Việt Nam nhập gạo Ấn Độ và nỗi lòng người nông dân miền Tây
Thới Bình, VNTB, 22/11/2022
Góc nhìn từ thương lái thì chuyện Việt Nam nhập khẩu 1 triệu tấn gạo, đó là gạo 100% tấm, cấp thấp, có mức giá rẻ hơn dùng cho chăn nuôi, trong khi gạo 100% tấm ở Việt Nam có giá cao hơn do chất lượng hơn.
Trong một nền kinh tế mở, xuất – nhập khẩu luôn là một bài toán cân bằng lợi ích, không thể tăng quản lý xuất khẩu mà buông lỏng nhập khẩu.
"Gạo tấm Việt Nam có giá bình quân 400 USD/tấn nên không thể dùng cho chăn nuôi được, trong khi gạo 100% tấm từ Ấn Độ có giá 300 – 320 USD/tấn thì doanh nghiệp chăn nuôi trong nước có thể mua để sản xuất" – theo giới thương lái thì đừng ngạc nhiên khi "cường quốc xuất khẩu gạo mà vẫn nhập khẩu gạo" vì gạo nhập là cấp thấp phục vụ chăn nuôi, nấu bia, làm bún… và quy định Việt Nam được nhập khẩu, đóng thuế nhập đến 40%.
Một ý kiến khác ghi nhận từ thương lái lại cho thấy mọi chuyện không đơn giản vậy. "Hiện nay, Ấn Độ cấm xuất khẩu tấm và áp thuế xuất khẩu đối với gạo 25% nên lượng nhập về không nhiều. Trong tương lai, nếu Ấn Độ bỏ quy định này thì lượng hàng sẽ về rất lớn. Phân khúc gạo khô cơm để làm bột và thức ăn cho gia súc thì nông dân dư sức làm nhưng nhà nước phải có định hướng. Thị trường có sẵn, chúng ta nên tận dụng để không thua trên sân nhà" – một quan điểm khác rất đáng chú ý.
Về phía cơ quan quản lý là Bộ Công thương lại có ý kiến khá chung chung về vấn đề này. Theo đó, Bộ Công thương cho hay dù có gạo chất lượng cao hơn được dành cho xuất khẩu, nhưng trước tác động của các yếu tố khách quan và chủ quan, Việt Nam đã nhập khẩu một số loại gạo để phục vụ các nhu cầu trong nước.
Theo bộ này, việc nhập khẩu gạo quá nhiều nhưng không được quản lý, thống kê đầy đủ, kịp thời sẽ ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất trong nước, tác động đến sản xuất lúa gạo của Việt Nam, đời sống của người nông dân và gián tiếp ảnh hưởng đến an ninh lương thực.
Bộ Công thương cho rằng cần có quy định về quản lý nhập khẩu gạo để giúp cơ quan quản lý nhà nước chủ động, kịp thời điều tiết, điều hành hoạt động nhập khẩu gạo phù hợp với mục tiêu quản lý trong từng thời kỳ. Tuy nhiên bao giờ sẽ có quy định này thì chưa nghe thấy Bộ Công thương cho biết.
Với người nông dân lam lũ trên ruộng đồng thì họ có cách hiểu giản dị với hàng loạt thắc mắc rất cụ thể vầy : Gạo sản xuất trong nước dư thừa, nông dân phải bán với giá rẻ không đủ chi phí sản xuất, nhưng Bộ Công thương lại đi nhập khẩu gạo nước ngoài về, đó là cách làm khó hiểu ?
Nông dân thích lập luận thì đưa ra các vấn đề thế này : Theo số liệu UN comtrade, năm 2021 Ấn Độ xuất 810 ngàn tấn gạo (HS 100630 và 100640) sang Việt Nam. Là nước xuất khẩu có thứ hạng, việc nhập một lượng lớn như vậy nên nhanh chóng xem xét để có giải pháp kiểm soát về giống lúa biến đổi gen GMO, và dư lượng thuốc trừ sâu nhằm đảm bảo sức khỏe cho người tiêu dùng.
Lưu ý, năm 2021, Ấn Độ đã bị EU phát hiện 500 tấn gạo biến đổi gen nhập vào thị trường của EU.
