Cái giá của "chính trị là thống soái"
Lê Việt An, RFA, 01/06/2021
"Về căn bản, Việt Nam đã ngăn chặn được Covid-19" ! Từ cuối năm ngoái, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đã tuyên bố như thế ! Lúc ấy, thấy Mỹ và Châu Âu ngụp lặn trong khó khăn, các đồng chí hí hửng, tưởng mình có thế chiến thắng đại dịch bằng tính ưu việt của chủ nghĩa xã hội.
Một người dân đeo khẩu trang phòng dịch Covid-19 trên đường phố Hà Nội vào dịp Đại hội 13 Đảng cộng sản Việt Nam hôm 23/1/2021 - AP
"Về căn bản, Việt Nam đã ngăn chặn được Covid-19" ! Từ cuối năm ngoái, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đã tuyên bố như thế ! Lúc ấy, thấy Mỹ và Châu Âu ngụp lặn trong khó khăn, các đồng chí hí hửng, tưởng mình có thế chiến thắng đại dịch bằng tính ưu việt của chủ nghĩa xã hội.
Chả thế mà trong khi cả nước đang gồng mình trước làn sóng đại dịch thứ tư này, Đảng trưởng Nguyễn Phú Trọng, tuy không còn tự chủ đi lại được nữa, nhưng vẫn khư khư lo bám giữ cái ghế Tổng bí thư, sợ một vị nào đấy trong "Bộ Tam" (Chính – Phúc – Huệ) sẽ giật mất. Nếu không nghĩ vậy thì Tổng bí thư đã không "lú" đến mức cặm cụi ngồi duyệt một bài "tràng giang đại hải" – nói duyệt là vì ông ta không thể đủ sức để chấp bút bài viết loằng ngoằng – đầy tính hoang tưởng về một thứ chủ nghĩa chưa bao giờ tồn tại, đó là chủ nghĩa xã hội.
Ngấm đòn rồi liệu có đàng hoàng hơn ?
Ngày 30/5 vừa rồi, ông Nguyễn Xuân Phúc đã chủ động gửi thư cho Tổng thống Mỹ Biden, nói là để trao đổi về quan hệ hai nước, nhưng nội dung chủ yếu là muốn nhờ Mỹ giúp ứng phó với đại dịch Vũ Hán. Việt Nam hiện đang chống chọi với đợt dịch thứ tư, bùng phát từ ngày 17/4 trên diện rộng và từ nhiều nguồn khác nhau. Mức độ nguy hiểm của các biến thể virus từ Anh và Ấn Độ, lần đầu tiên được phát hiện ở Việt Nam, khiến chính quyền có phần rối loạn.
Bức thư nói trên, sở dĩ được gửi khẩn cấp, một phần vì sự lây lan bất thường của đại dịch, phần khác, vì trước đó, Mỹ dường như đã tỏ thiện chí sẵn sàng giúp đỡ Việt Nam. Tại cuộc điện đàm với Ngoại trưởng Bùi Thanh Sơn ngày 28/5, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã bảo đảm, Mỹ sẽ tiếp tục hỗ trợ Việt Nam tiếp cận vaccine thông qua chương trình COVAX, trong đó có 80 triệu liều vaccine Mỹ sẽ cung cấp cho thế giới trong thời gian tới.
Công nhân chuẩn bị đưa một container vaccine phòng Covid-19 của hãng AstraZeneca chuyển tới Việt Nam qua chương trình COVAX ở sân bay Nội Bài hôm 1/4/2021. AFP
Và không chỉ cầu cứu Mỹ, trước đó, Việt Nam cũng đã phải "vái tứ phương", thông qua các cuộc điện đàm với lãnh đạo cấp cao từ các nước như Nhật Bản, Nga và Châu Âu... Chính phủ Việt Nam đã đề nghị các nước hỗ trợ tiếp cận các nguồn vaccine, đồng thời hợp tác nghiên cứu, chuyển giao công nghệ và sản xuất vaccine phòng chống Covid-19. Mặc dầu tại cùng thời điểm ấy, Nguyễn Phú Trọng lại vẫn "ra rả" chửi mắng và hạ nhục chủ nghĩa tư bản "giẫy chết".
Không chỉ đang chạy xuôi chạy ngược để mua vaccine, Hà Nội còn đề xuất sản xuất vaccine cho các tập đoàn quốc tế. Nếu như trước đây một năm, Chính quyền Hà Nội đã không nuôi ảo tưởng, với "tính ưu việt của chế độ", có thể đánh bại được đại dịch Vũ Hán, mà chăm lo cho khả năng miễn dịch của cộng đồng, thì nay đã không phải "tá hoả tam tinh", "trống đánh xuôi, kèn thổi ngược" như các tuyên bố chọi nhau giữa các quan chức trong chính quyền.
Việt Nam cũng "cầu cứu" cả "bạn vàng" Trung Quốc. Tuy nhiên, chưa ai biết chắc Trung Quốc có cung cấp cho Hà Nội vaccine "Made in China" hay không ; Và kể cả khi Trung Quốc có bán thì chắc gì người dân Việt Nam đã dám dùng cái loại vaccine xuất phát từ "quê hương" mang tên Vũ Hán, nơi phát sinh virus SARS-CoV-2 làm lây lan đại dịch Covid-19.
Trung Quốc đối với Việt Nam trong đại dịch như thế nào, chẳng cần phải chờ lâu. Ngay trong những ngày này, chính truyền thông nhà nước Việt Nam, chứ không phải các "lực lượng thù địch" nào khác, loan tin cho biết, mấy tuần qua trong khi Việt Nam đang khốn đốn vì đại dịch, thì các máy bay chiến đấu của Trung Quốc đã dội hàng ngàn quả đạn vào các mục tiêu gần Hoàng Sa để các phi công Tàu cộng rèn luyện kỹ năng tấn công chính xác các mục tiêu trên Biển Đông, bất chấp phản đối của Bộ Ngoại giao Việt Nam.
Nhưng có lẽ "đòn" mà Hà Nội ngấm nhất (đang ráng chịu nhưng không dám kêu to), đó là thái độ có phần bàng quan của các nước vẫn được coi là "đối tác chiến lược" hay "đối tác toàn diện". Các nước này chẳng mấy sốt sắng đối với việc "giải cứu" Việt Nam trong cơn hoạn nạn. Ở đây hoàn toàn có thể chia sẻ với đánh giá khách quan của nhà báo Jackhammer Nguyễn vào hôm 30/5 đã nêu thẳng vấn đề không úp mở : Nếu Việt Nam muốn chống được dịch thì phải đàng hoàng [1].
Nhà báo nói trên phân tích thật chí lý khi luận giải, Việt Nam kết giao với phương Tây chủ yếu vì thị trường hàng hóa, vì sự cân bằng đối trọng với kẻ thù phương Bắc. Trong ngắn hạn, phương Tây có thể bỏ qua chuyện nhân quyền, nhưng khi gặp biến cố lớn, như đại dịch và có thể là chiến tranh nữa, các nước dân chủ không đặt ưu tiên cứu giúp một kẻ không đàng hoàng về nhân quyền, không cùng chia sẻ những giá trị với họ, không giống như cách các nước này đã và đang đối xử với Hàn Quốc và Đài Loan… Cầu Chúa để ban lãnh đạo Hà Nội sớm nhận chân ra sự thật đơn giản này !
Bởi vì, theo giới quan sát, Hà Nội vẫn chưa chịu tỏ ra đàng hoàng trong nhiều chuyện đối với chính người dân của mình. Ép buộc dân đi bỏ phiếu cho cái Quốc hội không bầu vẫn biết trước những ai sẽ trúng cử, trong bối cảnh lây nhiễm hiện nay là cực kỳ nguy hiểm. Hay, so sánh sự khác nhau trong cách hành xử của Toà án cộng sản dành cho thường dân và quan chức cao cấp thì rõ nhất. Dư luận không khỏi bị "sốc" trước nhân thân của đại tá Nguyễn Duy Linh, con trai "bố già" – Thượng tướng Nguyễn Văn Hưởng, trong vụ án "đưa hối lộ" có một không hai, khi mà kẻ đưa hối lộ thì bị khởi tố, còn kẻ nhận hàng triệu USD thì bóng chim tăm cá, tìm không ra. Hoặc giả tìm ra thì hắn chối bay, chối biến, xem luật pháp không là cái đinh rỉ gì cả [2].
Người dân đi bỏ phiếu bầu đại biểu Quốc hội và Hội đồng Nhân dân các cấp ở Hà Nội hôm 23/5/2021 vào khi đợt dịch thứ 4 đang bùng phát mạnh từ ngày 27/4. AFP
Có thể "tấn công" đại dịch bằng chính trị ?
Câu trả lời là không thể ! Không thể áp dụng phương pháp "chính trị là thống soái", chỉ hô hào suông – kêu gọi toàn bộ hệ thống vào cuộc để giải quyết vấn đề. Cuối năm 2020, thông tin vaccine phòng chống Covid-19 có thể đạt hiệu quả hơn 90% đã mang lại hy vọng chiến thắng dịch bệnh này. Thế nhưng vài tháng nay, hy vọng đó đã nhường chỗ cho một thực tế phức tạp hơn, gây hoang mang trong xã hội. Ngoài ra, còn 2 lý do quan trọng sau đây càng khiến cho việc chủ động "tấn công" đại dịch theo lời hiệu triệu của tân Thủ tướng Phạm Minh Chính là không thể [3].
