Mặt trận tuyên truyền
Từ việc tuyên truyền đường lối và bảo vệ uy tín của Đảng cộng sản, những trang Facebook của dư luận viên nay kiêm thêm chức năng phát tán tin tức ủng hộ Nga xâm lược Ukraine, rất nhiều trong số đó là tin giả.
Trang Facebook của Lực lượng 47 - Reuters
Một video quay lại cảnh bốn người đàn ông Ukraine xé lá cờ đỏ sao vàng bỗng dưng được lan truyền trên Facebook và thu hút sự chú ý lớn từ người dùng mạng xã hội này ở Việt Nam những ngày gần đây.
Những người chia sẻ đoạn video trên cho rằng đó là bằng chứng cho thấy chính quyền Ukraine có cái nhìn thù địch đối với Việt Nam, rồi thổi bùng lên làn sóng chỉ trích chính phủ Ukraine trong lúc cuộc xâm lược của Nga vào nước này vẫn đang diễn ra ác liệt.
Kể từ khi Nga mở cuộc chiến vào Ukraine hôm 24/2 đến nay, Chính phủ Việt Nam vẫn giữ lập trường trung lập nhưng tránh lên án Nga và không gọi đây là cuộc chiến xâm lược.
Sự kiện xảy ra trong video xé cờ này sau đó được làm rõ là diễn ra tại thành phố Kharkiv, cách đây đã 16 năm và không có bất cứ liên hệ gì tới hiện tại, nhưng thiệt hại mà nó gây ra đã đủ để khiến đích thân ông đại sứ Ukraine ở Việt Nam phải đăng đàn giải thích.
Đoạn video này chỉ là một trong vô số những mẩu thông tin sai lệch được phát tán trên mạng xã hội nhắm đến người dùng tại Việt Nam, với đặc điểm chung là nhằm bao biện cho cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine.
Trong bài phát biểu được đăng tải trên trang Facebook của Đại sứ quán Ukraine tại Việt Nam hôm 19 tháng 4, Đại sứ Oleksandr Gaman cáo buộc Nga đang thực hiện điều mà ông gọi là "cuộc chiến tranh thông tin" ở Việt Nam.
"Cuộc chiến thông tin, một phần của cuộc chiến tranh nóng ở Ukraine, đã đến Việt Nam. Nga đang cật lực cố gắng để gây ra sự xích mích giữa nhân dân Ukraine và nhân dân Việt Nam". - Ông Oleksandr Gaman phát biểu.
Từ tuyên truyền cho Nga
Đơn vị Tác Chiến Mạng, Truy Quét Phản Động, Bộ Tự lệnh Tác Chiến, Cùng Troll Phản động, và Trung Đoàn 47, đều là những cái tên quen thuộc trên Facebook vốn được biết tới với chức năng phản bác lại những chỉ trích nhắm vào Đảng cộng sản, nay đều đăng tải thông tin tuyên truyền theo hướng có lợi cho Nga.
"Ông Putin nói : "Moskva đã cố gắng làm tất cả những gì có thể để duy trì toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine, đồng thời bảo vệ lợi ích của người dân Donetsk và Lugansk, nhưng Kyiv đã phong tỏa Donbass, đàn áp người dân và nã pháo vào Donbass".
Đoạn trích trên được lấy từ một bài đăng trên trang Trung đoàn 47 - trang được cho là thuộc sự điều hành của Lực lượng 47 của quân đội Việt Nam chuyên đấu tranh trên không gian mạng.
Bài viết trên được đính kèm với hình ảnh của Tổng thống Putin, với nội dung biện minh cho cuộc xâm lược của Nga.
Không chỉ đăng tải thông tin theo hướng có lợi cho Nga, các trang này còn loan truyền thông tin sai sự thật về cuộc chiến.
Một post trên Trung Đoàn 47 tuyên truyền cho cuộc chiến xâm lược Ukraine do Nga phát động
Trong nhóm Facebook có tên Đơn Vị Tác Chiến Mạng với 12 ngàn thành viên và khẩu hiệu "bóc gỡ những tài khoản xấu độc của những nhà dâm chủ cuội", thông tin sai sự thật về cuộc chiến tranh Nga-Ukraine xuất hiện với tần suất hàng ngày.
