Vinfast "méc công an" và 3 nguyên nhân của một thứ văn hóa pháp lý rùng rợn

Võ Văn Quản, Luật Khoa, 04/05/2021

Vinfast chỉ là một phần của văn hóa "méc công an".

Tóm tắt :

Chuyện Vinfast viện đến công an để bịt miệng một khách hàng là một phần của thứ văn hóa pháp lý "đi méc công an" ở Việt Nam. Thứ văn hóa pháp lý này do ba nguyên nhân tạo ra.

- Một, chính quyền đầu têu trong việc sử dụng công an để bịt miệng những người chỉ trích mình.

- Hai, hệ thống pháp luật Việt Nam có hàng loạt công cụ để chính quyền có thể sử dụng trong việc đàn áp các tiếng nói "trái tai" cũng như can thiệp sâu sắc vào các tranh chấp dân sự.

- Ba, hệ thống tòa án Việt Nam vừa không độc lập, lại kém chất lượng, khiến cho bản thân họ không phán xử trái ý chính quyền được, và do đó người dân lẫn doanh nghiệp cũng không có động lực khởi kiện vụ việc ra tòa.

Công an Việt Nam. Ảnh chỉ có tính minh họa. Nguồn : the88project.org/Reuters. Đồ họa : Luật Khoa.

Chỉ cách đây hơn một tháng, Luật Khoa đăng bài viết khẳng định vai trò thúc đẩy dân tộc chủ nghĩa của ngành công nghiệp ô-tô nói chung, của Vinfast tại Việt Nam nói riêng, và vì sao nhãn hàng này sẽ tiếp tục được ưu đãi, bảo vệ trong tương lai như một chiến lược phát triển của chính quyền Việt Nam đương đại.

Tuần này, chủ trang Go Go TV, một khách hàng của Vinfast không hài lòng với sản phẩm Lux, đang bị hãng này cáo buộc "gây hoang mang người tiêu dùng". Qua thông cáo, Vinfast dường như khẳng định ông Trần Văn Hoàng, người chi ra gần 1 tỷ đồng mua chiếc Lux A 2.0 của hãng, là khách hàng "không chân chính" vì ông này chỉ ra 10 lỗi của chiếc xe. Đáng chú ý hơn, ông Hoàng đã mang đi sửa chữa chính hãng 10 lần, đúng theo quy trình mà Vinfast đặt ra, song tình trạng xe vẫn không thể cải thiện.

Từ đó, Vinfast thông báo rằng họ đã đưa thông tin vụ việc lên… công an, và ẩn ý sẽ có biện pháp thích đáng để trừng phạt vị khách hàng "không chân chính" này.

Nhiều người sẽ nói Vinfast đang lợi dụng vị thế thương hiệu quốc gia, các mối quan hệ thân hữu bên trong nhà nước và từ đó dùng công an để đàn áp chính khách hàng của mình, đơn giản vì người này để lại những bình luận không có lợi cho sản phẩm của họ trên không gian Internet. Tuy nhiên, cái thói quen "méc công an" chỉ vì những ngôn luận và biểu đạt thường nhật là thứ không phải chỉ mới xuất hiện gần đây. 

Bài viết này mong muốn lý giải nguyên do đằng sau thứ văn hóa pháp lý phổ biến này.

1. Chính quyền đầu têu

Việc sử dụng quyền năng nhà nước vô hạn để đảm bảo rằng không ai nói khác, nói ngược với mình đã là một nhiễm sắc thể không thể thiếu trong chuỗi vật liệu di truyền của của nhà nước Việt Nam đương đại.

Bạn phê phán quan chức tham nhũng, bạn chỉ trích một chính sách nhất định của nhà nước, bạn thách thức và đặt câu hỏi về tính độc quyền toàn trị của Đảng cộng sản Việt Nam ? Việc bị truy đuổi, bắt bớ hay tống giam được xem là các phản ứng "tiêu chuẩn" của một bộ máy nhà nước khổng lồ đối với những cá nhân đơn lẻ và thấp cổ bé họng. 

Và đấy là chưa kể những người này thậm chí còn không dùng đến bất kỳ diễn ngôn cổ vũ bạo lực nào.

Những cái tên của các nhà báo độc lập bị bắt bớ gần đây như Phạm Đoan Trang, Phạm Chí Dũng, Phạm Chí Thành, Lê Hữu Minh Tuấn… cho thấy một thượng tầng kiến trúc luôn trong tình trạng giận dữ và chủ động tìm kiếm những "kẻ thù" hoàn toàn không tương xứng với vị thế và nguồn lực mà họ có.

Nhưng điều này không có nghĩa là việc né tránh các chủ đề "nhạy cảm" sẽ giúp bạn an toàn khỏi tầm mắt cú diều của cơ quan công an.

Lấy một ví dụ gần đây, anh Nguyễn Văn Nhanh ngụ tại Trảng Bom, Đồng Nai, có một số bức xúc với bà Vũ Thị Minh Châu và bà Lương Thị Lan, lần lượt là chủ tịch và phó chủ tịch huyện này liên quan đến hoạt động khai thác tại khu vực công trình thủy lợi hồ suối Đầm.