Thứ nhất, quy luật của dịch tễ học, về cơ bản, khác với quy luật của đánh giặc (tức là quy luật chiến tranh) [4]. Riêng đối với đại dịch Vũ Hán hiện nay, các nhà dịch tễ học hầu như đều thống nhất với nhau một nhận định. Đó là, đối với các chính phủ, sự xuất hiện của các biến thể mới và sự chần chừ liên quan đến việc tiếp cận các nguồn vaccine đã gây khó khăn cho kế hoạch mở cửa trở lại nền kinh tế và áp dụng trở lại một số quy tắc thông thường.
Thứ hai, quy luật chiến tranh lại càng khác xa với quy luật thời bình. Trong thời bình, khi làm ăn kinh tế, bao giờ doanh nghiệp cũng phải tính đến "chi phí cơ hội" (opportunity cost). Đây vốn là khái niệm chìa khoátrong kinh tế học. "Chi phí cơ hội" dựa trên cơ sở là nguồn lực khan hiếm nên buộc giới kinh doanh phải thực hiện sự lựa chọn. Như vậy, không thể hô hào chống dịch như chống giặc, vì hai lẽ ấy. Dịch bệnh có quy luật riêng. Khi đánh giặc ta có thể "đốt cháy cả dãy Trường Sơn", hy sinh sức người và sức của để giành độc lập. Nhưng khi phòng/chống dịch, các chuyên gia lại phải đặt sinh mệnh con người lên trên hết.
Có thể thấy, các ông Nguyễn Xuân Phúc, Phạm Minh Chính đã đưa ra lời kêu gọi muộn màng. Theo thống kê của trang "Our World in Data", Việt Nam hiện đang là quốc gia có tỉ lệ tiêm vaccine chống Covid-19 thấp nhất trong các nước ASEAN. Tính đến ngày 26/5, cả nước mới tiêm được 1,03 triệu liều, tương đương với khoảng 1,06% dân số. Trong khi tỷ lệ này ở Singapore là 36,1%, Campuchia 14,1%, Lào : 8,45%, ngay đến Myanmar, một quốc gia đang trên bờ vực nội chiến cũng đã có tới 3,26% dân số đã được tiêm chủng. Vậy là, Việt Nam nằm trong nhóm 30 quốc gia có tỷ lệ dân số được tiêm vaccine thấp nhất thế giới [5].
Nhân viên y tế xếp hàng chờ được tiêm vaccine phòng Covid-19 của hãng AstraZeneca ở Hải Dương hôm 8/3/2021. Reuters
Không đặt mua vaccine từ đầu, rõ ràng Việt Nam đã ngủ quên trên chiến thắng. Còn nhớ, khoảng tháng 10 năm ngoái, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, Trưởng ban Ban Chỉ đạo quốc gia về phòng/chống đại dịch Vũ Hán đã tuyên bố như đinh đóng cột : "Về căn bản, Việt Nam đã ngăn chặn được Covid-19". Ngay lúc bấy giờ, một bình luận gia "gạo cội" đã mỉa mai : "Nói như thế, chẳng khác gì một người rơi từ tầng 20 của một cao ốc, khi rớt đến tầng 15, anh ta vẫn hí hửng la lớn : Trọng lực là vô hại ! Và tiếp tục nói như thế cho đến tầng thứ 2 !
Bây giờ Việt Nam đang bết bát. Tin từ Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long, Covid-19 ở Việt Nam đang trở nên nguy cấp bất thường khi các nơi xét nghiệm thấy chủng mới có sự lai tạo giữa chủng từ Ấn Độ và từ Anh – một biến thể nguy hiểm mà dường như chỉ có ở Việt Nam. Báo Thanh Niên trong nước đưa tin này đầu tiên. Sau đó đến Tuổi Trẻ, nhưng chỉ trong vài giờ, tất cả các tựa đề đều bị thay đổi, chỉ còn một vài tờ báo điện tử khác giữ lại nguyên trạng.
Theo các thông tin sau đó bị tẩy xóa , chủng Ấn Độ có những đột biến gen của chủng Anh. Đặc điểm của chủng này là lây nhanh, phát tán rộng, nồng độ virus trong dịch cổ họng tăng cao và phát tán mạnh ra môi trường xung quanh. Số ca mắc tăng nhanh trong thời gian ngắn. Khi được hỏi cụ thể là loại virus vô cùng nguy hiểm này hiện có chính xác ở những vùng nào tại Việt Nam, thì ông Long thoái thác, nói sẽ sớm cập nhật mọi thứ trên bản đồ gien thế giới.
Nói cách khác, Bộ Y tế Việt Nam đang bó tay, vì không biết thật sự mọi thứ đang lây lan như thế nào. Hiện biến thể này chưa được Y tế Việt Nam đặt tên, chỉ tạm gọi đây là Covid lai giữa chủng Ấn Độ và Anh. Theo báo cáo của Bộ trưởng Long, tất cả những nguồn lây lan nguy hiểm nhất và gần như khó có thể kiểm soát được trong thời gian tới, đó sẽ là Bắc Giang, Bắc Ninh, Sài Gòn và Hà Nội. Nguồn lây lan, mà Việt Nam rất ngại tiết lộ, phần lớn xuất hiện từ các khu chế xuất, khu công nghiệp đang có từ hàng chục cho đến hàng trăm ngàn công nhân. Mỗi ngày những công nhân ở đây làm việc cật lực để duy trì sự ổn định kinh tế nhưng không hề có một quy chế gì giúp họ tránh lây nhiễm.
Lê Việt An
Nguồn : RFA, 01/06/2021
******************
Bùng phát Covid-19 : Đảng đã làm gì ?
Phạm Đình Bá, VNTB, 01/06/2021
Tại sao và lãnh đạo làm gì mà đến bây giờ mới bừng tỉnh để lo mua vắc xin ?
Hiện nay cả nước đang phải vật lộn để đối phó với các đợt bùng phát mới trên hơn một nửa đất nước, bao gồm các khu công nghiệp và các thành phố lớn như Hà Nội và Sài gòn. Tính đến ngày 28/05/2021, hơn 6.700 ca bệnh, trong đó có 47 trường hợp tử vong đã được báo cáo, hầu hết xảy ra từ đầu tháng Tư (hình 1, nguồn số 1 và 2).
Hình 1 - Phác thảo số ca Covid-19 mỗi ngày từ tháng Giêng năm 2021, với đợt bùng phát vào đầu tháng Hai và đợt bùng phát vào đầu tháng Năm (2). Đợt bùng phát vào đầu tháng Hai trùng hợp với phát hiện của biến thể nguyên bản từ Anh Quốc. Số ca mỗi ngày từ đợt bùng phát nầy tuy có giảm đi vào tháng Ba và tháng Tư nhưng số ca mỗi ngày vẫn dai dẳng cho đến đầu tháng Năm, khi mà biến thể nguyên bản từ Ấn Độ bắt đầu hiện diện.
Tuy không có dữ liệu minh bạch, vào đầu tháng Năm, lượng lây lan có thể phân phối đa phần với nguyên bản vi rút covid, biến thể từ Anh và biến thể từ Ấn Độ. Các biến cố siêu lây lan với bội số cao lập lại trên toàn quốc với lễ 30/4 và bầu cử quốc hội vào 23/5 góp phần vào sự đột phá trong gia tăng số ca mỗi ngày cho đến cuối tháng Năm. Vào ngày 28/5, không ai biết tình hình sẽ ra sao, trong những ngày tới các ca mỗi ngày có thể sẽ suy giảm hoặc gia tăng.
Bởi độc tài độc đảng, tôi quy kết trách nhiệm lên đảng. Theo tôi hiểu, tình hình cuối tháng Năm là bất định bởi vì sự cộng hưởng của nhiều nguyên nhân tương tác, liệt kê ở đây và bàn rộng sau đó :
1. Tỷ lệ lây nhiễm cơ bản với covid vi rút nguyên bản tuy nhỏ nhưng không phải là hoàn toàn chấm dứt (hình 1), mặc dù với tốc độ phát triển theo cấp số nhân, khả năng bùng phát vẫn còn.
2. Các biến thể có khả năng rất khác với covid vi rút nguyên bản lây lan đến Việt Nam từ nước ngoài có khả năng thay thế vi rút nguyên bản trong phân phối các biến thể lây lan trong nước (3).
3. Các lễ lạt vào ngày 30/4 và bầu cử quốc hội giảm đi sự an toàn của toàn dân, dẫn đến các sự cố siêu lây lan trên toàn quốc (tuy rằng gần đây để mị dân và mị dư luận thế giới, đảng đổ thừa sự lây lan vào các biến thể mới "phát hiện lần đầu" ở Việt Nam, dữ liệu bên dưới).
4. Khi nhiều nơi trên thế giới đang bị đại dịch hoành hành và họ cố tiêm vắc xin cho dân họ, thì việc mua sắm vắc xin trong cuộc chạy đua tiêm chủng trên toàn thế giới đang diễn ra và lẽ ra đảng phải nhảy vào mua vắc xin càng sớm càng tốt.
