Quân đội "lo từ A đến Z" và những kỹ thuật tuyên truyền chính trị kinh điển
Võ Văn Quản, Luật Khoa, 31/08/2021
Tìm hiểu cách chính quyền thao túng để người dân phải ủng hộ một chính sách sai lầm.
Lực lượng quân đội "đi từng ngõ, gõ từng nhà" để phát lương thực tận tay người dân. Ảnh : Báo Lao Động.
Báo chí, mạng xã hội và người dân đã có một tuần lễ "lên bờ xuống ruộng" với chính sách đi chợ giùm cùng sự tham gia của Quân đội Nhân dân Việt Nam.
Vài ngày trước khi thực hiện chính sách, bộ máy tuyên truyền chính thống lẫn các họa sĩ, người dùng mạng xã hội tự nguyện trở thành một phần của các chiến dịch truyền thông hừng hực ý chí và niềm tin rằng bộ đội sẽ trao thực phẩm tận nhà dân [1]. Những ai nhận định chính sách nói trên là sai lầm đều dễ dàng bị chụp cho chiếc mũ phản động.
Nhưng cho đến nay, chỉ sau một tuần thi hành trên thực tiễn, kết quả đã lộ ra rõ hơn bao giờ hết, ngay trên hệ thống báo chí chính thống.
Lực lượng quân đội hầu như không giảm bớt gánh nặng nào cho hệ thống vận hành tại địa phương. Quá trình đi chợ giúp dẫn đến quá nhiều ùn ứ [2], nhiều hộ dân không thể tiếp cận hàng hóa, thực phẩm đúng và đủ theo nhu cầu [3]. Trên mạng xã hội, rất nhiều người chia sẻ rằng không thể mua lẫn nhận được hỗ trợ nhu yếu phẩm cơ bản.
Những lời hay ý đẹp cũng đã khen, những hình ảnh, tranh cổ động cũng đã đăng, nhưng hiệu quả và khả năng giảm tải áp lực cho hệ thống địa phương thì gần như bằng không. Làn sóng ủng hộ chính sách này có tất cả dấu hiệu của một sản phẩm tuyên truyền chính trị kinh điển.
Quân đội đi phát lương thực đến nhà dân. Ảnh : Báo Lao Động.
Thế nào là tuyên truyền chính trị (propaganda) ?
Ta có thể tổng hợp các điểm chung nhất từ những định nghĩa phổ biến và có thẩm quyền về tuyên truyền chính trị.
Kết hợp các khái niệm của Harold D. Lasswell [4], một giáo sư hàng đầu về lý thuyết chính trị và truyền thông của Hoa Kỳ, đưa ra vào năm 1927, của Viện Phân tích Tuyên truyền Chính trị tại Mỹ (Institute for Propaganda Analysis) đưa ra vào năm 1937 [5], và của nhóm nghiên cứu Benkler Yochai trong quyển "Network Propaganda : Manipulation, Disinformation, and Radicalization in American Politics " (Oxford University Press) vừa xuất bản gần đây [6], ta có thể định nghĩa tuyên truyền chính trị dựa trên ba thành tố :
Một, nó là hành vi có chủ đích.
Hai, nó chủ yếu dựa vào các biện pháp thao túng (có thể là thao túng thông tin, thao túng tâm lý đám đông, thao túng tình cảm, v.v.).
Và ba, nó phục vụ các mục tiêu chính trị riêng với mục tiêu gây ảnh hưởng và quản lý hành vi đám đông rất cụ thể.
Tuy nhiên, nếu chỉ dừng lại ở phần định nghĩa, ai cũng có thể cáo buộc bất kỳ thông điệp nào đó là tuyên truyền.
Để nhận biết sự tồn tại của tuyên truyền chính trị, người ta thường nhìn vào các công cụ hay kỹ thuật được áp dụng.
Nhận diện tuyên truyền chính trị
Một trong những nghiên cứu lâu đời và có tầm ảnh hưởng nhất liên quan đến các vấn đề tuyên truyền chính trị là "How to Detect Propaganda " của Hiệp hội Giáo sư Đại học Hoa Kỳ (American Association of University Professors), xuất bản vào năm 1938 [7]. Qua nghiên cứu, các tác giả liệt kê bảy công cụ thường được sử dụng phổ biến.
