Scandal khinh khí cầu – Giọt nước tràn ly
Tô Hiệu, RFA, 07/02/2023
Xem cách phản ứng của Mỹ đối với hành động "lỡ trớn" về ngoại giao của Trung Quốc, khỏi phải thắc mắc, tại sao tháng 7 năm ngoái, Ngoại trưởng Antony Blinken "cancel" (bỏ) chuyến thăm Việt Nam, dẫu ông đã đi qua "cửa ngõ" của Hà Nội. Với Trung Quốc, Mỹ còn sát ván đến như thế, thì một Việt Nam dẫu còn nặng duyên nợ, nhưng vẫn ỉ eo trong quan hệ… Mỹ có thể cho "đi tàu suốt" cũng là điều có thể hiểu được.
Kinh khí cầu của Trung Quốc được chụp hôm 1/2/2023 và công bố hôm 2/2/2023 trên bầu trời bang Montana, Mỹ. AFP
_______________
Sáng 5/2/2023, Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố "có quyền" đưa ra những biện pháp cần thiết để bảo vệ "quyền lợi chính đáng" của họ. Tuyên bố này đáp lại việc ngày 4/2, một máy bay chiến đấu quân đội Mỹ đã bắn hạ khinh khí cầu được cho là phương tiện do thám của Trung Quốc khi nó dạt ra tới ngoài khơi bờ biển của bang South Carolina. Sau khi khinh khí cầu bị bắn hạ, dưới một đoạn video ngắn trên trang web của Đài Truyền hình Nhà nước Trung Quốc, có thể đọc những dòng sau đây : "Kể từ bây giờ, chúng ta sẽ đáp trả họ điều tương tự bằng cách tấn công hoặc đánh chìm mọi chiến đấu cơ, tầu chiến của Mỹ thâm nhập vào vùng biển Trung Quốc". Hiện giờ, báo chí Bắc Kinh đưa tin chừng mực về vụ này. Có khả năng Trung Quốc lo ngại phản ứng của những kẻ theo chủ nghĩa dân tộc, cực kỳ nhạy cảm trước sự kiện có thể được coi là "mất thể diện", cũng như lo ngại về những gì mà Hải Quân Mỹ có thể phát hiện ra trong những mảnh vỡ của quả khinh khí cầu bí hiểm mà Mỹ vừa thu được (1).
Xưa nay, các quốc gia, nhất là các nước lớn do thám nhau là "chuyện thường ngày ở huyện", nhưng người ta không tiến hành công khai. Thực thi các vụ do thám một cách trắng trợn như cho "balloon" bay vào không phận nước khác, giữa ban ngày ban mặt, như Trung Quốc vừa tiến hành từ cuối tháng trước đến nay đối với Mỹ, thì đúng là chuyện hy hữu. Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã buộc phải đứng ra "sorry" (xin lỗi) cho thấy hành tung lộ rõ đến mức không thể chối cãi. Điều hơi lạ là báo chí "lề phải" của Việt Nam được phép đưa tin Trung Quốc do thám trên đất Mỹ khá sớm và rất ồn ào (Chủ yếu theo nguồn của phương Tây). Có thể mấy tờ báo này uống "thuốc liều" chăng (2) ? Không chỉ công bố các hoạt động bất hợp pháp của Trung Quốc trên không phận Mỹ, mà còn dám đưa tin hôm 2/2, Bộ Quốc phòng Canada thông báo đã phát hiện một "khinh khí cầu do thám tầm cao", và đang theo dõi "sự cố thứ hai có thể xảy ra". Cũng theo báo chí trong nước, sự cố khinh khí cầu gián điệp của Đảng cộng sản Trung Quốc không chỉ gây chấn động ở Mỹ mà còn khiến Canada bất bình. Hôm cuối tuần qua (3/2) phía Canada đã triệu Đại sứ Tùng Bồi Vũ (Cong Peiwu) của Trung Quốc về vụ việc (3).
Nhận định về vụ khinh khí cầu Trung Quốc bị bắn rơi khi xâm phạm không phận Mỹ, bài viết trên nbcnews.com cho rằng, những nỗ lực của Ngoại trưởng Antony Blinken nhằm làm chậm lại sự tuột dốc trong quan hệ giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đã bị thổi bay bởi quả khí cầu của Trung Quốc. Kỳ vọng vào chuyến đi vốn đã thấp. Không bên nào hy vọng có bước đột phá trong các vấn đề chủ chốt như Đài Loan, nhân quyền hay thương mại. Ian Johnson, thành viên cao cấp của Hộ Đồng Đối ngoại Mỹ nói với truyền thông trước khi chuyến đi bị đình hoãn : "Các nhà lãnh đạo Trung Quốc và Mỹ cần chứng tỏ rằng mối quan hệ đang được quản lý và nó không vượt khỏi tầm kiểm soát". Scandal khinh khí cầu là giọt nước tràn ly trong quan hệ Mỹ - Trung, cùng với những vấn đề khác như căng thẳng về Đài Loan, các cuộc chạm trán ở Biển Đông, các động thái pháp lý của Mỹ đối với các công ty công nghệ Trung Quốc, một Quốc hội Mỹ ngày càng diều hâu và các dự đoán cuộc tấn công của Trung Quốc vào Đài lơn sẽ diễn ra sớm hơn dự kiến (4).