Lây nhiễm cơ bản với covid vi rút nguyên bản
Trong tháng Ba và tháng Tư, trung bình số ca mỗi ngày trong hai tháng nầy là 9 ca (nhỏ nhất : 0, lớn nhất 45 ca), theo dữ liệu Việt Nam đã báo cáo cho tổ chức Y tế Thế giới (2). Một số trong các ca nầy là nhập vào từ nước ngoài (3). Bởi vì vậy mà tổ chức nầy lúc nào cũng nhấn mạnh là không ai an toàn cho đến khi mọi người đều an toàn. Lãnh đạo ở các nước hầu hết đều có tầm nhìn về nguy cơ lây lan xuyên biên giới như vậy và họ làm việc không ngừng để tái lập an toàn cho dân họ. Nếu họ có khả năng cao, thì các lãnh đạo nầy nghĩ đến an toàn của dân ở các vùng bị dịch nặng. Đảng ở Việt Nam không phải là loại lãnh đạo nầy.
Biến thể nguyên bản từ Anh quốc và Ấn Độ
Kể từ khi biến thể SARS-CoV-2 được gọi là B.1.617 phát hiện ở Ấn Độ vào cuối năm ngoái, nó đã lây lan sang hàng chục quốc gia khác – bao gồm Hoa Kỳ, Singapore và Vương quốc Anh, nơi nó đã trở nên phổ biến và thống trị ở một số khu vực (3). Hơn nữa, dòng lao động di cư ở lục địa Đông Nam Á và các biên giới thiên nhiên khó kiểm soát có thể làm gia tăng sự lây truyền qua biên giới. Thái Lan và Việt Nam đã đối phó với những rủi ro do các biến thể virus mới gây ra bằng cách thắt chặt đáng kể an ninh biên giới để ngăn chặn các hành vi xâm nhập bất hợp pháp.
Kể từ đó, các nhà nghiên cứu đã xác định được ba biến thể phụ, được gọi là B.1.617.1 (‘nguyên bản’ B.1.617), B.1.617.2 và B.1.617.3, mỗi loại có cấu tạo gen hơi khác nhau (4).
Hiện các nhà nghiên cứu đang gấp rút điều tra các biến thể này và tìm ra cách chúng có thể ảnh hưởng đến khuynh hướng của đại dịch ở các quốc gia mà chúng đã có chỗ đứng. Các câu hỏi chính vẫn là về tốc độ lây lan của các biến thể, khả năng né tránh hệ thống miễn dịch của người bị lây lan và liệu các biến thể có gây ra bệnh nặng hơn hay không.
Rất nhiều nghiên cứu này ở dạng dịch tễ học tiêu chuẩn – xác nhận các trường hợp Covid-19 thông qua xét nghiệm, xác định các biến thể gây nhiễm trùng và tham chiếu và so sánh các dữ liệu này với các triệu chứng lâm sàng và tình trạng tiêm chủng của mọi người. Các nhà khoa học cũng có thể thu thập thông tin chi tiết từ dữ liệu giải trình tự bộ gen, xác định những đột biến nào hiện diện trong các loại biến thể phụ của biến thể B.1.617 và so sánh chúng với các đột biến trong các biến thể trước đó mà hành vi của các biến thể nầy được hiểu rõ hơn.
Truyền tải nhiều hơn (4)
Julian Tang, nhà virus học tư vấn tại Bệnh viện Hoàng gia Leicester, Vương quốc Anh cho biết : "Tôi xem xét các đột biến riêng lẻ bởi vì chúng có những đặc tính riêng biệt mà chúng tôi nghĩ có thể mang lại khả năng lây truyền cao hơn". Khả năng lây truyền gia tăng – một thước đo về mức độ nhanh chóng của các biến thể có thể lây lan từ người sang người – có thể đẩy nhanh các đợt bùng phát, điều này có thể gây áp lực nhiều hơn cho các hệ thống chăm sóc sức khỏe và các biện pháp đối phó như chương trình tiêm chủng. Ví dụ, biến thể B.1.617.2 có các đột biến được gọi là 452R và 478K, mà Tang cho biết cả hai đều có liên quan đến việc tăng khả năng lây truyền. Cả hai đột biến đều làm thay đổi protein đột biến mà vi rút sử dụng để xâm nhập vào tế bào người.
Các nhà nghiên cứu cũng có thể nhanh chóng theo dõi sự lây lan của B.1.617.2 bởi vì bộ gen của nó chứa một điểm đánh dấu mà biến thể B.1.1.7 nguyên bản thiếu. Sự hiện diện của điểm đánh dấu này – được gọi là ‘mục tiêu gen S’ – có thể được nhìn thấy trong kết quả của một số xét nghiệm PCR được sử dụng để xác nhận các trường hợp mắc Covid-19, vì vậy các nhà nghiên cứu có thể sử dụng số lần truy cập mục tiêu S dương tính làm đại diện để nhanh chóng lập bản đồ sự lan rộng của B.1.617.2, mà không cần làm giải trình tự bộ gen một cách đầy đủ. Cả hai xét nghiệm gen S và dữ liệu giải trình tự chi tiết hơn từ các mẫu vi rút ở Anh cho thấy B.1.617.2 đang cạnh tranh với hai loại phụ B.1.617 khác và thay thế B.1.1.7 – một biến thể được xác định ở đông nam nước Anh vào cuối năm 2020 – như biến thể phổ biến nhất gây ra các ca nhiễm mới trong nước Anh.
Trong một báo cáo được công bố vào ngày 12 tháng 5, một ủy ban cố vấn của chính phủ Vương quốc Anh được gọi là Nhóm khoa học về mô hình đại dịch cúm, nhóm hoạt động cho biết có "khả năng thực tế" rằng B.1.617.2 lây truyền nhiều hơn 50% so với B.1.1.7, theo dữ liệu có sẵn.
Thoát khỏi hệ miễn dịch (4)
Một câu hỏi khác mà các nhà nghiên cứu muốn giải quyết là liệu vắc xin có còn hiệu quả chống lại các biến thể B.1.617 hay không. Nếu bất kỳ chủng nào trong số này có thể trốn tránh sự bảo vệ miễn dịch do tiêm chủng hoặc do tiếp xúc với vi-rút trước đó, chúng có thể kích hoạt các đợt lây nhiễm mới đáng kể và vô hiệu hóa các kế hoạch phòng chống lây lan và chương trình tiêm vắc xin rộng rãi trong dân.
Về lý thuyết, sự lây lan nhanh chóng của B.1.617.2 ở Vương quốc Anh – nơi hơn 50% dân số đã được tiêm ít nhất một liều vắc-xin Covid-19 – có thể cho thấy các biến chứng có thể có khả năng thoát khỏi sự bảo vệ của vắc-xin. Nhưng nghiên cứu cho rằng có rất ít bằng chứng cho thấy việc thoát khỏi hệ miễn dịch từ vắc-xin đang làm gia tăng các trường hợp mắc bệnh. Dữ liệu sơ bộ từ Bolton, một điểm nóng bùng phát ở Tây Bắc nước Anh, từ giữa tháng 5 cho thấy hầu hết những người ở đó nhập viện vì Covid-19 do B.1.617.2 gây ra đều chưa được tiêm phòng. Khoảng 5 trong số 18 người nhập viện có kết quả xét nghiệm dương tính với biến thể này đã nhận được một liều vắc-xin duy nhất và chỉ một người đã được tiêm cả hai liều.
Các dữ liệu khác cho thấy rằng các ca nhiễm với biến thể B.1.617.2 ở tây bắc nước Anh ban đầu tập trung ở thanh thiếu niên, những người không được tiêm chủng thường xuyên. Mặc dù biến thể này sau đó đã lây lan sang những người ở độ tuổi ba mươi và bốn mươi, nhưng những người ở độ tuổi năm mươi – những người có nhiều khả năng đã tiêm cả hai liều vắc-xin – có tỷ lệ nhiễm bệnh thấp hơn. "Điều đó thật đáng yên tâm", một nhà nghiên cứu ở Anh nói.
Dữ liệu giải trình tự gen cho thấy rằng sự lây lan nhanh chóng của B.1.617.2 ít có khả năng gây ra vấn đề cho các nỗ lực tiêm chủng hơn là sự lây lan của B.1.617.1. Các nhà nghiên cứu cho biết các đột biến 452R và 478K được xác định trong B.1.617.2 đều liên quan đến việc thoát khỏi vắc xin cũng như tăng khả năng lây truyền. Nhưng B.1.617.1 cũng mang một đột biến khác được gọi là 484Q, có liên quan mạnh mẽ hơn đến việc thoát khỏi vắc-xin. Đột biến này không được tìm thấy trong B.1.617.2.
Gia tăng trọng bệnh (4)
Julian Tang cho biết chắc chắn rằng không có đột biến nào trong bất kỳ kiểu phụ nào của biến thể B.1.617 có liên quan đến việc gia tăng mức độ nghiêm trọng của bệnh.
