Theo tập tục truyền thống, tháng giêng có nhiều lễ hội cầu cúng trong đó cúng dâng sao giải hạn là phổ biến nhất. Xã hội càng phát triển, dịch vụ cúng dâng sao giải hạn mang tính thương mại càng tràn lan. Nhiều chùa đã tích cực làm "phật sự" này hấp dẫn phật tử đến gây ùn tắc giao thông. Một số chức sắc giáo hội Phật giáo mạnh mẽ khẳng định, đây không phải là truyền thống phật giáo, văn bản của giáo hội trung ương chỉ chung chung là tránh các nghi lễ mê tín dị đoan, nội dung không đúng truyền thống Phật giáo, nhưng chính các ngôi chùa do chức sắc cao cấp của Trung ương Giáo hội quốc doanh lại đi đầu và nổi tiếng "linh thiêng" dâng sao giải hạn. Dâng sao giải hạn, oan gia trái chủ là mê tín hay chánh tín ?
Ngày rằm tháng Giêng làm lễ cúng giải hạn sẽ hóa giải được mọi vận đen trong một năm, để mỗi gia đình sẽ được bình an, may mắn và phát tài.
Cũng giống như Trung ương đảng, cận tết mỗi năm đều có văn bản cấm cán bộ đảng viên cho nhận quà biếu, hàng năm trung ương phật giáo quốc doanh cũng có văn bản kêu gọi nhắc nhở các tăng ni, chùa về lễ nghi cúng kiến. Ngày 10/1/2023, Hòa thượng Thích Thiện Nhơn, Chủ tịch Hội đồng Trị sự kiêm Trưởng ban Tăng sự Trung ương ấn ký Công văn số 40/HĐTS-VP1, gởi đến Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam các tỉnh, thành phố ; Tăng Ni các chùa, cơ sở tự viện. Công Văn lưu ý rằng "Khi tổ chức, thực hành các nghi lễ cầu an, phải đảm bảo trang nghiêm, tiết kiệm, tránh mê tín dị đoan, không đốt vàng mã, tránh những nội dung không phù hợp với truyền thống của Phật giáo. Đồng thời, trong công tác tổ chức phải lưu ý tránh các yếu tố mang hình thức dịch vụ tâm linh không đúng với thuần phong mỹ tục và văn hóa truyền thống dân tộc" (1).
Nội dung công văn giống như nghị quyết của bác cả Trọng kêu gọi tiết kiệm chống lãng phí cả về tính đúng đắn lẫn tính chung chung mở cửa cho cấp dưới tùy nghi thực hiện. Điển hình là lệ cúng dâng sao giải hạn đình đám đang thu hút, vét túi tiền hàng triệu người là mê tín hay chánh tín, có phù hợp truyền thống phật giáo hay không ? Báo Tuổi Trẻ cũng như nhiều tờ báo khác đã phản ánh như sau :
"Mấy năm trước việc thu tiền lễ cầu an ở nhiều ngôi chùa khiến dư luận bức xúc bởi tính thương mại của nghi lễ nơi cửa chùa, đồng thời cách gọi tên lễ dâng sao giải hạn mà nhiều chùa sử dụng cũng khiến nhiều người nghi hoặc về tính chính pháp của những nghi lễ này. Nhiều nhà nghiên cứu và chính các đại diện của Giáo hội phải lên tiếng khẳng định Phật giáo không có dâng sao giải hạn" (2).
Về quan điểm cá nhân, Thượng tọa Thích Nhật Từ, Phó Viện trưởng thường trực Học viện Phật giáo Việt Nam tại Thành phố Hồ Chí Minh kiêm trụ trì chùa Giác Ngộ (Thành phố Hồ Chí Minh) cho biết, Phật giáo không tán đồng nhận thức dâng sao giải hạn. Nguồn gốc phương pháp này là từ Nho giáo của Trung Quốc mà bị ngộ nhận là của Phật giáo.
