Cuộc họp đầu tiên của lãnh đạo "Bộ tứ" gồm Mỹ, Nhật, Úc và Ấn Độ đã diễn ra tối 12/3/2021, Tổng thống Mỹ Joe Biden cùng thủ tướng ba nước còn lại đã bàn cách đối phó sức mạnh quân sự và kinh tế ngày càng lên của Trung Quốc. Và sau đó ngày 15/9, Mỹ, Anh và Australia ra thông báo chính thức về thiết lập mối quan hệ đối tác an ninh ba bên, (gọi tắt là AUKUS), ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.
Tổng thống Mỹ Joe Biden và Thủ tướng Australia Scott Morrison tại Khách sạn Intercontinental Barclay ở New York hôm 21/9/2021 - AP
Biển Đông sẽ bị cuốn vào dòng xoáy như thế nào ? Tác động như thế nào đến Việt Nam ?
Theo thông cáo mới nhất của Lực lượng Phòng vệ hàng hải Nhật (JMSDF), hải quân Nhật và Mỹ ngày 16/11/2021 đã lần đầu tiên tiến hành cuộc tập trận chung chống tàu ngầm ở Biển Đông.
Về phía Nhật, cuộc tập trận có sự tham gia của tàu khu trục trực thăng JSKaga(DDH-184), tàu khu trục JSMurasame(DD101) cùng trực thăng SH-60J, một tàu ngầm lớp Oyashio và một máy bay tuần tra hàng hải P-1.
Phía Mỹ có sự tham gia của tàu khu trục USS Milius(DDG-69) và một máy bay tuần tra hàng hải P-8A.
Theo USNI, đây là lần đầu tiên tàu ngầm của JMSDF tham gia một cuộc tập trận tác chiến chống ngầm với Hải quân Mỹ trên Biển Đông.
Hồi tuần trước, cảhai tàu khu trục Kaga và Murasame của Nhật đều đã tiến hành một cuộc tập trận ở Biển Đông vớitàu Miliuscủa Mỹ, và sau đó đã ghé cảng ở vịnh Subic, Philippines.
Sau khi rời vịnh Subic, hai tàu khu trục của Nhật đã tiến hành một cuộc tập trận ở Biển Đông với khinh hạm BRPJose Rizal(FF-150) củaHải quân Philippines.
Theo USNI, Nhóm đặc nhiệm Indo-Pacific Deployment 2021 (IPD21) của JMSDF đã rời Nhật hồi tháng 8, và dự kiến sẽ trở về nước vào ngày 25/11/2021. Ngoài các tàu chiến nêu trên, IPD21 còn có tàu khu trục JS Shiranui.
Trước đó, Hải quân Mỹ và Lực lượng quân đội Hoàng gia Brunei (RBAF) hôm 15/11/2021 đã bắt đầu hoạt động diễn tập trong khuôn khổ cuộc tập trận thường niên "Hợp tác huấn luyện và sẵn sàng chiến đấu trên biển" (CARAT) lần thứ 27.
Cuộc tập trận CARAT 2021, kéo dài năm ngày, được tiến hành theo hình thức trực tuyến cũng như trên thực địa tại Biển Đông.
Cuộc tập trận tập trung vào toàn bộ năng lực hải quân, cũng như các nội dung nhằm thúc đẩy hợp tác giữa Mỹ và Brunei, hướng tới mục tiêu chung là đảm bảo môi trường an ninh hàng hải Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở.
Trước đó, các nguồn tin cho biết, trong vài ngày qua, một số tàu chiến Trung Quốc đã xuất hiện tại vùng biển của Indonesia, nơi tàu Hải Dương Địa Chất 10 từng tiến hành hoạt động khảo sát trong tháng 9 và tháng 10/2021.
Số tàu này bao gồm tàu hộ vệ Type 054A Nhạc Dương (575) và tàu khu trục lớp 052C Hải Khẩu (171). Ngoài ra, có thông tin cho biết một biên đội tàu gồm một tàu khu trục Type 052D, một tàu hộ vệ Type 054A, một tàu hộ vệ Type 056 và một tàu trinh sát Type 815 cũng vừa được nhìn thấy di chuyển trong vùng biển Indonesia thời gian gần đây.