Một câu hỏi mang tính thách đố nhưng chưa thấy báo chí "lề phải" ở Việt Nam tham gia. Vụ "khinh khí cầu" vừa qua là vô tình hay cố ý ? Mạng xã hội bình luận nghiêng về đánh giá, Trung Quốc cố ý khiêu khích Mỹ và gây khó cho ông Ngọai trưởng trong chuyến đi được cho là để nhằm mục đích "tái thiết lập nền tảng của mối quan hệ và đưa ra một số thủ tục và cơ chế để có thể vượt qua căng thẳng". Ngày 31/1/2023, tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), ông Jude Blanchette, Chủ tịch Freeman về Nghiên cứu Trung Quốc, đã nhấn mạnh rằng, không nên có "nhiều kỳ vọng" về bất kỳ "bước đột phá quan trọng" nào từ chuyến đi. Không phải vì ông Chủ tịch bi quan, mà chủ yếu ông đánh giá căn cứ vào các chuyển động tại khu vực Đông Á trước kế hoạch ban đầu của ông Blinken. Những nước cờ mới của Mỹ trong khu vực đương nhiên không thể lọt qua mắt Trung Quốc. Một tướng Không quân Hoa Kỳ bỗng dưng chủ động công bố các thời điểm được báo trước khi nào thì Trung Quốc sẽ "động thủ" đối với Đài Loan trong tương lai (5).
Khó có thể cho là vô tình khi Trung Quốc đẩy "balllon" vào đất Mỹ, Canada, thậm chí cả Trung Mỹ trước một cuộc đối thoại quan trọng năm năm nay mới lặp lại. Ngoại trưởng Mike Pompeo thăm Trung Quốc tháng 10/2018 và sau đấy Pompeo đã có các phát biểu gay gắt nhắm vào Đảng cộng sản Trung Quốc, cho rằng Đảng cộng sản Trung Quốc tập trung mọi nỗ lực vào việc thống trị thế giới và do đó cần phải bị thách thức (6). Sau vụ scandal khinh khí cầu, chắc phải mất một thời gian thì chuyến thăm Trung Quốc của Blinken mới có thể tái lập. Lâu hay mau sẽ còn tùy thuộc vào các diễn biến của vụ Mỹ bắn hạ "phương tiện bay" của Trung Quốc hôm 4/2. Nếu Trung Quốc sẽ hành động như đã đe dọa trong Tuyên bố của Bộ Ngoại giao, tức là sẽ hạ thủ các máy bay hay tàu chiến của Mỹ trên Biển Đông để trả đũa, thì chuyến đi của Blinken có thể bị "xóa sổ". Nhưng xét tới nhu cầu khách quan của việc đôi bên đang thực sự muốn xác lập trở lại nền tảng mối bang giao, khi quan hệ song phương hầu như đã chạm đáy, thì cả Trung Quốc lẫn Mỹ khó có thể đẩy căng thẳng lên cao hơn nữa.
Kỳ vọng chung đối với chuyến công du Bắc Kinh của Blinken, nếu vẫn diễn ra trong tương lai gần, là tạo cơ sở để Hoa Kỳ và Trung Quốc rồi sẽ giao lưu nhiều hơn trong năm 2023 nhằm cùng nhau xử lý những bất đồng, tránh gây xung đột trực tiếp. Ít nhất, ba trong nhiều vấn đề nằm trong nghị trình của chuyến thăm có kết nối với "nền ngoại giao cây tre" của Việt Nam. Thứ nhất, đó là quan điểm đối với cuộc chiến tranh xâm lược của Nga chống lại Ukraine. Việt Nam không thể duy trì mãi lập trường kỳ quặc: Trước Liên hợp quốc thì tuyên bố mình không chọn bên, chọn lẽ phải, chính nghĩa, nhưng khi bỏ phiếu, lại xếp hàng cùng Trung Quốc, Bắc Triều Tiên. Thứ hai, đó là thái độ đối với chính sách "một Trung Quốc" trong vấn đề Đài Loan. "Cho ăn kẹo", Chủ tịch Vương Đình Huệ cũng không dám hành động như bà Pelosi hay tân Chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy đã và sẽ đi thăm Đài Loan. Đài Bắc luôn sử dụng những nguồn lực kinh tế của hòn đảo để đổi lấy lợi ích chính trị từ Việt Nam. Còn Hà Nội thì luôn phải dè chừng trong quan hệ với Đài Loan để không chọc giận Trung Quốc. Thứ ba, phải tìm ra phương cách để đối phó với tình hình Biển Đông ngày càng phức tạp do chính sách "tằm ăn dâu" của Bắc Kinh (7).
