Bộ Tư pháp không buộc phải hành động theo khuyến cáo cũng như phúc trình của Ủy ban 6/1, nhưng những bằng chứng trong bản phúc trình vô cùng quý giá cho sự điều tra riêng của Bộ Tư pháp.
Quang cảnh một trong những buổi thảo luận của Ủy ban điều tra sự việc ngày 6/1 tại Quốc hội Mỹ.
Vào đầu tuần này, Ủy ban Hạ Viện 6/1 đã hoàn tất danh sách khuyến cáo truy tố tội phạm liên quan đến cuộc bạo loạn xảy ra vào 6/1/2021. Và trong ngày hôm nay, Ủy ban 6/1 sẽ công bố toàn bộ bản phúc trình điều tra cuộc bạo loạn này. Bốn tội hình sự Ủy ban 6/1 khuyến cáo chống cựu Tổng thống Donald Trump bao gồm (1) Nổi loạn, (2) Cản trở việc làm của Quốc hội, (3) Cố ý tuyên bố sai nghiêm trọng với chính phủ liên bang, và (4) Âm mưu lừa gạt Liên Bang Hoa Kỳ.
Quốc hội cũng như Ủy ban 6/1 không có quyền truy tố nhưng có quyền điều tra. Với hàng trăm lời khai hữu thệ của nhân chứng và những nhân vật liên lụy Ủy ban 6/1 đã tích lũy được cả núi bằng chứng trong 18 tháng làm việc bao gồm tám cuộc điều trần công khai.
Bộ Tư pháp không buộc phải hành động theo khuyến cáo cũng như phúc trình của Ủy ban 6/1, nhưng những bằng chứng trong bản phúc trình vô cùng quý giá cho sự điều tra riêng của Bộ Tư pháp. Như một phần của cuộc điều tra này, Tổng Chưởng Lý Merrick Garland đã từng lên tiếng yêu cầu Ủy ban 6/1 cung cấp tài liệu đã đúc kết được. Bộ Tư pháp và những viện công tố có nhiều quyền điều tra hơn Quốc hội, bao gồm lệnh khám xét, đại bội thẩm đoàn, và cả trát đòi hầu tòa. FBI là cơ quan điều tra liên bang nằm trong Bộ Tư pháp.
Trong cuộc phỏng vấn truyền hình của MSNBC vào ngày 20/12/2022, Giáo sư Laurence Tribe của Harvard Law School đã trình bày một số quan điểm của ông liên quan đến khuyến cáo của Ủy ban Hạ Viện điều tra về vụ phản loạn 6/1/2021 mà ông cho là một báo cáo tuyệt vời.
Laurence Tribe là giáo sư về luật hiến pháp tại Harvard University trong gần năm thập niên. Ông từng là thầy dạy của Merrick Garland, đương kim Bộ trưởng Tư pháp, và Jamie Raskin, Dân Biểu phụ trách danh sách khuyến cáo truy tố hình sự trong Ủy ban 6/1. Giáo sư Tribe là người đồng sáng lập Hiệp Hội Hiến Pháp Hoa Kỳ (American Constitution Society).
Giáo sư Tribe hy vọng rằng cả hai ông Jamie Raskin, chủ tịch tiểu bang soạn thảo bản khuyến cáo và Merrick Garland, Bộ trưởng Tư pháp, sẽ nghiêm túc thi hành nguyên tắc rằng trong hệ thống tư pháp của Hoa Kỳ, bạn không chỉ truy lùng những thuộc hạ và để những kẻ chủ mưu và những kẻ giật dây được qua mặt. Về mặt thực tế, điều này có nghĩa tất cả các công cụ có sẵn tại Bộ Tư pháp (Department of Justice - DOJ) sẽ được sử dụng để truy tố cựu Tổng thống Donald Trump.