Trong một livestream với chỉ khoảng 4.000 lượt xem, anh Nhanh chỉ trích : "Bà Vũ Thị Minh Châu là người không có đạo đức, cấp dưới bà làm mà bà không biết. Bà biết mà bà không nhắc nhở thì bà là kẻ bất tài, người độc ác…" và "...bà Lương Thị Lan… cũng là con người tàn ác lắm… nếu mà làm cán bộ không giải quyết được nỗi đau của người dân thì bà đừng làm cán bộ, xin về hưu đi…".

Đây rõ ràng là những câu nói thuần túy xuất phát từ bức xúc thực tế của một người dân không biết (hoặc không thể) sử dụng các công cụ pháp lý, hành chính để giải quyết khúc mắc của mình đối với chính quyền.

Hệ quả của nó là gì ?

Anh Nhanh nhanh chóng bị khởi tố, đối mặt với tối đa ba năm tù giam. Trong khi đó, các biên bản giám định tư pháp và biên bản điều tra đưa ra những kết luận toát mồ hôi như : "mục đích hạ thấp danh dự, uy tín, gây áp lực cho bà Châu, bà Lan cũng như UBND huyện Trảng Bom để giải quyết vụ việc theo yêu cầu và nguyện vọng của Nhanh".

Vâng, bạn đọc không đọc sai, hai video clip đạt vài nghìn lượt xem được cho là có khả năng cưỡng ép hai chức danh hành chính cao nhất huyện làm theo ý mình.

Kể ra những ví dụ tương tự về mối quan hệ xã hội giữa nhà nước – công dân thì có mà đến Tết cũng không hết.

Tính tùy tiện của chính quyền trong việc sử dụng các công cụ vũ lực để giải quyết các bất đồng ngôn luận từ lớn đến nhỏ đã tạo nên thói quen và tư duy pháp lý phổ biến rằng ai cũng có thể "méc công an" khi có ai đó nói trái ý mình. Không chỉ vậy, tư duy của chính các cơ quan điều tra từ lâu cũng đã thừa nhận rằng mình là người phân xử có thẩm quyền nhất trong các tranh chấp về ngôn luận và biểu đạt.

Tổng hòa thói quen pháp lý, tư duy pháp lý và cơ chế trao quyền bừa bãi của chính quyền đối với cơ quan công an trong các vấn đề ngôn luận đã tạo nên thứ văn hóa quái gở nói trên.

2. "Kho đạn được" chống tự do biểu đạt quá dồi dào

Tại Hoa Kỳ (và nhiều quốc gia khác), công cụ pháp lý để giải quyết tranh chấp về ngôn luận giữa các chủ thể tư với nhau chỉ gói gọn trong nhóm án lệ dân sự liên quan đến phỉ báng – bôi nhọ (defamation). Thuộc nhóm pháp luật về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng (tort law theo cách gọi của hệ thống pháp luật Thông luật), án về phỉ báng là loại án mà các cơ quan nhà nước – các cá nhân nắm giữ chức danh công quyền khó thắng nhất. Các tác giả Luật Khoa đã giải thích sơ lược vì sao đây lại là thực tế tư pháp của Hoa Kỳ thông qua bài viết 4 án lệ định hình tự do báo chí tại Hoa Kỳ , bạn đọc có thể tham khảo thêm. 

Trở lại với Việt Nam, chỉ cần nhìn vào Bộ luật Hình sự thôi, cơ quan công an điều tra đã có không ít hơn bốn công cụ hoàn toàn khác biệt vừa để khóa mồm lẫn khóa thể xác của người nói vào bốn bức tường, một con số đáng kinh ngạc trong tiêu chuẩn pháp luật hình sự thế giới.

Điều 117 là điều luật đầu tiên và cũng là điều khét tiếng nhất, từng được biết đến với số 88 – biểu tượng của hai chiếc còng số tám. 

Điều này ghi nhận về tội làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, song điều luật không có bất kỳ thông tin hay chỉ dấu nào cụ thể về nội dung, loại ngôn ngữ nào và hình thức biểu đạt nào là "làm, tàng trữ hay phát tán" nhằm "chống" nhà nước Việt Nam. 

Vậy nên chuyện diễn giải điều luật ra sao gần như chỉ lệ thuộc vào chính bản thân cơ quan điều ra, không hề có quy chuẩn pháp lý nào cụ thể. Chỉ cần bạn đã từng chỉ trích hay thách thức thẩm quyền của bất kỳ cơ quan nhà nước hay cơ quan đảng nào, đừng bất ngờ khi một ngày nào đó công an đến gõ cửa nhà bạn.

Nhưng 117 là một điều luật chỉ nhằm vào các phát ngôn nhắm đến chính quyền. Và không phải phát ngôn nào chỉ trích quan chức, cán bộ đảng cũng liên quan đến quyền lực công vụ của họ. Vậy Bộ luật Hình sự còn gì ?

Chắc chắn phải kể đến tội danh vu khống quy định tại Điều 156. 

Bất kể khi nào cơ quan điều tra muốn chứng minh với công luận rằng lập luận và thông tin của người nói là sai trái, là không có thật, tội danh này dường như chắc chắn sẽ được áp dụng. 