Nhưng có lẽ Trung Quốc "nóng mặt" hơn cả là các thỏa thuận vừa đạt được giữa Manila và Washington về việc Philippines sẽ cho phép Hoa Kỳ tiếp cận thêm bốn địa điểm nữa theo Thỏa thuận Tăng cường Hợp tác Quốc phòng (EDCA) từ 2014, cho phép huấn luyện chung, bố trí thiết bị và xây dựng các cơ sở như đường băng, kho chứa nhiên liệu và nhà ở quân sự. Với việc công bố thỏa thuận này, hai bên đã nâng tổng số địa điểm EDCA lên chín cơ sở cả thảy. Chuyên gia Đông Nam Á Gregory Poling tại CSIS ở Washington cho biết các địa điểm sẽ nằm trong "khu vực chiến lược" và có khả năng bao gồm các cơ sở hải quân và có thể cả các cơ sở thủy quân lục chiến. Trong số năm đồng minh theo hiệp ước của Hoa Kỳ tại Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương (Úc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Philippines và Thái Lan) thì Philippines nằm gần Đài Loan nhất, vùng đất Luzon ở cực bắc của nước này chỉ cách đó 200 km. Các chuyên gia cho biết Luzon rất được quân đội Mỹ quan tâm vì là một địa điểm tiềm năng cho các hệ thống rốc-két, phi đạn và pháo có thể được sử dụng để chống lại một cuộc xâm lược đổ bộ vào Đài Loan. EDCA là ưu tiên của chính quyền Biden và là một phần trong nỗ lực chiến lược của Mỹ trong khu vực (8).
Theo dõi sự "quay xe" của Philippines đối với Trung Quốc, giới quan sát thấy nổi lên hai xu hướng ngược nhau về chính sách giữa Pilippines và Việt Nam, đặc biệt trong chính sách đối ngoại (9). Đối với Phlippines, chuyến thăm của Tổng thống Marcos Jr. đến Bắc Kinh (4/1/2023) được đánh giá là phép thử chính sách đối ngoại độc lập của ông Marcos Jr. theo đuổi từ khi lên nắm quyền. Chuyến thăm diễn ra hơn một tháng sau khi Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris thăm Philippines và có những "cam kết vững chắc" với Manila như là đồng minh quan trọng trong khu vực (10). Trong khi đó, sau các cuộc hội kiến với ông Tập ở Bắc Kinh (1/11/2022), Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng chỉ tập trung xử lý các vấn đề trên thượng tầng Ba Đình, để mặc cho quan hệ Việt – Mỹ gần như đóng băng. Nhân đây, nên nhìn nhận cách phản ứng của Mỹ đối với hành động "lỡ trớn" về ngoại giao của Trung Quốc. Khỏi phải thắc mắc, tại sao tháng 7 năm ngoái, Ngoại trưởng Antony Blinken "cancel" chuyến thăm Việt Nam, dẫu ông đã đi qua "cửa ngõ" của Hà Nội. Với Trung Quốc, Mỹ còn sát ván đến như thế, thì một Việt Nam dẫu còn nặng duyên nợ, nhưng vẫn ỉ eo trong quan hệ… Mỹ có thể cho "đi tàu suốt" cũng là điều có thể hiểu được.
Tô Hiệu
Nguồn : RFA, 07/02/2023
Tham khảo :
1. https://www.rfi.fr/vi/ch%C3%A2u-%C3%A1/20230205-v%E1%BB%A5-khinh-kh%C3%AD-c%E1%BA%A7u-trung-qu%E1%BB%91c-s%E1%BA%B5n-s%C3%A0ng-b%E1%BA%AFn-h%E1%BA%A1-t%E1%BA%A7u-chi%E1%BA%BFn-v%C3%A0-m%C3%A1y-bay-m%E1%BB%B9-trong-v%C3%B9ng-bi%E1%BB%83n-%C4%91%E1%BB%83-%C4%91%C3%A1p-tr%E1%BA%A3
2. https://vietnamnet.vn/my-trien-khai-f-22-theo-doi-vat-the-nghi-la-khi-cau-do-tham-cua-trung-quoc-2106258.html
3. https://trithucvn.org/the-gioi/canada-trieu-tap-dai-su-trung-quoc-vi-vu-khinh-khi-cau-gian-diep.html
4. https://www.nbcnews.com/news/world/blinken-beijing-trip-suspected-chinese-spy-balloon-us-rcna68959
5. https://www.csis.org/analysis/previewing-secretary-blinkens-china-visit
6. https://www.bbc.com/vietnamese/world-50244899
7. https://www.bbc.com/vietnamese/forum-64437561
8. https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c04pe34p0v5o
9. https://thanhnien.vn/philippines-dang-quay-xe-trong-quan-he-doi-ngoai-1851508478.htm
10. https://www.vietnamplus.vn/pho-tong-thong-my-tham-philippines-cai-dat-lai-quan-he-dong-minh/831897.vnp
***************************
Vụ khinh khí cầu gián điệp khuấy động quan hệ Mỹ-Trung
Trọng Nghĩa, RFI, 07/02/2023
Đang manh nha dấu hiệu bình ổn trở lại, đặc biệt từ sau cuộc tiếp xúc mặt đối mặt Joe Biden-Tập Cận Bình bên lề Thượng Đỉnh G20 ở Bali (Indonesia) ngày 14/11/2022, vụ khinh khí cầu Trung Quốc xâm nhập lãnh thổ Mỹ trước khi bị Không Quân Hoa Kỳ bắn rơi ngày 04/02/2023 đã khiến cho quan hệ giữa hai nước căng thẳng hẳn lên. Như thông lệ, Bắc Kinh đã lớn tiếng tự cho mình là nạn nhân và đổ lỗi cho Washington là bên gây căng thẳng.