Các tàu hải quân của Nhật Bản và Mỹ tiến hành cuộc diễn tập chống tàu ngầm ở Biển Đông, ngày 16/11/2021. Ảnh : Lực lượng Phòng vệ trên Biển của Nhật Bản
Trung Quốc tập trận
Trong tháng 11/2021, Cục Hải sự tỉnh Hải Nam cũng đã thông báo nước này tiến hành tập trận tại khu vực phía bắc quần đảo Hoàng Sa từ ngày 31/10 đến 3/1/2021. Cuộc tập trận diễn ra giữa lúc có nhiều chuyển động quân sự trong khu vực.
Đáp lại hành động của Trung Quốc, tàu chiến Mỹ, Nhật, Trung tập trung ở phía nam Biển Đông.
Hình ảnh vệ tinh ngày 31/10/2021 cho thấy nhóm tác chiến tàu sân bay USS Carl Vinson của Mỹ cùng nhóm tàu thuộc Hoạt động triển khai Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Nhật Bản (IPD21)cùng xuất hiện tại vùng biển phía đông bắc quần đảo Natuna của Indonesia.
Nhiều khả năng hai nhóm tàu này đang tiến hành tập trận ở khu vực, theo như thông báo trước đó của Hải quân Mỹ ngày 25/10/2021.
Đáng chú ý, hình ảnh vệ tinh còn cho thấy một số là tàu chiến Trung Quốc bám theo rất sát đội hình của Mỹ và Nhật Bản. Các tàu này bao gồm tàu hộ vệ Type 056 và tàu hộ vệ Type 054A.
Diễn biến này gợi ý Indonesia xem hoạt động của tàu Hải Dương Địa Chất 10 là sự vi phạm đối với quyền chủ quyền của họ ở vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa.
Nhưng giới quan sát thấy rằng Indonesia đã nhiều lần làm việc với Trung Quốc về sự việc này qua con đường ngoại giao. Việc Jakarta không công khai lên tiếng vẫn là một vấn đề khó hiểu đối với giới quan sát.
Trước đó, theo thông báo của Bộ Quốc phòng Nhật Bản, ngày 24/8/2021, một nhóm ba tàu chiến Trung Quốc gồm tàu khu trục 052D Trí Bạc, tàu khu trục 052C Trịnh Châu và tàu hộ vệ 054A Ích Dương đã băng qua eo biển Miyako ra Biển Philippines.
Nghĩa là nhóm tàu này hướng tới gần vị trí tập trung lực lượng của Mỹ, Nhật Anh và Hà Lan.
Đài truyền hình Trung ương Trung Quốc ngày 19/8/2021 đưa tin tàu đổ bộ tấn công, tàu hộ vệ và các tàu chiến khác của Trung Quốc vừa mới tiến hành tập trận bắn đạn thật ở Biển Đông và Hoàng Hải cách đây vài ngày.
Trong một bài viết ngày 20/8/2021, trang Energy Voice cho biết tàu hải cảnh Trung Quốc đã can thiệp vào chiến dịch khoan do giàn khoan Clyde Boudreaux tiến hành ở lô Tuna, ở Indonesia.
Một tàu Trung Quốc đã can thiệp vào chiến dịch khoan đang diễn ra của Harbour Energy tại lô Tuna của họ ở Biển Natuna ngoài khơi Indonesia. Đáng chú ý, việc khoan thẩm định được tài trợ bởi công ty quốc doanh Nga Zarubezhneft và vụ việc nhấn mạnh thực tế rằng lợi ích năng lượng của Moscow ở Biển Đông Biển Đông đang ngày càng bị Trung Quốc đe dọa.
Energy Voice dẫn một báo cáo mới của tập đoàn tư vấn năng lượng Westwood Global Energycho hay tàu Hải cảnh 5202 đã đến gần khu vực hoạt động của giàn khoan ở lô Tuna không lâu sau khi chiến dịch được tiến hành.
