Minsk, cánh tay nối dài của Moskva để khuynh đảo Liên Âu ?
Vào lúc Liên Âu chuẩn bị tăng cường các biện pháp trừng phạt Belarus, lên án chính quyền Minsk khai thác thảm họa nhân đạo của hàng ngàn người nhập cư tìm đường vào Liên Hiệp Châu Âu vì mục đích chính trị, mọi chú ý hướng về nước Nga. Nhiều nhà quan sát cho rằng, "mấu chốt" của vấn đề đang được đặt tại Moskva.
Hàng trăm người nhập cư mắc kẹt bên biên giới Belarus tìm cách vào Ba Lan ngày 08/11/2021. via Reuters – Handout
Hôm 10/11/2021, thủ tướng Đức, Angela Merkel qua cuộc điện đàm với tổng thống Vladimir Putin đã yêu cầu Nga "can thiệp" ngăn chận việc khai thác khủng hoảng di dân ở biên giới Belarus-Ba Lan vì "mục đích chính trị". Berlin cho là "không thể chấp nhận hành động vô nhân đạo" khi một chính quyền đem người tị nạn ra để làm bia đỡ đạn, trả thù Liên Âu trừng phạt chính quyền của tổng thống Belarus, Alexandre Loukachenko. Điện Kremlin phủi trách nhiệm trước "lo lắng từ phía Đức" và tổng thống Putin đề nghị, các bên liên quan, tức là thành viên Liên Âu và Belarus, nên "trực tiếp đàm phán và thu xếp với nhau".
Từ nhiều tháng qua có từ 3.000 đến 4.000 người nhập cư, chủ yếu là người Trung Đông, cắm trại ở khu vực sát sườn đông của Liên Hiệp Châu Âu, ngay đường biên giới giữa Ba Lan và Belarus, tìm cách vào các nước Châu Âu qua ngả này. Chính quyền Warszawa đã phải điều 15.000 binh sĩ, cảnh sát, lính biên phòng đến khu vực để "ngăn cản làn sóng nhập cư này tràn vào lãnh thổ Ba Lan" cửa ngõ vào Liên Hiệp Châu Âu. Bộ trưởng Quốc Phòng Ba Lan Marius Blaszczak cho biết "tình hình trong đêm 10/11/2021 không lắng dịu chút nào", bất chấp hàng rào kẽm gai và hoạt động ráo riết của nhân viên biên phòng, "những toán hàng chục người nhập cư" vẫn tìm cách "vượt rào".
Vậy làm thế nào những người nhập cư trái phép đó, phần lớn từ Syria và Irak đến vào được Belarus để rồi chơi vơi, lạc lõng giữa khu rừng Podlachie, sát biên giới Ba Lan ?
Phóng viên của nhật báo Le Monde (ngày 11/11/2021) ghi nhận dưới sự điều hành của Belarus "nhiều chuyến bay cất cánh từ Beyrut (Lebanon) hay Damascus (Syria) để đến thẳng Minsk", sau khi họ được chính quyền của tổng thống Lukashenko cấp visa nhập cảnh Belarus. Từ đây, các du khách Trung Đông này tìm đường đến vùng biên giới chung Ba Lan. Theo điều tra của các giới chức Đức được viện nghiên cứu Thomas More (trụ sở tại Bruxelles) tiết lộ, phần lớn những chuyến bay nói trên do hai tập đoàn hàng không Aeroflot của Nga và Turkish Airlines của Thổ Nhĩ Kỳ đảm nhiệm. Aeroflot, tập đoàn nhà nước Nga, đã bác bỏ những cáo buộc trên.
Trả lời báo Le Figaro hôm 10/11/2021, Jean-Thomas Lesueur của viện Thomas More nhấn mạnh đến vai trò của Moskva khi để cho hãng hàng không quốc gia "tham gia một cách đáng kể vào các hoạt động đưa người nhập cư vào Belarus". Chuyên gia này không ngần ngại cho rằng Kremlin đã "ném đá giấu tay" như từng làm "trong những năm gần đây khi sử dụng Gruzia, Armenia hay Ukraine" để gây rối.