Giáo sư Tribe phân tích rằng một số người thấp hơn hiện đang bị xét xử và một số người khác đã bị kết án, nhưng hành vi phạm tội nghiêm trọng nhất sẽ dẫn đến việc tự động bị loại khỏi bất kỳ chức vụ nào trong tương lai, là tội phản loạn. Điều quan trọng là tội này đã được trình bày trong báo cáo của Ủy ban 6/1 và sẽ không bị quên đối với Merrick Garland hoặc công tố viên đặc biệt Jack Smith. Hạ viện cũng đã từng kết tội Donald Trump về cuộc nổi dậy trong lần luận tội thứ nhì vào ngày 13-23/01/2021.
Bây giờ trách nhiệm và quyền hành được chuyển giao cho DOJ. Việc Trump không còn là tổng thống có nghĩa là ông ấy không còn sự bảo vệ của văn phòng cố vấn pháp lý như khi ông ấy còn là tổng thống. Bây giờ không còn gì để buộc ông phải chịu trách nhiệm ngoài một loạt cáo trạng sẽ do DOJ đưa ra. Nếu nhìn vào núi bằng chứng được ủy ban tích lũy và sắp xếp cẩn thận cho đến nay, có vẻ như công tố viên đặc biệt sẽ không thể làm gì khác hơn là đưa ra một số bản cáo trạng về tội liên quan đến khuyến cáo của Ủy ban 6/1. Đó là chưa kể đến tất cả các tội có thể có, liên hệ đến các tài liệu tuyệt mật tại Mar-a-Lago.
Giáo sư Tribe dự đoán, chúng ta sẽ thấy khá sớm trong năm tới, có thể là vào tháng 3, một loạt cáo trạng dành cho cựu tổng thống. Ông nghĩ trách nhiệm (accountability) là điều cần thiết mà Dân biểu Liz Cheney (Cộng hòa, Wyoming) đã trình bày khi bắt đầu phiên điều trần sau cùng của Ủy ban 6/1. Nếu không có trách nhiệm, nền Cộng hòa sẽ gặp nguy hiểm nghiêm trọng.
Tôi đồng ý với nhận định của Giáo sư Laurence Tribe. Sau khi Ủy ban 6/1 công bố bốn tội hình sự của cựu Tổng thống Trump, vẫn với giọng điệu ương ngạnh cố hữu, nhưng cường độ đã mềm hẳn xuống, ông tuyên bố "Khi họ đuổi theo tôi, những người yêu tự do sẽ tập hợp xung quanh tôi. Nó củng cố tôi. Thứ không giết chết tôi làm tôi trở nên mạnh hơn".
Trump hiểu rằng ông ta đang ở vào tình trạng suy yếu, đang bị ngay chính các đồng chí bỏ rơi. Thượng nghị sĩ Mitch McConnell (Cộng hòa, Kentucky), lãnh tụ thiểu số Thượng Viện, nói "Cả nước biết ai chịu trách nhiệm vào ngày đó", (The entire nation knows who is responsible for that day). Quả thật McConnell đã cạn lời với cựu Tổng thống Donald Trump.
Dân biểu Liz Cheney (Cộng hòa, Wyoming), phó chủ tịch Ủy ban 6/1 cho biết "Mọi tổng thống trong lịch sử của chúng ta đều bảo vệ sự chuyển giao quyền lực có trật tự, ngoại trừ một người. Ngày 6 tháng 1 năm 2021 là ngày đầu tiên một tổng thống Mỹ từ chối nghĩa vụ Hiến Pháp của mình để chuyển giao quyền lực một cách hòa bình. Trong công việc của chúng tôi trong 18 tháng qua, nghĩa vụ đã được công nhận của Ủy ban là làm mọi thứ có thể để đảm bảo điều này sẽ không bao giờ xảy ra nữa".
Nguyễn Quốc Khải
Nguồn : VOA, 23/12/2022
Tham khảo :
(1) Claire Hansen, "DPJ’s Approach to Jan. 6 Committee : Leave the referral, take the evidence", USNews, December 20, 2022.
(2) Lawrence O’Donnell, "Tribe : we’ll see a series of indictments against Trump by spring", MSNBC, December 20, 2022.
(3) Sarah D. Wire, "Jan. 6 Committee’s criminal referral of a former president is a first in U.S. history", Los Angeles Times, December 19, 2022.