Bất chấp sự cố xảy ra, các nguồn tin trong ngành nói với Energy Voice rằng các hoạt động khoan vẫn theo lịch trình và đang diễn ra theo kế hoạch. Cho đến nay, không có sự gián đoạn nào đối với các hoạt động thượng nguồn ở lô Tuna.
Vấn đề Biển Đông và Việt Nam
Thông báo của Nhà Trắng về cuộc gặp trực tuyến của hai nhà lãnh đạo Mỹ-Trung vừa qua đã cho biết :
"Tổng thống Biden nêu quan ngại về các hoạt động của Cộng hòa nhân dân Trung Hoa ở Tân Cương, Tây Tạng và Hồng Kông, cũng như nhân quyền trên phạm vi rộng hơn. Ông nói rõ về sự cần thiết phải bảo vệ người lao động và các ngành công nghiệp Mỹ khỏi các hoạt động kinh tế và thương mại không công bằng của Cộng hòa nhân dân Trung Hoa. Ông cũng thảo luận về tầm quan trọng của một Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở, đồng thời thể hiện quyết tâm tiếp tục của Hoa Kỳ trong việc duy trì các cam kết của Hoa Kỳ trong khu vực. Tổng thống Biden nhắc lại tầm quan trọng của tự do hàng hải và an toàn hàng không đối với sự thịnh vượng của khu vực. Về Đài Loan, Tổng thống Biden nhấn mạnh rằng Hoa Kỳ vẫn cam kết với chính sách "một Trung Quốc", được hướng dẫn bởi Đạo luật Quan hệ Đài Loan, ba Thông cáo chung và Sáu đảm b ảo, nhưng Hoa Kỳ phản đối mạnh mẽ các nỗ lực đơn phương nhằm thay đổi hiện trạng hoặc phá hoại hòa bình và ổn định trên eo biển Đài Loan".
Như vậy, vấn đề Biển Đông cũng đã được phía Mỹ nhắc tới, dù không trực tiếp, nhưng được thể hiện thông qua cụm từ "tự do hàng hải và an toàn hàng không".
Tổng thống Mỹ Joe Biden trong cuộc gặp trực tuyến với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình ở Nhà Trắng hôm 15/11/2021. Reuters
Một nhà báo ở Mỹ đã trao đổi với tôi : "Chẳng ngạc nhiên về điều này. Không chỉ Hoa Kỳ mà tất cả những quốc gia có quan hệ ngoại giao với Trung Quốc đều có cùng quan điểm và lập trường như thế về Đài Loan. Riêng với Hoa Kỳ, nước Mỹ có hẳn luật giúp bảo vệ an ninh và bán vũ khí cho Đài Loan. Tôi còn nhớ hồi 2001, Tổng thống Mỹ W. Bush nói rằng Hoa Kỳ sẽ báo vệ Đài Loan "trong trường hợp bị Trung Quốc tấn công". Gần đây ông Biden cũng đưa ra lời phát biểu tương tự (yes the US will defend Taiwan if China invades and we have a commitment to do it). Hồi 2001 thì White House tức khắc khéo léo làm nhẹ vấn đề, 20 năm sau White House cũng làm chuyện y chang như thế.
Một nhà báo khác nói : "tốt hơn hết nên giữ nguyên trạng cho tới khi Trung Quốc vỡ ra thành nhiều nước nhỏ thì may ra Đài Loan mới độc lập được. Đài Loan độc lập trong lúc này thì cũng mệt với Trung Quốc, mà Trung Quốc đánh chiếm Đài Loan thì cũng không giữ được, rồi sẽ có chiến tranh liên miên. Các nước cũng sẽ bị lao vào cuộc chiến này".
Một nhà quan sát về Đông Nam Á mới đây cho biết, mặc dù Mỹ-Trung không đề cập chi tiết vấn đề Biển Đông nhưng Đài Loan là cái gương phản chiếu cho Biển Đông. Mỹ sẽ bảo vệ Biển Đông nếu Trung Quốc gây chiến và ngược lại Trung Quốc sẽ không khởi chiến ở Biển Đông nếu các nước trong khu vực Đông Nam Á không ngã theo Mỹ chống lại Trung Quốc [???].