Một quả bóng bay in cờ Trung Quốc trên bản đồ Hoa Kỳ. Reuters - Dado Ruvic
Phải nói là trong vụ khinh khí cầu Trung Quốc bị phát hiện xâm nhập lãnh thổ Hoa Kỳ, thậm chí còn bay trên các kho vũ khí hạt nhân của Mỹ, phản ứng của Washington rất dứt khoát. Ngay từ hôm 03/02, vài tiếng đồng hồ sau khi được báo cáo về vụ việc, ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã lập tức tuyên bố hủy bỏ chuyến công du Trung Quốc dự trù trong hai ngày 5-6/02, một chuyến thăm đầu tiên của một ngoại trưởng Mỹ sau 6 năm gián đoạn.
Đây là một động thái hiếm hoi, cho thấy là vấn đề đã trở nên nghiêm trọng. Thế nhưng một hôm sau đó, Washington còn dứt khoát hơn nữa, bắn hạ chiếc khinh khí cầu Trung Quốc khi thiết bị này ra đến Đại Tây Dương. Đối với chính quyền Mỹ, đó đích thực là một công cụ được Bắc Kinh sử dụng để tim cách "do thám các cơ sở chiến lược" của Hoa Kỳ, theo ghi nhận của bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin. Trong một thông cáo, lãnh đạo Lầu Năm Góc đã vạch rõ hành trình của chiếc khinh khí cầu gián điệp, bị phát giác từ ngày 28/01 gần quần đảo Aleutian, ngoài khơi bang Alaska của Mỹ, sau đó bay ngang qua Alaska, Canada, rồi rẽ xuống bang Idaho của Mỹ, bay về phía đông qua bang Montana, nơi có các kho đầu đạn hạt nhân, rồi đổ xuông phía đông nam, qua bang South Carolina để ra biển.
Việc bắn hạ chiếc khinh khí cầu gián điệp xâm nhập không phận của mình, đối với chính quyền Mỹ là một hành động hoàn toàn chính đáng, cũng như quyết định "dời" chuyến thăm Trung Quốc của ngoại trưởng Hoa Kỳ.
Thế nhưng, đối với Bắc Kinh, Washington đã có những phản ứng quá đáng. Giải thích về sự hiện diện của chiếc khinh khí cầu trên không phận Mỹ, Trung Quốc khẳng định đó chỉ là một phương tiện "dân sự", được sử dụng cho mục đích nghiên cứu, chủ yếu là khí tượng, và đã vô tình "bay lạc" vào không phận Mỹ do sự cố kỹ thuật và điều kiện thời tiết. Trung Quốc lớn tiếng khẳng định rằng họ "chưa bao giờ xâm phạm lãnh thổ và không phận của một quốc gia có chủ quyền", và việc Washington làm lớn chuyện chỉ là một cái cớ để "nói xấu" Bắc Kinh.
Sau khi chiếc khinh khí cầu bị Không Quân Mỹ bắn hạ, Bắc Kinh đã ra những tuyên bố giận dữ, cho rằng Washington đã phản ứng thái quá, và "hành động của Mỹ đã ảnh hưởng nghiêm trọng và gây tổn hại đến nỗ lực và tiến bộ của cả hai bên nhằm ổn định quan hệ Trung-Mỹ kể từ cuộc gặp ở Bali", như phát biểu hôm 06/02 của một thứ trưởng ngoại giao Trung Quốc.
Theo nhật báo Pháp Le Monde, Trung Quốc đã cố đóng vai nạn nhân bị Hoa Kỳ bức hiếp khi kêu gọi phía Mỹ "đừng thực hiện thêm bất kỳ biện pháp nào gây tổn hại đến lợi ích của Trung Quốc và không leo thang hoặc mở rộng căng thẳng". Thậm chí Bắc Kinh còn đe dọa là sẵn sàng có "các biện pháp cần thiết để đối phó với các tình huống tương tự".