Bảy công cụ tuyên truyền chính trị. Nguồn : How to detect propaganda. Việt hóa : Luật Khoa.
Trong chiến dịch tuyên truyền về chính sách đưa quân đội can thiệp chuỗi cung ứng hàng hóa tại thành phố Hồ Chí Minh, chúng ta có thể dễ dàng nhận ra một số công cụ/ kỹ thuật đã được áp dụng.
Đầu tiên là kỹ thuật gây áp lực số đông (bandwagon device).
Đúng như tên gọi, kỹ thuật số đông là biện pháp tuyên truyền tạo đà ép buộc (hoặc gây ảnh hưởng) khiến đối tượng khán giả của người tuyên truyền có cảm giác họ phải tuân thủ, phải làm theo, phải là một phần của làn sóng chung, một làn sóng thống nhất.
"Ai cũng làm theo cả !" là tôn chỉ của kỹ thuật này.
Trong suốt một tuần qua, từ thời điểm công bố chính sách vào ngày 20/8/2021, mạng xã hội của Việt Nam ngập tràn các tranh vẽ cổ động, ảnh chế, ảnh cảm tình nói về tính đúng đắn, sự hy sinh, sự gần gũi giữa quân – dân trong đại dịch.
Tranh vẽ chị em mặc sẵn váy cưới chờ chú bộ đội đến trao lương thực tại nhà. Nguồn : Sài Gòn của tôi/Báo Tuổi Trẻ.
Các ảnh chế nói về việc "chị em sẵn sàng xiêm y lấy chồng quân nhân", "các anh tập luyện bắn súng trên thao trường nhưng giờ công việc của các anh là chốt đơn", "bộ đội tháo vát, mạnh mẽ chớp mắt đã khuân vác xong hàng", v.v. nằm chung trong làn sóng văn hóa ủng hộ tuyệt đối sự can thiệp của quân đội vào hệ thống cung ứng hàng hóa của thành phố.
Trong làn sóng này, không có câu hỏi nào được đặt ra về hiệu quả thật sự của việc vài ngàn quân nhân thay thế cho hàng chục ngàn người vận chuyển với hệ thống thông tin hạ tầng có sẵn, và giá trị thặng dư mà chính sách này thật sự bổ sung cho quá trình chống dịch.
Công cụ thứ hai được áp dụng là kỹ thuật nhân chứng (testimonial device).
Đây là một động tác tuyên truyền không dựa trên nguồn thông tin đầy đủ, xác đáng hay khoa học. Thay vào đó, chúng sử dụng thông tin, lời chứng thực của một vài cá nhân, trong một vài hoàn cảnh cụ thể để khẳng định hiệu quả hay sự tốt đẹp của chính sách.
Nó được sử dụng phổ biến trên các trang mạng "chống phản động" do chính quyền kiểm soát.
Ảnh chụp màn hình Facebook.
Xem xét ví dụ từ bài viết của một tài khoản mạng xã hội có tên "Lính trẻ miền Đông", dẫn lời của một "Việt kiều Đức" có tên Karel Phùng. Nhân vật này bày tỏ sự thán phục và cảm động trước các "anh chị em, các cháu bộ đội phục vụ bà con Việt Nam mình tận răng". Anh khẳng định ai dám than vãn, chê trách thì "cho nó đi công viên vĩnh hằng mà ở". Không chỉ vậy, anh này còn bồi thêm về cuộc sống khổ sở và khó khăn ra sao ở Đức trong thời kỳ dịch bệnh, với những từ ngữ và lập luận khá mù mờ như dân và cảnh sát Đức "đập nhau tơi tả" và dân "thua như được lập trình sẵn".
Với câu chuyện này, "nhân chứng" một mặt khẳng định hiệu quả "tận răng" của chính sách để bộ đội thay thế hệ thống vận chuyển, giao nhận hàng hóa tại thành phố Hồ Chí Minh, mặt khác thêm vào viễn cảnh nếu không có chính sách đúng đắn của đảng, người dân sẽ phải khổ sở và thua thiệt ra sao như những người đang sống tại Đức.
Đó không chỉ là một trường hợp đơn lẻ. Có hàng trăm bài viết tương tự trên mạng xã hội Việt Nam. Sự tồn tại của chúng là dấu hiệu cho một công cụ khác được sử dụng : kỹ thuật tẩy sàn (card stacking device).