Các nhà nghiên cứu cũng có thể tiến hành các thử nghiệm trong phòng thí nghiệm để kiểm tra xem các kháng thể vô hiệu hóa các biến thể khác nhau tốt như thế nào. Một nghiên cứu được công bố vào ngày 17 tháng 5 trên tạp chí Nature Medicine cho thấy rằng những thử nghiệm như vậy có tính "dự đoán cao" về khả năng bảo vệ miễn dịch trong thế giới thực. Một số nghiên cứu trong phòng thí nghiệm chỉ ra rằng vắc-xin có thể kém hiệu quả hơn đối với loại phụ B.1.617.1. Kết quả từ các thí nghiệm tương tự với B.1.617.2 vẫn chưa được công bố, nhưng dữ liệu do Y tế Công cọng ở Anh công bố vào ngày 23 tháng 5 cho thấy vắc xin của Pfizer-BioNTech và Oxford-AstraZeneca có hiệu quả chống lại B.1.617.2 sau hai liều.
Siêu lây lan
Trong đại dịch trên toàn thế giới, đã có hơn 2.000 trường hợp "siêu lây lan" được ghi nhận, trong đó một người nhiễm bệnh đã lây nhiễm cho nhiều người khác trong một khoảng thời gian ngắn (5). Hầu hết tất cả đều xảy ra trong không gian kín (như nhà ở và nơi làm việc trong nhà) và liên quan đến các nhóm lớn tụ tập trong không gian thông gió kém. Điều đó cho thấy SARS-CoV-2 là một loại vi-rút di chuyển dễ dàng trong không khí, trái ngược với niềm tin ban đầu rằng các cuộc chạm trán trong phạm vi ngắn và bề mặt bị nhiễm là những rủi ro chính.
Tuy biến thể mới nhập vào Việt Nam góp phần vào đợt bùng phát đầu tháng Năm, việc đảng tổ chức mừng lễ 30 tháng Tư trên khắp nước, cũng như chủ động đốt thúc dân đi bầu có khả năng lập đi lập lại các vụ lây lan trong không gian kín ở mọi miền mọi vùng trên toàn lãnh thổ. Đảng không có tầm nhìn xa để có thể thấy được những việc như thế nầy.
Vai trò của vắc xin
Tình hình về lây lan do các biến thể tạo nên các đợt lây nhiễm cao nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đảm bảo chương trình vắc xin sâu rộng trong dân (3). Một năm trước, Hoa Kỳ và Châu Âu đã vật lộn để kiềm chế đại dịch, trong khi nhiều quốc gia Châu Á – Thái Bình Dương được ca ngợi vì phản ứng hiệu quả với đại dịch, bao gồm biên giới khép kín, chính sách kiểm dịch nghiêm ngặt, truy tìm liên lạc và nhắn tin công khai và rộng rãi về mức lây lan. Tuy nhiên, tình hình hiện nay đang đảo ngược lại. Việc triển khai vắc xin bị đình trệ ở nhiều quốc gia Châu Á – Thái Bình Dương, khiến các nước nầy không thể nới lỏng các hạn chế đi lại và mở cửa nền kinh tế của họ như Hoa Kỳ và Châu Âu, những quốc gia đã tiêm ít nhất một liều cho khoảng hơn 40% dân số của họ.
Trong khi tất cả các quốc gia Đông Nam Á đã bắt đầu triển khai vắc xin, tỷ lệ này sẽ khác nhau theo từng nước. Theo số liệu của Đại học Oxford, Singapore đang dẫn đầu khu vực về tỷ lệ tiêm chủng, với hơn 30% dân số được tiêm ít nhất một liều và gần 25% được tiêm chủng đầy đủ với 2 liều tính đến ngày 22/5. Tuy nhiên, các quốc gia Đông Nam Á khác mà nghèo hơn và có dân số lớn hơn bị tụt hậu xa hơn. Ví dụ, Việt Nam mới tiêm vắc xin cho 1% dân số trong khi tỷ lệ này ở Philippines và Thái Lan chỉ đạt 2%.
Phản ứng của Đảng
Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long tuyên bố "Chúng tôi đã phát hiện ra một biến thể lai mới từ các chủng Ấn Độ và Anh", trong cuộc họp quốc gia về đại dịch hôm thứ Bảy ngày 29/05/2021 (6). "Đặc điểm của chủng này là phát tán nhanh trong không khí. Nồng độ virus trong dịch họng tăng nhanh và lây lan rất mạnh ra môi trường xung quanh ". Nguyễn Thanh Long không nói rõ số trường hợp được ghi nhận với biến thể mới này nhưng cho biết Việt Nam sẽ sớm công bố việc phát hiện ra các chủng di truyền của các biến thể nầy. Cũng theo Bộ Y tế, có bảy biến thể virus coronađược biết đến ở Việt Nam trước khi Nguyễn Thanh Long thông báo.
Thủ tướng Phạm Minh Chính ngày 19/5 nói một số địa phương chưa từng xảy ra dịch bệnh nên chưa có kinh nghiệm, còn chậm trễ, lúng túng ứng phó khi dịch bùng phát (7). Đợt dịch lần này do nguồn bệnh xâm nhập từ bên ngoài qua đường nhập cảnh. Trong khi đó công tác quản lý nhập cảnh, đấu tranh ngăn chặn nhập cảnh trái phép, kiểm soát và xử lý cư trú trái phép chưa chặt chẽ, còn sơ hở. Việc quản lý cách ly người nhập cảnh, theo dõi y tế sau cách ly thiếu chặt chẽ. Một số cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, người dân chủ quan, mất cảnh giác. Một số đơn vị, địa phương thực hiện chưa đầy đủ yêu cầu 4 tại chỗ. Quy định về phòng chống dịch bệnh có bất cập, chưa sát thực tế.
Phạm Minh Chính yêu cầu các bộ ngành kịp thời tháo gỡ khó khăn cho các địa phương, nhất là các địa phương trọng điểm, với phương châm "ba không" – không nói thiếu tiền, không nói thiếu nguồn nhân lực và không nói thiếu thể chế – (8). Theo Phạm Minh Chính, phải vận dụng mọi biện pháp để tiếp cận, huy động nguồn lực hợp pháp mua vắc xin. Người dân, doanh nghiệp, các cơ quan, tổ chức và địa phương có thể đóng góp ý kiến, phương pháp, tiền của và phát huy các mối quan hệ để mua vắc xin.
Câu hỏi cho Đảng
1. Tại sao và lãnh đạo làm gì mà đến bây giờ mới bừng tỉnh để lo mua vắc xin ?
2. Tại sao Thái Lan có khoảng 3.000 ca mỗi ngày mà vẫn chưa đủ để phát hiện biến thể lai mới mà Việt Nam chỉ có khoảng hơn 100 ca mỗi ngày lại phát hiện ra một biến thể lai mới từ các chủng Ấn Độ và Anh ? Có đúng không là phải cần hàng trăm nghìn lần sao chép của vi rút để nảy sinh một biến thể đáng quan tâm ?
3. Dữ liệu nào mà Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long nói là cái "biến thể mới phát hiện ở Việt Nam" là "… Đặc điểm của chủng này là phát tán nhanh trong không khí. Nồng độ virus trong dịch họng tăng nhanh và lây lan rất mạnh ra môi trường xung quanh". Có đúng không là các ông không những đã phát hiện biến thể lai mới và có đủ thời gian để theo dõi hành vi của biến thể nầy thông qua nghiên cứu khoa học ?
4. Động cơ nào mà Nguyễn Thanh Long tuyên bố như vậy để báo chí toàn thế giới lập đi lập lại những tuyên bố nầy ?
5. Tại sao đến bây giờ Thủ tướng Phạm Minh Chính mới vận dụng mọi biện pháp để tiếp cận, huy động nguồn lực hợp pháp mua vắc xin ? Có phải các nước đã tranh nhau mua vắc xin hơn một năm nay ?
Phạm Đình Bá
Nguồn : VNTB, 01/06/2021
Chú thích :
(1) Coronavirus Covid-19 Global Cases by the Center for Systems Science and Engineering (CSSE) at Johns Hopkins University (JHU).
(2) Coronavirus Pandemic (Covid-19) – the data.
(4) David Adam, What scientists know about new, fast-spreading coronavirus variants.
(5) Nature, Superspreading drives the Covid pandemic — and could help to tame it.
(7) https://cvdvn.net/2021/05/18/thu-tuong-chi-ra-7-nguyen-nhan-bung-phat-dich-benh/
(8) https://cvdvn.net/2021/05/30/huy-dong-moi-nguon-luc-mua-vac-xin/
**********************
Chuyên gia Phạm Chi Lan : Ưu tiên chống dịch hơn là lo đến tăng trưởng kinh tế
Phạm Chi Lan, Thanh Phương, RFI, 31/05/2021
Việt Nam hiện đang đối mặt với một đợt dịch Covid-19 mới bùng phát từ cuối tháng 4, dữ dội hơn những lần trước, chủ yếu do sự lây lan nhanh chóng của biến thể virus Ấn Độ, khiến số ca nhiễm liên tục phá kỷ lục.