Washington đã không trực tiếp trả lời các cáo buộc từ phía Trung Quốc. Trong khi bảo vệ lập trường vững chắc của mình, Hoa Kỳ đã nhắc lại mong muốn duy trì "các tuyến liên lạc mở" với đối thủ chiến lược lớn. Theo phát ngôn viên bộ ngoại giao Ned Price, Mỹ đã có liên lạc với chính quyền Trung Quốc kể từ khi khinh khí cầu bị bắn rơi, nhưng xác định rằng không có "cuộc thảo luận" nào về việc lên lại kế hoạch cho chuyến thăm Trung Quốc của ngoại trưởng Blinken.
Trọng Nghĩa
*************************
Khinh khí cầu Trung Quốc bị bắn hạ : Mỹ sẽ không trả lại các mảnh vỡ
Trọng Nghĩa, RFI, 07/02/2023
Hoa Kỳ đã thu hồi những mảnh vỡ đầu tiên của chiếc khinh khí cầu Trung Quốc bị bắn rơi cuối tuần trước ngoài khơi bờ biển miền đông nam nước Mỹ. Một phát ngôn viên Nhà Trắng đã cho biết như trên hôm 06/02/2023, đồng thời khẳng định sẽ không trả lại những mảnh này cho Trung Quốc.
Ông John Kirby, phát ngôn viên Hội Đồng An Ninh Quốc Gia, trả lời họp báo tại Nhà Trắng, Washington, Hoa Kỳ, ngày 25/01/2023. Reuters – Evelyn Hokstein
Theo hãng tin Pháp AFP, trong một cuộc tiếp xúc với báo chí, phát ngôn viên Hội Đồng An Ninh Quốc Gia Mỹ John Kirby xác nhận các đội tìm kiếm được triển khai ngoài khơi bờ biển bang South Carolina, đã "thu hồi được một số mảnh vỡ nổi trên mặt nước" của chiếc khinh khí cầu Trung Quốc bị bắn hạ. Tuy nhiên, do thời tiết xấu, chưa thể lặn tìm để trục vớt thiết bị mà Washington coi là khinh khí cầu "do thám" này. Ông John Kirby cũng nói rõ là Hoa Kỳ "không có ý định trả lại" cho Trung Quốc các mảnh vỡ thu hồi được.
Còn trong một cuộc họp báo riêng, tướng Glen VanHerck, người đứng đầu Bộ Tư Lệnh Phòng Thủ Không Gian Bắc Mỹ (Norad), cho biết là một tàu hải quân Mỹ đang khoanh vùng địa điểm mà các mảnh vỡ rơi xuống. Theo quan chức này, chiếc khinh khí cầu Trung Quốc cao khoảng 60 mét và mang theo một loại giỏ nặng hơn một tấn. Các mảnh vỡ sẽ được nghiên cứu cẩn thận.
Vào lúc tổng thống Mỹ Joe Biden đang bị phe đối lập thuộc đảng Cộng Hòa chỉ trích vì đã quá chần chờ trước khi cho bắn hạ thiết bị bay của Trung Quốc, phát ngôn viên John Kirby đã đảm bảo rằng khoảng thời gian "chậm trễ" đó đã mang lại một "cơ hội to lớn để nghiên cứu và hiểu rõ hơn "công cụ do thám" của Trung Quốc trong khi chờ đợi các mảnh vỡ cung cấp thêm thông tin.
Ông Kirby cũng khẳng định Hoa Kỳ đã "áp dụng những biện pháp để hạn chế khả năng thu thập (dữ liệu) của chiếc khinh khí cầu (Trung Quốc) khi bay qua các cơ sở quân sự nhạy cảm".
Trung Quốc và Ukraine trong Diễn văn về tình trạng Liên bang
Cùng với hồ sơ Ukraine, vụ khinh khí cầu gián điệp Trung Quốc bị bắn hạ nói riêng và quan hệ Washington-Bắc Kinh nói chung được cho là sẽ bao trùm phần nói về đối ngoại trong bài "Diễn văn về tình trạng Liên bang" mà tổng thống Mỹ Joe Biden sẽ đọc hôm nay trước Quốc hội Lưỡng Viện Hoa Kỳ.
Theo AFP, về Ukraine, dĩ nhiên là ông Biden sẽ nêu bật vai trò đầu tàu của Mỹ trong cuộc phản công của phương Tây chống lại cuộc xâm lược Ukraine mà Nga khởi động.
Còn đối với Bắc Kinh, tổng thống Biden sẽ phải nêu bật thái độ kiên quyết của Hoa Kỳ trong cuộc canh tranh chiến lược với Trung Quốc.
Bị chỉ trích là thiếu quyết đoán trong vụ khinh khí cầu Trung Quốc, ông Joe Biden đã nhiều lần nhắc lại ông đã đưa ra quyết định bắn hạ ngày Thứ tư 01/02 nhưng quân đội Mỹ đã khuyên ông nên đợi đến Thứ bảy 04/02, lúc khinh khí cầu bay đến Đại Tây Dương, nhưng còn trong lãnh hải của Mỹ, để tránh gây hại cho người dân ở dưới đất.
