Tổng thống Biden nói rằng ông tin tưởng vào khả năng đoàn kết vì lợi ích của công dân của các nền dân chủ hàng đầu khi Trung Quốc độc tài đã phục hồi nhanh chóng hơn từ đại dịch Covid-19 và ngày càng khẳng định sức mạnh kinh tế và quân sự của mình ở khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương.
"Chúng ta phải chứng minh rằng các nền dân chủ vẫn có thể mang lại lợi ích cho người dân của chúng ta", Tổng thống Biden nói
Trung Quốc đối thủ khó khăn
"Cạnh tranh với Trung Quốc sẽ trở nên khó khăn", ông Biden nói hôm thứ Sáu tại một cuộc họp ảo của Hội nghị An ninh Munich. "Chúng ta đang ở vào điểm chuyển hướng giữa những người cho rằng - trước tất cả những thách thức mà chúng ta phải đối mặt từ cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, thông qua một đại dịch toàn cầu - chế độ chuyên quyền là con đường tốt nhất để tiến lên".
Trong phát biểu của mình, được đưa ra sau khi ông cũng phát biểu trước một cuộc họp ảo của G7 – Nhóm Bảy quốc gia công nghiệp phát triển hàng đầu, ông Biden đã chỉ trích trực tiếp Trung Quốc và Nga nhưng không đưa ra kế hoạch chi tiết về cách Mỹ và các đối tác dân chủ của họ ở Châu Âu và khu vực Châu Á – Thái Bình Dương có thể hợp tác với nhau trong nhiệm kỳ của ông.
Nền kinh tế Trung Quốc, lớn thứ hai thế giới, đã tăng 2,3% vào năm 2020 để trở thành nền kinh tế lớn duy nhất trên thế giới tăng trưởng trong một năm bị đại dịch tàn phá. Bắc Kinh cũng đã đưa ra yêu sách đối với các đảo tranh chấp ở biển Hoa Nam và Hoa Đông, phô trương lực lượng nhằm chống lại Đài Loan, quốc gia mà họ coi là lãnh thổ ly khai, đồng thời tiến hành đàn áp quyền tự trị chính trị và tự do dân sự của Hồng Kông.
Trong tháng đầu tiên, chính quyền Biden đã có những hoạt động nhằm cải thiện mối quan hệ với các đồng minh như một cách để cạnh tranh chung với Trung Quốc, đồng thời duy trì cách tiếp cận tổng thể cứng rắn hơn của Hoa Kỳ vào cuối nhiệm kỳ của cựu Tổng thống Donald Trump.
Ở khu vực Châu Á – Thái Bình Dương, chính quyền mới đã ủng hộ Philippines và Nhật Bản trong các tuyên bố chủ quyền chống lại Trung Quốc và lên tiếng ủng hộ việc bảo vệ Đài Loan và các liên kết của nước này với các tổ chức quốc tế.
Trong khi ông Trump, một đảng viên Đảng Cộng hòa, nhấn mạnh cách tiếp cận "Nước Mỹ trên hết" tại các cuộc họp quốc tế và kêu gọi các quốc gia khác cũng đặt người dân của họ lên trên hết, ông Biden của đảng Dân chủ hôm thứ Sáu kêu gọi giải quyết các vấn đề thế giới một cách tập thể theo cách "không mang tính đổi chác". Ông cũng nhiều lần khẳng định tính ưu việt của liên minh xuyên Đại Tây Dương giữa Mỹ và Châu Âu.
Chủ nghĩa đa phương và giá trị dân chủ
Ông Richard Haas, chủ tịch Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, cho biết thông điệp của tổng thống đối với thế giới rất đơn giản : "Chúng tôi tin vào chủ nghĩa đa phương, chúng tôi tin vào sự lãnh đạo của Mỹ, chúng tôi tin vào các liên minh", ông nói, mô tả sự tập trung của ông Biden vào nền dân chủ và nhân quyền như một sự đối lập với cách tiếp cận của người tiền nhiệm của ông.
Trước thềm cuộc họp G-7, Bắc Kinh đã cảnh báo về những nỗ lực chia rẽ Trung Quốc với các nền kinh tế hàng đầu khác. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh nói : "Chúng tôi phản đối việc áp đặt các quy tắc của một số quốc gia đối với cộng đồng quốc tế với lý do chủ nghĩa đa phương. "Chúng tôi cũng phản đối việc thực hành chủ nghĩa đa phương theo ý thức hệ để hình thành các đồng minh dựa trên giá trị nhắm vào các quốc gia cụ thể".