"Video này một hai hôm trước do chính ngài Zelensky đăng lên trang mạng cá nhân vào giữa đêm, sau đó xóa ngay".
Đây là tiêu đề của một video được cho là quay lại lúc Tổng thống Ukraine - Volodymyr Zelenskyy - họp với tỷ phú Elon Musk, với sự xuất hiện của ma túy trên bàn làm việc.
Video này hiện đã bị Facebook che đi và đưa ra cảnh báo là đã bị chỉnh sửa, tuy nhiên nó vẫn tồn tại và vẫn có thể xem được.
Đáng kể kể nhất vẫn là sự kiện thảm sát ở Bucha mà cộng đồng quốc tế cáo buộc do lính Nga gây ra. Nhưng nếu chỉ đọc tin tức từ nhóm này thì người ta sẽ tin rằng vụ thảm sát đó là do phía Ukraine dàn dựng, những xác chết là giả mạo hoặc được mang từ nơi khác tới, hoặc do chính lính Ukraine gây ra.
Phóng viên của đài Á Châu Tự do đã gửi bằng chứng về những tin giả này đến bộ phận Truyền thông Chính sách của công ty Meta, công ty mẹ của Facebook, để đề nghị xác minh và chất vấn lý do Facebook không có hành động nào đối với hoạt động lan truyền tin giả.
Người đại diện của bộ phận này hứa là sẽ điều tra và trả lời trong vòng 24h, nhưng khi thời hạn đã hết mà phóng viên vẫn không nhận được câu trả lời.
Hôm 29 tháng 3, Bộ Thông tin và Truyền thông Việt Nam cho biết đã yêu cầu Facebook và YouTube gỡ bỏ 3.200 bài đăng chứa thông tin được cho là " sai lệch và vi phạm pháp luật Việt Nam", tuy nhiên không rõ liệu trong số đó có bao gồm các thông tin giả về tình hình ở Ukraine hay không.
Tới tấn công những người ủng hộ Ukraine
Ông Phan Châu Thành – một doanh nhân người Ba Lan gốc Việt – ngay từ khi cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine mới bắt đầu đã đứng ra tổ chức các chuyến hàng cứu trợ, nhằm giúp dòng người tị nạn Ukraine đang nối dài ở các cửa khẩu biên giới với Ba Lan.
Ngoài ra, ông Thành còn đều đặn cập nhật thông tin về diễn biến cuộc chiến trên trang Facebook cá nhân của mình, từ đó trở thành một trong những nguồn tin tiếng Việt về cuộc chiến được nhiều người chú ý, với lượng tương tác của mỗi bài đăng lên tới hàng ngàn.
"Tôi cảm thấy thấy cuộc chiến này quá vô lý và phi nghĩa, ở thế kỷ 21 mà Nga lại có thể làm một cuộc xâm lược ngay giữa Châu Âu, nên tôi muốn người Việt Nam có thêm cách nhìn về cuộc chiến này thông qua con mắt của một người sống ở Châu Âu".
Ông Phan Châu Thành nói về lý do ông thường xuyên đăng tải thông tin về cuộc chiến Nga-Ukraine.
Ngoài thu hút sự chú ý từ những người dân thường muốn có thêm thông tin về cuộc chiến khác với thông tin do truyền thông nhà nước đăng tải, trang Facebook của ông Thành cũng được chú ý bởi những người mà ông cho là dư luận viên của chính quyền Việt Nam.
"Từ hồi đầu chiến tranh tức là từ ngày 25 tháng 2 đến bây giờ là khoảng độ 60 ngày trôi qua thì tôi đã bị Facebook block (chặn) tài khoản bốn lần".
Lý do mà Facebook đưa ra cho những lần chặn tài khoản của ông Thành là vì các bài đăng của ông này đã "vi phạm tiêu chuẩn cộng đồng".
Ông Phan Châu Thành cho rằng mình đang là nạn nhân của chiến thuật báo cáo hàng loạt của đội quân tác chiến mạng Việt Nam, các tài khoản Facebook bị nhắm tới bởi hoạt động này thường bị giới hạn một phần hoặc bị đóng hoàn toàn.
Chính quyền Việt Nam vốn đã công khai thông tin về đội quân lên đến hàng chục ngàn người, chuyên nhắm đến những đối tượng được cho là đăng tải thông tin bất lợi cho Đảng cộng sản.
