THÔNG LUẬN

Published in

Diễn đàn

14/08/2021

Vaccine và dàn nhạc không có nhạc trưởng !

Trân Văn

Phần 1 : Sinopharm và dịch là chuyện nhỏ

Người sử dụng mạng xã hội đang chuyển cho nhau xem video clip ghi lại phản ứng của dân chúng phường Bến Thành, quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh sau khi nghe nhân viên hữu trách tuyên bố :Hôm nay, chúng tôi chích Vero Cell của hãng Sinopharm ! Sau tuyên bố vừa kể, có ai đó trong đám đông đang ngồi chờ được chích vaccine ngừa Covid-19 hỏi :Vaccine của nước nào ? Một vài người đáp :Của Trung Quốc ! Có người nhắc :Trung Quốc thì nói Trung Quốc !

Nhiều người dân bất bình bỏ về sau khi nghe thông báo chích vaccine Sinopharm tại sân bóng Tao Đàn, quận 1, Sài Gòn. (Hình chụp qua màn hình)

Sau đó, thiên hạ bắt đầu đứng dậy bỏ về Đám đông càng lúc càng ồn ào với những thắc mắc, kiểu như :Tại sao không thông báo là chích vaccine Trung Quốc ? Có người chất vấn nhân viên hữu trách :Đâu phải chỉ mình ông. Ở đây còn biết bao nhiêu mạng, sao không thông báo cho dân biết ? Khi nhân viên hữu trách đáp lại :Giờ có thuốc để chích là may rồi, đừng đòi hỏi lập tức có người phản bác :May thì mày chích, mày chích mà chết mày chịu không(1) ?

***

Sự hỗn loạn vừa xảy ra vào sáng 13/8/2021 ở điểm chích vaccine ngừa Covid-19 tại phường Bến Thành, quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh, minh họa cho thực trạng càng ngày càng hỗn loạn trong phòng, chống dịch Covid-19 ở Việt Nam : Muốn đưa sinh hoạt xã hội trở lại trạng thái bình thường thì phải sớm nâng tỉ lệ fully vaccinated (chích đủ lượng vaccine cần thiết và chờ đủ thời gian cần thiết để vaccine giúp cơ thể có thể kháng cự Covid-19) trong dân chúng lên cao và lên nhanh…

Tuy nhiên hệ thống chính trị, hệ thống công quyền từ trung ương đến địa phương tại Việt Nam đã cũng đang như một dàn nhạc mà các nhạc công sử dụng nhiều loại nhạc cụ khác nhau, thi nhau chơi theo sở thích, khả năng của họ và không có ai muốn làm nhạc trưởng ! Cứ nhìn vào cách hành xử đối với Vero Cell của Trung Quốc nói riêng và vaccine ngừa Covid-19 của Trung Quốc nói chung có thể thấy mức độ hỗn loạn thế nào và tại sao không có nhạc trưởng.

***

Ngày 3/6/2021, khi Thành phố Hồ Chí Minh đã tê liệt vì dịch Covid-19, Bộ Y tế Việt Nam loan báo đã đồng ý cho phép sử dụng vaccine ngừa Covid-19 của Sinopharm như loại vaccine ngừa Covid-19 thứ ba có thể dùng tại Việt Nam do tình huống khẩn cấp(hai loại kia là AstraZeneca và Sputnik V) (2). Kể từ đó, vaccine ngừa Covid-19 của Sinopharm bắt đầu được chích cho người Trung Quốc đang hiện diện tại Việt Nam, người Việt cư ngụ tại khu vực giáp biên giới Việt – Trung.

Việc tiếp nhận – cho phép sử dụng vaccine ngừa Covid-19 của Trung Quốc đã từng tạo ra một trận bão dư luận về hai khía cạnh :Chất lượng vaccine, trách nhiệm phê duyệt ! Bão dư luận tạm lắng cho đến ngày 31 tháng 7 thì bùng lên trở lại sau khi Thành phố Hồ Chí Minh được tặng một triệu liều vaccine của Sinopharm và sẽ còn được tặng thêm bốn triệu liều nữa. Năm triệu liều vaccine này cũng là quà nhưng nơi tặng là Vạn Thịnh Phát – một tập đoàn tư nhân tại Việt Nam mua tặng chứ không phải chính quyền Trung Quốc !