Trong trường hợp cụ thể với hồ sơ người nhập cư lần này, chuyên gia viện Thomas More cho rằng, Kremlin đã "khai thác nỗi sợ hãi của Liên Âu trước các làn sóng di dân" để khuynh đảo toàn khối. Và những đoàn di dân đến được vùng biên giới chung với Ba Lan là nhờ "có quyết tâm của một số chính quyền, hay qua trung gian những đường dây buôn người". Họ lại được trang bị dụng cụ để cắt dây kẽm gai, chọc thủng bức tường chống người nhập cư của biên phòng Ba Lan. Đáng quan ngại hơn nữa là trong dòng người khốn khổ đó, có cả những "phần tử khủng bố" đã được tình báo Litva phát hiện và báo động từ "nhiều tháng qua" như tiết lộ của viện nghiên cứu Thomas More.
Về phần Nghị viên Châu Âu, Bernard Guetta trên đài phát thanh Pháp, France Inter sáng nay (11/11/2021) ông này không vòng vo cho rằng Vladimir Putin mới là người "điều khiển tất cả". Nga là điểm tựa duy nhất của tổng thống Lukashenko kể từ khi ông này bám víu quyền lực sao cuộc bầu cử tổng thống Belarus hồi tháng 8/2020 và cũng Minsk đã thẳng tay đàn áp đối lập để rồi chịu búa rìu trừng phạt của Liên Hiệp Châu Âu. Moskva mượn tay ông Lukashenko để nhấn vào "điểm nhậy cảm" của Bruxelles vì biết rằng Châu Âu đang bị chia rẽ hơn bao giờ hết về chính sách đón nhận người nhập cư.
Trong tất cả những tính toán chính trị đó, cả Nga lẫn Belarus cùng xem nhẹ sinh mạng của hàng ngàn, hàng chục ngàn con người. Bằng chứng rõ rệt nhất về sự thờ ơ đó là tổng thống Putin đã "phủi trách nhiệm" trước kêu gọi của thủ tướng Đức, khi cho rằng Liên Âu và Belarus nên tự tìm ra ngõ thoát cho khủng hoảng lần này. Tổng thống Alexander Lukashenko không vội phản ứng bởi ông tin vào điểm tựa vững chắc là Vladimir Putin. Còn Bruxelles và Minsk thì tố cáo lẫn nhau "vô nhân đạo" với "những con người khốn khổ". Warszawa trực tiếp quy trách nhiệm cho Moskva. Phải đợi đến tuần sau, ngày 15/11/2021, Liên Hiệp Châu Âu mới họp lại để tìm cách "trừng phạt" tổng thống Lukashenko đùa với lửa, đem sinh mạng của người nhập cư ra để mặc cả đòi Bruxelles xóa bỏ lệnh trừng phạt.
Bộ trưởng Nội vụ Đức biết rõ hơn ai hết, chìa khóa giải quyết khủng hoảng nhập cư ở biên giới Ba Lan và Belarus đang được đặt ở Moskva. Câu hỏi kế tiếp là Liên Hiệp Châu Âu phải ứng xử ra sao khi mà các đối thủ của khối này đã "nắm được nhược điểm" của Bruxelles và đã tìm ra một vũ khí lợi hại để khuynh đảo Liên Âu ?
Thanh Hà
Nguồn : RFI, 11/11/021
*********************
Khủng hoảng Ba Lan-Belarus lan rộng, lôi kéo Nga – NATO
Bình Phương, SaigonnhoNews, 10/11/2021
Như tin đã đưa, hàng ngàn người di cư từ Trung Đông, Afghanistan và Châu Phi tụ tập trên biên giới Belarus giáp với Ba Lan, tìm cách vào Ba Lan và từ đó đi đến các nước khác trong Liên Hiệp Châu Âu (EU), làm nổ ra một cuộc xung đột giữa hai quốc gia Đông Âu có nguy cơ gia tăng thành điểm nóng và lôi kéo cả sự can dự của Nga và khối NATO.