Cuối năm 2020, giảng viên Phạm Đình Quý  bị Công an Đắk Lắk bắt, đơn giản vì ông cáo buộc người khác đạo văn luận án tiến sĩ. Công an Gia Lai bắt ông tại thành phố Hồ Chí Minh lúc ông đang đi ăn với vợ sắp cưới. Ông bị di lý lên Đắk Lắk trong thời điểm gia đình không thể có mặt để giúp đỡ hay mời luật sư. Vài ngày sau, báo giới loan tin từ công an Đắk Lắk rằng ông Quý đã "cúi đầu nhận tội". 

Thật nhanh chóng và tiện lợi.

Không khó để phát hiện ra rằng Công an Đắk Lắk cất công lặn lội để bắt Phạm Đình Quý chủ yếu là vì người bị ông cáo buộc đạo văn là đương kiêm bí thư Đắk Lắk Bùi Văn Cường, một lãnh đạo "hạt nhân" nay đã được giao  chức danh tổng thư ký Quốc Hội Việt Nam, trong thời điểm chưa người dân nào biết mặt mũi phiếu bầu ra sao.

Nhưng như vậy là không đủ, giả sử như thông tin hay biểu đạt nhắm tới giới quan chức hay các thân hữu của họ không hề có thông tin đặc biệt để cho là giả mạo, vu khống thì sao ?

Tội danh làm nhục người khác luôn sẵn sàng nghênh trận. 

Quy định tại Điều 155, cấu thành của điều luật này không có bất kỳ quy định cụ thể nào. Miễn là cơ quan công an cho rằng thông tin được đưa ra đã xúc phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm của bất kỳ cá nhân nào trong xã hội, án tù đang chờ đón người đưa ra thông tin.

Vì sự vô định của cấu thành tội phạm này, việc anh Nhanh chỉ trích hai vị lãnh đạo huyện bằng ngôn ngữ bình dân mà chúng ta nhắc đến ở trên cũng tương đồng về độ nghiêm trọng với hành vi tung clip ảnh riêng tư của người khác lên mạng xã hội.

Ngành luật đáng lẽ phải là chặt chẽ nhất và có mức giới hạn cao nhất, nay lại trao cho giới chức công an quyền can thiệp không giới hạn vào các biểu đạt và phát ngôn thông thường nhất, bất cứ khi nào họ muốn.

Nhưng như vậy vẫn là chưa đủ. 

Điều 331 hội tụ đủ mọi tiêu chuẩn kép và sự tùy tiện trong pháp luật hình sự Việt Nam để tạo ra tội danh "lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân".

Là tội danh được sử dụng thường nhất chỉ sau Điều 117, Điều 331 được sử dụng để bắt giữ và điều tra một số nhà báo có tiếng như Trưởng đại diện Báo Giáo dục và Thời đại tại Đà Nẵng Phan Bùi Bảo Thy , bốn nhà báo thuộc nhóm Báo Sạch  trong đó có Trương Châu Hữu Danh… cùng hằng hà sa số các cá nhân khác. 

Được trang bị "vũ khí" tận răng, có thể được áp dụng trong mọi hoàn cảnh, mọi tình huống, được quyền diễn giải theo mọi hướng họ có thể nghĩ tới, khó có thể trách toàn bộ cộng đồng (và giới công quyền) đều vịn vào công an để giải quyết các tranh chấp liên quan đến biểu đạt và ngôn luận.

Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao Nguyễn Hòa Bình (trái) và Bộ trưởng Công an Tô Lâm (phải). Ảnh : BBC.

3. Quyền lực của tòa án và chất lượng của các bản án

Tiếp nối điểm chúng ta vừa nhắc đến ở trên, người viết quay trở lại với vấn đề trọng tâm nhất – bản thân cơ quan tòa án. 

Cần thừa nhận rằng ngay cả khi pháp luật thực định của một quốc gia hoàn toàn ngô nghê hay ngờ nghệch, thì thứ có thể giúp hệ thống tư pháp quốc gia không biến thành trò hề là tính độc lập của tòa án và chất lượng của các thẩm phán.

Pháp luật Hoa Kỳ không bao giờ là hoàn hảo. Pháp luật của các quốc gia Châu Âu cũng không phải được sơn son thếp vàng. Bạn chỉ cần bỏ ra chút thời gian để hiểu được rằng pháp luật của họ cũng ngờ nghệch, dị hợm và đôi khi lạm quyền tương tự như tại Việt Nam mà thôi.

Vấn đề ở chỗ là các cơ quan tòa án luôn sẵn sàng đi ngược lại mong muốn của cơ quan điều tra nói chung và chính quyền nói riêng. Tính độc lập được thiết kế từ trước của tòa án khiến cho chúng thật sự là nơi giải quyết và dàn xếp tranh chấp thực tế, không phải là nơi để hợp pháp hóa, chính danh hóa mong muốn trước đó của cơ quan điều tra và chính quyền sở tại.

Có lẽ không có ví dụ nào rõ ràng hơn về vai trò độc lập đầy quyền lực của tòa án tại Hoa Kỳ bằng vụ Apple v. FBI  từ năm 2016. Trong đó, Cục Điều tra Liên bang (FBI), cơ quan điều tra hình sự quyền uy nhất của nhà nước quyền lực nhất thế giới, phải đi hầu tòa để "xin xỏ" một công ty tư nhân mở khóa thiết bị cá nhân của nghi phạm cho mình.