Một bác sĩ được chích ngừa Covid-19 tại Bệnh viện bệnh nhiệt đới ở Hà Nội, Việt Nam, ngày 08/03/2021. AP - Hau Dinh
Theo báo chí trong nước, số ca nhiễm cộng đồng tính từ ngày 27/4 đến sáng nay, 31/05/2021 đã lên tới 4.096 ca, được ghi nhận ở 34 tỉnh thành. Tình hình dịch bệnh lại càng đáng lo ngại sau khi bộ trưởng Y tế Việt Nam Nguyễn Thanh Long hôm thứ Bảy tuần trước thông báo vừa phát hiện ở Việt Nam một biến chủng virus Covid-19 mới kết hợp hai biến chủng Anh Quốc và Ấn Độ, "rất nguy hiểm" và " lây lan nhanh chóng qua không khí".
Thật ra so với nhiều nước trên thế giới, số ca nhiễm ở Covid-19 ở Việt Nam còn rất ít, tổng cộng chỉ khoảng hơn 6.700 ca, nhưng chính quyền đã nhanh chóng thi hành những biện pháp hạn chế nghiêm ngặt ở những nơi có dịch, cho phong tỏa, cách ly nhiều nơi ở miền Bắc, đặc biệt là các tỉnh công nghiệp ở miền bắc, như Bắc Giang và Bắc Ninh.
Hôm nay, đến lượt toàn bộ Sài Gòn phải thực hiện "giãn cách xã hội" nghiêm ngặt trong 2 tuần, người dân chỉ được phép ra đường khi thật sự cần thiết, mọi cuộc tập hợp nơi công cộng quá 5 người bị cấm. Riêng quận Gò Vấp và một phường ở quận 12 thì coi như bị "phong tỏa". Chính quyền địa phương ở Sài Gòn thậm chí dự trù xét nghiệm toàn bộ 9 triệu dân thành phố này, theo tờ Vietnam News.
Đồng thời, chính phủ Việt Nam đang ráo riết tìm mua vac-xin để có thể đẩy mạnh chiến dịch tiêm phòng. Trong số khoảng 97 triệu dân của Việt Nam, hiện chỉ mới có hơn 1 triệu người được chích ngừa Covid-19.
Trả lời phỏng vấn RFI Việt ngữ qua điện thoại từ Hà Nội ngày 26/05/2021, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho rằng Việt Nam phải cấp thiết ngăn chận dịch lan sang các khu vực kinh tế quan trọng khác, nhất là ở phía nam, đồng thời phải tạo mọi điều kiện hỗ trợ cho những nơi chưa có dịch, để bù đắp những thiệt hại ở những vùng đang bị dịch nặng nề.
---------------------
RFI : Thưa bà Phạm Chi Lan, với tư cách một chuyên gia kinh tế, bà đánh giá thế nào về tầm mức và tác động của đợt dịch lần này, mà hiện đang lây lan rất nhanh do sự xuất hiện của biến thể virus Ấn Độ ?
Phạm Chi Lan : Thật ra ngay từ đầu năm, chính phủ cũng đã có chủ trương là trong năm nay phải vừa chống dịch vừa thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Trên thực tế thì chính phủ chưa hề buông lơi mục tiêu phòng chống dịch. Nhưng đáng tiếc là khi bệnh dịch bùng phát mạnh ở các nước xung quanh Việt Nam, thì cũng đã thấy nguy cơ rất lớn ở Việt Nam và Việt Nam đã tìm mọi cách để tránh cho dịch đó lan sang Việt Nam, nhưng rốt cuộc cũng bị.
Thật ra, với đường biên giới dài với nhiều nước xung quanh, với lượng người đi lại, chính thức lẫn phi chính thức, trong đó có cả những người Việt đi làm việc ở những nước xung quanh có dịch trở về, tình hình trở nên rất phức tạp. Điều mà mọi người lo sợ nhất là biến chủng Ấn Độ, đang gây ra những tác hại ghê gớm ở Ấn Độ, có thể lan sang Việt Nam, thì bây giờ nó đang sang. Thứ hai là cách lây lan của dịch lần này là vừa rất nhanh, khó khống chế hơn, vừa rơi vào một số khu công nghiệp, những nơi có những nhà máy, có những sản phẩm công nghiệp quan trọng, kể cả của đầu tư nước ngoài. Đó chính là những khu vực mà Việt Nam rất kỳ vọng sẽ đóng góp nhiều cho tăng trưởng kinh tế trong năm nay, mà nay lại bị dịch khá nặng nề.
Chính phủ đang dồn hết sức lực, ngành y tế đang tập trung rất cao vào những vùng như Bắc Giang, Bắc Ninh để hỗ trợ cho các vùng đó và tìm cách khắc phục càng sớm càng tốt, để khoanh vùng hiệu quả hơn nữa. Nhưng dầu sao đây cũng là một cú mạnh cho cả hai mục tiêu : phòng chống dịch và tăng trưởng kinh tế.
RFI : Trước tình hình này, theo bà, chính phủ Việt Nam nên đối phó ra sao để vừa kềm chế được dịch bệnh, vừa không ảnh hưởng đến sản xuất, phát triển kinh tế ?
Phạm Chi Lan : Theo tôi, có lẽ vào lúc này mục tiêu phòng chống dịch phải được đặt lên hàng đầu. Có phải tốn kém bao nhiêu chi phí thì cũng phải đổ dồn vào đấy để bảo vệ sức khỏe người dân, cũng như bảo vệ các khu vực tăng trưởng của nền kinh tế, không để cho bị ảnh hưởng quá nặng nề.
Điều này thì chính phủ đang làm hết sức và đang tăng tốc, với việc mua vac-xin về, để sớm phổ biến rộng rãi hơn việc tiêm phòng cho người dân trong nước. Tôi nghĩ biện pháp tiêm phòng sẽ là biện pháp về lâu dài phải làm và cố gắng làm càng sớm càng tốt. Cũng hơi tiếc là giá như Việt Nam triển khai sớm hơn việc tiêm vac-xin thì có lẽ nó cũng đã phần nào giúp cho sự lây không lớn như vậy và đỡ gây mối lo ngại lớn như vậy trong xã hội.
Mặt khác, về kinh tế, những nơi có dịch thì phải ngừng hoạt động lại, đóng cửa các nhà máy, kể cả những nhà máy chưa có dịch, nhưng ở các vùng đang có dịch, thì cũng phải cảnh giác cao, chứ không nên chủ quan, vẫn cứ hoạt động bình thường. Bởi vì nếu dịch bùng phát trở lại thì hàng ngàn người, thậm chí hàng vạn người bị lây và như vậy tình hình sẽ phức tạp hơn rất nhiều.
Nhưng rõ ràng là lần này dịch tập trung chủ yếu ở các tỉnh phía bắc, cho nên ở miền nam, đầu tàu kinh tế, một khu vực kinh tế hết sức quan trọng của Việt Nam, tình hình dịch bệnh chưa đến nỗi phức tạp, và vẫn còn có khả năng tiến hành các hoạt động kinh tế bình thường. Tôi cho rằng nên dốc sức tạo mọi thuận lợi để khu vực phía nam vẫn có thể hoạt động kinh tế được tốt. Cũng mừng là vừa rồi chính phủ đã có những quyết định, ví dụ như đối với thành phố Hồ Chí Minh thì sẽ nâng tỷ lệ ngân sách để lại cho thành phố, có thể đóng góp vào việc cải thiện tốt hơn cơ sở hạ tầng và các mặt khác của thành phố. Đó là một chủ trương tốt. Hoặc là thủ tướng cũng đã nhấn mạnh đến sự phát triển cơ sở hạ tầng cho các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long. Đấy cũng là một chủ trương tốt để hỗ trợ cho vùng đồng bằng sông Cửu Long phát triển lên.
Tôi cho rằng đối với những nơi mà dịch bệnh chưa lây lan lên, thì một mặt phải hết sức ngăn chận, không để lây lan đến đây, mặt khác phải hạn chế tối đa việc đi lại với các vùng, thúc đẩy và tạo điều kiện thuận lợi về ngân sách, về đầu tư, dồn các nguồn lực cần thiết để những nơi đó phát triển tốt hơn.
Đấy cũng là một cách để giảm bớt những thua thiệt về kinh tế trong năm nay. Với tình hình dịch bệnh như thế này thì khó có thể kỳ vọng đạt được mục tiêu tốc độ tăng trưởng đã đề ra cho năm nay. Tôi cho là không nên chạy theo thành tích, bởi vì mục tiêu số một phải là bảo vệ sức khỏe cho người dân. Đối với người dân ở các vùng dịch bệnh thì phải có những biện pháp kịp thời hơn để hỗ trợ cho cuộc sống của họ, nhất là những người lao động ở các nhà máy phải ngừng hoạt động. Các tỉnh cũng đã chủ động có những sự hỗ trợ rồi, nhưng ngân sách của các tỉnh cũng có hạn, cho nên khả năng hỗ trợ có hạn, nên phải huy động các nguồn lực khác của chính phủ hoặc của các tỉnh khác để hỗ trợ cho người dân ở các vùng dịch.
RFI : Thưa bà Phạm Chi Lan, liệu có nguy cơ là các nhà đầu tư nước ngoài chuyển các cơ sở sản xuất sang các nước khác, chẳng hạn như sang Trung Quốc, nếu tình hình dịch bệnh kéo dài và ảnh hưởng đến các khu công nghiệp có nhiều đầu tư ngoại quốc ?