Người tị nạn trên biên giới Belarus trong thời tiết giá lạnh, tìm cách vượt rào kẽn gai để vào Ba Lan hôm 10/11/2021. Ảnh Stringer/Anadolu Agency via Getty Images
EU hôm thứ Tư cáo buộc Belarus thực hiện một "cuộc tấn công hỗn hợp" bằng cách đẩy người di cư qua biên giới vào Ba Lan. Các quan chức EU nói rằng Tổng thống Aleksandr G. Lukashenko của Belarus, tức giận bởi các lệnh trừng phạt của EU vì hành vi đàn áp chính trị của ông ta ở trong nước, đang trả đũa bằng cách cho phép những người xin tị nạn bay đến Belarus và sau đó đưa họ đến Ba Lan, Lithuania và Latvia – các nước thành viên EU. Các nhà quan sát gọi thủ đoạn sử dụng người tị nạn để gây sức ép về chính trị là "ngoại giao người tị nạn" (refugee diplomacy) – một hiện tượng thường xảy ra ở Châu Âu và Mỹ.
Số lượng người di cư đã tăng từ vài chục người lên hàng nghìn người trong những ngày gần đây. Warsaw cho biết, người di cư đã nhiều lần cố gắng tìm cách vào Ba Lan trong đêm qua, buộc Ba Lan phải tăng cường các lực lượng bảo vệ bổ sung trên biên giới. Hàng nghìn người bị mắc kẹt ở biên giới khi mùa đông khắc nghiệt bắt đầu. Tám người đã chết ở biên giới cho đến nay, theo các nhà chức trách Ba Lan.
Đối mặt với cuộc khủng hoảng mới, các nhà lãnh đạo EU đã tạm gác các tranh chấp của riêng họ với chính phủ Ba Lan, cam kết đoàn kết trong nỗ lực ngăn chặn người di cư. Đồng thời, EU đang tính ban hành các lệnh trừng phạt mở rộng đối với Minsk. Chủ tịch Hội đồng Châu Âu, Charles Michel cho biết các lệnh trừng phạt mới có thể ban hành vào Thứ Hai tuần tới, áp đặt các biện pháp cấm vận đối với khoảng 30 quan chức chính phủ và hãng hàng không quốc gia Belarus, liên quan đến việc vận chuyển người di cư từ các nước Trung Đông đến Minsk, thủ đô của Belarus. EU cũng sẽ xem xét khả năng cấp vốn xây dựng một bức tường ở biên giới Ba Lan, cũng là biên giới phía đông của khối EU.
Về phần mình, Ba Lan đã điều khoảng 17.000 quân đến canh gác biên giới và cáo buộc chính phủ Nga chỉ đạo nỗ lực này. Thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki phát biểu trước Quốc hội Ba Lan hôm qua thứ Ba : "Lukashenko là kẻ thực hiện vụ tấn công mới nhất, nhưng vụ tấn công có một nhà bảo trợ ở Moscow, và nhà bảo trợ đó là Tổng thống Putin".
Đáp lại, bà Maria V. Zakharova, phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Nga, gọi những cáo buộc của Ba Lan rằng Nga đứng sau cuộc khủng hoảng là sai sự thật "vượt quá mọi giới hạn và chuẩn mực".
Moscow cho biết việc EU áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Belarus vì cuộc khủng hoảng là không thể chấp nhận được. Đồng thời, Nga đã thực hiện bước đi hiếm hoi là điều hai máy bay ném bom chiến lược đến tuần tra không phận Belarus, thể hiện sự ủng hộ đối với đồng minh thân cận của mình. Theo Reuters, máy bay ném bom Tupolev Tu/22M3 mà Nga cử tới Belarus có khả năng mang tên lửa hạt nhân, bao gồm cả tên lửa siêu thanh được thiết kế để né tránh hệ thống phòng không tinh vi của phương Tây.
Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov nói ông hy vọng những người Châu Âu có trách nhiệm sẽ "không cho phép mình bị cuốn vào một vòng xoáy khá nguy hiểm".
Chính phủ Ba Lan đã thông báo tình hình cho các đồng minh NATO tại một cuộc họp kín và được khối này cam kết ủng hộ.
***
Cao ủy Nhân quyền Liên Hiệp Quốc Michelle Bachelet kêu gọi các quốc gia giảm căng thẳng và giải quyết cuộc khủng hoảng.
Từ Washington, Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen nói với các phóng viên sau cuộc gặp với Tổng thống Mỹ Joe Biden : "Vào đầu tuần tới, sẽ có một đợt nới rộng các biện pháp trừng phạt đối với Belarus. Chúng tôi sẽ xem xét khả năng xử phạt những hãng hàng không tạo điều kiện cho nạn buôn người hướng tới Minsk và sau đó là biên giới EU-Belarus".
