Ngày 24 tháng Hai năm 2022, Nga và Ukraine nổ ra chiến tranh chính thức. Cuộc chiến tranh mà báo Tuổi Trẻ cho rằng từ kết quả của 30 năm, chứ không phải một sớm một chiều như là sự bộc phát nóng nảy nhứt thời [1].
Thiết giáp Nga tập trận gần biên giới Ukraine tháng 12-2021 - Ảnh : SPUTNIK
Ngày 2 tháng Ba năm 2022, Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc tổ chức bỏ phiếu để tìm tiếng nói chung cho cuộc chiến, với 141/193 phiếu đồng thuận lên án Nga xâm lược Ukraine. Việt Nam cùng 34 quốc gia khác đã bỏ phiếu trắng [2].
Đa số người Việt Nam đứng cùng chiến tuyến với Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc. Một phần người Việt Nam ít hơn lại ủng hộ Nga. Phần vô cùng ít ỏi, chọn cách đưa tin trung dung, với nhiều căn cứ của cả hai phía Nga và Ukraine.
Dù chiếm số rất đông đảo, những người Việt ủng hộ Ukraine vẫn không an tâm bằng cách đưa mệnh đề khá kỳ quặc : Những ai ủng hộ Nga xâm lược Ukraine tức là ủng hộ Trung Quốc đang đe dọa Việt Nam với tình hình biên giới và Biển Đông căng thẳng. Một số người tại Hà Nội đã kêu gọi quyên góp tiền để trực tiếp tới trao cho Sứ quán Ukraine, cùng vô số hình ảnh quốc kỳ Ukraine được lấy làm avatar và với rất nhiều bài viết dài có, ngắn có, đều xoay quanh chủ đề chiến cuộc Nga - Ukraine và lồng trong đó mối lo sợ Trung Quốc dùng võ lực với Việt Nam, bằng cách "chớp thời cơ" hiện nay, thế giới đang quá bận tâm cho cuộc chiến này. Trong khi đó, phía sứ quán Ukraine cũng bày tỏ sự thất vọng [2] về lá phiếu trắng của nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam cùng lời nhắn nhủ rất buồn khi nhìn Việt Nam là "quê hương thứ hai" của mình.
Trả lời phỏng vấn của BBC vào ngày 25/2/2022, bà Nataliya Zhynkina – Đại biện lâm thời Ukraine tại Việt Nam - cho biết [3] : "Tất nhiên, cuộc chiến đang xảy ra cách Hà Nội 8.000 km, và Việt Nam hiện giờ chỉ quan sát như một bộ phim kinh dị : các cuộc pháo kích và không kích vào các làng mạc và thị trấn của Ukraine, các quân đoàn xe tăng vượt qua biên giới của một quốc gia độc lập. Chúng tôi hy vọng rằng Việt Nam sẽ đánh giá thẳng thắn và kiên quyết đây là hành vi vi phạm luật pháp quốc tế, vốn luôn có lợi cho các nước nhỏ trong việc phản đối sự xâm phạm của các nước láng giềng hiếu chiến, cũng như chỉ đích danh kẻ xâm lược".
1. Chỉ quan sát như xem một bộ phim kinh dị : Một lời trách cứ dành cho những con người bạc bẽo trong những thân xác lạnh lẽo (nói về "tình"). Đây là lời trách cứ mang "tính đại diện" của một quốc gia. Nó hoàn toàn khác hẳn với hàng triệu lời trách cứ của một thường dân.
2. Đánh giá thẳng thắn và kiên quyết : Một yêu cầu "chính danh" và "chính đáng" dành cho nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam với tư cách là một thành viên Liên Hiệp Quốc (nói về "lý"). Đây là "yêu cầu" mang "tính đại diện" của một quốc gia. Nó hoàn toàn khác hẳn với hàng triệu yêu cầu của một thường dân.
Ngoài ra bà Zhynkina nhắc khéo, luật pháp quốc tế vốn luôn có lợi cho các nước nhỏ, như thể nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam hãy nhớ mối hiểm họa trước Trung Quốc.