Tên gọi của kỹ thuật tẩy sàn hay chơi tất tay đến từ cách chia bài gian lận (card stacking), trong đó quân bài tốt luôn được dành cho phe mình. Bằng cách đó, phe tuyên truyền luôn nhấn mạnh quá mức hay hoàn toàn lơ đi một chủ đề nào đó. Họ dùng mọi phương tiện để thao túng, lừa dối và kiểm soát thông tin, khiến cho đường lối được tuyên truyền trở thành con đường đúng duy nhất, không có lựa chọn khả dĩ nào khác.
Những người áp dụng kỹ thuật này thực hiện các hành vi ngụy tạo người làm chứng, tạo thông tin giả, nhấn mạnh các vấn đề không liên quan và tung hỏa mù để lảng tránh câu hỏi thật sự : để quân đội thay thế shipper thương mại có giải quyết được vấn đề gì hay không ?
Cuối cùng và không thể thiếu trong hầu hết các chiến dịch tuyên truyền của các đảng cộng sản trong lịch sử thế giới là kỹ thuật bọc đường (glittering generalities device).
Trong kỹ thuật này, người tuyên truyền sử dụng các mỹ từ đầy đức hạnh để nói về chính sách, các lựa chọn chính trị hay thông điệp của mình, nhưng ít khi dành thời gian để lý giải vì sao, bằng cách nào và như thế nào chính sách của họ có thể đạt được những đức hạnh đó.
Chúng ta có thể thấy rõ điều này với diễn ngôn "người dân thành phố được lo từ A đến Z" trong một bài báo trên tờ Thanh Niên [8]. Nhưng đấy chỉ là phần nổi của tảng băng.
Bộ đội dầm mưa trao thực phẩm đến người dân. Ảnh : Báo Dân Trí.
Các mỹ từ, hoa ngữ đầy đức hạnh về chính sách can thiệp của quân đội xuất hiện trong các bài báo như "Bộ đội dầm mưa mang thực phẩm đến từng nhà, trao tận tay người dân Thành phố Hồ Chí Minh" [9], rồi là "Thành phố Hồ Chí Minh phòng chống Covid-19 : Bộ đội giao đồ ăn tận nhà, người dân chúc các anh mạnh khỏe" đều thể hiện một tinh thần hy sinh cho dân, phản ánh tình quân – dân cá nước [10].
Trên mạng xã hội, người ta còn chia sẻ nhiều bài thơ dạy bảo người dân không được than thở, không được trách móc, không được… đói, khi các anh bộ đội đang "gồng mình" chống dịch.
Trong khi đó, những câu hỏi rất cơ bản về mặt quản lý như hộ nào được giao, bao nhiêu phần trăm hộ đã được giao, tỉ lệ đặt hàng và giao hàng thành công ra sao, v.v. đều bị né tránh.
***
Chưa đến một tuần sau khi thực hiện chính sách, nhiều tờ báo buộc phải đổi giọng ghi nhận sự lộn xộn và dồn ứ của quá trình đặt và giao hàng do quân đội "tiếp quản" [11].
Việc đưa quân đội vào thay thế chuỗi cung ứng có sẵn của thành phố Hồ Chí Minh rõ ràng là một chính sách sai lầm. Nó không giải quyết vấn đề thực chất nào, nhưng lại được tô vẽ bằng một chiến dịch tuyên truyền hoành tráng.
Giống như các chiến dịch tuyên truyền chính trị khác của những thể chế độc tài, dư luận trong trường hợp này bị thao túng, sự thật bị gạt qua một bên, và người dân luôn là đối tượng chịu mọi hậu quả.
Võ Văn Quản
Nguồn : Luật Khoa, 31/08/2021
Chú thích :
1. VnExpress. (2021, August 23). Bộ đội trao thực phẩm tận nhà dân. vnexpress.net.
2. VnExpress. (2021b, August 27). Đơn hàng "đi chợ hộ" quá tải. vnexpress.net.
3. Minh T. T. H. (2021, August 27). "Người dân Thành phố Hồ Chí Minh được đi chợ hộ : "Nhận 1/3 số hàng đăng ký là mừng". ZingNews.vn.
