Giữa các cuộc biểu tình chống chính phủ hiếm hoi ở Trung Quốc để chống các biện pháp hạn chế "không covid", những người hâm mộ bóng đá trên mạng xã hội đã nhanh chóng chỉ ra một điều bất thường trong các chương trình phát sóng World Cup trên truyền hình nhà nước CCTV – CCTV có rất ít cảnh quay về đám đông.
Hình ảnh các sân vận động đầy cổ động viên không mang khẩu trang ở Qatar trong World Cup đặt nhà cầm quyền Trung Quốc vào thế khó xử.
Một đánh giá về các chương trình truyền hình của CCTV so với các video chính thức của FIFA World Cup và các chương trình phát sóng quốc tế khác cho thấy rằng những người quan sát trực tuyến có thể đúng : Trong khi các chương trình phát sóng quốc tế khác nhấn mạnh đến người xem và bầu không khí trong các trận đấu, thì CCTV, dường như đang làm điều ngược lại, máy quay của họ dán chặt vào sân đấu.
World Cup, thu hút hơn nửa tỷ người xem ở Trung Quốc, diễn ra vào thời điểm khó xử đối với bộ máy kiểm duyệt của Bắc Kinh, vốn đã quá tải khi những người biểu tình thách thức các chính sách về "không covid" của Chủ tịch Tập Cận Bình. Người hâm mộ đá banh đã suy đoán rằng chính phủ hy vọng sẽ không nhấn mạnh đến những khán giả không đeo mặt nạ từ khắp nơi trên thế giới, tập trung tại Qatar, những người phần lớn đã không còn lo nghĩ gì về các biện pháp phòng ngừa coronavirus, ngay cả khi virus tiếp tục lây lan.
Nhiều người đã cho rằng các biện pháp hà khắc của chính phủ vì đã làm chậm các phản ứng khẩn cấp đối với các thảm kịch bao gồm một vụ hỏa hoạn làm 10 người thiệt mạng ở Tân Cương và một vụ tai nạn xe buýt chở người đi cách ly bị lật làm chết người. Tại Thượng Hải, một y tá đã chết vì lên cơn hen suyễn sau khi bị từ chối nhập viện. Việc phong tỏa từ chính sách "không covid" đã khiến mọi người phải xin thực phẩm và chăm sóc y tế.
TQ đang chiến đấu với làn sóng lớn các ca nhiễm virus corona mới, một phần là do các biến thể rất dễ lây lan và tỷ lệ miễn dịch tự nhiên thấp. Trong nỗ lực "không covid", một cách tiếp cận phần lớn không còn dùng nữa ở những nơi khác trên thế giới, Trung Quốc tiếp tục đóng cửa biên giới và thực thi các quy định về đeo khẩu trang, phong tỏa và các hạn chế ngày càng không phổ biến ở nhiều nước khác.
Trong khi đó, ở Qatar, một thực tế khác đang hiện rõ, khi người hâm mộ ăn mừng đội của họ mà dường như không quan tâm đến covid.
Xiao Qiang, một nhà khoa học nghiên cứu tại Trường Thông tin tại Đại học California ở Berkeley và là biên tập viên của China Digital Times, một trang tin tức song ngữ, cho biết những bối cảnh khác biệt này đặt ra thách thức trực tiếp đối với quyền lực của Tập Cận Bình.
Các quan chức Trung Quốc "đang nói với mọi người rằng bên ngoài Trung Quốc, người dân đang chết hàng loạt, bởi chính phủ họ không thể xử lý được virus" và "rằng những gì Trung Quốc đang làm là cách đúng đắn duy nhất", Xiao nói. Vì vậy, khi mọi người nhìn thấy một thực tế khác được trưng bày tại World Cup và so sánh nó với tình trạng của chính họ vẫn trong thời gian bị phong tỏa, điều đó gieo rắc sự bất bình và phẫn nộ.