Ông Biden đã phát đi thông điệp của mình tới một Châu Âu đang bị chia rẽ – nơi đăng cai tổ chức hội nghị Munich và là quê hương của hầu hết các quốc gia G7 – vì nhiều nhà lãnh đạo doanh nghiệp và chính trị gia muốn duy trì mối liên kết chặt chẽ với nền kinh tế đang phát triển nhanh chóng của Trung Quốc và thuyết phục Bắc Kinh chấp nhận các quy tắc và chuẩn mực thương mại quốc tế.
Liên Hiệp Châu Âu dự kiến ký một hiệp định đầu tư với Bắc Kinh vào trước nhiệm kỳ tổng thống của ông Biden, thu hút sự lo ngại từ một quan chức hàng đầu của Biden. Đa số dân chúng ở mọi quốc gia Châu Âu trong một cuộc khảo sát của Hội đồng quan hệ đối ngoại Châu Âu cho biết họ muốn quốc gia của họ giữ vị trí trung lập trong cuộc xung đột giữa Mỹ và Nga hoặc Trung Quốc.
Một số quan chức nước ngoài đã đặt câu hỏi về vai trò lãnh đạo của Washington sau khi Hoa Kỳ phải vật lộn trong việc giải quyết đại dịch Covid-19, thái độ dao động của họ đối với các đối tác quốc tế trong những năm gần đây, và thậm chí là hậu quả từ vụ tấn công chết người ngày 6 tháng 1 vào Điện Capitol và tranh chấp về cuộc bầu cử tháng 11.
Ông Biden nói : "Ở rất nhiều nơi, kể cả ở Châu Âu và Hoa Kỳ, tiến bộ dân chủ đang bị tấn công. Chúng ta phải chứng minh rằng các nền dân chủ vẫn có thể mang lại lợi ích cho người dân của chúng ta".
Một ngày sau khi Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin phát biểu tại cuộc họp của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương, ông Biden cho biết Hoa Kỳ hoàn toàn cam kết với NATO và bảo vệ tất cả các thành viên khỏi bị tấn công.
Ông Biden nói : "Tổng thống Nga Vladimir Putin "tìm cách làm suy yếu dự án Châu Âu và liên minh NATO của chúng ta".
Nga đã bị loại khỏi nhóm các quốc gia khi đó được gọi là Nhóm 8 nước sau khi sáp nhập Crimea và hậu thuẫn cuộc chiến ở Ukraine. Ông Trump đề xuất đưa Nga trở lại G-7, nhưng quan hệ giữa Moscow và các cường quốc Châu Âu đã xấu đi.
Ông Putin, tỏ ra bực bội với bài phát biểu chỉ trích Hoa Kỳ tại Hội nghị An ninh Munich vào năm 2007, đã không tham dự sự kiện năm nay. Sự vắng mặt của ông diễn ra trong bối cảnh căng thẳng với Đức, nơi nhà hoạt động đối lập người Nga Alexei Navalny đã hồi phục sau một vụ tấn công bằng chất độc suýt chết vào mùa hè năm ngoái. Nhà phê bình hàng đầu của Điện Kremlin gần đây đã bị bỏ tù sau khi trở về Nga trong bối cảnh các cuộc biểu tình chống chính phủ lan rộng.
Ông Biden cho biết ông không muốn xung đột giữa các khối quốc gia. Ông nói : "Cạnh tranh không thể ngăn cản sự hợp tác trong các vấn đề ảnh hưởng đến tất cả chúng ta. "Ví dụ, chúng ta phải hợp tác nếu chúng ta muốn đánh bại Covid-19 ở mọi nơi".
Ông cũng trích dẫn động thái của chính quyền của mình để gia hạn hiệp ước kiểm soát vũ khí START mới với Nga.
William Mauldin
Nguyên tác : Biden Defends Democracy at Summits With European Allies, Seeing China as ‘Stiff’ Competition, The Wall Street Journal, 19/02/2021
Anh Khoa dịch
Nguồn : VNTB, 24/02/2021