Phật giáo cho rằng không có hạn vận, tốt xấu hên xui may rủi như các loại bói toán đưa ra. Theo quan niệm nhà Phật, trong tất cả các nguyên nhân của khổ đau, bế tắc phần lớn của hiện tại có liên hệ quá khứ, quan trọng là tìm giải pháp tốt nhất để vượt qua. Còn việc tin vào sao hạn làm cho người ta bị lệ thuộc tâm lý, sợ hãi lo âu sầu muộn, thậm chí có thể bị lừa đảo tiền mất tật mang (3).
Thế nhưng bản thân Thích Nhật Từ cũng dính dáng vào nhưng vụ cầu cúng quái đản mà chắc chắn là không đúng theo truyền thống Phật giáo như tổ chức tăng chúng và phật tử chùa giác ngộ cúng cầu nguyện cho Bộ Y Tế cấp phép cho vacxin chống covid Nanocovax. May mắn là lời cầu này chưa đáp ứng nếu không thì hậu quả về nhân mạng và pháp lý của người Việt còn lớn gấp ngàn lần Test kit Việt Á.
Không chỉ cầu cúng trong chùa, Nhật Từ còn làm truyền thông quảng bá qua mạng xã hội. Trong bài viết trên Facebook cá nhân, Thượng tọa Thích Nhật Từ nhân danh "tiếng nói của hàng triệu người Việt Nam" để "nguyện cầu mười phương Phật gia hộ cho những nỗ lực của tập đoàn Nanogen sớm được thành tựu mỹ mãn" (4).
Như vậy, có thể Thượng tọa Nhật Từ có nhiều nguồn thu rủng rẻng khác, không cần ăn quẩn cối xay mấy món tiền vặt cúng dâng sao giải hạn nên chọc gậy bánh xe. Thử tìm hiểu thêm những nguồn cứ liệu khác thể hiện giáo lý phật giáo về dâng sao giải hạn ra sao.
Trên trang web của Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Thượng tọa Thích Đạt Ma Phổ Giác đã giải thích khá rỏ là tất cả mọi người học Phật ai cũng hiểu giáo lý nhà Phật đều dựa trên nền tảng của nhân quả, nói cho đủ là nhân duyên quả.
Nhân là nguyên nhân, là hạt giống, quả là kết quả do gieo nhân mà được và nhờ duyên thời tiết, chăm sóc, kỹ thuật... cho nên một đời sống của một cá nhân hay cộng đồng đều do nhân quả mà ra. Chính vì vậy, khi một người gieo nhân dù tốt hay xấu thì nhất định người đó phải nhận lấy kết quả tốt hoặc xấu mà mình đã gieo, chỉ sớm hay muộn mà thôi. Nếu muốn hóa giải nghiệp xấu ác, thì chúng ta phải nỗ lực tu tập, trì chay, giữ giới, làm nhiều việc thiện ích.
Tập tục cúng sao giải hạn là đi ngược lại lời Phật dạy trong các kinh điển, …Chính đức Phật cũng từng khẳng định : "Ta không có khả năng ban phước hay giáng họa cho bất kỳ ai, ta chỉ là người thầy dẫn đường, còn làm được việc tốt hay xấu là do tất cả mọi người".
Kiến giải này cho thấy rõ việc nhà chùa tổ chức cúng dâng sao giải hạn chỉ nhằm thu tiền và nuôi dưỡng sự mê tín, tham sân của phật tử (5).
Đối nghịch với quan điểm Nhật Từ, Thích Đạt Ma Phổ Giác, một chức sắc khác cấp hàm cao hơn mấy bậc là Thượng tọa Thích Thanh Quyết, Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam, trụ trì chùa Phúc Khánh ở tại thủ đô ngàn năm văn vật lại là ông trùm của những ông trùm trong lĩnh vực tổ chức cúng dâng sao giải hạn trong nhiều thập niên. Chùa Phúc Khánh được tiếng là giải hạn rất thiêng nên thu hút tín đồ đến cúng dâng sao đông đảo đến mức tràn ra ngoài đường gây mất trật tự giao thông.