Trước sự phản ứng dữ dội của công chúng, ngày 3/8/2021, đại diện chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, Thành phố Hồ Chí Minh sẽ tiếp tục dùng các loại vaccine như AstraZeneca, Moderna, để ngừa Covid-19,chưa sử dụng vaccine của Sinopharm vì đang chờ Bộ Y tế thẩm định về tính an toàn.Đồng thời nhấn mạnh rằng,chỉ chích vaccine của Sinopharm cho những người muốn được chích loại vaccine này (3). Quyết định vừa kể giúp bão dư luận lắng xuống thêm một lần nữa.

Quyết định chưa dùng vaccine của Sinopharm tuy giúp chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh được dân chúng hoan hô, nhiều người thở phào nhẹ nhõm vì có thêm cơ hội được chích các loại vaccine ngừa Covid-19 không phải do Trung Quốc sản xuất nhưng điều đó vẫn cho thấy một vấn đề đáng ngại trong dàn nhạc :Tại sao đầu tháng 6, Bộ Y tế đã thẩm định, cho phép sử dụng vaccine của Sinopharm mà đến đầu tháng 8, Thành phố Hồ Chí Minh phải chờ Bộ Y tế thẩm định, cho phép sử dụng lại ?

Giới hữu trách không có bất kỳ lời giải thích nào và vì thế người ta tin rằng, nguyên nhân dường như chỉ nằm ở chỗ, dân chúng Thành phố Hồ Chí Minh có thể nổi loạn nếu vaccine của Sinopharm dẫn tới những biến chứng nguy hại đến sức khỏe, tính mạng sau khi chích. Đáng lưu ý là những sự kiện diễn ra sau đó chẳng khác gì hỗ trợ cho suy đoán ấy : Ngày 6/8/2021, Bộ Y tế loan báo đã nhận được yêu cầu phê duyệt đề nghị giải trừ trách nhiệm cho Sinopharm và Sapharco – nơi được ủy nhiệm nhập vaccine của Sinopharm.

Bộ này yêu cầu chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh trả lời những vấn đề liên quan đến giao dịch giữa Sapharco và đại diện cho nhà sản xuất Sinopharm, năm triệu liều mà Sapharco nhập cảng theo đơn đặt hàng của Vạn Thịnh Phát chỉ sử dụng ở Thành phố Hồ Chí Minh hay những nơi khác, nguồn tiền dùng để mua và nếu là tài trợ thì có điều kiện nào đính kèm, nơi nào chịu trách nhiệm trả các loại chi phí liên quan đến thương vụ, kể cả chi phí phát sinh liên quan đến miễn trừ trách nhiệm cho Sinopharm (4)

Ba ngày sau, hôm 9/8/2021, chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh có văn bản trả lời Bộ Y tế. Giống như văn bản của Bộ Y tế gửi chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh, văn bản chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh trả lời Bộ Y tế cũng được chuyển cho báo giới để họ giới thiệu, giúp công chúng thưởng lãm. Không cần tinh ý thì đọc lược thuật về nội dung văn bản trả lời trên hệ thống truyền thông chính thức vẫn có thể thấy, Bộ Y tế cố tình kiếm chuyện và chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh không ngại trả đũa

Đại loại, giữa tháng 6, Văn phòng Chính phủ đã cho phép chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh tìm mua và sử dụng vaccine ngừa Covid-19. Sapharco là một doanh nghiệp nhà nước chuyên nhập cảng dược phẩm đã từng được chính Bộ Y tế cho phép nhập cảng vaccine. Chi phí liên quan đến mua, vận chuyển, xuất - nhập, năm triệu liều vaccine của Sinopharm thì theo cam kết của nhà tài trợ và theo hợp đồng mua bán. Nói chung Bộ Y tế không cần phải lo, nếu vẫn còn lo thì Bộ Y tế cứ mở hồ sơ ra mà đọc.

