Published in

Diễn đàn

18/12/2021

Vụ xử và kết án Phạm Đoan Trang không yên với dư luận

Y Chan - Trân Văn

Phiên tòa nào kết án được những con người tự do ?

Y Chan, Luật Khoa, 14/12/2021

Từ phiên tòa kết tội Đoan Trang, nghĩ về một phiên tòa kinh điển trong văn học.

Kiến trúc sư Howard Roark (ảnh minh họa) và nhà báo Phạm Đoan Trang trong phiên tòa xét xử mình. Ảnh : TTXVN, Warner Bros.

Phiên tòa xét xử nhà báo Phạm Đoan Trang vừa diễn ra và kết thúc cùng ngày.

Cô bị kết án 9 năm tù vì tội "tuyên truyền chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam", theo Điều 88 Bộ luật Hình sự năm 1999 [1].

Thứ được chờ đợi nhất trong phiên tòa không phải là cáo trạng và lập luận định tội của bên truy tố – vốn chỉ là những lời văn mẫu rập khuôn vô hồn cùng các "bằng chứng" hời hợt cẩu thả ; cũng không phải là phần tranh luận trước tòa giữa hai bên luật sư và công tố – một việc chỉ mang ý nghĩa thủ tục trong các phiên tòa chính trị khi phía công tố không có năng lực lẫn sự dũng cảm để đối đáp ; người ta thậm chí cũng không tò mò về mức án – một thứ đã được định sẵn từ trước, vì thế mới có tên gọi "án bỏ túi" [2].

Phần được chờ đợi nhất trong những phiên tòa như thế này luôn là lời nói sau cùng của những người bị kết tội, và họ thường không khiến người khác thất vọng.

Lời nói sau cùng của Phạm Đoan Trang cũng như vậy [3].

Nó chỉ ra sự phi lý và xuẩn ngốc trong tư duy của những kẻ nắm quyền – muốn áp đặt một khuôn thức y sệt trong một thế giới mà tự nhiên vốn dĩ đã luôn đa dạng, đồng thời bác bỏ thứ tư cách phán xét mà họ dùng bạo lực để tạo ra – "con thú mãi mãi là con thú, nó không bao giờ có thể trở thành người được".

***

Những lời sau cùng của Đoan Trang trước tòa khiến tôi liên tưởng đến diễn văn của nhân vật Howard Roark trong tiểu thuyết nổi tiếng "The Fountainhead" (Suối Nguồn) [4].

Roark là một kiến trúc sư. Khác với nhiều người, anh không chấp nhận, hay nói chính xác là không có ý niệm về việc sống lệ thuộc, phục vụ người khác hay bắt người khác phục vụ mình. Những công trình Roark làm ra có giá trị riêng theo tiêu chuẩn của bản thân, ai trầm trồ khen ngợi hay chê bai sỉ vả đều không khiến anh bận tâm.

Không khó hiểu khi Roark không thể tiến thân trong một xã hội coi trọng các mối quan hệ và sự phục tùng. Nhưng với tài năng nổi bật, anh vẫn tồn tại được theo cách riêng của mình, cho đến khi các mâu thuẫn được đẩy lên đỉnh điểm.

Đỉnh điểm là một công trình mà Howard Roark đồng ý thiết kế với điều kiện người khác không được tự tiện biến đổi – anh không muốn những sản phẩm mình làm ra trở thành thứ méo mó giả cầy đầy rẫy khắp nơi.

Người ta gật đầu với nguyên tắc của anh, để rồi ngay sau đó lật lọng. Roark quyết định phá nổ công trình trước khi nó được hoàn tất, và bình thản chờ đợi chính quyền đến bắt giữ. Anh bị đưa ra xét xử.

Trong lời nói sau cùng tại phiên tòa, Roark chỉ ra sự phi lý khi xã hội áp đặt những người sống trong đó phải tồn tại vì người khác, đồng thời bác bỏ thẩm quyền của những ai muốn kết tội kẻ khác chỉ vì họ sống đúng theo thứ động lực tự nhiên nhất (primary goal) của mình.

***

So sánh trường hợp của Đoan Trang và Howard Roark chắc chắn sẽ khiến không ít người lắc đầu chau mày.

Tác phẩm "Suối Nguồn", bản tiếng Việt do Nhà xuất bản Trẻ ấn hành. Ảnh : Spiderum.