Các nhà quan sát quốc tế thì cho rằng, việc cân bằng quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc trong bối cảnh cạnh tranh quyết liệt giữa hai cường quốc này, đã khiến Việt Nam hưởng lợi.
"Xu hướng quan hệ kinh tế Việt - Trung dường như cho thấy Việt Nam sẽ tiếp tục được hưởng lợi về kinh tế từ Trung Quốc chừng nào nước này vẫn duy trì dáng vẻ không hợp lực với Mỹ. Mọi ý định chống đối Trung Quốc sẽ làm gián đoạn quan hệ kinh tế giữa hai nước, dẫn đến thiệt hại kinh tế cho Việt Nam, nước có nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào Trung Quốc".
Tuy nhiên, mọi việc dường như không dễ dàng như và đơn giản như vậy. Trong quan hệ Việt - Trung thì vấn đề Biển Đông luôn là "cục xương khó gặm".
Trung Quốc không dễ gì mà từ bỏ tham vọng độc chiếm Biển Đông của họ. Trung Quốc sẵn sàng dùng sức mạnh để đe doạ việc các quốc gia khu vực Biển Đông thăm dò và khai thác dầu khí trên EEZ của họ, với lý do "nằm trong đường lưỡi bò" của họ. Cho dù, "đường lưỡi bò" này không có cơ sở nào trong luật pháp quốc tế và đã bị Toà trọng tài trong vụ Philippines kiện Trung Quốc bác bỏ nó.
Trang Sáng kiến Minh bạch Hàng hải cho biết : "Trong vòng bốn tháng qua, các tàu Trung Quốc đã tranh giành và thách thức các hoạt động khai thác dầu mỏ và khí đốt của Indonesia và Malaysia tại Biển Đông, những diễn biến dường như đã quá quen thuộc".
Mới đây nhất, tàu Trung Quốc lại tiếp tục quấy phá hoạt động thăm dò của Malaysia trên vùng biển của họ, mặc dù Malaysia cố gắng thân thiết với Trung Quốc, đến mức Ngoại trưởng Malaysia còn gọi Ngoại trưởng Vương Nghị là "anh cả". Nhưng sự thân thiết đó cũng không ngăn cản được việc Trung Quốc tiếp tục lấn tới trên Biển Đông.
Chính vì vậy, nếu quốc gia nào chỉ mong "trục lợi" mà không có những sự đoàn kết, nhất trí với các quốc gia Biển Đông khác, thì sớm muộn gì Việt Nam cũng sẽ bị lặp lại các sự kiện như Trung Quốc đã từng làm với Việt Nam trên Biển Đông, trong đó có sự kiện Giàn khoan HD 981 năm 2014.
ASEAN vừa thông báo nâng cấp bang giao với Trung Quốc lên "đối tác chiến lược toàn diện" (CSP) chỉ một ngày sau khi đạt thỏa thuận tương tự với Úc. Quyết định này được nêu trong điều 4 Tuyên bố của Chủ tịch sau Hội nghị Cấp cao ASEAN – Trung Quốc ngày 26/10/2021, nhưng chỉ được đăng tải trên website của ASEAN ngày 28/10. Tuy nhiên, hiện vẫn chưa rõ kế hoạch chi tiết của quan hệ đối tác này.
Trong khi đó, những căng thẳng ở Biển Đông với yêu sách chủ quyền của Trung Quốc được nêu trong hai điểm cuối 26 và 27 của Tuyên bố Chủ tịch. Hai bên nhắc lại "tầm quan trọng của việc áp dụng đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố 2002 về ứng xử các bên ở Biển Đông (DOC) và nỗ lực để "nhanh chóng đúc kết Bộ Quy tắc ứng xử (COC) hiệu quả, thực chất, phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982".