Có một điểm đáng chú ý là trong văn bản vừa đề cập,UBND Thành phố Hồ Chí Minh đề nghị Bộ Y tế xem xét ký bản cam kết miễn trừ trách nhiệm của nhà sản xuất vaccine theo đề nghị của Sapharco và văn phòng đại diện cho nhà sản xuất Sinopharm tại Hà Nội GIỐNG NHƯ ĐỐI VỚI TẤT CẢ CÁC LÔ VACCINE PHÒNG CHỐNG Covid-19 KHÁC MÀ VIỆT NAM ĐÃ NHẬP TỪ TRƯỚC ĐẾN NAY (5). Đề nghị này chính là minh họa đắt giá cho thấy, với các viên chức hữu trách tại Việt Nam, hậu quả, thiệt hại do dịch Covid-19 gây ra đối với dân sinh, kinh tế, xã hội dẫu có nghiêm trọng thế nào cũng là chuyện nhỏ. Với họ, chuyện lớn là chuyện phải đốn nhau !

Trân Văn

Nguồn : VOA, 13/08/2021

Chú thích

(1) https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=344852980461295&id=100048097861219

(2) https://ncov.moh.gov.vn/en/-/6847912-270

(3) https://tienphong.vn/tphcm-vac-xin-sinopharm-chua-duoc-dua-vao-chien-dich-tiem-chung-post1362102.tpo

(4) https://plo.vn/suc-khoe/bo-y-te-de-nghi-lam-ro-mot-so-van-de-lien-quan-den-vaccine-vero-cell-1006751.html

(5) https://laodong.vn/y-te/tphcm-phan-hoi-bo-y-te-ve-viec-mua-vaccine-vero-cell-940090.ldo

********************

Phần 2 : Hợp xướng về vaccine là mạnh ai nấy nói cho sướng miệng !

Cho đến nay, tất cả các loại vaccine ngừa Covid-19 đang được phân phối – sử dụng trên toàn thế giới đều được các chính phủ phê duyệt chỉ vì có "tình trạng nguy cấp". Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công nhận loại vaccine ngừa Covid-19 nào đó đủ điều kiện phân phối – sử dụng rộng rãi cũng với lý do tương tự. "Tình trạng nguy cấp" khiến các chính phủ, tổ chức quốc tế buộc phải giảm bớt những yêu cầu vốn dĩ hết sức nghiêm ngặt đối với vaccine, đặc biệt là yêu cầu phải theo dõi, ghi nhận, đánh giá tác động sau khi chích.

Vaccine Moderna - Ảnh minh họa

Cũng vì vậy, không ai dám khẳng định tất cả các loại vaccine ngừa Covid-19 thật sự an toàn đối với sức khỏe, tính mạng con người cả ở hiện tại lẫn tương lai. Đó là lý do các chính phủ kêu gọi tự nguyện chứ không dám cưỡng bức công dân chích vaccine ngừa Covid-19. Cưỡng bức không chỉ vô nhân đạo mà còn đồng nghĩa với việc phải chịu trách nhiệm về hậu quả vốn không thể tiên liệu sẽ như thế nào. Đó cũng là lý do các hãng dược phẩm bào chế vaccine ngừa Covid-19 luôn yêu cầu miễn trừ trách nhiệm.

Để có vaccine ngừa Covid-19, Việt Nam cũng phải chấp nhận yêu cầumiễn trừ trách nhiệm và trên thực tế, Bộ Y tế Việt Nam đã thay mặt chính phủ Việt Nam đồng ý miễn trừ trách nhiệm cho AstraZeneca, Sputnik V, Sinopharm, sau đó là Pfizer, Moderna, Janssen để có vaccine ngừa Covid-19 chích cho dân chúng. Thế thì tại sao ngày 6/8/2021 Bộ Y tế Việt Nam lại nhờ báo giới gửi thông tin đến toàn dân rằng Sinopharm và Sapharco xinmiễn trừ trách nhiệm ?

Khoan bàn đến chất lượng vaccine ngừa Covid-19 của Sinopharm thế nào và nên hay không nên sử dụng vaccine ngừa Covid-19 của Sinopharm chích cho người Việt. Muốn hiểu rõ hơn cả về tâm huyết, khả năng của các viên chức, cơ quan hữu trách tại Việt Nam trong phòng, chống dịch nói chung, lẫn mức độ khả thi của chính sách về vaccine nói riêng, cứ nhìn và đối chiếu những diễn biến xoay quanh vaccine ngừa Covid-19 của Sinopharm.