Tổng thống Biden và bà von der Leyen đã đề cập đến tình hình nhân đạo ở biên giới của Liên Hiệp Châu Âu với Belarus và bày tỏ "quan ngại sâu sắc về các dòng di cư bất thường", theo thông tin từ Tòa Bạch ốc. Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken cho biết Washington sẽ tiếp tục gây áp lực lên Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko "chừng nào chế độ này từ chối tôn trọng các nghĩa vụ hoặc cam kết quốc tế của mình, chừng nào nó còn phá hoại hòa bình và an ninh ở Châu Âu và tiếp tục đàn áp và ngược đãi người dân…".
Tổng thống Lukashenko và Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đổ lỗi cho EU đã cố gắng "bóp nghẹt" Belarus bằng kế hoạch đóng cửa một phần biên giới. Belarus cũng đã điều quân tới biên giới, đối mặt với quân đội Ba Lan trong một không khí căng thẳng bất ngờ.
***
Đây không phải là lần đầu tiên EU phải đối mặt với cuộc khủng hoảng người tị nạn.
Vào năm 2015, khối này đã bị lung lay mạnh bởi hơn một triệu người chạy trốn khỏi cuộc xung đột ở Syria, Iraq và Afghanistan, gây áp lực lên biên giới phía nam của EU ở các nước Ý và Tây Ban Nha. Ứng xử như thế nào đối với dòng người di cư này là chuyện đã dẫn đến rạn nứt sâu sắc giữa các quốc gia thành viên EU, gây căng thẳng cho hệ thống an sinh xã hội và giúp cho các đảng cực hữu chủ trương chống di dân giành được sự ủng hộ của cử tri.
EU lần này có vẻ đoàn kết hơn nhưng so với năm 2015, cuộc khủng hoảng hiện tại có thêm một khía cạnh địa chính trị khi nó đang mở ra ranh giới phân chia giữa NATO phía tây và Belarus – đồng minh của Nga – phía đông, gây căng thẳng cho quan hệ giữa Nga và NATO.
Thủ tướng Đức Angela Merkel nói với các phóng viên rằng bà đã gọi điện cho Tổng thống Nga Vladimir Putin, thúc giục ông Putin sử dụng ảnh hưởng của mình đối với Tổng thống Lukashenko để ngăn chặn dòng người tị nạn "bởi vì người di cư đang bị lợi dụng, có thể nói, họ đã trở thành nạn nhân của một chính sách vô nhân đạo – và cần phải làm gì đó". Điện Kremlin cho biết ông Putin nói với bà Merkel rằng EU nên nói chuyện trực tiếp với Belarus.
Bình Phương
Nguồn : SaigonnhoNews, 10/11/2021
*******************
Nga ủng hộ Belarus trong căng thẳng với Châu Âu về di dân
Chi Phương, RFI, 11/11/2021
Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov đã tiếp đồng nhiệm Belarus tại Moskva ngày 10/11/2021 và bày tỏ sự ủng hộ của Moskva đối với Minsk vào lúc căng thẳng giữa Belarus và Liên Hiệp Châu Âu gia tăng vì vấn đề di dân.
Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov (P) và đồng nhiệm BelarusVladimir Makei trong cuộc gặp ở Moskva, Nga, ngày 10/11/2021. Reuters - POOL
Khi bác bỏ cáo buộc của Ba Lan cho rằng Nga và tổng thống Vladimir Putin đứng sau cuộc khủng hoảng di cư tại cửa ngõ Châu Âu, ngoại trưởng Nga Lavrov khẳng định, Minsk và Moskva cần "tăng cường hợp tác một cách hiệu quả" để chống lại một "chiến dịch chống lại Belarus do Washington và Châu Âu phát động".
Từ Moskva, thông tín viên RFI Jean-Didier Revoin giải thích thêm :
Ngoại trưởng Nga rõ ràng đã đứng về phía Minsk trong tranh chấp giữa Belarus và Liên Hiệp Châu Âu. Ông Sergei Lavrov chỉ trích Ba Lan, Litva và Latvia không thảo luận trực tiếp với Belarus trong khi dòng người di dân từ Trung Đông tới đang đổ vào ba quốc gia này qua ngả Belarus.