Cả trên lời nói lẫn hành động, rõ ràng, ASEAN, trong đó đặc biệt là Việt Nam hẳn nhiên là coi trọng quan hệ kinh tế – thương mại với Trung Quốc. Còn những căng thẳng do các hành động lấn lướt và bắt nạt của Trung Quốc trên Biển Đông thì cả Việt Nam lẫn ASEAN tiếp tục đấu tranh bằng con đường ngoại giao. Nhẫn nhịn nhưng vẫn nhìn thẳng được hạn chế của CSP khi cả Việt Nam lẫn ASEAN đánh giá những hành động và chính sách an ninh của Trung Quốc "đang làm xói mòn niềm tin, làm gia tăng căng thẳng và có thể phá hoại hòa bình, an ninh, ổn định trong vùng".
Ngày 9/11/2021, những gì tại Hội nghị chuyên đề về Hợp tác Hàng hải và Quản trị Đại dương Toàn cầu 2021 theo hình thức trực tuyến tại thành phố Tam Á (Hải Nam, Trung Quốc) càng bộc lộ ý đồ của Trung Quốc muốn chia rẽ ASEAN cũng như đẩy Mỹ và phương Tây ra khỏi khu vực. Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã tuyên bố rằng nước này cam kết hợp tác với các nước trong khu vực để mở rộng hợp tác hàng hải, bảo vệ các chuỗi cung ứng hàng hải toàn cầu và đối phó vấn đề biến đổi khí hậu để xây dựng Biển Đông trở thành "vùng biển hòa bình, hữu nghị và hợp tác".
Tuy nhiên, trước hội nghị nói trên, một số đại diện của các nước ASEAN đã bày tỏ quan ngại về tình hình bất ổn trong khu vực. Còn nhớ hồi tháng 3 năm nay, quan hệ giữa Philippines và Trung Quốc đã trở nên căng thẳng khi hơn 200 tàu cá Trung Quốc bao vây khu vực Đá Ba Đầu. Hồi đầu tháng 6, Malaysia đã phải triển khai máy bay chiến đấu khi phát hiện 16 máy bay vận tải quân sự của Trung Quốc bay gần không phận của Malaysia mà không thông báo trước. Sau đó, Bộ trưởng Ngoại giao Malaysia Saifuddin Abdullah ngày 20/10/2021 phải khẳng định : "Chừng nào Petronas còn làm việc tại Kasawari, chúng tôi có thể khẳng định Trung Quốc sẽ xâm phạm khu vực đó thường xuyên hơn. Chúng tôi đã luôn luôn phản đối sự xâm lấn ấy. Không thể đếm được số công hàm phản đối mà chúng tôi đã gửi đến Trung Quốc. Song, chúng tôi sẽ kiên định và tiếp tục phản đối thông qua con đường ngo ại giao.
Đầu tháng 9 năm nay, tàu Hải Dương Địa Chất 10 của Trung Quốc được hộ tống bởi ít nhất sáu tàu quân sự khác, trong đó bao gồm cả tàu khu trục Côn Minh 172, đã xâm phạm trong EEZ của Indonesia. Philippines đã lại phản đối tàu Trung Quốc tái xuất hiện tại khu vực Đá Ba Đầu lần nữa.
Còn Việt Nam mới đây cũng lên tiếng yêu cầu Trung Quốc rút tàu cá khỏi các vùng biển trên, tôn trọng chủ quyền Việt Nam. Các hành động này của Trung Quốc cho thấy dã tâm thực sự của Trung Quốc đối với Biển Đông, cho thấy sự dai dẳng của Bắc Kinh trong việc thách thức các hoạt động dầu khí của các nước láng giềng trong vùng đặc quyền kinh tế của họ… Bắc Kinh sẵn sàng tiến hành một cuộc leo thang song song để gây áp lực buộc các bên tranh chấp khác phải lùi bước.
Tàu Trung Quốc ở đá Ba Đầu, quần đảo Trường Sa hôm 27/3/2021. AFP
Chuyến thăm Việt Nam và ba thành viên khác trong ASEAN của Ngoại trưởng Úc từ 5/11/2021 cho thấy, nước Úc sau AUKUS đã bắt tay triển khai ngay "mũi xung kích" trong chính sách đối với khu vực Đông Nam Á. Chuyến công du này với các điểm dừng chân là Malaysia, sau đó là Campuchia, nước sẽ đóng vai trò chủ tịch luân phiên ASEAN vào năm sau, tiếp đến là Việt Nam và cuối cùng là Indonesia. Một số nhà quan sát cho rằng việc đạt được thỏa thuận nâng cấp quan hệ CSP này là một thắng lợi mang tính biểu tượng đối với Canberra trong việc "đi trước Bắc Kinh một bước" để có được một thỏa thuận đầu tiên như vậy với Đông Nam Á, khu vực đang tăng trưởng năng động nhưng cũng đang trở thành đấu trường chiến lược giữa Bắc Kinh và Washington.