Phạm Chi Lan : Trước mắt có thể sẽ có một số nhà đầu tư đang tính vào Việt Nam thì họ sẽ trì hoãn một chút tiến trình chuyển đầu tư đến Việt Nam. Đây cũng là điều tất yếu, hoàn toàn có thể hiểu được về phía các nhà đầu tư. Không ai lại đi vào những vùng dịch bệnh đang trầm trọng. Nhưng tôi tin các nhà đầu tư sẽ thấy là Việt Nam có khả năng phòng chống dịch bệnh và ngăn chận được.
Đỉnh dịch ở Việt Nam được xem là sẽ lên cao nhất vào khoảng tháng 6 và sau đó hạ nhiệt dần, mọi thứ sẽ trở lại bình thường. Thứ hai là đà nhập vac-xin vào Việt Nam đang tăng cao. Năm nay, Việt Nam đã ký được hợp đồng với các hãng lớn trên thế giới, các doanh nghiệp cũng đã chủ động đóng góp nhiều để nhà nước có tiền mua thêm vac-xin. Hiện nay thậm chí có những đơn vị đề nghị cho họ tự thu xếp tài chính để mua vac-xin về. Đấy đều là những cách tốt để có thể có vac-xin về sớm. Khi mà Việt Nam đạt được một tỷ lệ tiêm chủng như ở các nước, 60 hay 70% chẳng hạn, lúc bấy giờ có thể nói là đầu tư nước ngoài sẽ yên tâm vào Việt Nam. Như vậy các điều kiện khác của Việt Nam sẽ trở lại như bình thường để có thể thu hút tiếp đầu tư ngoại quốc. Tôi cho là các nhà đầu tư sẽ không mất niềm tin đến mức rút nhà máy ra khỏi Việt Nam.
RFI : Riêng về ngành du lịch chỉ mới cách đây vài tuần Việt Nam đã hy vọng sẽ có thể sớm mở cửa trở lại để đón du khách quốc tế, với điều kiện những du khách đó không bị nhiễm, hoặc đã được chích ngừa. Nhưng trong tình hình hiện nay thì liệu Việt Nam có thể mở cửa trở lại thị trường du lịch ?
Phạm Chi Lan : Tôi nghĩ là trong tình hiện hiện nay Việt Nam không nên nhanh chóng mở cửa trở lại ngành du lịch. Thực ra, đối với những người tiêm phòng vac-xin đủ ở những quốc gia lớn, có những nguồn thông tin đáng tin cậy, hoặc chứng từ của họ có thể tin cậy được, thì Việt Nam có thể yên tâm để cho họ vào Việt Nam để làm việc, như đề nghị của AmCham ( Phòng thương mại Hoa Kỳ ) với chính phủ.
Nhưng còn về du lịch thì nên trì hoãn lại, chứ còn mở cửa bây giờ thì một là Việt Nam có mở thì chưa chắc người ta đã dám vào, khi bản thân người ta đã tiêm phòng rồi, nhưng ở Việt Nam thì dịch bệnh lan với tốc độ khá nhanh. Thứ hai là vac-xin ở Việt Nam chưa được phổ biến rộng rãi, người dân chưa được tiêm chủng với một tỷ lệ đủ để cho họ yên tâm.
Cũng đáng tiếc là sau đợt nghỉ 4 ngày liền nhân dịp 30/04 và 01/05, khá nhiều người đã đi lại trong nước và chính điều đó là nhân tố góp phần làm cho dịch bệnh lan nhanh lần này. Mình phải rất cần rút kinh nghiệm, không nên nóng vội và chủ quan, để rồi có thể lại để xảy ra tình huống bất ngờ.
Thanh Phương thực hiện
Nguồn : RFI, 31/05/2021
*********************
Xử ai "làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người" ?
Thới Bình, VNTB, 31/05/2021
Để dịch bùng phát kéo dài như một số tỉnh, thành miền Bắc mà không có những động thái quyết liệt thì có nên ‘lật’ ghế chủ tịch tỉnh, thành này không ?
Tân Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc thăm và ủy lạo dân chúng Bắc Giang - Ảnh minh họa
"Chúng ta khởi tố vụ án với những con người cụ thể, chứ không khởi tố đối với tổ chức là Hội thánh truyền giáo Phục Hưng", Phó chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh, nguyên Phó giám đốc Công an Thành phố Hồ Chí Minh – ông Ngô Minh Châu khẳng định.
Vậy thì khi để dịch bùng phát kéo dài như một số tỉnh, thành miền Bắc song chính quyền địa phương nơi đó không có những động thái quyết liệt như "lập tức phong thành" của chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh kể từ 0g ngày 31-5, vậy thì có nên ‘lật’ ghế chủ tịch tỉnh, thành này không ?
Tin tức trên Reuters cho biết, người Brazil đòi luận tội Tổng thống Jair Bolsonaro vì cho rằng ông và chính phủ đã xem thường Covid-19 .
Theo Reuters, Tổng thống Bolsonaro được cho là đã bảo vệ quan điểm và những ứng phó đầy cực đoan của mình đối với đại dịch. Ana Paula Carvalho, nhà kinh tế 46 tuổi, nói rằng việc chính phủ xem thường Covid-19 và không cung ứng đủ lượng vắc-xin cho người dân chính là hành động "cho phép" virus lây lan không kiểm soát. Điều này có nghĩa ông Bolsonaro và nội các của ông đã phá hủy nền kinh tế cũng như cuộc sống của người dân Brazil.
Trở lại với Việt Nam, cụ thể hơn là ở Bắc Giang.
Lúc Bắc Giang bùng phát dữ dội ca nhiễm Covid trong khu công nghiệp, ông chủ tịch tỉnh nói với báo chí rằng sở dĩ xảy ra điều này, đơn giản là vì tỉnh chưa có kinh nghiệm chống dịch trong khu công nghiệp (!?).
Ông tân Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, người xuất hiện trên truyền thông dày đặc với những tuyên ngôn ‘có cánh’ thời điểm dịch bùng phát từ lần thứ nhất đến thứ ba hồi năm ngoái – Cả 3 bận bùng dịch, ông là Thủ tướng và lỗi lớn nhất của ông là đã ‘lãng quên’ những bài học mà chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh đã làm ở thời gian đó.
Không chỉ ông Phúc ‘quên’, mà các quan chức Bắc Giang cũng chẳng ‘thèm lưu tâm’ cầu thị, nên ngày 8/5/2021, phát hiện ca đầu tiên trong khu công nghiệp, nhưng phải đến 18/5, thì Bắc Giang mới tạm dừng 4 khu công nghiệp.
Virus SARS-CoV2 với biến chủng Ấn đã băng băng từ chuyền này sang chuyền khác, từ công ty này sang công ty khác, từ khu công nghiệp này nhảy vọt sang khu công nghiệp khác ; và theo chân các công nhân về khu lưu trú, nhà trọ, quê nhà… Chưa biết hiệu quả của việc thực hiện "nhiệm vụ kép" mà ông Nguyễn Xuân Phúc ra sức hô hào sẽ ra sao, chỉ biết giờ thì khốn đốn mà đối phó, đuổi theo cuộc rượt bắt sinh tử này.
Vì sao lại có thể mạnh miệng trách cứ như vậy với những quan chức Bắc Giang ?
Tháng 3/2020, dù tình hình dịch bệnh trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh vẫn đang được kiểm soát tốt, nhưng trước nguy cơ lây nhiễm cộng đồng, lãnh đạo Thành phố Hồ Chí Minh vẫn âm thầm đi khảo sát.
Ngày 30/3, ông chủ tịch Nguyễn Thành Phong kết thúc đợt khảo sát. Ngày 6/4, Ban Chỉ đạo phòng chống dịch của thành phố ban hành Bộ chỉ số đánh giá tính rủi ro lây nhiễm virus SARS-CoV-2 tại doanh nghiệp trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh gồm 10 chỉ số, và tiến hành áp dụng – kiểm tra – đánh giá.
Ngày 9/4/2020, công bố kết quả đánh giá theo Bộ chỉ số, công ty Pouyuen có quy mô lớn 70.000 người, hoạt động 3 ca, 800 chuyến xe đưa đón công nhân mỗi ngày, chỉ đạt 81%, ngày 11/4, Công ty Pouyuen phải tạm dừng hoạt động 2 ngày để khắc phục các điểm sai sót.
Đợt ấy, Thành phố Hồ Chí Minh an toàn đi qua đỉnh dịch. Cựu Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc có lẽ quên mất vụ việc xứng đáng là điểm son đó, nên ông mất dịp ghi điểm trên cương vị tân Chủ tịch nước.
Hà Nội hiện nay dịch còn bùng phát mất kiểm soát hơn nhiều, với số ca nhiễm cũng cao hơn so Sài Gòn, nhiều tòa nhà ở các khu chung cư lớn như Times City, Gelexia Riverside, The Legend, Goldmark City, chung cư 17T4 Trung Hòa Nhân Chính… có các ca nhiễm Covid, song lãnh đạo thủ đô vẫn gác ngoài tai nhắc nhở của ngành y tế là hãy giãn cách.