"Suối Nguồn" là một trong những tiểu thuyết đặt nền móng cho "chủ nghĩa vị kỷ" (egoism) thời hiện đại, và Howard Roark là nhân vật trung tâm đại diện cho nó.

Trong khi đó, những nhà hoạt động xã hội như Phạm Đoan Trang lại thường được xem là những người "vị tha" nhất – họ hành động với ý muốn đem lại cuộc sống tốt đẹp hơn cho người khác, đặc biệt là những người yếu thế.

Tạm để dành những tranh luận triết học rất cần được khơi gợi cho dịp khác, tôi tin rằng chỉ cần đọc hết "Suối Nguồn", bạn sẽ nhận ra phiên tòa kết tội những người như Đoan Trang và phiên xét xử Howard Roark giống nhau nhiều hơn chúng ta tưởng.

Trong lời nói sau cùng trước tòa, Roark dành cho những kẻ độc tài một vị trí đặc biệt : ngồi cùng mâm với bọn ăn cướp lưu manh và những người lợi dụng nhân đạo.

Theo Roark, trái với suy nghĩ thông thường, những kẻ độc tài muốn thống trị người khác không hề vị kỷ.

"Họ không sáng tạo ra thứ gì. Họ tồn tại hoàn toàn thông qua những người khác. Mục đích sống của họ nằm trong các đối tượng mà họ nhắm tới, ở trong hành động biến những người khác thành nô lệ cho mình. Họ phụ thuộc vào người khác cũng giống như những kẻ ăn xin và phường trộm cướp".

Giống như quân ăn cướp, họ là những kẻ "thất kỷ" – không thể tồn tại độc lập, luôn sống phụ thuộc người khác, và thăng hoa bằng cách tạo ra nạn nhân để mình áp đặt sự thống trị.

Bằng cách độc tôn các giá trị tập thể – lợi ích tập thể, trách nhiệm tập thể, tư duy tập thể – những người thất kỷ có thể giấu mình trong đám đông để ký sinh trong đó.

Và có loại ký sinh nào nguy hiểm hơn những nhà cầm quyền độc tài, khi họ nắm bạo lực trong tay, sẵn sàng xóa bỏ mọi dấu hiệu sinh tồn độc lập khác với guồng quay của tập thể ?

Ráp ngữ cảnh của "Suối Nguồn" vào hiện trạng của Việt Nam, có thể thấy từ tương đương với "vị kỷ" chính là "tự do" và "độc lập" – những người tồn tại một mình, không phụ thuộc vào kẻ khác, và tạo ra những giá trị độc lập với đám đông.

Trong lời sau cùng trước tòa, Đoan Trang khẳng định một chân lý mà rất nhiều người đã từng nói : bản chất của thế giới, của sự sống là đa nguyên, và bản chất của con người là hướng tới sự đa nguyên.

Howard Roark trong khi đó khẳng định thứ động lực tự nhiên và chính đáng nhất tồn tại trong mỗi cá nhân chứ không phải ở bất kỳ chủ nghĩa tập thể nào. Nói cách khác, "ta có thể chia thức ăn cho nhiều người, nhưng không thể tiêu hóa nó bằng cái bao tử tập thể, không ai có thể dùng phổi của mình để thở giùm người khác, không ai có thể dùng não của mình để nghĩ thay kẻ khác".

Chính thứ động lực này là cơ sở tạo nên những con người sáng tạo (creators), đối lập với loài sống ký sinh (parasites), và là thứ phân biệt giữa con người và động vật.

Những ai dùng bạo quyền để dập tắt những động lực tự nhiên đó, phủ nhận bản chất đa dạng của sự sống, có khác chi từ bỏ tư cách làm người ?

***

"Suối Nguồn" của tác giả Ayn Rand được xuất bản vào năm 1943. Đó là thời điểm cao trào của Thế chiến II, một cuộc xung đột mà chủ nghĩa tập thể mù quáng của các phe đã dẫn tới các hậu quả thảm khốc chưa từng thấy trong lịch sử nhân loại.

Gần 80 năm đã trôi qua, điều đáng buồn là đến nay, những biến thái cực đoan nhất của chủ nghĩa tập thể vẫn còn tác oai tác quái.

Những cuộc bắt bớ, những trò tra tấn, và những phiên tòa kết tội những người tự do vẫn còn diễn ra.

Nhưng không ai có thể chối bỏ sự thật : những phiên tòa như vậy chỉ có tác dụng kết tội chính những kẻ áp đặt người khác.