4. Lasswell, H. D. (1927). The Theory of Political Propaganda. American Political Science Review, 21(3), 627–631.
5. The fine art of propaganda ; a study of Father Coughlin’s speeches, (Book, 1939) [WorldCat.org]. (1939). WorldCat.
6. Benkler, Y. (2021). Network Propaganda. Oxford Scholarship Online.
7. How to Detect Propaganda. (1938). <i>Bulletin of the American Association of University Professors (1915-1955),</i> <i>24</i>(1), 49-55. Retrieved August 31, 2021, from
8. Thanh Niên. (2021). Người dân Thành phố Hồ Chí Minh được ‘đi chợ hộ’ 1 lần/tuần : Hỗ trợ từ A đến Z.
9. Tú A. (2021, August 26). Bộ đội dầm mưa mang thực phẩm đến từng nhà, trao tận tay người dân TPHCM. Tin tức mới nhất 24h – Đọc Báo Lao Động online – Laodong.vn.
10. Thanh Niên. (2021). Thành phố Hồ Chí Minh phòng chống Covid-19 : Bộ đội giao đồ ăn tận nhà, người dân chúc các anh mạnh khỏe.
11. Trần D. (2021, August 27). Đơn hàng ‘đi chợ hộ’ đang dồn ứ ở các siêu thị. Tạp chí Kinh tế Sài Gòn.
***********************
Chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh đang không biết mình có những quyền lực gì ?
Nguyễn Dân Ngôn, RFA, 29/08/2021
Theo một nhà báo trong nước, giới shipper Sài Gòn đang "dỗi" với thông báo cho shipper hoạt động lại trên toàn thành phố, với số lượng cao nhất mà Sở Công thương huy động được là khoảng 25.000 người. Con số này chưa đến 30% tổng số shipper trên địa bàn thành phố : khoảng 62.000 người (theo Sở Công thương).
Quân đội giao thực phẩm đến nhà người dân ở Thành phố Hồ Chí Minh hôm 24/8/2021 - Photo : RFA
Họ sẽ được giao hàng xuyên quận hoặc nội quận tùy chọn. Trong "vùng xanh" (vùng không có dịch), shipper phải chịu xét nghiệm 3 ngày/lần, vùng đỏ thì mỗi ngày.
Tại Thành phố Thủ Đức, nơi công ty Grab được chính quyền đồng ý nhận hỗ trợ giao hàng, shipper sẽ được cung cấp bữa ăn, nơi ngủ nghỉ, xăng xe, bảo hiểm, xét nghiệm và tiêm vắc-xin miễn phí. Bù lại, mỗi chuyến xe họ sẽ nhận giao đi sáu đơn hàng từ các nhà cung cấp, không được thu phí của người nhận.
Trước đó, từ ngày 23/8/2021, shipper được lệnh chỉ giao hàng trong nội quận và chỉ ở một số quận.
Vì sao shipper "dỗi" ?
Trong các hội nhóm của tài xế giao hàng, đang có những ý kiến rủ nhau tắt ứng dụng, không "ra xe" cho tới sau 6/9 (thời điểm kết thúc lệnh giới nghiêm hai tuần của thành phố). Một ý kiến được khá đông người đồng tình nói rằng shipper nên ở nhà luôn ít nhất là hai tuần nữa để dằn mặt lãnh đạo thành phố vì đến thời điểm này dự trữ thực phẩm trong dân đã cạn kiệt, nên họ sẽ cực kỳ cần shipper. "Cho họ biết sự cần thiết của anh em tài xế"-những ý kiến này nói đại loại như vậy.
Những lý do khác khiến một số shipper ngại ra xe lúc này là tần suất xét nghiệm quá dày, nhân viên y tế không thay găng và sát khuẩn khi lấy mẫu khiến dịch lây trong số người được lấy mẫu, chi phí xét nghiệm mỗi ngày khoảng 300.000 đồng sẽ nuốt hết tiền công của shipper. Hơn nữa dịch bệnh đang nặng, lao ra đường lúc này nếu nhiễm bệnh sẽ nguy hiểm cho cả gia đình.
Một số tài xế nói họ sẽ chỉ chạy nội quận (để tránh xét nghiệm hàng ngày).
Một số tài xế khác hỏi ý kiến đồng nghiệp trước khi quyết định ra xe, vì sau mấy tháng thất nghiệp gia đình đã cạn tiền.
Chưa biết chính quyền thành phố và các ứng dụng giao hàng (Grab, Be, Gojek, Now, Baemin) sẽ thương lượng với nhau ra sao để giải quyết lo lắng nói trên của các tài xế.