Liệu mai này người dân Bắc Giang, và có thể là cả Hà Nội nữa, họ có quyền phản ứng giống như người dân Brazil mà Reuters đưa tin hay không ?
Thới Bình
Nguồn : VNTB, 31/05/2021
******************
Từ việc của Hội thánh truyền giáo Phục Hưng lo ngại về thực tế phòng dịch ở người dân
Trần Lê Quân, RFA, 31/05/2021
Nhà tôi nằm trên một con đường lớn của thành phố Hồ Chí Minh, bình thường xe cộ qua lại không ngớt từ chỉ trừ vài tiếng lúc rạng sáng. Hôm nay, 31/5/2021, thì êm ả quá-cả thành phố đang là ngày đầu tiên giãn cách 15 ngày theo quyết định mới.
Hàng quán vắng khách ở Thành phố HCM do Covid-19 hôm 8/9/2020 - AFP
Năm ngoái cũng khoảng thời gian này, cả nước giãn cách xã hội nghiêm ngặt hơn. Đó là một cột mốc lịch sử trong cuộc đời của nhiều người, cũng sẽ là một dấu ấn để từ đó tất cả mọi lĩnh vực hoạt động và thói quen phổ biến của con người đều xoay chuyển.
Lần đầu tiên trong cuộc đời, tôi chứng kiến cảnh một thành phố mười mấy triệu người sôi động huyên náo suốt ngày đêm, mà nay vắng lặng đến nỗi có thể đi bộ qua đường vào bất kỳ lúc nào mà không cần phải nhìn trước ngó sau.
Lần đầu tiên trong đời chứng kiến một đại dịch nên người dân thời điểm ấy có lẽ nghiêm túc tuân thủ khuyến cáo của ngành y tế hơn bây giờ. Nhưng số người hiểu tường tận cách thức lây lan của dịch bệnh và tuân thủ nghiêm ngặt cũng chỉ dừng lại ở một số không nhiều. Còn lại, đâu đâu cũng thấy sự đối phó : đeo khẩu trang nghiêm cẩn khi đi đường (vì sợ công an phạt), nhưng khi nói chuyện gần với nhau thì lại kéo khẩu trang xuống cằm hoặc bỏ hẳn. Hoặc nguy hiểm hơn là vẫn tổ chức ăn uống nhậu nhẹt đông người trong phòng kín, không thông khí.
Người dân uống bia qua một tấm chắn phòng dịch Covid-19 ở một quán bia ở Hà Nội hôm 20/8/2020. Reuters
Năm nay cũng vậy. Mặc dù Thành phố Hồ Chí Minh đã nhanh chóng trở thành địa phương có ổ dịch nguy hiểm nhất nước vì nhiều bệnh nhân dứt khoát không khai báo, hoặc khai báo giấu giếm lịch trình đi lại tiếp xúc, nhưng trong các khu dân cư, cái lệnh giữ khoảng cách hai mét gần như không thể thực hiện được. Người dân vẫn rủ nhau ăn nhậu tại nhà. Nay giãn cách, nhiều người rảnh rỗi thì lại càng nhậu nhiều hơn.
Thực tế trong gần một năm rưỡi dịch bệnh, cho đến trước làn sóng dịch thứ tư này, Việt Nam chỉ có chưa đến 2.000 ca nhiễm, số người chết cũng chỉ ở 35 người, hầu hết là người già yếu có nhiều bệnh nền. Điều này tạo nên tâm lý chủ quan cực độ ở nhiều người. Cộng thêm căn tính hời hợt ít khi nào tìm hiểu điều gì cho cặn kẽ vốn có của nhiều người Việt Nam, nên khi đợt sóng thứ tư bùng phát, nhiều người dân vẫn còn rất ú ớ về cách thức lây nhiễm. Hàng ngày hàng giờ tivi, báo chí và loa phường, tờ rơi tuyên truyền… ra rả, nhưng vẫn rất nhiều người chỉ thực hiện lấy lệ. Từ các khu dân cư bình dân cho đến người có học hành, trong công sở, thậm chí ngay trong ngành y vẫn từng nhóm rủ nhau ăn uống chung kể cả khi dịch đã bùng phát. Ở giới trẻ, quán sá bar pub đóng cửa thì kéo về nhà, hát hò nhậu nhẹt hút bóng… Địa phương hầu như không thể quản lý sâu sát nổi.
Ổ dịch phát sinh từ nhóm các tín hữu Hội thánh truyền giáo Phục Hưng đã làm mọi việc thêm khó khăn và nguy hiểm.
Theo các thông tin báo chí, nhóm các tín hữu thuộc Hội thánh này trước đây thường xuyên tổ chức sinh hoạt tôn giáo trong phòng kín, tuy chưa tới 20 người nhưng không ai đeo khẩu trang. Hoạt động tôn giáo các chi phái của Tin Lành hầu như đều hát thánh ca rất nhiều, tôi đoán Hội thánh này cũng không ngoại lệ. Trong khi đó, việc hát cũng như ho, khạc … đều phóng thích nhiều giọt bắn trong không khí với tốc độ lớn (xin đọc các bài báo khoa học giải thích về cơ chế lây lan dịch Covid) khiến virus dễ dàng lây từ người này qua người kia.
Để đối chứng, hãy xem thực tế các văn phòng làm việc của các doanh nghiệp. Tuy thường xuyên có số lượng người lớn làm việc cùng nhau cả ngày trong phòng kín, khoảng cách 2 m cũng là lý thuyết không thể thực hiện vì các khoang làm việc đều san sát nhau, nhưng do đeo khẩu trang thường xuyên nên rất ít lây lan, dù có người dương tính với bệnh. Các công ty hay doanh nghiệp đều rất chú ý nhắc nhở việc này. Ngoài nước rửa tay, lịch khai báo y tế được thông báo liên tục, nhiều nơi còn phạt thẳng cánh, trừ nặng tiền lương nhân viên (đến 10%) nào bỏ khẩu trang hay tụ tập đông người trong giờ làm việc. Nhân sự nếu quá đông sẽ được phân bổ làm việc online một phần và chia lịch đến trụ sở công ty để đảm bảo không quá nhiều người trong phòng kín. Các bề mặt dùng chung dễ bị lây nhiễm như máy chấm vân tay, cánh cửa, thang máy … đều có nhân viên vệ sinh thường xuyên lau sạch hoặc niêm phong luôn, để chuyển sang chấm công trên phần mềm online.
Vì hoạt động là mạch máu của doanh nghiệp. Chỉ cần một ca F0, toàn bộ công ty sẽ bị phong tỏa, nhân sự đưa đi cách ly, mọi chuyện kinh doanh làm ăn đều đình trệ. (Tuy vậy, nhân viên vẫn không ít người không tuân thủ quy định, như đã nói).
Cô Phương Tường Vy, con gái lớn của hai mục sư Hội thánh truyền giáo Phục Hưng viết trên trang mạng Muối & Ánh sáng, cho rằng báo chí đã bóp méo thông tin. Cô cho biết ngôi nhà của gia đình cô-nơi Hội thánh nhóm họp 30 năm nay đều tuân thủ quy định chống dịch, như đeo khẩu trang, phát nước rửa tay khi các tín hữu nhóm họp. Cô cũng cho biết hai tuần nay Hội thánh chỉ họp online.
Đường phố vắng vẻ do dịch Covid-19 ở Hà Nội hôm 31/5/2021. Reuters
Mục sư đồng quản nhiệm Hội thánh Võ Xuân Loan cũng cho hay trước đó bà đã đi đám cưới nhưng toàn bộ những người ngồi gần đến nay đều có kết quả xét nghiệm âm tính, vì vậy "F0 vẫn đang lang thang ngoài kia"(nguyên văn) chứ không phải bản thân bà. Do vậy, cả mục sư Loan và con gái của bà đều cho việc kết luận lây lan và không hợp tác chống dịch từ Hội thánh là quy kết thiếu căn cứ.
Nhưng trong những thông tin khác từ HCDC hay từ các bác sĩ trực tiếp điều tra dịch tễ đều cho hay toàn bộ gia đình mục sư Loan đều giấu giếm và không hợp tác khai báo lịch trình đi lại cũng như thực tế việc nhóm họp. Gia đình mục sư Loan đều không hề nhắc đến điểm mấu chốt là các tín hữu đã không đeo khẩu trang trong thời gian nhóm họp.
Mục sư Loan cũng mập mờ trong việc khai báo lịch trình : bà không cho biết mình đã đi Hà Nội (lúc đó đang là địa phương có dịch nên khi về phải khai báo y tế), không khai báo những người tiếp xúc, nên lực lượng truy vết đã phải dò theo các liên lạc trong điện thoại để tìm ra người tiếp xúc.
Tuy nhiên, chỉ vỏn vẹn trong 5 ngày từ 27/5 đến nay, ổ dịch từ nhóm Hội thánh truyền giáo Phục Hưng đã có tổng cộng 191 người dương tính, (40 tín hữu, 107 F1 và 47 F2), lan ra nhiều địa phương. Con số này là minh chứng rõ nhất cho việc phần lớn, nếu không nói là hầu hết tín hữu Hội thánh này đã không tuân thủ các nguyên tắc phòng dịch. Họ cố tình hay chỉ là chủ quan hoặc tuân theo diễn giải sai lệch kinh Thánh của cá nhân nào đó ?
