Lời người dịch : Ngày 4/5/1898, Thủ tướng Anh Salisbury, còn gọi là Lord Salisbury, có bài phát biểu về chính sách ngoại giao Anh.
Thông điệp cốt lõi của bài diễn văn là những quốc gia yếu sẽ ngày càng yếu và những quốc gia mạnh sẽ ngày càng mạnh. Số phận bi đát của những quốc gia yếu mà ông gọi là những quốc gia chết là điều ai cũng đoán được.
Việt Nam hiện nay lệ thuộc quá nhiều vào Trung Quốc, đặc biệt là xuất khẩu nông sản phẩm sang Trung Quốc và nhập khẩu trang thiết bị sản xuất. Không những nâng đỡ Việt Nam, Bắc Kinh cố tình chèn ép Việt Nam cho đến kiệt quệ để phải phục tùng Trung Quốc. Trên một phương diện nào đó, có thể nói Việt Nam là quốc gia đang giẫy chết vì mọi sinh lực kinh tế, tài chính kể cả quân sự đều nằm trong tay Ban lãnh đạo Đảng cộng sản Trung Quốc và doanh nhân Trung Quốc.
Con đường duy nhất để thay đổi số phận tất yếu đang chờ đợi quốc gia thân yêu của chúng ta là phải thay đổi thể chế độc tài cộng sản này để giành lại quyền sống cho dân tộc, nghĩa là phải có tự do và dân chủ. Chúng ta chọn pPhương pháp đấu tranh bất bạo động, ôn hòa nhưng rất kiên quyết. Sự thành công hay thất bại của cuộc đấu tranh này sẽ quyết định tương lai Việt Nam, một thuộc địa mới của Trung Quốc hay một quốc gia can trường, như đã từng sống suốt hơn bốn ngàn năm qua. Trách nhiệm cứu nước trước họa diệt vong là trách nhiệm thiêng liêng của tất cả mọi người mang chung dòng máu Việt. (Trần Quốc Việt)
***
Hơn 5.000 xe tải hàng hóa Việt Nam sang Trung Quốc bị ùn ứ ở biên giới tỉnh Lạng Sơn trong suốt tháng 12/2021- Ảnh : LĐO (18/12/2021).
Ta có thể tạm phân chia những quốc gia trên thế giới thành những quốc gia sống và những quốc gia chết. Một bên ta có những cường quốc có sức mạnh rất lớn, tăng gia sức mạnh mỗi năm, tăng gia của cải, tăng gia thuộc địa, tăng gia sự hoàn thiện của tổ chức của họ. Đường sắt đã cho họ sức mạnh tập trung vào bất kỳ lúc nào toàn bộ sức mạnh quân sự của dân chúng và tập họp quân đội có tầm vóc và sức mạnh mà những thế hệ trong quá khứ không bao giờ mơ tưởng đến. Khoa học đã đặt vào tay những quân đội này những vũ khí tiêu diệt càng ngày càng hiệu quả, và vì thế tăng thêm sức mạnh đáng sợ cho những người có cơ hội sử dụng chúng.
Bên cạnh những tổ chức tuyệt vời này có nhiều cộng đồng mà tôi chỉ có thể cho là chết, mặc dù hình dung từ này tất nhiên áp dụng cho những quốc gia này theo những mức độ rất khác nhau. Trong những quốc gia chết này sự vô tổ chức và suy đồi đang tăng gần như nhanh bằng với sự tập trung và sức mạnh ngày càng cao đang tăng ở các quốc gia sống mà tồn tại bên cạnh họ. Suốt hàng chục năm trời họ càng lúc càng suy yếu hơn, nghèo nàn hơn, và càng không có những người tài giỏi lãnh đạo hay những thể chế mà họ có thể tin tưởng, rõ ràng tiến càng lúc càng gần đến số phận của họ nhưng vẫn bám chặc kỳ lạ vào cuộc sống họ có. Ở những nước này sự cai trị tàn tệ không chỉ không sửa được, mà còn càng lúc càng tệ hại hơn. Xã hội họ, và xã hội chính thức, chính quyền, đa phần là thối nát, cho nên không có cơ sở vững chắc cho bất kỳ hy vọng nào về cải cách hay phục hồi.
Tất nhiên tôi không thể nào tiên đoán tình trạng này có thể kéo dài bao lâu. Tôi chỉ có thể chỉ ra rằng quá trình này đang diễn ra, những quốc gia yếu càng trở nên yếu hơn, và những quốc gia mạnh càng trở nên mạnh hơn. Chẳng cần tiên đoán tài giỏi nào để chỉ ra kết quả tất yếu phải có của quá trình chung ấy. Vì lý do này hay lý do khác - từ sự cần thiết của chính trị hay dưới cái cớ nhân đạo giả dối - những quốc gia sống dần dần sẽ xâm chiếm lãnh thổ của những quốc gia chết.
Lord Salisbury
Nguyên tác : The living and diving nations, Daily Mall and Empire, 21/05/1898
Trần Quốc Việt dịch