Vậy mục đích cuối cùng của "Quy định 80" là gì ? Sau hàng loạt các biện pháp răn đe, kềm tỏa và ngăn chặn xã hội dân sự, nay trước Hội nghị Trung ương 6, Đảng cộng sản Việt Nam muốn "robot hóa" các định chế trong đảng.
Trưởng Ban Tổ chức Trung ương Trương Thị Mai phát biểu chỉ đạo hội nghị. (Ảnh chụp màn hình)
Sau hàng loạt các biện pháp răn đe, kìm hãm và ngăn chặn đối với xã hội dân sự, nay trước Hội nghị Trung ương 6, Đảng cộng sản Việt Nam muốn "robot hóa" các định chế trong đảng. Mục đích cuối cùng là để, nhất nhất nghe và làm theo lệnh của một người duy nhất, đó là Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, nhằm tuyết đối hóa "các loại ý chỉ", triệt tiêu mọi mầm mống của tình trạng "trên bảo dưới không nghe".
Một số nội dung có thể sẽ được Đảng cộng sản Việt Nam công khai nay mai, liên quan đến cái gọi là "Chương trình nghị sự Hội nghị Trung ương 6" (TƯ6). Hình dung trên đại thể, bao gồm : Tổng kết 35 năm đổi mới ; Xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ; Đẩy mạnh công nghiệp hóa, hướng tầm nhìn đến 2045 ; Phát triển kinh tế Tây Nguyên ; Phát triển kinh tế Đông Nam bộ… Những đề tài "vô thưởng vô phạt" này đảng viên và người dân tha hồ góp ý. Nói xuôi cũng được mà nói ngược cũng xong. Còn các nội dung cốt lõi nhất, thực sự quan trọng, là sắp xếp nhân sự và thanh trừng nội bộ thì "Đảng quyết, Dân theo". Đừng có lớ xớ mà "phản với biện" vào mấy nhân vật cộm cán trong Bộ Chính trị hay Ban chấp hành trung ương mà toi mạng, bởi các "cỗ máy chém" có biệt danh : luật 117 và 331. Nhưng đảng nào đã thật yên tâm. Để mô hình "Đảng cử, Dân theo" vận hành hanh thông tuyệt đối, cần phải có những biện pháp an toàn hơn nữa, chặt chẽ hơn nữa.Đó lá lý do ngày 6/9/2022 vừa qua, Ban chấp hành trung ương Đảng cộng sản Việt Nam vừa công bố Quy định số 80-QĐ/TW về phân cấp quản lý cán bộ và bổ nhiệm, giới thiệu cán bộ ứng cử.
Tăng cường các định chế "robot hóa"
"Quy định 80" có tất cả 15.899 từ, bao gồm 6 chương, 33 điều với 3 phụ lục. Quy định này thực ra vẫn được Đảng cộng sản Việt Nam áp dụng bao lâu nay. Theo giới phân tích, ý nghĩa thời sự của việc giờ đây, đảng cho công bố công khai trước ngày khai mạc Hội nghị TƯ6, một mặt, là để tái khẳng định quyền lực của Bộ Chính trị. Mặt khác, việc tăng cường quyền lực của Bộ Chính trị vào thời điểm hiện nay càng cho thấy, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng và phe cánh đang rất lo lắng trong việc phải thâu tóm bằng được đa số các Ủy viên TƯ đối với các vấn đề nhân sự tới đây. Để tăng cường "robot hóa", sau "Quy định 80", thay mặt Bộ Chính trị, ngày 8/9/2022, Thường trực Ban Bí thư Võ Văn Thưởng lại kí thêm Thông báo số 20-TB/TW kết luận của Bộ Chính trị về chủ trương bố trí công tác đối với cán bộ thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý sau khi bị kỷ luật. Nhìn qua bộ máy kềm kẹp của Tổng bí thư Trọng như thế, ai không "vãi linh hồn" ? Vậy nhưng sự đời, "thiên ngoại hữu thiên" (Ngoài trời lại có trời cao hơn). Ông Trọng vài ba lần đã bị chính các đồng chí trung ương của ông cho "trượt vỏ chuối".