Tuy nhiên, lồng ghép cuộc chiến tranh Nga - Ukraine vào hoàn cảnh của Việt Nam như ông Mạc Văn Trang trả lời đài RFA [4] :
"Tôi tôn trọng các sự khác biệt ý kiến của mọi người, nhưng trong trường hợp này thì tôi không thể hiểu được. Bởi vì họ là người Việt Nam, trước sự đe dọa xâm lược của Trung Quốc như vậy mà họ lại không đồng cảm với nhân dân Ukraine, mà họ lại đi ủng hộ Putin xâm lược thì tôi không thể hiểu được cái đầu óc của họ u mê tăm tối đến nhường nào. Thực sự tôi không thể hiểu được có những người Việt Nam như vậy !", chỉ là phép ngụy biện mang tên "Mệnh Đề Rời Rạc". Bởi chiến cuộc Nga - Ukraine đã xảy ra, không hề liên quan gì đến mối quan hệ Trung Quốc - Việt Nam, vốn đã được nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam xác quyết trong Cương lĩnh đại hội đảng lần thứ Bảy về đối ngoại Việt Nam với chủ trương "Với chính sách đối ngoại rộng mở, chúng ta tuyên bố rằng : Việt Nam muốn làm bạn với tất cả các nước trong cộng đồng thế giới, phấn đấu vì hòa bình, độc lập và phát triển".
Hơn nữa, ông Mạc Văn Trang dù rất nổi tiếng ở Việt Nam nhưng lời nói không mang tính đại diện cho nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, do đó những lời nói như vậy, gây mất đoàn kết với những người ủng hộ nước Nga, như chủ trương của Đảng cộng sản Việt Nam và nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã ghi rõ trong Cương lĩnh và Hiến pháp về "tinh thần đoàn kết dân tộc".
Trên mạng xã hội, trong những ngày qua, dư luận về chiến cuộc Nga - Ukraine, hầu hết đứng về phía Ukraine, lên án kịch liệt phía Nga. Dù có hàng triệu lời ủng hộ Ukraine ; dù có hàng chục triệu lời lên án Nga cũng không mang ý nghĩa lớn lao gì cho lắm. Tại sao ? Vì đó chỉ là ý kiến của thường dân, vốn không mang "tính đại diện" từ nhà nước.
Đó là lý do, cần nhắc lại phạm trù "Nhà nước – Công dân" mà lẽ ra Bộ Chính trị Đảng cộng sản Việt Nam, Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Thủ tướng và nội các Chánh phủ phải ý thức nhiều nhứt và trước nhứt cho "hình ảnh – danh dự - nhân phẩm" người Việt Nam, sao cho không bị thế giới coi thường.
Muốn ủng hộ Ukraine hay lên án Nga và ngược lại, trước hết và quan trọng nhứt : Nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam phải thay đổi Cương lĩnh đảng và hủy bỏ chánh sách Ba Không đã được quy định trong Luật Quốc Phòng. Tuy nhiên, điều này hoàn toàn bất khả thi. Đó cũng chính là thế bế tắc của nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam, trước cuộc chiến được gần hết các quốc gia ủng hộ Ukraine và Mỹ - NATO đang viện trợ dồi dào võ khí cho Tổng thống Zelensky đủ sức đương đầu với người tương nhiệm Putin.
Nga và Ukraine vẫn đang giao tranh và đang đàm phán. Dù chiến cuộc ngã ngũ như thế nào ; dù bên nào giành chiến thắng ; dù cả hai bắt tay giảng hòa với sự tương nhượng nào đó, thì nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam cũng thất bại - Một thất bại về đối ngoại với tinh thần quan trọng nhứt : Việt Nam không phải là người bạn "có thủy có chung". Đó lại là hậu quả của chính sách "đu dây" - không tránh khỏi !
Nguyễn Ngọc Già
Nguồn : RFA, 17/03/2022
Tham khảo :
[1] https://tuoitre.vn/30-nam-dan-den-xung-dot-nga-ukraine-20220224170349538...
[2] https://www.bbc.com/vietnamese/vietnam-60597042
[3] https://www.bbc.com/vietnamese/world-60523392?fbclid=IwAR0nyCxqRw0_RWL8Y...
[4] https://www.rfa.org/vietnamese/news/vietnamnews/the-intelligentsia-and-i...