Năm 2019, Chùa Phúc Khánh nổi tiếng trên báo chí về thành tích ra giá biểu công khai trong từng sới cúng "Sau khi dâng sao giải hạn với giá 150 nghìn đồng/lượt, nếu ai muốn "cầu an" cho gia đình thì lại phải chi thêm 150 nghìn đồng nữa. Chùa Phúc Khánh có biểu giá rất rõ ràng cho việc này" (5b).
Tiếp nhận góp ý của báo chí và sau thông tin về văn bản chấn chỉnh hoạt động cầu an đầu xuân của Giáo hội Phật giáo Việt Nam nhằm dẹp bỏ mê tín dị đoan, "bảo vệ chính pháp"năm 2020, chùa Phúc Khánh có hứa hẹn sẽ cải tổ là "hình ảnh quen thuộc với người dân thủ đô và cả nước những năm qua là cảnh hàng ngàn người tràn xuống đường đoạn trước cổng chùa Phúc Khánh ở ngã tư Sở để đứng ngồi ngổn ngang dự lễ cầu an có thể sẽ biến mất trong ‘mùa’ cầu an sắp tới. Nhà chùa cũng "hứa" không niêm yết giá tiền làm lễ mà ‘tùy tâm’.
Sự cải tổ này có nghĩa là vẫn cúng dâng sao giải hạn nhưng không công khai bảng giá ! ! ! và không gây mất trật tự giao thông (6).
Quả nhiên, chùa Phúc Khánh vẫn tì tì hốt bạc dịch vụ dâng sao giải hạn hàng năm và mặc cho Thông Tư 40 của giáo hội nhắc nhở, tối 2/2 (tức 12 tháng Giêng) tại Tổ đình Phúc Khánh (quận Đống Đa, TP Hà Nội) đã diễn ra đại lễ cầu an đầu năm Quý Mão 2023. Hàng trăm người dân ngồi chật kín khuôn viên chùa Phúc Khánh chờ sư thầy làm lễ dâng sao giải hạn đầu năm. (7)
Tuy chưa được nghe cao kiến của Thượng tọa Thanh Quyết, Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Viện trưởng học viện phật giáo Việt Nam, nhưng qua thực tế chùa Phúc Khánh liên tục tổ chức dâng sao giải hạn bất chấp các khuyến cáo thì có thể hiểu rằng trong giáo hội quốc doanh, giáo lý của phật không có giá trị với chức sắc cấp cao.
Với Thượng tọa Thích Thanh Quyết thì sự tùy tiện hành xử theo quyền lực cá nhân và sức mạnh đồng tiền càng thể hiện rõ hơn qua mối quan hệ qua lại với sư thầy tai tiếng oan gia trái chủ Thích Thái Trúc Minh. Xử lý vụ việc này, Thường trực Hội đồng Trị sự khu vực phía Bắc đề xuất hòa thượng chủ tịch Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam ngay lập tức ra quyết định tạm đình chỉ tất cả các chức vụ trong Giáo hội Phật giáo Việt Nam đối với Đại đức Thích Trúc Thái Minh, trong thời gian chờ Hội nghị Ban Thường trực Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam ra quyết định cách chức theo đúng quy trình. Giao cho Thượng tọa Thích Thanh Quyết, Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam, làm thầy giáo giới cho Đại đức Thích Trúc Thái Minh theo Luật Phật (8).
Không rõ Thượng tọa Thanh Quyết đã giáo giới thế nào mà chỉ một thời gian ngắn sau đó Trúc Minh lại tạo một scandal mới tổ chức khất thực thu tiền tươi cúng dường trong lễ Vu Lan tại chùa Ba Vàng. Thượng tọa Thích Đạo Hiển Phó trưởng Ban trị sự Giáo hội Phật giáo tỉnh Quảng Ninh cho biết : "Theo Phật giáo nguyên thủy tại một số nước như Lào, Campuchia việc phật tử dâng vật phẩm, phong bì là bình thường. Tuy nhiên, phật giáo Bắc Tông trước giờ không có việc đó !