Vào Bộ Chính trị năm 1997, Nguyễn Phú Trọng từng chứng kiến các "cố vấn" Đỗ Mười, Lê Đức Anh đã lobby phiếu Ban chấp hành trung ương để loại bỏ đương kim Tổng bí thư Lê Khả Phiêu tái cử khóa X như thế nào. Ông Phiêu phải ngậm ngùi giã từ cuộc chơi. Đến 2012, chính ông Trọng và phe cánh đã thất bại khi lá phiếu các ủy viên trung ương bác bỏ đề nghị kỷ luật Thủ tướng đương nhiệm Nguyễn Tấn Dũng tại Trung ương 6 khóa XI. Không lâu sau đó, ông Trọng là người trong cuộc, cay đắng nếm thất bại tiếp theo khi ứng viên Bộ Chính trị Nguyễn Bá Thanh, Vương Đình Huệ do chính ông tiến cử đã bị các ủy viên trung ương gạch bỏ tại Hội nghị Trung ương 7 hồi tháng 5/2013. Để thâu tóm quyền lực, Nguyễn Phú Trọng cho ra đời Quy định 244-QĐ/TW năm 2014. Từ đó đến nay, ông Trọng ngồi xổm lên Điều lệ đảng, biến mình thành nhân sự "đặc biệt của đặc biệt", giữ chức Tổng bí thư liên tục ba nhiệm kỳ. Bằng nhiều cách, ông Trọng tạo cho mình quyền lực "Giáo chủ Tối cao". Nhiều đảng viên lão thành đánh giá, Nguyễn Phú Trọng vi phạm nghiêm trọng Điều lệ đảng, triệt tiêu quyền dân chủ của đảng viên. Thêm nữa,Nguyễn Phú Trọng là hiện thân của vấn nạn "lợi ích nhóm" và tham nhũng chính trị, áp đặt ý chí cá nhân, cố tình chi phối, khuynh đảo nhân sự trong đảng.
Đối với ngoài xã hội, ông Trọng cho ban hành các điều luật liên quan đến "tuyên truyền chống nhà nước" theo Điều 88 của Bộ luật hình sự năm 1999, hoặc "làm, tàng trữ, phát tán tài liệu nhằm tuyên truyền chống nhà nước" theo Điều 117 của Bộ luật hình sự năm 2015, và "lợi dụng các quyền tự do dân chủ" theo Điều 331 của Bộ luật hình sự năm 2015. Trong báo cáo cập nhật tình hình trước phiên họp lần thứ 51 của Hội đồng Nhân quyền, ngày 12/9 mới đây, Quyền Cao ủy Nhân quyền Liên Hiệp quốc, bà Nada Al-Nash, nói Nhà nước Việt Nam đang thu hẹp không gian dân sự và các quyền tự do cơ bản của công dân. Điều này bao gồm việc hình sự hóa có hệ thống và bỏ tù những người bảo vệ nhân quyền, hạn chế quyền tự do đi lại, đàn áp phương tiện truyền thông cũng như kiểm duyệt tràn lan. Gần đây hơn, Đảng cộng sản Việt Nam nại vào điều luật trốn thuế để triệt hạ các nhà hoạt động, bao gồm Nguỵ Thị Khanh, Đặng Đình Bách và Mai Phan Lợi. Thật ra, bà Nada Al-Nash nói chưa thật chính xác. Phải nói "Nhà nước Việt Nam hầu như đã đóng băng hoàn toàn xã hội dân sự và các quyền tự do cơ bản của công dân" mớiphản ánh đúng bản chất "công an trị" và "toàn trị" của cái thể chế sinh ra "Quy định 80 " đề cập ở trên.