Không phiên tòa nào có thể kết án những con người tự do.

Y Chan

Nguồn : Luật Khoa, 14/12/2021

Chú thích :

1. Luật Khoa tạp chí, Tường thuật trực tiếp phiên tòa sơ thẩm vụ án Phạm Đoan Trang.

2. Trịnh Hữu Long (2021, October 18), Tóm tắt cáo trạng vụ án Phạm Đoan Trang, Luật Khoa Tạp Chí, Retrieved 2021

3. Facebook Luật Khoa, Lời nói sau cùng tại phiên tòa của Phạm Đoan Trang.

4. Ayn Rand, Leonard Peikoff, The Fountainhead, 9780451191151 Amazon.com : Books (2021), Amazon Retrieved 2021.

*********************

Phạm Thị Đoan Trang ‘dữ’ hay đảng yếu nên sợ gió ?

Trân Văn, VOA, 14/12/2021

Theo tờ Công an nhân dân thì Phạm Thị Đoan Trang, 42 tuổi, chưa lập gia đình, từ nhỏ tới lớn chỉ học, rồi viết lách hoặc phát biểu nhưngảnh hưởng rất nghiêm trọng đến an ninh, trật tự ! Một nhân vật rất"dữ" (1) !

Nhà báo Phạm Thị Đoan Trang. Photo thevietnamese.org

Người phụ nữ đã nhỏ thó lại còn bị tàn tật sau vài lần bị lực lượng Công an nhân dân dằn mặt đã cũng như vẫtrực tiếp thành lập và tham gia điều hành nhiều hội, nhóm.Tại sao nhiều trí thức trẻ, văn nghệ sĩ biết những hội, nhóm đó bất hợp pháp mà vẫn bị lôi kéo ?

Cứ như tờ Công an nhân dân, sở dĩ trí thức trẻ, văn nghệ sĩ không tham gia những hội, nhóm hợp pháp mà chọn đồng hành với Trang là vì họ muốn chống đối ? Tuy nhiên Công an nhân dân lại không giải thích vì sao trí thức trẻ vừa có kiến thức, vừa nhiệt huyết, còn văn nghệ sĩ vốn mẫn cảm lại muốn chống đối, bất kể điều đó đồng nghĩa với việc chuốc vạ vào người và Trang – học sinh một trong những trung học tốt nhất (Amsterdam – Hà Nội), sinh viên một trong những đại học tốt nhất (Ngoại thương) ở Việt Nam chính là ví dụ !

Cả Kết luận điều tra của Công an nhân dân về vụ án"Tuyên truyền chống nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam", lẫn đề nghị truy tố Phạm Thị Đoan Trang của Viện Kiểm sát đều không giải thích được, vì sao hệ thống chính trị, hệ thống công quyền tại Việt Nam - trước nay vẫn tự nhận có mối liên hệ máu thịt với nhân dân, được nhân dân hết lòng tin yêu, ủng hộ và bảo vệlại có thể bị Trang làm cho "nhọ" ? Nếu"máu thịt, tin yêu, ủng hộ, bảo vệ" có thật thì vì sao ai cũng có thể kích động chống đối, biểu tình, lật đổ ?

***

Hôm nay, cách tổ chức phiên xử sơ thẩm Phạm Thị Đoan Trang"Tuyên truyền chống nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam" – 14/12/2021 – thêm một lần nữa khẳng định, hệ thống chính trị, hệ thống công quyền, hệ thống tư pháp tại Việt Nam đã run sợ tới mức không dám tin nhân tâm, dân ý vẫn đang đứng cùng phía với họ. Công khai kiểm soát tất cả mọi thứ (2), bất chấp nỗ lực kiểm soát ấy chứng tỏ niềm tin vào khả năng kiểm soát mọi thứ của những hệ thống này đã lung lay tới tận gốc, rõ ràng là rất thảm !

Tới 18 giờ chiều 14/12/2021, Hội đồng xét xử sơ thẩm Phạm Thị Đoan Trang"Tuyên truyền chống nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam" đã công bố hình phạt đối với Trang là chín năm tù, còn bạn bè Trang đã công bố lời sau cùng của cô trước tòa (3) :

Đức Đạt Lai Lạt Ma thứ 14, lãnh tụ tinh thần của Phật giáo Tây Tạng, từng nói một câu đại ý : Chúng ta hãy thử tưởng tượng một thế giới trong đó cả sáu tỷ người đều theo cùng một tôn giáo thì khi đó điều gì sẽ xảy ra ? Chắc chắn là trước sau cũng có một nhóm người thấy rằng tôn giáo đó không còn mang lại lợi ích cho họ nữa, thế là họ tách ra và thế giới có thêm một nhóm tôn giáo khác hoặc một nhóm người không theo tôn giáo nào.