Một lo lắng khác là việc kiểm soát cần thiết đối với gạo nhập khẩu lúc này, xin đừng để doanh nghiệp mua gạo giá rẻ từ Ấn Độ rồi thay bao bì thành gạo Việt Nam để xuất khẩu. Điều này sẽ ảnh hưởng đến thương hiệu gạo Việt Nam mà cả ngành đã xây dựng trong nhiều năm. Việc chống gian lận xuất xứ phải được lưu tâm khi lượng gạo nhập khẩu gia tăng.
Khi được hỏi về việc Việt Nam nhập khẩu gần 1 triệu tấn gạo vào năm 2021, nông dân Lê Thanh Phong, ngụ xã Huyền Hội, huyện Càng Long, tỉnh Trà Vinh, tỏ ra rất bất ngờ. Ông nói : "Hằng năm sản lượng thu hoạch lúa của nước ta khoảng 42 – 43 triệu tấn, tương đương khoảng 21 – 21,5 triệu tấn gạo, trong đó dành cho xuất khẩu khoảng 6 triệu tấn.
Như vậy, còn khoảng 15 triệu tấn gạo dùng cho tiêu dùng của người dân, phục vụ chế biến và chăn nuôi. Hơn nữa, những năm gần đây, nông dân tiếp cận được khoa học – công nghệ, khoa học kỹ thuật, gieo sạ giống chất lượng cao, sản xuất theo tiêu chuẩn nên dù diện tích lúa giảm nhưng năng suất rất cao. Tôi nghĩ với sản lượng gạo như vậy đã đáp ứng được nhu cầu nội địa"…
Thới Bình
Nguồn : VNTB, 22/11/2022
*****************************
Việt Nam đã nhập gần 1 triệu tấn gạo
Hồng Dân, VNTB, 21/11/2022
Thống kê năm 2021 của Tổng cục Hải quan, tổng lượng gạo nhập khẩu của Việt Nam là 999.750 tấn. Trong đó, nhập khẩu từ Ấn Độ lên mức 719.970 tấn (chiếm 72,02% tổng lượng nhập khẩu gạo của cả nước).
Chủng loại gạo nhập khẩu chủ yếu là gạo tấm (thuộc phân nhóm HS 100640), gạo trắng khác (thuộc phân nhóm HS 100630). Gạo nhập khẩu từ Ấn Độ chủ yếu phục vụ nhu cầu sản xuất, kinh doanh trong nước để làm bún, bánh, thức ăn chăn nuôi, sản xuất bia, rượu…
Trước đó, hồi giữa quý 3/2022, tại lễ công bố báo cáo kinh tế thường niên đồng bằng sông Cửu Long tổ chức ở thành phố Cần Thơ, ông Vũ Thành Tự Anh – giám đốc Trường Chính sách công và quản lý Fulbright – nêu quan điểm : Nếu Việt Nam vẫn còn tự hào là nước xuất khẩu gạo thứ 2, thứ 3 thế giới thì "chừng đó chúng ta vẫn còn nghèo" vì người dân tiếp tục trồng lúa và vẫn nghèo. Cần thay đổi quan điểm về an ninh lương thực là khả năng tiếp cận với lương thực, "chứ không phải có lúa, có gạo là có an ninh lương thực".
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan cho biết lần đầu tiên trong nghị quyết của Đảng đã ghi "3,5 triệu ha sử dụng linh hoạt đất lúa…". Ông Hoan đồng tình bỏ tư duy sản lượng nhất nhì thế giới mà phải tiếp cận cách khác, với giá trị khác. "Chứ chạy theo sản lượng, đánh đổi thế này sẽ tạo ra liên lụy mà chưa lường trước được hết", ông Hoan nói.
Theo báo cáo kinh tế thường niên năm 2022, tác động của đại dịch Covid-19 đối với đồng bằng sông Cửu Long cao hơn nhiều so với mặt bằng chung cả nước. Lần đầu tiên trong 2 thập niên qua, đồng bằng sông Cửu Long có mức tăng trưởng kinh tế thấp hơn bình quân cả nước, với mức tăng trưởng (GRDP) vùng giảm sâu -0,43% năm 2021, thấp nhất trong lịch sử.