Tôi đoán vẫn sẽ có số đông tài xế ra xe vì nhu cầu đời sống bức bách. Và nếu tuân thủ yêu cầu giao hàng không tiếp xúc của ứng dụng thì nguy cơ lây nhiễm cũng rất thấp.
Nếu shipper đồng ý chạy lại, chắc chắn việc "đi chợ giùm"mà Thành phố Hồ Chí Minh đang triển khai sẽ thông suốt hơn. Ít nhất sẽ có nhiều số đơn hàng thiết yếu được giao đến người dân hơn hiện nay, khi các siêu thị không đủ nhân sự để soạn hàng, lấy đâu ra người đi giao hàng cho khoảng hơn 10 triệu người dân.
Rối ren sẽ tiếp tục cho đến khi nào Thành phố Hồ Chí Minh tìm được cách nối lại hệ thống cung cấp đã bị đứt gãy liên tục trong thời gian qua. Trong đó, cơ bản nhất mở lại các chợ an toàn đảm bảo giãn cách, buôn bán trên vỉa hè, quảng trường, các địa điểm rộng thoáng ngoài trời như Nha Trang đang làm.
Nếu không, chỉ sợ trong một tuần nữa mọi cố gắng giới nghiêm, "đóng băng" thành phố để chống lây lan dịch sẽ sụp đổ vì người dân phải lao ra đường mua thức ăn.
Nhân viên Grab giao đồ ăn đến nhà người dân ở Hà Nội hôm 25/5/2021. AFP
Rối ren, không kế hoạch, không tư vấn chuyên môn
Lãnh đạo Thành phố Hồ Chí Minh đang hết sức rối ren trước thực tế. Cảm tưởng như không có bất cứ phương án, kế hoạch nào cho việc cung cấp thực phẩm, thuốc men, chăm sóc y tế cho đến duy trì hoạt động của doanh nghiệp trên địa bàn thành phố 14 triệu người, dù đã có cả 18 tháng yên bình nhìn sang nước ngoài đang bị dịch dập tơi tả. Một năm rưỡi là quá đủ để chuẩn bị và dự phòng. Vậy tại sao Thành phố Hồ Chí Minh thất bại ?
Ví dụ về shipper nói ở đầu bài cho thấy có lẽ lãnh đạo Thành phố Hồ Chí Minh đã không sử dụng bộ não của các sở, các hiệp hội doanh nghiệp và ngành nghề trong định hướng chống dịch.
Đặc biệt, có lẽ họ không tham mưu ý kiến của Sở Nội vụ.
Nếu không phải như thế thì là Thành phố Hồ Chí Minh đang thiếu trầm trọng các chuyên gia am hiểu về tổ chức chính quyền và luật tổ chức nhà nước.
Chỉ mỗi một đoạn đầu là chuyện đi chợ, trải qua nhiều đợt phong tỏa từ năm ngoái đến nay, cao điểm là ba tháng hết 16 đến 16 Plus rồi 16 Promax, Thành phố vẫn lúng túng rối rắm.
Đoạn giữa là xét nghiệm và cách ly. Đoạn cuối là mai táng người chết. Đoạn nào cũng rối rắm.
Hiện trung tâm hỏa táng Bình Hưng Hòa đã trở thành khu vực bí mật quân sự. Trên lý thuyết, quân đội nắm toàn bộ việc mai táng người chết vì Covid-19. Nhưng thực tế là các cơ sở mai táng đã ký hợp đồng với các bệnh viện vẫn tiếp tục lo toàn bộ công đoạn khó khăn nhất là tẩm liệm thi hài. Sau đó, thay vì đưa thẳng đi hỏa táng như trước kia thì bây giờ họ phải gửi thi hài vào container lạnh bảo quản của quân đội, khi nào đến lịch thì lại lấy ra mang đi hỏa táng. Thêm công việc, thêm công đoạn, tốn kém nhân lực, vật lực và thời gian.
Những rối rắm gây tốn kém và kéo dài thời gian dập dịch nói trên là vì sao ?