Tại Việt Nam, bối cảnh hoàn toàn ngược lại : quyền quyết định đã nằm sẵn trong tay cơ quan điều tra. Và thật ra cũng không cần thiết phải tách bạch giữa cơ quan điều tra hay cơ quan tòa án, khi mà cả hai đều chịu sự chi phối trực tiếp từ cơ quan hành pháp trung ương lẫn địa phương, và trên hết là Đảng cộng sản Việt Nam.

Ở mặt khác, các bản án liên quan đến tranh chấp ngôn luận, tranh chấp biểu đạt ở Việt Nam cũng đặc biệt thiếu chất lượng, thiếu chiều sâu và thiếu các suy luận pháp lý có ý nghĩa.

Chỉ cần thử vào trang web chính thức  của Tòa án Nhân dân Tối cao để tìm vài bản án có liên quan đến các tội danh mà chúng ta liệt kê ở trên, bạn đọc có thể nhanh chóng nhận ra rằng ⅔, hay thậm chí ¾ độ dài bản án chỉ là sao chép lại hoàn toàn thông tin từ phía cơ quan điều tra như thể đó là sự thật. Phần lập luận pháp lý còn lại thì không gì khác ngoài "đúng người, đúng tội".

***

Thứ văn hóa gọi vui là "đi méc công an" là một thứ văn hóa pháp lý vô cùng nghịch lý và gây tổn hại lớn đến sự phát triển của hệ thống tư pháp quốc gia. Tuy nhiên, cân nhắc các yếu tố nói trên, chúng là một sản phẩm được sinh ra khá tự nhiên trong môi trường các quốc gia tương tự như Việt Nam.

Nếu ngay cả việc bạn chi tiền ra để mua một món hàng mà cũng không được phép phàn nàn về nó, mà lại còn bị bắt lên cả công an để trình báo, giải thích thì tự do ngôn luận làm gì còn tồn tại để mà được "lợi dụng" trên mảnh đất này.

Võ Văn Quản

Nguồn : Luật Khoa, 04/05/2021

*********************

Khi VinFast làm luật

Cánh Cò, RFA, 04/05/2021

Không biết tự bao giờ mỗi khi một khách hàng có biểu hiện tố cáo hay nhẹ hơn, phanh phui, một sản phẩm bị lỗi thì hình như chính người tố cáo sẽ nhận lấy sự trừng phạt từ công ty bị tố cáo qua công an hay tòa án, còn công ty, doanh nghiệp bị tố cáo sẽ lu loa trên truyền thông báo chí rằng họ bị bôi bẩn, tống tiền hay nhẹ lắm cũng là vu khống những lỗi mà họ không có.

Nhà máy sản xuất ô tô VinFast ở Hải Phòng hôm 14/6/2019 - AFP

Người ta sẽ khó mà quên vụ án con ruồi Tân Hiệp Phát khi có người tố cáo công ty này đã đóng chai chứa chất bẩn là con ruồi còn nằm trong chai thì sau đó người tố cáo là anh Võ Văn Minh bị công an gài bắt với lý do tống tiền 500 triệu bất kể sự thật là công ty Tân Hiệp Phát hẹn gặp và bồi thường cho anh.

Dư luận phẫn nộ sau khi anh Minh bị bắt. Người ta kết án Tân Hiệp Phát đã toa rập với công an để bịt miệng anh Minh, cho dù anh Minh có thực sự tống tiền thì biện pháp gài bẫy của công ty lẫn công an là trái với pháp luật.

Anh Minh là khách hàng vì vậy có quyền đòi hỏi Tân Hiệp Phát bồi thường cho anh. Tiếc là anh đã sai lầm trong cách lên tiếng bảo vệ quyền của mình mặc dù mức án 7 năm oan nghiệt đã làm người dân phẫn nộ và kết quả là Tân Hiệp Phát mất liền 2.000 tỷ thu nhập ngay sau đó.

Tân Hiệp Phát thứ hai xuất hiện mấy ngày nay, người dân vừa tò mò, vừa thích thú lẫn giận dữ khi lần này là một đại công ty tầm cỡ có biểu hiện giống như Tân Hiệp Phát. Không phải giống ở hành vi hòa giải, gài hàng mà giống ở việc mang công an ra hù dọa người tố cáo sản phẩm của mình.

Vụ tranh chấp lần này xảy ra giữa một bên là công ty VinFast của đại tỷ phú Phạm Nhật Vượng, nơi bán chiếc xe VinFast Lux A 2.0 cho ông Trần Văn Hoàng chủ một kênh YouTube có tên GoGo TV với hơn 450 ngàn người theo dõi.

Ông Hoàng cho lên YouTube của mình về chiếc xe mà ông đã mua của VinFast với 10 lỗi lớn nhỏ. Ông đã từng đem xe tới hãng Vinfast sửa chữa bảo hành nhiều lần nhưng không thành công trong khi xe của ông chỉ chạy được 8000 km.

Đáp lại, hôm 2/5, trang Facebook chính thức của VinFast đăng bài nói rằng ông Hoàng đã loan tải thông tin không đúng sự thật về chất lượng xe VinFast Lux A2.0, gây hoang mang cho người dùng và ảnh hưởng tới uy tín của hãng.

