Bakhmut sẽđược ghi như một trận đánh lịch sử trong chiến tranh Ukraine, chỉ vì trận chiến đã kéo dài đến chín tháng. Quân Nga bắt đầu tấn công Bakhmut, rồi để cho nhóm Wagner làm chủ chiến trường. Chính đạo quân lính đánh thuê này đã làm cho trận đánh nổi tiếng biến Bakhmut thành cái "máy xay thịt".
Bakhmut vốn là một thành trì vùng biên ải, với một truyền thống đối kháng, trong lịch sử từng được người Cossack phòng ngự chống quân Nga hoặc quân Serbia.
Quân đội Ukraine từ tuần trước đã nói có thể rút khỏi Bakhmut. Ngày thứ Năm 2/2, toán sử dụng máy bay không người lái (drone) cho biết đã được lệnh đưa tất cả ra ngoài.
Thành phố 70 ngàn dân này không phải là một địa điểm chiến lược, chỉ mở một con đường nhỏ tới Severodonetsk và Lysychansk ở phía Bắc. Nhưng nếu muốn tấn công hai thành phố lớn đó, quân Nga có thể dùng đường khác, không cần qua Bakhmut.
Bakhmut cũng không có một kho vũ khí hay chiến cụ nào. Chỉ có một mỏ muối nằm ở phía Bắc, đã ngưng hoạt động, và hầm rượu Artwinery rộng lớn chứa 50 triệu chai rượu chát mà Yevgeny Prigozhin, lãnh tụ nhóm Wagner mới đứng chụp hình ở cửa hầm để khoe chiến công. Có lẽ hầm rượu này là một lý do Prigozhin tấn công Bakhmut vào tháng Năm năm ngoái. Bán rẻ mỗi chai 5 đô la cũng kiếm được nửa tỷ mỹ kim !
Prigozhin đánh Bakhmut cũng vì đang tranh giành ảnh hưởng với các tướng lãnh Nga ; muốn chứng tỏ quân Wagner mạnh hơn những tân binh quân dịch không được huấn luyện, tinh thần uể oải và thiếu vũ khí, trong quân đội Nga. Trong 8 tháng cuối của năm 2022 đã có 4.000 quân Wagner chết, phần lớn là cựu tù nhân Nga chịu ra trận làm bia đỡ đạn để được xóa án. Nhiều tù nhân đã chết trước khi được trả lương, hơn 1.000 mỹ kim một tháng, theo báo The Guardian. Quân Ukraine cũng tổn thất, nhưng họ di tản những binh sĩ bị thương và thi hài. Quân Nga thì không. Prigozhin còn dùng hình ảnh xác lính Wagner để phản đối các tướng Nga không cung cấp đủ súng đạn. Ngày thứ Sáu 3/3, Yevgeny Prigozhin đã đứng trên một nóc nhà ở Bakhmut quay chiếu video, tuyên bố thành phố này đã bị bao vây ba mặt.
Viện binh Ukraine đưa tới Bakhmut gần đây rất nhỏ, trong đó không có những toán quân đã được huấn luyện ở Anh hay Đức, có thể sử dụng những vũ khí mới. Cũng không đưa tới những thiết giáp M-2 của Mỹ, Challenger 2 của Anh, Leopard 1 và Leopard 2 do Đức, Ba Lan và Canada tặng, hoặc xe tải quân CV-90 của Thụy Điển mới được viện trợ. Họ cố ý dè dặt để bảo toàn lực lượng ở hậu cứ, chuẩn bị các trận lớn sắp tới.
Ukraine đã báo trước có thể rút quân. Thành phố không có điện, không nước, dân chạy gần hết, chỉ còn 5.000 người già cả, họ dùng nước suối và kiếm củi đốt để sưởi. Trong những ngày sắp tới, quân Ukraine hoặc sẽ rút lui trên con đường duy nhất còn lại, hoặc cố cầm cự để quân Nga tiêu hao lực lượng càng lâu càng tốt, chờ đến khi băng tuyết tan hết sẽ mở cuộc tổng phản công mùa Hè.
Một ưu điểm của quân Ukraine là tinh thần binh sĩ vững vàng, kỷ luật chặt chẽ, họ sẵn sàng hy sinh, chiến đấu. Tướng Oleksandr Syrsky, tổng chỉ huy mặt trận miền Đông đã vào trong Bakhmut cổ động tinh thần binh sĩ, mặc dù đã có kế hoạch triệt thoái. BáoNew York Times điện thoại với Yuriy Syrotyuk, một chiến binh 46 tuổi ở trong Bakhmut. Anh phụ trách khẩu súng phóng lựu MK-19 của Mỹ, than rằng đang hết đạn, "Đáng lẽ mỗi ngày tôi bắn 300 trái lựu đạn, như hồi mùa Hè, bây giờ cấp chỉ huy chỉ cho phép bắn 5 đến 10 trái. Có lúc tôi nhìn thấy quân địch, nhưng không có gì để bắn".
Bakhmut vốn là một thành trì vùng biên ải, với một truyền thống đối kháng, trong lịch sử từng được người Cossack phòng ngự chống quân Nga hoặc quân Serbia. Hai phần ba dân là người Ukraine, nhưng đa số nói thông thạo tiếng Nga. Khi Ukraine bị nhập vào Liên bang Xô Viết, Bakhmut bị đổi thành Artemivsk, tên một đảng viên cộng sản, một pho tượng Lenin lớn được dựng lên. Năm 2014, quân Nga bị đánh ra khỏi thành phố, tượng Lenin bị phá, tên Bakhmut được dùng lại.
Các tướng lãnh và Bộ quốc phòng Nga đã bị quân Ukraine dùng kế khiêu dụ đổ quân vào cái bẫy Bahkmut làm chết hàng ngàn lính, khi chiếm được sẽ thấy không được ích lợi chiến lược nào !
Khi quân Ukraine rút đi, Nga sẽ được làm chủ một thành phố nhỏ không còn dân chúng, không còn đời sống, kinh tế trống rỗng. Đổi lại, quân Nga và lực lượng Wagner chết quá nhiều. Chiếm đóng Bakhmut không có ích lợi gì cho Nga trước cuộc tổng phản công mùa Hè Ukraine đang chuẩn bị.
Có lẽ đó chính là mưu thuật của quân đội Ukraine. Họ dùng Bakhmut làm một cái bẫy thu hút đối phương đưa quân đến đó chết, tiêu hao lực lượng. Khi quân Ukraine bắt đầu mở cuộc tổng phản công với các chiến xa và vũ khí mới, các đạo quân Nga đã mệt mỏi, kiệt quệ vì ham đánh chiếm Bahkmut.
Mùa Hè năm ngoái, Ukraine đã dùng một chiến thuật tương tự ở Severodonetsk và Lysychansk, cách 40 cây số về phía Bắc Bahkmut. Quân Nga đã tấn công hai thành phố này, số binh sĩ tổn thất quá nặng. Đến tháng Tám, quân Ukraine phản công, quân Nga thua, bỏ súng chạy, tỉnh Kharkiv được giải phóng.
Ngô Nhân Dụng
Nguồn : VOA, 04/03/2023