Một mặt, hệ thống chính trị, hệ thống công quyền rồi hệ thống truyền thông chính thức tại Việt Nam tìm đủ mọi cách thuyết phục công chúng, rằng họ nên chấp nhận Sinopharm nhằm nâng cao, tăng nhanh tỉ lệ fully vaccinated trong cộng đồng, giảm thiệt hại nhân mạng, giúp kinh tế - xã hội sớm hồi phục. Mặt khác, chính Bộ Y tế - một trong những trụ cột giúp chống đỡ đại dịch – bơm thông tin, Sinopharm và Sapharco (doanh nghiệp nhập cảng) muốn đượcmiễn trừ trách nhiệm (1) để gieo thêm hoang mang, bất bình !

Vì sao lại thế ? Nếu bạn đã đọc phần đầu bài này, bạn sẽ có câu trả lời : Vì chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh đã qua mặt Bộ Y tế trong việc tiếp nhận năm triệu liều vaccine ngừa Covid-19 của Sinopharm. Sau khi UBND Thành phố Hồ Chí Minh công khaiđề nghị Bộ Y tế xem xét ký bản cam kết miễn trừ trách nhiệm GIỐNG NHƯ ĐỐI VỚI TẤT CẢ CÁC LÔ VACCINE PHÒNG CHỐNG Covid-19 KHÁC MÀ VIỆT NAM ĐÃ NHẬP TỪ TRƯỚC ĐẾN NAY (2), Bộ Y tế hồi đáp, Thành phố Hồ Chí Minh có thể sử dụng vaccine ngừa Covid-19 của Sinopharm vì bộ đã từng kiểm định, cho phép dùng loại vaccine này từ đầu tháng sáu (3) !

***

Tranh chấp giữa chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh và Bộ Y tế không chỉ có năm triệu liều vaccine ngừa Covid-19 của Sinopharm !

Ngày 10/8/2021, hệ thống truyền thông chính thức đồng loạt loan báo Bộ Y tế rất sốt ruột khi Thành phố Hồ Chí Minh chưa trả lời dứt khoát có mua năm triệu liều vaccine Moderna hay không(4) ? Theo đó, sau khi thuyết phục Zuellig Pharma (doanh nghiệp được Moderna chọn làm nhà phân phối vaccine của họ cho khu vực Châu Á – Thái Bình Dương) dành năm triệu liều Moderna cho Việt Nam, Bộ Y tế đã quyết định giao lô vaccine này cho Thành phố Hồ Chí Minh nhưng Thành phố Hồ Chí Minh chưa trả lời dứt khoát là có mua hay không ?

Do vậy, Bộ Y tế muốn Thành phố Hồ Chí Minh phải trả lời sớm để bộ này báo cáo Thủ tướng, chuyển lô vaccine này cho địa phương khác mua !

Một ngày sau (11/8/2021), văn bản mà chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh trả lời Bộ Y tế khiến những người quan tâm đến sự kiện này chưng hửng vì nhiều lẽ. Hóa ra hai doanh nghiệp do chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh ủy nhiệm mới là đối tác của Zuellig Pharma, họ đang chờ dự thảo hợp đồng từ Zuellig Pharma. Nếu thương vụ này thành công, có thể Zuellig Pharma sẽ giao tối thiểu hai triệu liều. Đại diện cho chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh cũng đang thương lượng để mua thêm mười triệu liều Moderna nữa (5)…

Nhìn một cách tổng quát, Bộ Y tế lại tiếp tục thất bại khi tranh thủ báo công và chứng tỏ vai trò tiên phong phòng, chống dịch ! Tuy nhiên thất bại ấy vẫn có giá trị. Việc Bộ Y tế than phiền, Thành phố Hồ Chí Minh chậm trễ trong việc hồi đáp có mua năm triệu liều vaccine Moderna từ Zuellig Pharmacho thấy, nếu chính quyền các địa phương không xoay được tiền mua vaccine thì chắc chắn cư dân các địa phương ấy sẽ phải tiếp tục chờ được chích vaccine ngừa Covid-19, bất kể việc chẫm trễ khiến họ điêu đứng, nguy hiểm ra sao.

Theo hệ thống chính trị, hệ thống công quyền Việt Nam, gần 8.200 tỉ mà dân chúng Việt Nam đóng góp hồi tháng 6 để mua vaccine chỉ mới dùng khoảng 2.500 tỉ. Lúc ấy, vì có tiền mà không mua được vaccine, khoảng 5.600 tỉ đã được gửi vào bốn ngân hàng để lấy lãi, trong đó, khoảng 1.600 tỉ được gửi theo dạng có kỳ hạn một tháng, 4.000 tỉ gửi theo dạng có kỳ hạn ba tháng (6). Chẳng lẽ các địa phương phải tự xoay sở tiền mua vaccine chỉ vì tiền mà dân đã góp để mua vaccine chưa đáo hạn, chưa thể rút ?