Trọng Nghĩa
***********************
Vụ khinh khí cầu : Trung Quốc lên án Mỹ làm "tổn hại nghiêm trọng" quan hệ song phương
Minh Anh, RFI,06/02/2023
Vào lúc hải quân Hoa Kỳ vẫn đang ra sức tìm kiếm và thu nhặt các mảnh vỡ của khinh khí cầu Trung Quốc, bị chiến đấu cơ Mỹ bắn hạ ngoài khơi bờ biển Nam Carolina, chính quyền Bắc Kinh hôm 06/02/2023, vẫn có phản ứng mạnh mẽ, khi cho rằng quyết định bắn hạ của Washington đã làm "ảnh hưởng và tổn hại nghiêm trọng" mối quan hệ giữa hai nước.
Báo chí Trung Quốc chạy hàng tựa lớn về việc phản đối vụ Mỹ bắn hạ khinh khí cầu, tại một quầy báo, Bắc Kinh, Trung Quốc, ngày 06/02/2023 AP - Andy Wong
Trong một thông cáo, thứ trưởng ngoại giao Trung Quốc Tạ Phong (Xie Feng), tuyên bố rằng hành động của Mỹ đã "gây ảnh hưởng và tác hại nghiêm trọng đến các nỗ lực và tiến bộ của hai nước để bình ổn quan hệ Trung – Mỹ kể từ cuộc gặp thượng đỉnh ở Bali" giữa hai nguyên thủ Mỹ Joe Biden và Trung Quốc Tập Cận Bình.
Bắc Kinh tái khẳng định đây là khinh khí cầu dân sự, đồng thời cáo buộc Washington đã có cách hành xử "quá mức" khi sử dụng vũ lực. Chính quyền Bắc Kinh "theo dõi sát tiến triển tình hình" và "bảo lưu quyền đưa ra các biện pháp đáp trả cần thiết".
Từ Bắc Kinh, thông tín viên đài RFI Stephane Lagarde, cho biết thêm phản ứng của người dân và truyền thông nhà nước về vụ việc này :
"Đây là phản ứng chính thức lần thứ năm của Trung Quốc từ hôm thứ Sáu 03/02. Có thể nói rằng sự cố khinh khí cầu này còn lâu mới làm cho phía Trung Quốc nguôi giận. Vụ việc lúc đầu rất ít được đưa tin trên các phương tiện truyền thông nhà nước, nhưng giờ đây xuất hiện trên mọi trang mạng thông tin, với nhiều bình luận trên mạng.
Trên trang mạng xã hội Vi Bác (Weibo), quả khinh khí cầu trắng bí ẩn bị phát hiện trên bầu trời nước Mỹ trước khi bị bắn hạ, được gọi là quả bóng bay phiêu bạt, hàm ý đến bộ phim khoa học viễn tưởng Trái đất phiêu bạt, thu hút đông đảo khán giả trong suốt mùa nghỉ Tết Nguyên đán.
Nhiều người khác còn ví sự việc với lễ hội lồng đèn hôm qua, Chủn, những chiếc lồng đèn bay lơ lửng trên không mừng hết ngày nghỉ lễ, đánh dấu cho sự khởi đầu năm Con Thỏ. Sự mỉa mai châm biếm còn đi xa hơn khi nhắm đến cách thức xử lý, "một sự khua chiêng gõ trống", "thật nực cười, khi dùng tên lửa chỉ để bắn chết một con muỗi", một cư dân mạng viết.
Phải chăng Hoa Kỳ quá sợ hãi Trung Quốc ? Chỉ vì một quả bóng bay bị lạc mà gây ra đến ngần ấy vấn đề ư ? Sự mỉa mai nhưng bàn phím của những người theo chủ nghĩa dân tộc cũng thức tỉnh sáng nay, khi lấy lại lời lẽ từ thông cáo báo chí chính thức cho rằng đây là một sự tấn công nhắm vào một vật thể bay dân sự, và đòi phải có một sự đáp trả cứng rắn từ phía chính quyền Bắc Kinh".
AFP cho biết, bộ ngoại giao Trung Quốc hôm nay cũng khẳng định khinh khí cầu thứ hai được phát hiện trên không phận Colombia hôm thứ Bảy 04/02 là của Trung Quốc.
Minh Anh
***************************
Mỹ bắn hạ khinh khí cầu Trung Quốc bay vào không phận Hoa Kỳ
Thanh Hà, RFI, 05/02/2023
Vào lúc 2 giờ 39 phút giờ địa phương chiều ngày Thứ bảy 04/02/20233, không quân Hoa Kỳ dùng tên lửa bắn hạ khinh khí cầu Trung Quốc và đưa về phòng thí nghiệm của FBI để điều tra.
Hình ảnh quả kinh khí cầu của Trung Quốc bị chiến đấu cơ Mỹ phá hủy trên bầu trời Đại Tây Dương thuộc bang South Carolina, ngày 04/02/2023. AP - Chad Fish
Hãng tin Mỹ AP trích dẫn một quan chức trong bộ quốc phòng cho biết khinh khí cầu của Trung Quốc bị cho là nhằm mục đích dọ thám Hoa Kỳ đã bị bắn hạ bằng tên lửa không đối không, được phóng đi từ chiến đấu cơ F-22. Hãng tin Anh Reuters ghi nhận : Quả cầu bị bắn rơi ở độ cao "18 km và được xác định tại vị trí cách bờ 11 cây số". Hải Quân Mỹ đã được huy động để nhanh chóng vớt xác khinh khí cầu.