Tuyên bố có đoạn : "Một số nhà lãnh đạo ASEAN đã nêu vấn đề liên quan đến các hoạt động và sự cố nghiêm trọng trong khu vực, bao gồm thiệt hại đối với môi trường biển, làm xói mòn lòng tin và sự tự tin, làm gia tăng căng thẳng và có nguy cơ phá hoại hòa bình, an ninh và ổn định trong khu vực". Tuyên bố không nêu tên Trung Quốc, song các hình ảnh vệ tinh và các nhà quan sát khu vực đều nhắm về phía Trung Quốc. ASEAN đang cố gắng cân bằng quan hệ với tất cả các cường quốc, cho dù, cuộc đối đầu Mỹ – Trung càng lúc càng gay gắt. Sự đối đầu này đã lan sang cả mối quan hệ Úc – Trung, khi hai quốc gia này cáo buộc lẫn nhau gây ra cuộc chiến thương mại giữa hai bên. Trước mối đe doạ nhiều mặt từ Trung Quốc, Úc đã đứng về phía đồng minh truyền thống của mì nh là Mỹ, khiến Anh, Mỹ và Úc đã thành lập liên minh AUKUS.
Chuyến thăm của Ngoại trưởng Marise Payne tới Việt Nam diễn ra trong bối cảnh Thủ tướng hai nước vừa đưa ra Chiến lược tăng cường hợp tác kinh tế Australia-Việt Nam (EEES), nhằm giúp hai nước trở thành đối tác thương mại hàng đầu của nhau và tăng gấp đôi đầu tư hai chiều. Trong chuyến thăm này, bà Ngoại trưởng không chỉ gặp các lãnh đạo Chính phủ Việt Nam, mà còn tham dự và đồng chủ trì Đối thoại Phụ nữ, Hòa bình và An ninh ASEAN – Úc lần thứ hai. Trước đó, trong thông cáo báo chí phát đi hôm 3/11/2021, Thủ tướng Úc Scott Morrison cho biết ông và Thủ tướng Phạm Minh Chính đã có cuộc thảo luận hiệu quả vào ngày 1/11/2021 bên lề Hội nghị COP26 ở Glasgow, Vương quốc Anh. Hai Thủ tướng thông báo về việc hoàn tất Chiến lược EEES Úc – Việt nhằm củng cố cam kết chung của hai nước về tự do hóa thương mại và kết nối kinh tế, đồng thời sẽ giúp cả hai nước tận dụng các cơ hội thị trường mới nổi, bao gồm năng lượng và nền kinh tế xanh, tiếp tục phục hồi kinh tế sau đại dịch Covid-19.
Trong khi đó, với Trung Quốc, Việt Nam tiếp tục phản đối tầu cá Trung Quốc hoạt động ở cụm Sinh Tồn. Khoảng vài chục tầu cá Trung Quốc trở lại hoạt động ở đá Ba Đầu (Whitsun Reef), thuộc cụm đảo Sinh Tồn (Union Banks), quần đảo Trường Sa, mà Việt Nam khẳng định chủ quyền.
Trả lời họp báo trực tuyến ngày 4/11/2021, phó phát ngôn viên bộ ngoại giao Phạm Thu Hằng tuyên bố : "Việc các tàu Trung Quốc hoạt động trong phạm vi lãnh hải Sinh Tồn Đông thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam đã xâm phạm nghiêm trọng chủ quyền của Việt Nam, vi phạm các quy định của Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 và đi ngược lại tinh thần của Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC)". Một lần nữa, bà Phạm Thu Hằng khẳng định "Việt Nam có đầy đủ cơ sở pháp lý và chứng cứ lịch sử để khẳng định chủ quyền với quần đảo Trường Sa phù hợp với luật pháp quốc tế", đồng thời yêu cầu Trung Quốc rút hết số tầu này khỏi cụm Sinh Tồn.