Những bất cập của "Quy định 80"
"Quy định 80" được tuyên bố thay thế cho Quy định 105 năm 2017. Tại Quy định mới này, thẩm quyền của Bộ Chính trị lấn át, qua mặt cả Ban chấp hành trung ương, so với quy định cũ 105-QĐ/TW ban hành ngày 19/12/2017. Xin trích Quy định mới : "Bộ Chính trị chuẩn bị và giới thiệu nhân sự để Ban Chấp hành Trung ương Đảng xem xét, bầu Tổng bí thư, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ủy ban Kiểm tra Trung ương (Ủy viên Ủy ban Kiểm tra Trung ương), Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương và giới thiệu nhân sự để Quốc hội bầu giữ chức Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch Quốc hội. Bộ Chính trị xin ý kiến Ban Chấp hành Trung ương Đảng trước khi giới thiệu nhân sự để Quốc hội bầu, phê chuẩn đối với các chức danh :Phó Chủ tịch nước, Phó Chủ tịch Quốc hội, Phó Thủ tướng Chính phủ, Chánh án Toà án Nhân dân Tối cao, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm các uỷ ban của Quốc hội, Tổng Kiểm toán Nhà nước, các thành viên Chính phủ". Xem vậy để thấy, Bộ Chính trị coi Ban chấp hành trung ương như một "robot được lập trình sẵn" và chỉ cần "bấm nút" là cỗ máy vận hành, khỏi cần bàn cãi gì nữa. Khôi hài ở chỗ Bộ Chính trị lại "xin ý kiến" Trung ương khi phê chuẩn các cấp phó.
Nhưng rồi "người tính không bằng trời tính". "Quy định 80" có nhiều điều bất khả. Tuy nhiên, phải trao giải thưởng cho những ai không quản ngại các điều luật mù mờ 117 lẫn 331, chịu khó soi kỹ văn bản dài 15.899 từ để góp ý cho Ban Bí thư hoàn chỉnh nội dung. Bởi vì, nhìn qua, không cần kiến thức môn "Xây dựng Đàng" cũng thấy ngay những bất cập sau đây.Thứ nhất, Bộ Chính trị yêu cầu "tập thể lãnh đạo phải chịu trách nhiệm về quyết định giới thiệu". Cơ chế tuyển dụng ở Việt Nam theo nhiệm kỳ 5 năm một lần. Mỗi vị lãnh đạo qua 5 năm hầu hết đều thay đổi. Không còn làm việc chung cơ quan, cùng lĩnh vực thì chịu trách nhiệm với nhân sự từng giới thiệu bằng cách nào ?Thứ hai, nếu tổ chức giao quyền cho tập thể thì ngay trong thời gian tại vị, vẫn sẽ phổ biến tình trạng "cha chung không ai khóc". Trách nhiệm tập thể lại càng không ! Tập thể là tất cả, nhưng cũng chẳng là ai. Có thể cách chức, bắt bồi thường, bỏ tù cả một tập thể không ? Không thể !Thứ ba, Quy định yêu cầu các ứng viên phải đạt số phiếu ít nhất 2/3 trở lên của tổng số thành viên tập thể lãnh đạo.Điều này khuyến khích nhân sự phải chạy "lo mua phiếu", vậy làm thế nào công khai, minh bạch đượ c cơ chế tuyển dụng người cho bộ máy đảng/nhà nước.
Vậy mục đích cuối cùng của "Quy định 80" là gì ? Sau hàng loạt các biện pháp răn đe, kềm tỏa và ngăn chặn xã hội dân sự, nay trước Hội nghị Trung ương 6, Đảng cộng sản Việt Nam muốn "robot hóa" các định chế trong đảng. Mục đích cuối cùng là để, nhất nhất nghe và làm theo lệnh của một người duy nhất, đó là Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, nhằm tuyết đối hóa "các ý chỉ", triệt tiêu mọi mầm mống của tình trạng "trên bảo dưới không nghe". Tình thế lưỡng nan hiện nay trong vấn đề nhân sự tại Trung ương 6 sắp tới là : "chân ghế" Tổng bí thư và "các chân ghế khác" của "Bộ tam" còn lại đều bất lợi. Tính ra ngoài "Bộ tứ’ một vòng, cả Võ Văn Thưởng lẫn Tô Lâm đều như "cá mắc cạn".Đấy là chưa nói, việc thay ông Nguyễn Phú Trọng vẫn phải chờ đến "phút 89" đã đành ; vì chưa thật rõ, "chiếu chỉ cuối cùng" của Thiên triều sẽ nhắm vào ai ? Và khi có ứng viên rồi thì làm thế nào để thống nhất trong hơn 200 ủy viên trung ương. Vì vậy, ngoài "chiếu chỉ" của Thiên triều, "chiếu chỉ của bản địa" cũng cần phải được quán triệt trong Trung ương. Sứ mệnh của "Quy định 80" chính là thế !
Nguyễn Bá Bình
Nguồn : VOA, 15/09/2022