Vụ án làm lây lan dịch bệnh đã bị khởi tố, hy vọng trong quá trình điều tra sẽ cho thấy rõ sự thực.
Ở khía cạnh khác, hiện tượng ổ dịch liên quan đến Hội thánh truyền giáo Phục Hưng khiến sự nguy hiểm và khó khăn trong chống dịch tăng thêm gấp nhiều lần. Loại trừ khả năng xấu nhất là "chủ động" gieo rắc dịch bệnh, thì cộng với các ví dụ trên đầu bài, dịch bùng phát là thực tế rất đáng ngại của việc người dân không hiểu rõ, không tuân thủ nguyên tắc phòng dịch, cho dù ngành y tế và truyền thông gào rát cổ đến mức nào.
Từ nhiều nguyên nhân, nhưng một phần rất rõ hậu quả gây ra từ việc này là số ca bệnh lan nhanh đến mức chỉ trong vòng 30 ngày từ cuối tháng 4/2021 đến nay, số ca nhiễm bệnh đã tăng gấp hơn ba lần toàn bộ số ca nhiễm trong vòng 14 tháng trước đó.
Trần Lê Quân
Nguồn : RFA, 31/05/2021
******************
Bao giờ cho dân được nhờ ?
Nguyễn Thị Sen, VNTB, 31/05/2021
Covid lây lan chóng mặt khắp nơi, bao giờ mới có vắc xin cho dân được nhờ ?
Tin tức về dịch bệnh Covid có lẽ làm cho nhiều người phát ngán những cũng khiến cho không ít người hoang mang, hoảng sợ.
Ngán ngẩm
Hơn một năm này ngày nào cũng thấy báo đài nới tới Covid. Hết nước này tới nước khác đều nói về Covid, nước này tới nước kia "toang" vì Covid trong khi Việt Nam kiêu hãnh vượt lên trên hết. Chống dịch thành công hết đợt này tới đợt khác. Dân chúng bị nghi nhiễm hay có tiếp xúc gần là đều được nhà nước mang đi cách ly bắt buộc.
Người bị cách ly tập trung vì là F1. Khu dân cư nào xui rủi có F1 là coi như nguyên khu phố hay chung cư thành nơi nội bất xuất, ngoại bất nhâp tới cả nửa tháng. Học sinh, sinh viên hết đợt này tới đợt khác phải ở nhà học online. Chưa bao giờ mà con nít được nghỉ học dài ngày và đi học mà thoải mái thư giãn tới vậy.
Giãn cách hay cách ly tới đợt này đã là đợt thứ tư, nhà nước lại tiếp tục hô hào đóng góp tiền mua vắc xin, thành lập quỹ vắc xin nhưng người được chích thì nhỏ giọt không thấm vô đâu so với lượng 75 triệu dân cần phải được chích ngừa.
Kinh tế bị đình trệ, người buôn bán nhỏ lẻ, tới người làm ăn vừa vừa hay người làm ăn lớn sau hơn một năm đã mòn mỏi, kiệt sức. Sản xuất không có đầu ra, người tiêu thụ giảm nhưng các chi phí mặt bằng vẫn phải chung trả cho đủ nếu như không phải là đóng cửa dẹp tiệm. Tiền nhà nước hô hào gói 62 ngàn tỷ cứu doanh nghiệp cho tới giờ vẫn chưa thấy đâu, mà người dân hay nói vui là lên ti vi mà nhận.
Liên tục căng mình từ sau tết ta năm rồi cho tới giờ là gần 15 -16 tháng, tài lực và sức chịu đựng của dân cũng đã bị bào mòn đến mức kạn kiệt chẳng còn gì. Vậy thì sao mà không ngán cho được ?
Những quốc gia giàu có, họ còn ngán dù là họ được chích ngừa miễn phí, được chính phủ trợ cấp thất nghiệp, hay thậm chí trả tiền mặt chỉ để ở nhà phụ giúp chính phủ chống dịch họ còn ngán, nói gì đến người dân Việt Nam cho đến tận giờ vẫn phải tự gồng mình vừa chống dịch vừa kiếm cái bỏ vô miệng, còn vừa "được" hô hào kêu gọi đóng góp tiền chống dịch.
Hãy làm Nhà nước có trách nhiệm
Nhà nước lại trấn an bà con không nên hoang mang lo lắng. Nhưng nhà nước đã làm gì để trấn an bà con quốc dân ngoài câu ai ở chỗ nào ở yên chỗ đó ?
Nhà nước Việt Nam vẫn được ca ngợi là nơi gần như duy nhất gom người cách ly tập trung và chi trả mọi chi phí ăn ở cho hàng trăm ngàn lượt người cách ly cả hơn một năm nay. Thế nhưng việc làm này cũng đã tới lúc lộ ra sự bất cập khi việc chống dịch sẽ còn kéo dài cho đến khi đạt được tỷ lệ tiêm chủng nhất định mà e là sẽ còn kéo dài cho đến cuối năm. Ngân sách cạn kiệt vì phương pháp cách ly tập trung không cần thiết.
Việc khoe khoang đạt được kỳ tích chống dịch có lẽ nên phải dừng lại để cho cả dân, lẫn đảng và chính phủ không quá say men chiến thắng để nhìn thẳng vào sự việc, tìm ra hướng đi đúng đắn. Kỳ tích khống chế được dịch, phát triển kinh tế cho đến nay có lẽ đã không còn có thể đạt được, buộc chính phủ phải chọn lựa trong lúc này chọn lựa duy nhất là dồn sức chống dịch. Cạn kiệt, đuối sức tới đâu có thể thấy qua việc kêu gọi dân chúng trong và ngoài nước đóng góp hơn 9.000 tỷ đồng phụ mua vắc xin, đi xin lần lượt các quốc gia giàu có để được viện trợ vắc xin chống dịch.
Tiền để mua vắc xin chống dịch kêu gọi rầm rộ vài ba tháng trước của người già và con nít hiện đã được sử dụng vào việc vì ? bao nhiêu trong số đó đã được sử dụng để mua vắc xin ? Nhà nước cần 150 triệu liều vắc xin để tiêm chủng cho 75 triệu dân. Tính ra mất đâu khoảng 27- 30 nghìn tỷ đồng, chưa bằng một phần hai số tiền trong gói hỗ trợ doanh nghiệp 62.000 tỷ đồng cho tới nay vẫn chưa giải ngân được. Hay cũng chỉ gần bằng số tiền 29.000 tỷ kết dư của Tổng Liên Đoàn Lao động Việt Nam, nơi đang mở miệng đòi sử dụng gói hỗ trợ 62.000 tỷ để hỗ trợ công nhân.
Tiền vẫn ở đó, lấy ra mua vắc xin cho dân chúng chứ đừng kêu gọi kiều bào hay người dân đóng góp nữa. Hãy một lần tỏ ra là nhà nước có trách nhiệm thật sự.
Các quốc gia Âu Mỹ họ đã gần như trở lại bình thường sau khi phần lớn dân chúng được chích ngừa. Kinh tế rồi sẽ hồi phục khi sức khoẻ con người được bảo đảm. Việt Nam có lẽ cũng phải nên đi theo quỹ đạo đó, đừng nên tham lam vì mục tiêu kép mà xôi hỏng bỏng không.
Covid sẽ không được dập tắt hoàn toàn mà phải học cách sống chung với covid như các nước tây phương. Phương cách truy tìm từng ca nhiễm F0, truy tận F1, F2 cho đến lock down toàn bộ dân cư, đóng băng một khu vực kinh tế chỉ có thể thực hiện trong ngắn hạn. Về dài hạn, thì phải học cách sống chung với những gì được gọi là bình thường mới.
Covid thật đáng sợ khi người lây nhiễm có bệnh nền hoặc người lớn tuổi vì nguy cơ gây tử vong cao hay diễn tiến bệnh trở nặng nhiều. Còn người không có bệnh lý, sức khoẻ tốt và còn trẻ, thì nhiễm Covid sẽ chỉ như một cơn cúm mùa nặng, cần phải nghỉ ngơi nhiều để tự hồi phục. Cũng chẳng cần phải uống thuốc đặc trị gì ngoài thuốc paracetamol để giảm đau đầu và đau nhức cơ thể.
Vì vậy, chẳng có cớ gì phải hoang mang. Cứ bình tĩnh, ở yên trong nhà, không tiếp xúc với ai nếu có thể trong vòng 4 tuần thì bệnh cũng tự khỏi và tránh lây lan cho người thân và cộng đồng. Covid vô hình, và ai cũng có thể bị lây nhiễm nếu bất cẩn. Nếu giữ đúng quy tắc 5K thì Covid khó mà lây lan.
Còn trong thời gian đó, hãy chờ cho chính phủ Việt Nam bớt tâm lý xin xỏ, chỉ mong nhận vắc xin viện trợ để họ quyết tâm chịu chi mua vắc xin cho toàn bộ dân chúng được nhờ.