Bài viết cũng thừa nhận mặc dù ông Trần Văn Hoàng đã tự gỡ bỏ các clip trên, nhưng VinFast đã lưu đầy đủ bằng chứng và gửi cùng đơn tố cáo ra cơ quan công an. Cơ quan Công an đã tiếp nhận đơn tố cáo và có lịch mời ông Hoàng lên làm việc.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc (đứng giữa) thăm nhà máy sản xuất ô tô VinFast ở Hải Phòng cùng Chủ tịch Vingroup Phạm Nhật Vượng (ngoài cùng bên phải). Hình chụp hôm 14/6/2019. Reuters

Cuối thông báo, VinFast nói "luôn lắng nghe và sẵn sàng kiểm tra, xử lý mọi vấn đề cho khách hàng trong quá trình sử dụng", tuy nhiên "chúng tôi cũng kiên quyết làm rõ đến cùng các hành vi sai trái, gây ảnh hưởng tới thương hiệu, và đặc biệt là gây lo lắng, hoang mang cho cộng đồng người dùng" và cho rằng "đây là cách để VinFast thể hiện sự tôn trọng và mong muốn bảo vệ quyền lợi tối thượng của những khách hàng chân chính".

Qua những chi tiết vừa nêu không khó để nhận ra rằng VinFast đang gắp lửa bỏ tay người và nói cho tận cùng thì nó đang dùng quyền lực tài chính để uy hiếp công dân Việt Nam chứ không riêng gì khách hàng của nó. Sở dĩ nó uy hiếp mọi công dân Việt vì tầm cỡ đại công ty của Phạm Nhật Vượng lớn gấp hàng trăm lần Tân Hiệp Phát và sức mạnh của nó làm áp lực lên cơ quan điều tra không nói cũng đủ biết là mạnh tới mức nào.

Tập đoàn của Vượng làm chủ từ nhà cửa, sân golf, chung cư, đất đai, resort nghĩ dưỡng, cho tới siêu thị, bệnh viện, trường học, xe hơi…hầu như lãnh vực quan trọng nào thuộc sinh hoạt đời sống của người dân thì Vượng đều vươn vòi của nó tới. Cung cách lên tiếng khi bị khiếu nại của VinFast không khác nào tờ trình của công an trước một vụ bắt bớ người bất đồng chính kiến… người dân Việt khi sử dụng dịch vụ của Vượng có nghĩa là đang chạm tay tới lửa không biết phỏng lúc nào.

Mặc dù lớn mạnh và vòi bạch tuộc phủ khắp nơi nhưng Vượng khó một tay che hết mạng xã hội nơi có hơn 65 triệu người dân trong nước và hàng trăm ngàn chuyên gia người Việt khắp thế giới đang âm thầm theo dõi. Trần Văn Hoàng cùng với hơn 450 ngàn người phía sau chắc chắn cũng đang sẵn sàng lên tiếng nếu có một vụ con ruồi thứ hai.

Trần Văn Hoàng không đòi bồi thường mà chỉ yêu cầu VinFast sửa chữa nhanh chóng sản phẩm hư cho anh ta vì vậy VinFast kiện anh Hoàng dựa vào yếu tố loan tải thông tin không đúng sự thật về chất lượng gây hoang mang cho người dùng và ảnh hưởng tới uy tín của hãng sẽ khó thuyết phục ở tòa án nếu được mở ra.

Chiếc xe còn đó, lỗi hư hỏng vẫn nguyên vẹn và VinFast khó có thể nói rằng lỗi đó do anh Hoàng tự làm ra rồi vu khống cho VinFast.

Bởi tin vào đồng tiền của mình có thể làm cho luật pháp cong theo, ông Vượng và bộ sậu xử lý thông tin nghĩ rằng sự hăm dọa sẽ khiến cho những người như ông Hoàng chột dạ và rút lui nhưng Vinfast quên rằng người dân hôm nay đã khác với những năm trước khi mà Tân Hiệp Phát còn làm trời làm đất. Ông Vượng đánh giá người tiêu dùng quá thấp, cái ông mang ra trao cho họ là pháp luật một chiều, chiều của sức mạnh, sẽ không làm cho họ khiếp hãi. Có chăng sự khiếp hãi ấy sẽ biến thành tẩy chay, chống đối và phỉ nhổ.

Reuters mới đây loan tin VinFast có thể sẽ có mặt ở Mỹ vào năm 2022 và sẽ lên sàn IPO. Người Việt ở Mỹ chắc rất hớn hở chờ đợi nó xuất hiện, không phải hớn hở đón chào nó bằng tự hào Việt Nam mà hớn hở ném trứng, cà chua thối vào nó cho dân bản xứ biết khuôn mặt thật của một tập đoàn tư bản đỏ.

Cánh Cò

Nguồn : RFA, 04/05/2021

***********************

Vậy rồi bán xe ở Mỹ thì sao ? Khách hàng Mỹ liệu hồn à ?

Phạm Lê Đoan, VNTB, 04/05/2021

Dùng điều luật 331 của Bộ Luật Hình sự để ‘bịt miệng’ khách hàng ?

Thay vì ‘dọa’ đưa ra tòa dân sự, VinFast chọn ‘hình sự hóa’ để ‘trị’ khách hàng dám ‘chê’- ‘trách’ xe hơi VinFast Lux A2.0.