Tổng thống Joe Biden khen ngợi các phi công đã "hoàn thành nhiệm vụ". Thông cáo của Lầu Năm Góc đánh giá quân đội đã phải can thiệp do "chủ quyền của Hoa Kỳ bị xâm phạm và đó là điều không thể chấp nhận được".
Qua màn ảnh vô tuyến, mọi người trông thấy khinh khí cầu bị nổ, quả bóng xì và rơi theo chiều thẳng đứng xuống biển, ngoài khơi bãi biển Myrtle Beach, bang Nam Carolina ở bờ đông Hoa Kỳ.
Thông tín viên RFI từ New York, Carrie Nooten cho biết thêm thông tin về hành động đã được Nhà Trắng và bộ quốc phòng phối hợp chặt chẽ :
Bước ra khỏi máy bay Air Force One, trên đường trở về Camp David, tổng thống Joe Biden cảm ơn các phi công chiến đấu cơ F-22 đã bắn hạ khinh khí cầu. Ông cho biết là chiến dịch đã được quyết định ngay sau khi phát hiện vật thể bay này trên không phận Hoa Kỳ, hôm Thứ Tư vừa qua.
Joe Biden nói : "Thứ Tư, khi được thông báo về quả bóng này, tôi đã ra lệnh cho Lầu Năm Góc bắn hạ sớm chừng nào, tốt chừng nấy. Bộ quốc phòng quyết định hành động nhưng tránh để gây thiệt hại cho những người ở dưới mặt đất. Theo thẩm định của Bộ, thời điểm thuận lợi nhất là khi quả khinh khí cầu này bay ra ngoài khơi, vẫn thuộc lãnh hải của Hoa Kỳ, trong phạm vi 12 hải lý".
Bộ trưởng quốc phòng, Lloyd Austin xác nhận là đã cân nhắc và kên kế hoạch ngay từ hôm thứ Tư vừa qua và sẽ thực hiện một khi mà các mảnh vỡ rơi xuống mặt đất không đe dọa sinh mạng của bất kỳ một công dân Mỹ nào.
Đây là cách để chận đường và qua đó là để đáp trả các tiếng nói đối lập bên đảng Cộng Hòa. Phe này không còn kiên nhẫn và đã kêu gọi chính quyền tiêu hủy quả khinh khí cầu ngay từ khi mới phát hiện. Tổng thống Biden hứa là sẽ nhanh chóng trở lại với hồ sơ này để thông báo về những thông tin quả bóng của Trung Quốc đã thu thập được. Nhưng Nhà Trắng tránh đề cập đến những hệ quả từ vụ này đối với quan hệ Mỹ -Trung.
Thanh Hà
***************************
Trung Quốc chỉ trích Hoa Kỳ 'phản ứng thái quá' trong vụ bắn hạ khí cầu
Reuters, VOA, 05/02/2023
Bộ Quốc phòng Trung Quốc hôm Chủ nhật đã phản đối "cuộc tấn công" của Hoa Kỳ vào một khí cu không người lái của Trung Quốc ở Hoa Kỳ, nói rằng đó là một "phản ứng thái quá rõ ràng".
Khí cầu nghi là do thám của Trung Quốc bị bắn rơi ngoài khơi bờ biển Surfside Beach, South Carolina, Mỹ, ngày 4/2/2023.
Ông Tan Kefei, phát ngôn viên của Bộ, nói trong một tuyên bố rằng Trung có quyền sử dụng các biện pháp cần thiết để đối phó với các tình huống tương tự, nhưng không cho biết chi tiết.
Một máy bay chiến đấu của quân đội Hoa Kỳ đã bắn hạ một khí cầu bị tình nghi là do thám của Trung Quốc ngoài khơi bờ biển South Carolina hôm thứ Bảy, một tuần sau khi nó lần đầu tiên bay vào không phận Hoa Kỳ và gây ra một câu chuyện gián điệp kịch tính - và công khai - làm xấu đi quan hệ Trung -Mỹ.
Cùng ngày, Bộ Ngoại giao Trung Quốc lên án mạnh mẽ cuộc tấn công quân sự nhằm vào khí cầu mà họ nói là được sử dụng cho các mục đích khí tượng và khoa học, đồng thời nói rằng việc nó bay lạc vào không phận Hoa Kỳ là "hoàn toàn vô tình". Tuyên bố này đã bị các quan chức Hoa Kỳ bác bỏ thẳng thừng.
"Trung Quốc đã yêu cầu rõ rằng Hoa Kỳ giải quyết phù hợp vấn đề này một cách bình tĩnh, chuyên nghiệp và kiềm chế", Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết trong một tuyên bố.
