Quốc và nên mua thêm hàng hóa của Mỹ, như khí thiên nhiên hóa lỏng và các thiết bị quân sự, để tránh bị áp thuế trừng phạt của Mỹ. Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Robert O’Brien đã có những đề nghị như trên với các lãnh đạo Việt Nam nhân chuyến thăm Hà Nội trong hai ngày 20 và 21/11/2020.
Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Robert O'Brien hội kiến thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Hà Nội, Việt Nam, ngày 21/11/2020. via Reuters – Thing Nhat/VNA
Trả lời hãng tin Bloomberg, ông Robert O’Brien cho rằng ngăn chận việc trung chuyển hàng của Trung Quốc để xuất khẩu sang Mỹ và giảm thâm hụt thương mại của Mỹ với Việt Nam "có thể là cơ sở để đảo ngược" các biện pháp áp thuế.
Đây cũng chính là điểm gây căng thẳng giữa Mỹ và Việt Nam, mặc dù hai nước cựu thù này ngày càng củng cố các mối quan hệ toàn diện để chống lại các hành động của Trung Quốc tại Biển Đông. Chính phủ Việt Nam vẫn bày tỏ "quan ngại" về việc Bắc Kinh luôn tìm cách cản trở Hà Nội khai thác các nguồn tài nguyên ngoài khơi như thủy sản và khí đốt.
Vẫn theo phát biểu của ông Robert O’Brien với Bloomberg, trước những mong mỏi của Việt Nam muốn được chia sẻ thông tin quân sự, cũng như muốn có thêm trang thiết bị từ tuần duyên Mỹ để bảo vệ tốt hơn các vùng lãnh hải, Washington có thể hỗ trợ tài chính cho Việt Nam để mua trực thăng của Mỹ, nhằm giảm bớt thâm hụt mậu dịch song phương với Việt Nam, đã lên đến mức kỷ lục 56 tỷ đô la trong năm 2019.
Khi được hỏi về những thông tin này, chính phủ Việt Nam hiện vẫn chưa có đưa ra một lời bình nào. Bloomberg nhắc lại trong tháng 11 này, bộ Thương Mại Hoa Kỳ thông báo áp thuế đối với lốp xe ô tô và xe tải của Việt Nam, khi cáo buộc Việt Nam "định giá thấp đồng nội tệ".
Minh Anh
Nguồn : RFI, 23/11/2020