Nhà sản xuất xe hơi VinFast  đưa ra lời hăm dọa gián tiếp với tất cả các khách hàng như sau :

"Từ ngày 20/4/2021 đến ngày 28/4/2021, ông Trần Văn Hoàng, chủ kênh YouTube GogoTv (455.000 người theo dõi) đã sản xuất và đăng tải clip có nội dung không đúng sự thật về chất lượng xe VinFast Lux A2.0, gây hoang mang cho người dùng và ảnh hưởng tới uy tín của VinFast.

Hành vi sản xuất và lan truyền thông tin sai sự thật của ông Trần Văn Hoàng (chủ kênh YouTube Gogo TV) đã gây thiệt hại về uy tín và vật chất cho thương hiệu VinFast, đồng thời gây bất an cho những khách hàng khác của hãng. Mặc dù ông Trần Văn Hoàng đã tự gỡ bỏ các clip trên, nhưng chúng tôi đã lưu đầy đủ bằng chứng và gửi cùng đơn tố cáo ra cơ quan công an. Cơ quan Công an đã tiếp nhận đơn tố cáo và có lịch mời ông Hoàng lên làm việc.

Một lần nữa, VinFast khẳng định luôn lắng nghe và sẵn sàng kiểm tra, xử lý mọi vấn đề cho khách hàng trong quá trình sử dụng. Nhưng chúng tôi cũng kiên quyết làm rõ đến cùng các hành vi sai trái, gây ảnh hưởng tới thương hiệu, và đặc biệt là gây lo lắng, hoang mang cho cộng đồng người dùng. Đây là cách để VinFast thể hiện sự tôn trọng và mong muốn bảo vệ quyền lợi tối thượng của những khách hàng chân chính".

Đe dọa hình sự ở đây của VinFast có thể từ căn cứ vào "Điều 331. Tội lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân

Người nào lợi dụng các quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do tín ngưỡng, tôn giáo, tự do hội họp, lập hội và các quyền tự do dân chủ khác xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, thì bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

Phạm tội gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm".

Sao lại dọa ‘méc’ công an

Tài khoản facebook Phạm Thị Mỹ Hậu cho biết đã xem hết clip của người mua.

"Chuyện lỗi mặt hàng là vấn đề rất bình thường, quan trọng vẫn là chế độ chăm sóc khách hàng hậu mãi. Với tư cách người mua mình chỉ để ý đến lỗi sản phẩm được nêu ra tầm 3 phần, 7 phần sẽ đánh giá qua cách chăm sóc khách hàng của hãng để quyết định có sử dụng sản phẩm của họ không.

Anh nhà cũng bảo nếu về Việt Nam sẽ chọn mua xe của VinFast nên mình sẽ theo dõi vụ việc để cân nhắc. Không hiểu lắm định nghĩa khách hàng chân chính của VinFast là gì,nhưng thật sự hy vọng VinFast giải quyết vụ việc êm đẹp và tôn trọng bảo vệ quyền lợi cho mọi khách hàng, người chi tiền để được sử dụng dịch vụ một cách tốt nhất" – tài khoản Phạm Thị Mỹ Hậu ‘góp ý’ trực tiếp ở bài viết của tài khoản ‘tích xanh’ của VinFast.

"Nếu cho rằng người ta làm thiệt hại thì khởi kiện ra tòa án đòi bồi thường chứ sao lại chơi méc công an !" – luật sư Hà Nguyên nhận xét.

Luật sư Hà Nguyên cho biết đơn giản nhất ở đây là cần làm rõ vì sao phía ‘ông lớn’ VinFast đã bất chấp quy định của Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, cụ thể ở đây là Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng của Bộ Công thương đã có hướng dẫn trên trang web của tổ chức này ở phần "Giải quyết yêu cầu của người tiêu dùng" :

"Tranh chấp phát sinh giữa người tiêu dùng và tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ được giải quyết thông qua : a) Thương lượng ; b) Hòa giải ; c) Trọng tài ; d) Tòa án.

Không được thương lượng, hòa giải trong trường hợp tranh chấp gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, lợi ích của nhiều người tiêu dùng, lợi ích công cộng".

Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng, giải thích chi tiết như sau : Khi thương lượng, người tiêu dùng có quyền gửi yêu cầu đến tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ để thương lượng khi cho rằng quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm.

Tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ có trách nhiệm tiếp nhận, tiến hành thương lượng với người tiêu dùng trong thời hạn không quá 07 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được yêu cầu.

Trong yêu cầu hòa giải, thì tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ và người tiêu dùng có quyền thỏa thuận lựa chọn bên thứ ba là cá nhân hoặc tổ chức hòa giải để thực hiện việc hòa giải.

Tổ chức, cá nhân có đủ điều kiện theo quy định của Chính phủ được thành lập tổ chức hòa giải để giải quyết tranh chấp giữa người tiêu dùng và tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ.

Biên bản hòa giải phải có chữ ký của các bên tham gia hòa giải, chữ ký xác nhận của tổ chức, cá nhân tiến hành hòa giải và phải có các nội dung chính sau đây : a) Tổ chức, cá nhân tiến hành hòa giải ; b) Các bên tham gia hòa giải ; c) Nội dung hòa giải ; d) Thời gian, địa điểm tiến hành hòa giải ; đ) Ý kiến của các bên tham gia hòa giải ; e) Kết quả hòa giải ; g) Thời hạn thực hiện kết quả hòa giải thành.