"Mỹ đã nhất quyết sử dụng vũ lực, rõ ràng là phản ứng thái quá".
Một quan chức chính quyền cấp cao cho biết rằng sau khi bắn hạ khí cầu, chính phủ Mỹ đã trao đổi trực tiếp với Trung Quốc về hành động này. Bộ Ngoại giao cũng đã thông báo cho các đồng minh và đối tác trên khắp thế giới, quan chức này cho biết.
Hiện vẫn còn các câu hỏi về việc Trung Quốc có thể đã thu thập được bao nhiêu thông tin khi khí cầu bay khắp nước Mỹ.
(Reuters)
***************************
Những bí mật của khinh khí cầu Trung Quốc dọ thám Mỹ
Thanh Hà, RFI, 05/02/2023
Vì một "quả bóng trắng" trên không phận Hoa Kỳ, ngoại trưởng Antony Blinken ngày 03/02/2023 đã quyết định đình hoãn vô thời hạn chuyến công du Trung Quốc. Vụ việc đang làm dấy lên rất nhiều câu hỏi cả về mặt kỹ thuật lẫn mục tiêu của khinh khí cầu "dọ thám" này.
Khinh khí cầu phát hiện trên bầu trời bang Montana, Mỹ. Ảnh ngày 03/02/2023. AP - Larry Mayer
Tại sao Bắc Kinh lại sử dụng khinh khí cầu dọ thám Mỹ ? Tại sao Nhà Trắng cho tới tối qua mới "bắn hạ"quả bóng màu trắng đó ? Làm thế nào mà "bóng thám không" Trung Quốc bay sang tận tới Hoa Kỳ ? AFP mời một chuyên gia trong lĩnh vực dùng khinh khí cầu để theo dõi các hoạt động trên mặt đất, William Kim, thuộc trung tâm chuyên về an ninh The Marathon Initiative, trụ sở tại Washington, trả lời các câu hỏi trên.
Trước hết theo ông Kim, khinh khí cầu của Trung Quốc được phát hiện trên bầu trời bang Montana gần các cơ sở quân sự của Mỹ được "điều khiển từ xa". Trong ruột quả bóng trắng người ta trông thấy rất nhiều trang thiết bị điện tử, kể cả pin mặt trời. Chuyên gia Mỹ này không loại trừ khả năng Trung Quốc sử dụng những công nghệ điều khiển từ xa còn quá mới mẻ đối với quân đội Mỹ. Đương nhiên là công nghệ đó đòi hỏi "bộ não" trong quả kinh khí cầu phải được kết nối liên lạc với một căn cứ trên mặt đất.
Về câu hỏi khinh khí cầu có hiệu quả hơn vệ tinh quan sát hay không, ông William Kim trả lời : Các vệ tinh càng lúc càng dễ bị tấn công có thể là Trái đất hay trong không gian. Trong khi đó khinh khí cầu có nhiều lợi thế. Một là không dễ bị radar phát hiện. Quả bóng càng nhỏ thì càng dễ thoát khỏi "tai mắt của radar" mà đối phương sử dụng. Lợi thế thứ nhì là một quả bóng như vậy có thể "đứng im tại chỗ" trong một thời gian khá lâu, để "quan sát những mục tiêu, những đối tượng cần nắm". Trong khi các vệ tinh dọ thám phải bay theo các quỹ đạo".
Về khả năng khinh khí cầu Trung Quốc "vô tình lạc lối" vào không phận Mỹ, chuyên gia trung tâm The Marathon Initiative giải thích : "Rất có thể" là ban đầu quả bóng trắng đó được lệnh thu thập thông tin bên "ngoài lãnh thổ Hoa Kỳ" hay để "hoạt động ở một độ cao cao hơn nữa", nhưng rồi vật thể bay này gặp sự cố kỹ thuật, để bị phát hiện. Ông Kim nói thêm, khinh khí cầu của Trung Quốc đã bị phát hiện ở độ cao 14.000 mét, thay vì từ 20.000 đến 30.000 mét như bình thường".
Tại sao Mỹ lúc đầu không dám bắn hạ khinh khí cầu trên bầu trời Montana ? William Kim trả lời : Khinh khí cầu hoạt động nhờ chất helium. Người ta không thể bắn vào quả bóng đó khiến nó cháy hay phát nổ. Dù có bị chọc thủng, bóng cũng mất nhiều thời gian mới xì hơi. Năm 1998, Không Quân Canada đã bắn khoảng 1.000 viên đạn cỡ 20 ly vào một quả bóng tương tự và phải đợi đến 6 ngày sau, quả bóng đó mới xì hơi. Chuyên gia Mỹ này không chắc là ngay cả trong trường hợp dùng tên lửa địa đối không bắn vào mục tiêu, khinh khí cầu này đã rớt ngay lập tức. Ngoài ra, các bộ phận được lắp ráp trong ruột quả bóng có chức năng "săn lùng" những vật thể lạ bay chung quanh.
Thanh Hà