***

Có lẽ Việt Nam là quốc gia duy nhất trên thế giới đến hạ tuần tháng 2 năm nay vẫn chưa tính tới việc cần đặt mua vaccine ngừa Covid-19. TrongChiến lược phòng, chống dịch của hệ thống chính trị, hệ thống công quyền Việt Nam, vaccine ngừa Covid-19 chỉ bao gồm 30 triệu liều thuộc gói viện trợ của COVAX - Liên minh Phát triển vaccine chống Covid-19 toàn cầu (7) và do một doanh nghiệp tư nhân (Công ty Vaccine Vietnam -VNVC) được chọn làm doanh nghiệp độc quyền nhập khẩu (8).

Việt Nam có lẽ cũng là quốc gia duy nhất trên thế giới giữa đại dịch xảy ra những tranh chấp "trời ơi, đất hỡi" như đã mô tả giữa Bộ Y tế và chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh. Những tranh chấp không có ai, nơi nào phân xử. Chẳng riêng mâu thuẫn giữa các cơ quan công quyền, mâu thuẫn giữa lợi ích của viên chức hữu trách với dân chúng cũng thế. Chuyện viên chức Bộ Y tế lợi dụng chức trách, ra lệnh cho hệ thống bệnh viện mua thực phẩm chức năng để phòng chống dịch bệnh Covid-19(9) hồi tháng trước cũng đâu có ai phân xử !

Một năm rưỡi sau khi đại dịch Covid-19 gieo rắc tang thương trên toàn cầu, Việt Nam có lẽ là quốc gia duy nhất trên toàn cầu không thèm quan sát, không thèm suy tính để rút kinh nghiệm, điều chỉnhChiến lược phòng, chống dịch sao cho hiệu quả nhất, tổn thất ở mức thấp nhất. Nguyên thủ vẫn bi bô :Đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng đối tượng vẫn ra lệnh phải tận lực truy vết, cách ly tập trung, khiến hậu quả dịch Covid-19 thêm thảm khốc và thảm nạn chưa biết đến bao giờ chấm dứt.

Việt Nam có lẽ còn là quốc gia duy nhất trên toàn cầu vung tay chi nhiều ngàn tỉ cho đại hội các cấp của một đảng rồi thản nhiên xòe tay xin tiền dân mua vaccine. Giữa lúc dân chúng quằn quại trong thiếu thốn, bệnh tật, mất mát, lãnh đạo đảng này tại Nghệ An ngồi xuống với nhau, xem xét, nhất trí sẽ xây dựng công trình có tên Thác chín tầng, trị giá 1.625 tỉ để tôn vinh thân mẫu lãnh tụ đảng của mình (10). Không ai khiển nên mới xảy ra những chuyện vừa phi nhân vừa phi chính trị như thế !

Thiếu viễn kiến, thiếu tiền, lại chỉ phóng tay chi cho những mục tiêu vô bổ, Việt Nam là quốc gia duy nhất nảy ra sáng kiến tăng lượng vaccine ngừa Covid-19 theo hình thức "hợp tác công – tư" (hệ thống công quyền hỗ trợ về thủ tục để các doanh nghiệp tự tìm mua vaccine ngừa Covid-19 chích cho những người có khả năng tài chính, cứ bán được năm liều thì tặng một liều miễn phí) và các bên đang thuyết phục lẫn nhau, rằng trong tình thế "nước sôi, lửa bỏng như hiện nay thì đó là giải pháp tối ưu (11) !

Từ lúc hệ thống chính trị, hệ thống công quyền Việt Nam biểu diễn tác phẩm vaccine, dàn nhạc giao hưởng không có nhạc trưởng, dường như nhiều cá nhân sợ công chúng nhận ra họ không biết gì và sợ phải chịu trách nhiệm cá nhân. Khi hợp xướng về vaccine, các bè tùy nghi lĩnh xướng sao cho thật "sướng" ! Đại dịch Covid-19 là dịp để mỗi người Việt cảm nhận tường tận hơn thế nào là tài tình, sáng suốt và mùi vị của "hạnh phúc" ra sao !