Các bên có trách nhiệm thực hiện kết quả hòa giải thành trong thời hạn đã thỏa thuận trong biên bản hòa giải ; trường hợp một bên không tự nguyện thực hiện thì bên kia có quyền khởi kiện ra Tòa án để yêu cầu giải quyết theo quy định của pháp luật.

Về yêu cầu trọng tài, hiệu lực của điều khoản trọng tài : Tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ phải thông báo về điều khoản trọng tài trước khi giao kết hợp đồng và được người tiêu dùng chấp thuận.

Trường hợp điều khoản trọng tài do tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ đưa vào hợp đồng theo mẫu hoặc điều kiện giao dịch chung thì khi xảy ra tranh chấp, người tiêu dùng là cá nhân có quyền lựa chọn phương thức giải quyết tranh chấp khác.

Trình tự, thủ tục giải quyết tranh chấp tại trọng tài : Trình tự, thủ tục giải quyết tranh chấp tại trọng tài được thực hiện theo quy định của pháp luật về trọng tài thương mại. Nghĩa vụ chứng minh trong giải quyết tranh chấp tại trọng tài được thực hiện theo quy định tại Điều 42 của Luật này.

Ỷ thế ‘ông lớn’ được ‘chống lưng’ ?

Tạm gác qua những ít nhiều rối rắm của ‘chê’ và ‘trách’, một cách đơn giản hơn, thật sự thì chuyện xe bị lỗi là rất đỗi bình thường. Ngay cả các hãng xe danh tiếng thế giới cũng đều xảy ra lỗi lầm chết người. Nó rất là phổ biến không phải chuyện hy hữu.

Nhưng ở đây, sự cầu thị, minh bạch thông tin và đưa ra cái lý do chính xác, là cái mà giới cộng đồng tài xế rất là muốn biết. Chia sẻ nó là một điều cùng nhau xây dựng. Khi minh bạch thì sẽ làm cho giới cộng đồng tài xế yên tâm, mà có một lựa chọn mới cho mình, một cái xe mới, chứ không phải là họ tìm hiểu để họ tẩy chay…

Phải chăng VinFast ỷ thế có ai đó chống lưng ?

Nhà máy VinFast được khởi công xây dựng vào tháng 9/2017 và hoàn tất trong vòng 21 tháng với công suất dự kiến cho hai giai đoạn được cho biết là 500.000 xe/ năm. Thời điểm đó, đích thân Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã đến dự lễ khánh thành nhà máy này tại Hải Phòng vào tháng 6/2019.

Phát biểu tại buổi lễ khánh thành nhà máy, ông Phúc đã nói : "Sự thần tốc trong việc xây dựng Nhà máy ôtô VinFast cho thấy một khát vọng lớn và cháy bỏng ngọn lửa nhiệt huyết trong những con người đã chung tay nhất trí làm nên một dự án có thể gọi là kỳ tích của ngành ô tô Việt Nam cũng như trên thế giới".

Tân Phó Thủ tướng Lê Văn Thành lúc còn là Bí thư Thành ủy Hải Phòng đã không ngần ngại khi dùng chính ‘thương hiệu cá nhân’ của ông để quảng bá sản phẩm cho VinFast.

Một thương hiệu cùng được hai chính khách chóp bu khen tặng, ắt hẳn đó là những cầu chứng tin cậy, bởi vậy nên nếu mai này vận dụng điều luật 331 của Bộ Luật Hình sự để bắt bỏ tù khách hàng như ông Trần Văn Hoàng, cũng là dễ hiểu.

***

Theo ông Trần Văn Hoàng chia sẻ trong clip, chiếc VinFast Lux A2.0 cao cấp do ông sở hữu, có màu sơn ngoại thất trắng và mang biển số 66A-139.45, gặp những lỗi sau :

1. Cảm biến áp suất lốp : Chiếc Lux A2.0 của ông Hoàng hiện cảnh báo áp suất lốp trên bảng đồng hồ, chủ xe kiểm tra và xác nhận lốp vẫn trong trạng thái tốt, tuy nhiên xe vẫn hiện cảnh báo.

Lỗi này thường xảy ra nhất ở bánh trước bên phải và có thời điểm hiện cảnh báo áp suất lốp cả 4 bánh.

2. Cần gạt mưa : Khi nổ máy, cần gạt mưa tự động gạt và tất cả phím chức năng trên vô-lăng (bao gồm cần điều chỉnh gạt mưa) bị vô hiệu hóa. Theo ông Hoàng, tại thời điểm xảy ra lỗi trời không mưa.

Sau khi tắt máy, cần gạt mưa dừng hoạt động. Nổ máy trở lại, tình trạng trên tiếp diễn. Ngoài ra, do không thể dùng chức năng phun nước rửa kính, ông Hoàng cho biết cần gạt mưa tự chạy khiến bề mặt kính lái bị nóng và xước dăm.

3. Đèn báo rẽ : Trong đoạn clip, ông Hoàng cho biết xe có gặp tình trạng gạt cần xi-nhan nhưng đèn báo rẽ không hoạt động.