Vladimir Putin đồng ý với quan điểm này và trong cuộc điện đàm với thủ tướng Đức Angela Merkel, ông đã nói rõ là Minsk và Bruxelles nên làm việc trực tiếp với nhau để giải quyết cuộc khủng hoảng.
Đáp trả các các buộc về vai trò "chủ mưu", "đầu não" của Moskva trong khủng hoảng di dân, người phát ngôn điện Kremlin, Dmitri Peskov, cho rằng những cáo buộc của thủ tướng Ba Lan là vô trách nhiệm và không thể chấp nhận được.
Phải chăng những lời lẽ cứng rắn này là nhằm buộc Liên Âu phải nói chuyện với chính quyền Minsk, trong khi Bruxelles không thừa Alexandre Loukachenko tái đắc cử tổng thống trong cuộc bầu cử hồi tháng 08/2020.
Chi Phương
Nguồn : RFI, 11/11/2021
**********************
Khủng hoảng di dân : Ba Lan lên án Belarus có hành vi "khủng bố Nhà nước"
Thanh Hà, RFI, 11/11/2021
Hơn 2.000 người nhập cư bị kẹt tại biên giới giữa Ba Lan và Belarus. Tình hình căng thẳng đến nỗi Hội Đồng Bản An Liên Hiệp Quốc dự trù họp khẩn vào chiều ngày 11/11/2021 trong lúc Warszawa lên án Minsk dùng lá bài di dân để tiến hành một cuộc "tấn công khủng bố" ở cấp Nhà nước nhắm vào Ba Lan và Liên Âu.
Gia đình người nhập cư bên đường biên giới phía Belarus- Ba Lan, ngày 10/11/2021. AP
Trong cuộc họp báo chung với chủ tịch Hội Đồng Châu Âu, Charles Michel chiều ngày 10/11/2021 tại Warszawa, thủ tướng Ba Lan, Mateusz Morawiecki tuyên bố : "Điều rõ ràng là chúng ta đang phải đối mặt với hiện tượng một Nhà nước tiến hành khủng bố". Bruxelles đang chuẩn bị tăng cường các biện pháp trừng phạt Minks, dùng người tị nạn như một công cụ nhằm "khuynh đảo" Liên Hiệp Châu Âu, "gây bất ổn cho các nền dân chủ sát cạnh" với Belarus.
Sáng nay, quốc vụ khanh đặc trách về hồ sơ Châu Âu của Pháp, Clément Beaune cũng đã xem tình trạng tại biên giới Ba Lan và Belarus là một hình thức để chính quyền Minsk dùng lá bài di cư để "tấn công" và đặt Liên Hiệp Châu Âu trước thử thách.
Paris nhấn mạnh "khủng hoảng về người nhập cư lần này khác hẳn so với những gì từng xảy ra trong quá khứ", bởi có sự can thiệp trực tiếp của chính quyền Belarus. Clément Beaun không ngần ngại lên án Minsk nhúng tay vào một "đường dây buôn người".
Pháp, cùng với Ireland và Estonia yêu cầu Hội Đồng Bản An Liên Hiệp Quốc khẩn cấp mở một phiên họp kín vào chiều nay về vấn đề này. Cao ủy Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc, Michelle Bachelet xem khủng hoảng người tị nạn tại biên giới Ba Lan-Belarus là "không thể chấp nhận được" và đòi các bên liên quan "ngay lập tức phải để cho nhân viên nhân đạo" đến hiện trường.
Về tình hình tại chỗ, theo hãng tin AFP, Ba Lan đã triển khai 15.000 binh sĩ, cảnh sát, lính biên phòng đến đường biên giới chung với Belarus nhằm ngăn chận các làn sóng người nhập cư, chủ yếu từ Trung Đông tràn vào Ba Lan qua ngả Belarus. Từ đầu tuần, người nhập cư bất hợp pháp cắm trại ở đường biên giới. Warszawa ban hành tình trạng khẩn cấp trong khu vực, cấm phóng viên và các tổ chức nhân đạo vào hiện trường. Thành phố Sokolka trên lãnh thổ Ba Lan đang chịu áp lực rất lớn.
Thanh Hà
Nguồn : RFI, 11/11/2021