Tóm lại, Biển Đông chưa phải dậy sóng trong tương lai gần, bọt biển và sóng ngầm vẫn giữ nguyên trạng ở Biển Đông. Trái bóng trong chân của Việt Nam và các nước ASEAN khi quan hệ với Trung Quốc.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sáng ngày 22/11/2021 nói với lãnh đạo các nước ASEAN nhân Thượng đỉnh ASEAN - Trung Quốc rằng Bắc Kinh không tìm cách bắt nạt các nước láng giềng nhỏ hơn và sẽ không bao giờ lấy lợi thế nước lớn để tìm bá quyền trong khu vực.
Phát biểu của người đứng đầu Đảng và Nhà nước Trung Quốc đưa ra vào khi đang có những căng thẳng ở khu vực Biển Đông giữa Trung Quốc và các nước láng giềng có tranh chấp về chủ quyền ở vùng nước này.
Truyền thông Nhà nước Trung Quốc trích lời ông Tập Cận Bình nói rằng : "Trung Quốc đã, đang, và sẽ luôn là láng giềng tốt, người bạn tốt và là đối tác tốt của ASEAN".
Nếu ai thích Mục Lân, An Lân và Phú Lân thì cứ thích, nhưng ngay sau lời tuyên bố của Tập Cận Bình được phát đi, trên trên mạng xã hội ở Việt Nam đồng loạt xuất hiện một câu duy nhất : "Không nghe cave kể chuyện, không nghe thằng nghiện trình bày".
Chủ tịch Trung Quốc trong cuộc gặp trực tuyến với lãnh đạo các nước ASEAN hôm 22/11/2021. AP
Lửa thì gần mà nước thì không quá xa
Việt Nam có tuân thủ "3 KHÔNG", "4 KHÔNG" thì chưa biết vì sứ ép trên Biển Đông đến từ Trung Quốc Việt Nam vẫn còn chịu được. Nhưng nhìn các chuyến công du của các nguyên thủ Việt Nam đến Liên Hiệp Quốc, Châu Âu, Nhật Bản, Nga…trong thời gian gần đây và nhất là tại cuộc gặp tại trụ sở Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam ngày 26/9/2021,ba nhà lãnh đạo của ba đảng ở Việt Nam. Lào và Campuchia để trao đổi về tình hình hợp tác trong thời gian qua ; thảo luận về phương hướng hợp tác trong thời gian tới ; cùng nhất trí về tầm quan trọng của quan hệ truyền thống, đoàn kết hữu nghị, gắn bó giữa ba đảng, ba nước trước thềm Campuchia nhận ghế Chủ tịch luân phiên của ASEAN trong năm 2022 đã cho thấy Việt Nam có kinh nghiệm với lửa và nước.
Theo tin từ một nhà quan sát an ninh khu vực Đông Nam Á, Quốc hội Mỹ đã có quyết định về việc tàu Douglas Munro sẽ được chuyển giao cho Việt Nam trong tương lai gần. Đây sẽ là tàu tuần duyên lớp Hamilton thứ am à Mỹ chuyển giao cho Việt Nam sau các tàu Morgenthau và John Midgett.
Có nhiều khả năng, đầu năm 2022, sẽ có một đại diện cấp cao của Nhà Trắng hoặc Quốc hội Mỹ sang thăm Việt Nam và tàu Douglas Munro sẽ được chuyển giao cho Việt Nam trong chuyến thăm này.
Xung đột trên Biển Đông không còn là nguy cơ tiềm ẩn nhưng duyên cớ để bùng xung đột lên đỉnh điểm thì chưa thấy. Cả Mỹ, phương Tây, Nhật Bản, Trung Quốc… ASEAN và Việt Nam chưa muốn có chiến tranh.
Nguyễn Trường
Nguồn : RFA, 23/11/2021