Việc khất thực và không ăn chay chỉ là một biểu hiện, một thành tố của nền tảng giáo lý hệ phái Nam Tông hay Nguyên Thủy, nó hoàn toàn khác với thủ thuật lùa gà phật tử vô chùa để vét túi thu tiền. Ấy thế mà vì không được thu tiền tươi của phật tử, chùa Ba Vàng đã xin chuyển hệ phái từ Bắc tông sang Phật giáo nguyên thủy theo phái Nam tông.
Sự chuyển hệ tâm linh này thật là một trò cười. Thế nhưng, trò nào thầy nấy. Thượng tọa Thích Thanh Quyết khẳng định ông luôn đánh giá cao công lao của đại đức Thích Trúc Thái Minh với Phật giáo Quảng Ninh, và cho rằng ‘chẳng qua ông có cách làm chúng ta chưa biết thôi. Ông vẫn đang đi rất đúng đắn’.
Thực chất ra thầy Thích Trúc Thái Minh vẫn đang đi rất đúng đạo, chẳng qua ông có cách làm chúng ta chưa hiểu biết hết thôi. Ông vẫn đang đi rất đúng đắn chứ không có gì. Oan gia trái chủ nhiều khi chúng ta không thường quen nhưng trong kinh Phật có nói đến", Hòa thượng Thích Thanh Quyết khẳng định (9).
Viết đến đây chợt nhớ đến một câu Kiều "Một ngày lạ thói sai nha. Làm cho khốc hại chẳng qua vì tiền". Thiên tài của Nguyễn Du không chỉ nhìn thấy sự đốn bại của xã hội phong kiến xứ Tàu hàng trăm năm trước mà còn nhìn ra thực tế của phật giáo quốc doanh thời nhà Sản !
Mới nhất, trong một cuộc ăn chia lại số tiền cúng dường, qua hình thức phật tử và các chùa cấp dưới đóng góp công đức cho Học Viện Phật giáo của Viện trưởng Thích Thanh Quyết, chùa Ba Vàng đã dâng nộp ngon ơ một tỉ đồng trong tổng số 10 tỉ đồng. Một phật tử bí mật nào đó của chùa Phúc Khang đã cúng đến 5 tỉ đồng (10).
Nhận tài trợ từ số tiền cúng dâng sao giải hạn, cúng oan gia trái chủ, học viện Phật giáo quốc doanh sẽ dạy cho học viên các chiêu trò nào ? Theo thuyết nhân quả của nhà Phật thì cái nghiệp của cúng sao giải hạn này sẽ trùng trùng ! Xin thắp ngọn đèn cầy cúng giải hạn cho giáo hội quốc doanh. Nghiệp quá lớn, hạn quá nặng cầu cho giáo hội sớm siêu thoát ra khỏi chu kỳ thành trụ hoại diệt.
Gió Bấc
Nguồn : RFA, 17/02/2023
2-https://tuoitre.vn/giao-hoi-yeu-cau-le-cau-an-khong-dong-nguoi-khong-van...
3-https://thanhnien.vn/phat-giao-khong-co-dang-sao-giai-han-ram-thang-gien...
4-https://www.bbc.com/vietnamese/vietnam-58613736
5-https://phatgiao.org.vn/cung-sao-giai-han-co-phai-la-me-tin-d26399.html
5b-https://laodong.vn/xa-hoi/chua-phuc-khanh-giai-han-xong-muon-cau-an-lai-...
6-https://tuoitre.vn/chua-phuc-khanh-cai-to-dang-sao-giai-han-tien-bac-tuy...
7-https://tienphong.vn/nguoi-dan-ngoi-chat-kin-chua-phuc-khanh-de-dang-sao...
8-https://nld.com.vn/thoi-su/giao-hoi-phat-giao-viet-nam-dang-hop-ve-chua-...
9-https://thanhnien.vn/chua-ba-vang-xin-chuyen-he-phai-nhung-chua-duoc-chap-thuan-1851541968.htm
10-https://tuoitre.vn/hoc-vien-phat-giao-viet-nam-nhan-10-ti-tien-cong-duc-...