Điều Đức Đạt Lai Lạt Ma nói là để chúng ta thấy rằng bản chất của thế giới này, bản chất của cuộc sống là đa nguyên và bản chất của con người là hướng tới sự đa nguyên. Chỉ có những kẻ ngu xuẩn mới đi tranh cãi về sự đa nguyên và phủ định sự đa nguyên. Chỉ những kẻ độc ác mới tiêu diệt sự đa nguyên. Và chỉ có những chính quyền cực kỳ độc ác và ngu xuẩn mới tiêu diệt sự đa nguyên bằng cách đàn áp, cầm tù những người bất đồng chính kiến, người viết sách, viết báo, người phản biện xã hội, người hoạt động dân chủ, nhân quyền.

Trong một xã hội dân chủ, nếu có một công dân viết sách, viết báo hoặc trả lời phỏng vấn báo chí nước ngoài nói lên những điều chính quyền không muốn nghe thì cách hành xử văn minh có thể là gì ? Văn minh nhất là chính quyền đó không làm gì cả bởi vì con người văn minh là phải biết cách tôn trọng quan điểm và lợi ích của người khác. Trong trường hợp tệ hơn, nếu chính quyền đó có máu độc tài và thấy rằng những điều công dân đó nói là không thể chấp nhận được, thì chính quyền có thể chỉ đơn giản là viết lên những cuốn sách, những bài báo phản bác lại quan điểm của công dân đó, thậm chí mạnh dạn liên hệ trực tiếp với cơ quan báo chí nước ngoài để xin họ bố trí cho một cuộc phỏng vấn trong đó người của chính quyền có thể nói lên những quan điểm của mình, phản bác quan điểm của công dân kia. Nhưng Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã không làm như thế mà chọn một cách làm hèn hạ, ngu xuẩn và độc ác hơn rất nhiều, đó là bắt bớ cầm tù công dân của mình chỉ vì công dân đó viết sách, viết báo và trả lời phỏng vấn báo ch í nước ngoài.

Ngày hôm nay, các anh, chị kết án tôi, có thể bỏ tù tôi nhiều năm nhưng không sao cả bởi vì như nhân vật Nguyễn Trãi trong vở kịch "Bí mật vườn Lệ Chi" đã nói : "Con thú có thể cắn chết con người nhưng vẫn là con thú. Con người mang trong mình lẽ phải có thể bị sát hại vì lẽ phải, nhưng bảo vệ lẽ phải mãi mãi vẫn là thiên chức của con người".

Những bản án càng dài thì càng chứng tỏ bản chất độc tài, phi dân chủ, phản dân chủ của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Các anh, các chị có thể bỏ tù tôi và hả hê đắc thắng vì đã xóa bỏ được một cái gai trong mắt các anh chị nhiều năm nay nhưng mãi mãi các anh chị không xóa bỏ được tiếng xấu, độc tài, phi dân chủ, phản dân chủ. Vì con thú mãi mãi là con thú, nó không bao giờ có thể trở thành người được

***

Tờ Công an nhân dân đã giới thiệu hàng loạt tác phẩm của Phạm Thị Đoan Trang để lên án cô. Bạn nên tìm đọc để tự phân định đúng – sai. Tờ Công an nhân dân còn giới thiệu hàng loạt trang web mà Trang cùng thân hữu tạo lập, ví dụ như Luật khoa Tạp chí (4), bạn cũng nên chủ động tìm đọc để tự kết luận về Phạm Thị Đoan Trang. Nếu không thể trèo qua tường lửa, bạn có thể theo dõi nội dung những trang web ấy trên facebook (5). Cho đến giờ này, một số những nỗ lực của Trang như Luật khoa Tạp chí đã đi được một quãng đường khá dài.

Hãy đọc và nếu bạn tán thành, hãy tiếp sức như nhiều người thuộc nhiều giới đã làm (6) để những nỗ lực của Trang (các cuốn sách cô đã viết, Luật khoa Tạp chí...) không uổng phí. Đó cũng là cách để bỏ phiếu xác nhận đối tượng nào mới là thù địch, phản động.