Lãnh đạo Thành phố Hồ Chí Minh không am hiểu thành phố
Thành phố Hồ Chí Minh là trung tâm của một vùng vài chục tỉnh thành miền Đông, Tây Nguyên và Nam bộ về y tế. Về kinh tế, Thành phố Hồ Chí Minh là trung tâm của cả nước. Bản chất của Thành phố Hồ Chí Minh khác với các tỉnh thành khác, khác với thủ đô Hà Nội vốn đông công chức nhất Đông Nam Á. Thành phố Hồ Chí Minh là siêu đô thị giao thương, dịch vụ và đào tạo, với vô vàn tiểu chủ, tiểu thương, người lao động tự do, sinh viên và khách vãng lai. Lượt đi lại, tần suất giao thông tại Thành phố Hồ Chí Minh là cao nhất nước.
Do vậy, nhất cử nhất động của thành phố đều liên quan sâu sắc đến ít nhất gần nửa nước.
Thế nhưng khi bước vào cơn bão, lãnh đạo Thành phố Hồ Chí Minh dường như quên mất vị thế đó. Tư duy chống dịch của lãnh đạo Thành phố Hồ Chí Minh xem thành phố như một tỉnh lẻ tách biệt, chỉ là một vùng trên bản đồ, có thể dùng bút chì dễ dàng khoanh gọn, lập rào chắn. Con vi-rút không bay vào rồi, bên trong ta cứ thế nuôi thêm cá và trồng thêm rau, nín thở chờ qua dịch.
Nhưng, ngay lập tức đóng cửa toàn bộ là không phù hợp với quy luật sinh tồn của Thành phố Hồ Chí Minh. Giao thương không thể ngừng lại, vì nó là huyết mạch của người dân, là sinh mệnh của cả thành phố. Tách nó ra, bắt nó đóng băng là không thể. Mà ngược lại, phải đảm bảo giao thương an toàn bằng cách tiêm vắc-xin cho lực lượng này cùng với thực hiện nghiêm lệnh giãn cách. Chỉ có như thế, thành phố mới có đủ nguồn lực để chống dịch.
Lãnh đạo Thành phố Hồ Chí Minh cũng nửa vời trong các biện pháp chống dịch. 5K là biện pháp cơ bản, nhưng trong các con hẻm sâu thăm thẳm ngóc ngách tối tăm, gia đình nhiều thế hệ chung sống chen chúc thì thực hiện giãn cách thế nào ? Xét nghiệm đại trà rất đúng, nhưng xét nghiệm xong, tìm ra F0 thì có chỗ để cách ly họ hay không, hay vẫn tiếp tục để tự cách ly trong khu dân cư chật hẹp ? Cho F0 tự điều trị tại nhà, nhưng ai hướng dẫn uống thuốc, lấy đâu oxy để thở khi cần ? Khu cách ly thì nhiễm chéo. Đóng băng thành phố, toàn dân cách ly, nhưng thực phẩm cung cấp bằng cách nào ?
Và quan trọng hơn, chuỗi cung ứng đứt gãy từ nơi sản xuất khiến cho nông phẩm phải đổ bỏ ở các tỉnh, nhưng người dân trong Thành phố Hồ Chí Minh thiếu thốn mọi thứ, giá rau quả đắt gấp đôi gấp ba, thì làm sao người dân ở yên trong nhà ?
Các biện pháp chống dịch bị xé lẻ mà không được sử dụng linh hoạt đồng bộ để bổ sung cho nhau. Năm ngoái 5K thì quăng cục lơ vắc-xin. Năm nay có chút ít vắc-xin thì đem 5K vứt thùng rác. Có siêu thị thì dẹp chợ. Có bộ đội (đáng lẽ chỉ để kiểm soát an ninh trật tự và giúp các khu dân cư phức tạp, gia đình khó khăn) thì nhốt shipper.
Thực tế đã trả lời. Hô hào 5K suốt gần hai năm trời, nhưng một bộ phận dân cư chẳng thể thực hiện 5K đã nhanh chóng nhiễm bệnh và lây lan. F0 tại nhà, ai hên thì sống, ai xui thì chết. Danh nghĩa là cách ly, đóng toàn bộ chợ truyền thống, chốt gác giăng khắp nơi nhưng "chợ đen" trên mạng sôi động chưa từng thấy, người dân ngồi nhà thoải mái ngồi nhà mua tô bún bò về ăn sáng. Chưa kể cứ trước mỗi lần tăng cấp độ cách ly xã hội là vài ngày toàn dân đổ xô ra đường mua thực phẩm.