Ở phương diện xã hội cũng đang có nhiều thách thức như thiếu việc làm ở nông thôn, tình trạng di cư lên các đô thị. Thu nhập bình quân đầu người của đồng bằng sông Cửu Long trong năm 2019 là 3,9 triệu đồng/tháng, thấp hơn mức 4,2 triệu đồng/tháng của cả nước…
Trong khi đó, hạ tầng đường bộ đồng bằng sông Cửu Long chỉ có 6,7% chiều dài đường cao tốc cả nước, chỉ cao hơn Tây Nguyên và thấp hơn rất nhiều so với tỉ trọng diện tích, dân số cũng như đóng góp GDP của đồng bằng sông Cửu Long cho cả nước.
Một vấn đề khác liên quan đến chất lượng lúa gạo, đó là thi thoảng lại có thông tin gạo và một số sản phẩm của Việt Nam bị Liên minh Châu Âu (EU) trả về. Dù là nước xuất khẩu lớn thứ 3 trên thế giới sau Ấn Độ, Thái Lan về sản lượng, nhưng gạo Việt có mặt ở các thị trường lớn vô cùng khiêm tốn.
Số liệu thống kê cho biết mỗi năm Châu Âu nhập khẩu 2 triệu tấn gạo. Xuất khẩu gạo sang các nước Châu Âu tuy khó nhưng lợi nhuận rất cao. Cùng gạo đó nhưng ở thị trường khác chỉ 460 – 470 USD/tấn ; sang EU đến 650 USD/tấn gạo đạt tiêu chuẩn GAP, cao hơn 120 USD.
Còn gạo thơm ở thị trường EU, giá rất cao, từ 1.100 – 1.200 USD/tấn. Tuy nhiên mỗi năm Việt Nam mới xuất khẩu gạo sang thị trường khó tính này khoảng vài trăm ngàn tấn.
Trở lại vấn đề nhập khẩu gạo.
Nếu như Việt Nam mua gạo của Ấn Độ thì lại chọn việc nhập khẩu lúa từ Campuchia.
Theo Bộ Nông – Lâm – Thủy sản Campuchia, năm 2021, bất chấp dịch bệnh, nước này vẫn xuất khẩu đến 617.069 tấn gạo, thu về hơn 527 triệu USD. Cơ quan này cho biết Campuchia chủ yếu xuất khẩu gạo sang Trung Quốc với lượng 155.773 tấn, tiếp đó là Châu Âu với khoảng trên 63.165 tấn, các quốc gia ASEAN (88.422 tấn), trong đó, Campuchia xuất khẩu 3,52 triệu tấn lúa sang Việt Nam, tăng 61,16% so với năm trước.
Như vậy có thể thấy, Việt Nam nhập khẩu lượng lúa rất lớn từ Campuchia nếu xét trong tương quan với lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam trong cùng giai đoạn. Theo quan điểm của giáo sư Võ Tòng Xuân, Hiệu trưởng danh dự Trường Đại học Nam Cần Thơ, thì việc nhập khẩu lúa từ Campuchia vẫn diễn ra từ nhiều năm qua, nhưng năm 2021 sản lượng nhập tăng đột biến.
Giáo sư Võ Tòng Xuân chỉ lưu ý, việc nhập khẩu lúa từ Campuchia phục vụ nhu cầu tiêu dùng gạo thơm của một bộ phận người tiêu dùng. Ngoài ra, cũng có những doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu gạo sang Campuchia thuê đất trồng lúa nên sẽ có lượng lúa lớn về Việt Nam phục vụ chế biến.
Một số doanh nghiệp sản xuất kinh doanh gạo ở đồng bằng sông Cửu Long cho biết cứ 1,6 triệu tấn lúa nhập khẩu từ Campuchia về mang xay xát sẽ tương đương khoảng 1 triệu tấn gạo thành phẩm. Người dân gọi đây là gạo Miên, nấu cho cơm dẻo, thơm, ăn ngon miệng nên được ưa chuộng.
Hồng Dân
Nguồn : VNTB, 21/11/2022