Mark Dreyer, người điều hành trang mạng China Sports Insider, lưu ý : Mặc dù khán giả không đeo khẩu trang vẫn có thể được nhìn thấy trong phạm vi phủ sóng của đài CCTV, nhưng các camera dường như tránh kéo dài thời gian phát sóng về lượng khán giả lớn trong các trận đấu.
"Tôi tin rằng nó có liên quan đến covid. Họ không muốn nhấn mạnh rằng có những người không đeo khẩu trang trong các sân vận động vì điều đó vạch trần việc tuyên truyền dối trá là covid đang giết chết nhiều người bên ngoài TQ", Dreyer nói. "Đối với tôi, điều đó hoàn toàn vô nghĩa, bởi vì bạn vẫn thấy những cảnh quay rộng. Bạn vẫn thấy rằng có 50.000 hoặc 60.000 người không đeo khẩu trang trong sân vận động".
Một so sánh của tờ báo The Washington Post về nguồn cấp dữ liệu CCTV với các nguồn cung cấp quốc tế đã xác nhận sự chênh lệch.
"Thời gian này, hình ảnh do CCTV phát sóng thường rất kỳ lạ", một người đã viết trên Weibo, một nền tảng truyền thông xã hội phổ biến ở Trung Quốc, theo bản dịch của tờ báo Wall Street Journal. "Ví dụ, cảnh quay chuyển động chậm không được phát sóng đầy đủ, các góc quay không toàn diện, cảnh quay khung cảnh trống rỗng xuất hiện mà không có lý do chính đáng. Khi họ cắt cảnh quay xa và phong cảnh, họ đang cố che giấu điều gì trong thực tế ? Tôi chỉ đơn thuần là tò mò thôi".
Một số khán giả bình luận về sự khác biệt như ngày và đêm giữa cuộc sống ở Trung Quốc và Qatar.
"Không người hâm mộ nào đeo khẩu trang và không ai được yêu cầu xuất trình giấy chứng nhận xét nghiệm axit nucleic. Có phải chúng ta đang sống trên cùng một hành tinh với họ ? Covid-19 không thể làm hại họ ?" một người dùng đã hỏi trên WeChat, một ứng dụng nhắn tin phổ biến, trước khi tài khoản bị treo, theo tờ báo China Digital Times.
Cả CCTV và các quan chức Trung Quốc đều không lên tiếng công khai về việc đưa tin. CCTV đã không trả lời ngay lập tức yêu cầu bình luận.
Một bài báo đề cập đến sự thất vọng của công chúng trên một tờ báo của Đảng Cộng sản Trung Quốc hôm thứ Ba đã trích dẫn việc không có khẩu trang tại World Cup – nhưng cho biết khẩu trang vẫn cần thiết ở Trung Quốc một phần do số lượng giường bệnh tương đối thấp của đất nước này, trang web Weibo của tờ báo Đảng nói.
Đài truyền hình nhà nước của Trung Quốc có một lịch sử lâu dài về việc kiểm duyệt các dấu hiệu, tuyên bố và cá nhân chính trị, kể cả trong các môn thể thao quốc tế, được coi là nguy hiểm đối với Đảng Cộng sản cầm quyền.
World Cup có ý nghĩa đặc biệt đối với công chúng Trung Quốc, bởi vì đây là một trong những giải đấu đầu tiên mà mọi người dân theo dõi khi đất nước này mở cửa với thế giới vào những năm 1980.
Năm nay, khi hàng triệu người ở Trung Quốc vẫn bị kẹt trong nước và bị giám sát, các trận đấu đã làm cho người dân thấy rõ "sự khác biệt giữa Trung Quốc và phần còn lại của thế giới", ông nói. Trong bối cảnh đó, nhiều thứ có thể làm cho người dân Trung Quốc phản ứng.
Miriam Berger
Nguyên tác : Chinese state TV obscures maskless crowd in World Cup broadcast, The Washington Post, 29/11/2022.
Phạm Đình Bá dịch
Nguồn : VNTB, 05/12/2022