Mục đích cách ly xã hội chỉ đạt được nửa vời nên hiệu quả chống dịch không thể ước tính. Theo thời gian, số ca nhiễm và tử vong tăng lên, vấn đề này chưa xong vấn đề khác đã ập tới, mọi chuyện cùng một lúc rối beng, thậm chí tôi cảm tưởng Thành phố không còn biết chỗ nào là đầu mối để mà gỡ. Đến khi gỡ thì rụt rè, bất nhất.
Các kệ hàng hết sạch thực phẩm ở một siêu thị tại Thành phố Hồ Chí Minh hôm 21/8/2021 trước khi Thành phố bước vào giai đoạn giãn cách nghiêm ngặt mới. Reuters
…và cũng không biết mình có quyền lực gì
Thực ra, Nhà nước có quyền tối thượng và bất khả thay thế, chính là quyền ra luật lệ.
Hiến pháp tạo mọi điều kiện để chính quyền tùy nghi áp dụng : Chủ tịch nước có quyền ban bố sắc lệnh trong trường hợp khẩn cấp mà không cần chờ Quốc hội thông qua ; Nhà nước có quyền tuyên bố tình trạng thảm họa, được quyền trưng thu, trưng mua tất cả phương tiện để phục vụ mục đích của mình trong giai đoạn ấy, kể cả hạn chế tự do hay tước đoạt một phần tự do của công dân (các quyết định về cách ly, giãn cách, "ai ở đâu ở yên chỗ đó"chính là biện pháp tước đoạt một phần tự do của công dân). Không ai có thể kiến nghị vì đó là ý chí của toàn dân đã được ban bố thành luật pháp.
Nếu ý thức được sức mạnh của quyền lực trong tay mình, cùng với việc hiểu rõ bản chất của một đại đô thị trong liên quan của nó với toàn vùng, thì Thành phố Hồ Chí Minh hoàn toàn có thể yêu cầu các biện pháp ổn định sản xuất, thông thương tự do cho các phương tiện giao thông cung ứng hàng hóa trong toàn vùng, chứ không phải mỗi tỉnh một quy định như hiện nay.
Việc điều phối lực lượng chống dịch cũng như đảm bảo an sinh sẽ được thực hiện dễ dàng hơn nếu xem xét đến nhân lực của toàn vùng. Việc khoanh vùng dịch tễ theo địa giới thực tế tự nhiên sẽ dễ dàng hơn việc khoanh theo địa giới tổ chức hành chính, vì con vi-rút không phân biệt quận này với quận khác, hay Sài Gòn, Bình Dương, Long An, Tiền Giang.
Tuy nhiên, nói thì bao giờ cũng hay cũng dễ hơn bắt tay vào làm thực tế. Tôi vô cùng thông cảm với lãnh đạo Thành phố Hồ Chí Minh và cả nước, vì đại dịch là trận cuồng phong đột ngột, và Thành phố Hồ Chí Minh không hoàn toàn được tự quyết trong mọi vấn đề. Cũng như từ trước đến nay thói quan liêu, hình thức, nửa vời, thiếu trách nhiệm đã là căn bệnh trầm kha của cả thể chế này. Đòi hỏi nó lột xác hoàn toàn chỉ trong vài tháng dịch dã là bất khả thi.
Chỉ mong những góp ý từ tâm của cộng đồng dân cộng với sự mất mát quá lớn của người dân Thành phố Hồ Chí Minh, Bình Dương và cả nước trong ba tháng cao điểm dịch sẽ giúp lãnh đạo Thành phố Hồ Chí Minh và Việt Nam có nhiều can đảm hơn để dám quyết định và dám thay đổi quyết định.
Nguyễn Dân Ngôn
Nguồn : RFA, 29/082021
Tham khảo :
https://baomoi.com/chap-thuan-ve-chu-truong-cho-shipper-hoat-dong-tro-lai/c/40042467.epi
https://baomoi.com/tp-hcm-nguoi-dan-mot-hem-o-binh-tan-vo-tu-hop-cho-giua-tam-dich/c/40041783.epi
https://moh.gov.vn/hoat-dong-cua-lanh-dao-bo/-/asset_publisher/k206Q9qkZOqn/content/bo-truong-bo-y-te-nguyen-thanh-long-ua-tui-thuoc-va-goi-an-sinh-en-tan-nguoi-dan