Tư pháp độc lập vẫn là giấc mơ rất dài của những người làm việc trong ngành luật.
Ban Nội chính Trung ương vừa tổ chức hội nghị tổng kết công tác năm 2022, triển khai nhiệm vụ công tác năm 2023.
Phát biểu kết luận hội nghị, Trưởng Ban Nội chính Trung ương Phan Đình Trạc cho biết trong năm Ban đã tham mưu chỉ đạo thực hiện tốt hơn cơ chế phối hợp phát hiện, xử lý tham nhũng, tiêu cực trong quá trình kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án của thường trực Ban Chỉ đạo.
Trong năm 2023, ông Phan Đình Trạc nói Ban cần lựa chọn lĩnh vực, địa bàn có nhiều dư luận về tham nhũng, tiêu cực để tham mưu Ban Chỉ đạo tiến hành kiểm tra chuyên đề chuyên sâu, không dàn trải, có trọng tâm, trọng điểm…
Bám sát tiến độ các vụ án, vụ việc, kịp thời giam mưu chỉ đạo tháo gỡ khó khăn, vướng mắc; đẩy nhanh tiến độ, xử lý dứt điểm các vụ án, vụ việc theo yêu cầu, kế hoạch của Ban Chỉ đạo.
Chủ động nghiên cứu, đề xuất đưa vụ án, vụ việc vào diện Ban Chỉ đạo theo dõi, chỉ đạo.
Như những gì mà ông Phan Đình Trạc đã phát biểu mang tính chỉ đạo tại hội nghị tổng kết năm của Ban Nội chính Trung ương, cho thấy một lần nữa ở Việt Nam tiếp tục đeo đuổi về "chỉ đạo án", tức tư pháp độc lập vẫn là giấc mơ rất dài của những người làm việc trong ngành luật.
Thử tìm hiểu về "tư pháp độc lập" từ chuyện bầu cử ở Mỹ, qua đó dễ hình dung hơn việc vì sao ở Việt Nam rất khó ‘bắt chước’ về việc quyền độc lập của tòa án.
Số là cuộc bầu cử tổng thống năm 2000 ở Mỹ cứ dằng dai mãi khiến ai cũng phải ngạc nhiên.
Các phiếu có tính cách quyết định đã được bỏ ở Florida, nhưng một thời gian dài sau ngày bầu cử người ta còn đặt ra câu hỏi là do trục trặc về máy móc không biết một số phiếu tại Florida đã được đếm chưa mà nếu chưa đếm thì phải xử trí ra sao.
Viện lập pháp Florida và cả một số thẩm phán của tiểu bang cũng tham gia vào cuộc tranh luận. Viên chức của bộ Nội vụ bang Florida (Florida’s secretary of state) và các đại biểu quốc hội Mỹ tranh luận rất gay gắt. Cả hai phe ủng hộ hai ứng viên George W. Bush và Al Gore đều biểu tình ở Florida và các nơi khác khắp nước Mỹ.
Trong khi cuộc tranh chấp đang diễn ra gay gắt thì nội vụ được đưa lên Tòa tối cao để xét xử. Rốt cuộc Tòa tuyên bố là Bush đã thắng Gore. Thế là xong. Gore đọc diễn văn mừng Bush. Các người biểu tình đi về nhà.
Các nhà chính trị của đảng đã mất quyền tổng thống lên truyền hình tuyên bố bây giờ là lúc phải đoàn kết để tiếp tục làm việc cho quốc gia. Hiển nhiên là không phải ai cũng hài lòng với quyết định của tòa, nhưng hầu như là ai cũng chấp nhận.
Tuy có dư luận cho rằng một số thẩm phán có thiên kiến chính trị, nhưng không ai nghi ngờ là quyết định của Tòa là một quyết định không độc lập và không bị ảnh hưởng bởi các nhân vật chính trị nào khác.
Tính cách độc lập của ngành tư pháp liên bang và việc xã hội đồng ý tôn trọng phán xét của ngành tư pháp là một điểm son cho hệ thống chính trị Hoa Kỳ.
Sẽ thật sự dân chủ nếu Việt Nam học tập về thiết chế độc lập như Tòa án Hoa Kỳ. Khi ấy, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng chắc chắn sẽ không phải bận tâm khi nhận được lời xin lỗi của các quan chức đảng viên dưới quyền, lúc họ đứng trước tòa để "nói lời sau cùng" trước khi nghị án.
Bởi tất cả các quyết định về những tranh chấp trong xã hội, giải thích hiến pháp, ấn định chính sách cho tới quyền con người trong các bản án tuyên phải tuân theo pháp luật, không phải chịu bất kỳ định hướng chỉ đạo nào từ các cấp như cách mà Trưởng Ban Nội chính Trung ương Phan Đình Trạc tuyên bố ở hội nghị tổng kết công tác năm 2022, triển khai nhiệm vụ công tác năm 2023 của Ban Nội chính Trung ương.
Hoài Nguyễn