Hồi tháng 12 năm 2021, Facebook thông báo công ty này đã gỡ bỏ một loạt các tài khoản chuyên nhắm vào những người bất đồng chính kiến ở Việt Nam thông qua chiến thuật báo cáo hàng loạt.
Đài Á Châu Tự do đã gửi câu hỏi tới công ty này để xác minh lời tố cáo của ông Phan Châu Thành, nhưng chưa nhận được phản hồi.
Ngoài việc bị đóng tải khoản bốn lần trong vòng hai tháng, các bài đăng của ông Phan Châu Thành cũng thường xuyên xuất hiện những bình luận khiếm nhã, tục tĩu, và gây gổ. Đây cũng là chiến thuật điển hình của lực lượng dư luận viên tại Việt Nam.
Hình ảnh Tổng thống Ukraine - Volodymyr Zelenskyy - cắt từ video xuyên tạc việc ông dùng ma túy đăng trên FB Cùng Troll Phản Động
Dấu chấm hỏi về mức độ hiệu quả
Trong email trao đổi với phóng viên đài Á Châu Tự do, đại diện của Đại sứ quán Ukraine tại Hà Nội cho rằng Nga là quốc gia có đội ngũ sản xuất tin giả chuyên nghiệp, và họ biết cách khai thác tâm lý của người tiêu thụ thông tin.
Bà Nataliya Zhynkina - Tham tán Chính trị của Đại sứ quán Ukraine - cho rằng Nga đang lợi dụng hình ảnh của Liên bang Xô Viết, nước đã giúp đỡ Việt Nam trong cuộc chiến tranh thống nhất đất nước, qua đó khai thác yếu tố tình cảm để phục vụ mục đích tuyên tuyền.
Tuy nhiên, mức độ hiệu quả của chiến dịch tuyên truyền ủng hộ Nga ở Việt Nam chưa chắc đã cao, theo bà Tham tán :
"Nỗ lực tuyên truyền của Nga ở Việt Nam cần phải được đặt dấu hỏi về mức độ hiệu quả. Chúng tôi phân tích rằng thông tin mà phía Nga tạo ra không thu hút được giới trẻ, và một chiến dịch truyền thông dựa trên hận thù và chiến tranh sẽ không thể thành công".
Trên thực tế, bất chấp nỗ lực tuyên truyền bất lợi cho Ukraine trên Facebook, nhiều người Việt Nam vẫn bày tỏ sự ủng hộ đối với quốc gia này dưới nhiều hình thức. Trong đó có việc hàng trăm lượt người ở Hà Nội đã tới dự các buổi hội chợ ở đại sứ quán Ukraine, cũng như các buổi cầu nguyện, hoạt động quyên góp tiền nhằm giúp đỡ nạn nhân chiến tranh.
Những người Việt ủng hộ Ukraine tại Đại sứ quán Ukraine ở Hà Nội. Hình : FB Đại sứ quán Ukraine
Bà Nataliya Zhynkina cũng cho rằng cho dù các nhóm tuyên truyền ủng hộ Nga có thu hút được hàng trăm ngàn người Việt Nam, thì cũng cần phải chú ý rằng dân số Việt Nam lên đến gần 100 triệu người.
Phóng viên của đài Á Châu Tự do cũng đặt câu hỏi về việc liệu đại sứ quán Ukraine có đề cập vấn đề các trang mạng xã hội được điều hành bởi các nhóm ủng hộ Đảng cộng sản lan truyền tin giả và luận điệu tuyên truyền của Nga, với phía Vhính phủ Việt Nam hay không. Tuy nhiên đã không nhận được câu trả lời.
Về phần mình, khi được hỏi liệu những trở ngại với Facebook và những đợt tấn công từ dư luận viên có khiến ông nhụt trí trong việc tiếp tục đưa tin về tình hình ở Ukraine hay không, ông Phan Châu Thành nói :
"Tất nhiên là nó khiến tôi cảm thấy hụt hẫng, nhưng mà nó không thể khiến tôi nhụt chí được. Nó chỉ khiến tôi thấy bực mình và nhiều lúc khiến tôi có thêm tinh thần để tiếp tục làm".
Trường Sơn
Nguồn : RFA, 28/04/2022