4. Sạc không dây : Ông Hoàng cho biết khi để điện thoại lên phần sạc không dây ở bệ tì tay trung tâm, hệ thống có báo đã nhận sạc, tuy nhiên chỉ một lúc sau thì hiện thông báo "điện thoại đã ra khỏi sạc", dù điện thoại vẫn để vị trí lúc ban đầu.

Theo clip, khi xe chạy ở mức tốc độ xấp xỉ 50 km/h, 25 km/h hay 10 km/h đều gặp tình trạng này. Ông Hoàng chia sẻ tại thời điểm đó, xe đang đi qua đoạn đường bằng phẳng trên quốc lộ 51.

5. Kiểm soát hành trình : Theo ông Hoàng, tính năng kiểm soát hành trình (cruise control) của xe có lúc hoạt động, có lúc không hoạt động.

6. Bốn cửa phát ra tiếng kêu : Ông Hoàng cho biết đây là lỗi khiến ông khó chịu nhất và phải đưa xe đi sửa nhiều nhất, tới 3 lần. Đây cũng là lỗi duy nhất được ông Hoàng đăng ảnh chụp biên bản làm việc giữa đại lý và khách hàng lên clip.

Theo biên bản, đại lý và khách hàng xác nhận đã xử lý xong lỗi cửa phát ra tiếng kêu "ẹp ẹp". Tuy nhiên, sau khi sửa lỗi này, ông Hoàng nhận định xe chạy có tiếng ồn, nghe rõ tiếng xe máy bên ngoài và tiếng ồn từ lốp.

Đồng thời, ông Hoàng cho biết sau khi được chạy xe demo để so sánh, cả ông và đại lý đều xác nhận xe của ông ồn hơn thì đại lý mới đưa ra lý do xe demo được phủ gầm nên ít ồn lốp hơn. Ông cũng không đồng tình với việc đại lý dùng ứng dụng trên điện thoại để đo tiếng ồn.

7. Bàn đạp phanh : Theo ông Hoàng, đạp phanh khi bàn đạp ở vị trí ban đầu sẽ phát ra tiếng kêu. Tình trạng này không xảy ra liên tục, tái diễn sau khoảng mỗi 5 lần đạp phanh và không xảy ra khi đạp phanh từ trạng thái đang rà phanh.

8. Động cơ : Ông Hoàng cho biết đôi lúc xe hiện cảnh báo kiểm tra động cơ dù theo ông, xe vẫn đang vận hành bình thường. Tình trạng này kéo dài qua một đêm hoặc 10-15 tiếng thì tự hết.

9. Nắp bình xăng : Ông Hoàng cho biết nắp bình xăng không thể đóng khít, cần một người ấn giữ nắp và một người ấn nút khóa cửa bên trong xe thì mới đóng khít được nắp này.

10. Tiếng gió lọt vào xe : Theo ông Hoàng, hệ thống cửa bị lỗi khiến tiếng gió lọt vào xe. Khi chạy ở tốc độ 80-120 km/h, xuất hiện tiếng ù trong cabin và có cảm giác kính cửa sổ bị rung.

Phạm Lê Đoan

Nguồn : VNTB, 04/05/2021

***********************

VinFast "tố" khách hàng ra công an với lý do khiếu nại "không đúng sự thật"

RFA, 04/05/2021

Nhà sản xuất ô tô Việt Nam VinFast đã đưa một trong những khách hàng của mình ra công an vì người này có những bình luận trên YouTube về chất lượng xe của hãng. Reuters đưa tin ngày 4/5.

Ông Trần Văn Hoàng và chiếc xe Lux A2.0 trong một video đã từng được ông đăng trên tài khoản YouTube của mình - Ảnh : RFA's screen capture

Trong tuyên bố đưa ra, Vinfast cho rằng ông Trần Văn Hoàng, một YouTuber có 455.000 người theo dõi, đã đăng một số videos về chiếc xe VinFast Lux A2.0 với những nội dung mà hãng xe này cho là "không đúng sự thật", gây thiệt hại về ‘uy tín và vật chất’ cho thương hiệu VinFast.

"Mặc dù ông Trần Văn Hoàng đã chủ động xóa bỏ các clips trên nhưng chúng tôi đã lưu đầy đủ bằng chứng và gửi cùng đơn tố cáo ra cơ quan công an" – tuyên bố này cho biết và thông tin thêm rằng công an đã nhận đơn của VinFast và cũng đã có lịch mời ông Hoàng lên làm việc.

Trong đoạn video hiện đã bị xóa, bản sao vẫn còn trên trang web Internet Archive, ông Hoàng cho biết ông rất tự hào khi sở hữu một chiếc ô tô VinFast và chỉ miễn cưỡng nêu ra một số vấn đề.

Trong một tuyên bố với Reuters, VinFast lặp lại rằng họ có đủ "cơ sở để chứng minh rằng đây không chỉ là một khiếu nại thông thường".

VinFast cho biết đây là lần đầu tiên hãng báo cáo với cơ quan chức năng để bảo vệ danh tiếng và khách hàng của mình và nếu một sự cố tương tự xảy ra khi hoạt động tại Hoa Kỳ, hãng cũng sẽ gửi yêu cầu đến các cơ quan chức năng theo quy định của pháp luật sở tại để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình.

Nguồn : RFA, 04/05/2021