Không đợi đến thỏa thuận bồi thường gần 800 triệu đô la vào phút chót cho hãng máy đếm phiếu Dominion, theo sau những tiết lộ các tin nhắn trao đổi nội bộ giữa những cấp quản trị, những nhà dẫn chương trình hàng đầu của Fox News về Donald Trump cùng việc "gian lận bầu cử" 2020, những cử tri độc lập thông thường cũng đã dễ dàng nhận ra được một hệ thống truyền thông cánh hữu "hàng đầu" đang vận hành như thế nào và nhân cách của những "ngôi sao" hệ thống truyền thông này ra sao.
Một xe tải quảng cáo của tổ chức "MediaMatters" có dòng chữ "Fox News nói dối" trước tòa án ở Wilmington ngày 17/04/2023 ở Delaware. Ảnh afp.com/Jemal Countess
Một hệ thống truyền thông cánh hữu "hàng đầu"
Gọi Fox News là cơ quan truyền thông "hàng đầu" của nước Mỹ nếu tính theo xếp hạng số khán thính giả, độc giả trong số các hãng cáp tin tức trả tiền. Từ gần chục năm qua, Fox News luôn dẫn đầu số lượng khán giả theo dõi tin tức, bình luận của hệ thống này. Và đó là lý do mà những nhà dẫn chương trình như Sean Hannity, Tucker Carlson, Laura Ingraham... nằm trong nhóm ký giả truyền thông có thu nhập cao nhất. Ra đời sau hết những hãng truyền thông nổi tiếng của nước Mỹ, được thành lập vào năm 1996, đây là một thành công to lớn của hệ thống này.
Tuy nhiên sự thành công của Fox News không đến từ uy tín hay nghiệp vụ truyền thông mà đến từ chủ trương phục vụ "đảng" - đảng Cộng Hòa và cử tri Cộng Hòa tại Mỹ. Thăm dò của Pew Research Center vào năm 2019 cho biết đến 65% cử tri Cộng Hòa hay thiên về Cộng Hòa xem và tin tưởng Fox News. Fox News xem như "độc quyền" phía truyền thông cánh hữu so với Newsmax, One America News (OAN) cùng vài hãng nhỏ vốn không mấy được biết đến cho đến khi trở thành các cơ quan truyền thông hết lòng tung hô Donald Trump.
Ngược lại, các cơ quan truyền thông lâu đời và độc lập như CBS, NBC, New York Times, NPR, USA Today, CNN... phải chia đều số khán khán thính giả, độc giả còn lại nên tất nhiên không thể nào đông bằng Fox News. Đây là những hệ thống truyền thông uy tín trên thế giới từ nhiều thập niên qua cho đến khi bị gán thành các hãng "fake news" hay "cánh tả" khi chỉ trích Donald Trump, dù trước kia họ là một dạng "đệ tứ quyền" trong chính trị Hoa Kỳ, điều tra, phản biện hay chỉ trích bất cứ tổng thống đương nhiệm nào một cách độc lập.
Trở lại vụ kiện Fox News, trong chương trình của mình, ký giả Jake Tapper của CNN châm biếm rằng, không thể đọc thông cáo của Fox News về việc dàn xếp ngoại thẩm cho hãng Dominion bằng "khuôn mặt nghiêm trang được" và đây là "một trong những khoảnh khắc xấu xa và đáng xấu hổ nhất trong lịch sử báo chí" khi Fox News tuyên bố là họ "tiếp tục cam kết với các tiêu chuẩn báo chí cao nhất".
Tiêu chuẩn báo chí cao nhất (!?)
Mỗi nghề nghiệp có những tiêu chuẩn và phẩm nghiệp của nó. Với truyền thông báo chí, dù không tránh khỏi có lúc bị sai sót, nhưng sự trung thực và chính xác, sự độc lập và công bằng, sự minh bạch, tính nhân văn và trách nhiệm... là vài tiêu chuẩn và phẩm cách hàng đầu có thể kể ra.
Khó có thể xem cách đưa tin tức và bình luận của Fox New cùng các hãng truyền thông cánh hữu là trung thực hay chính xác. Bởi nếu tuân theo những tôn chỉ này, họ đã không đưa tin trái ngược hoàn toàn những gì họ suy nghĩ sau màn hình, họ đã không bị đưa ra tòa và gián tiếp thừa nhận việc cố tình tung tin sai trái để rồi phải dàn xếp bồi thường cho Dominion.
Còn độc lập và công bằng ? Lại càng không vì dù biết rõ kết quả cuộc bầu cử không bị gian lận hay "ghét cay ghét đắng Donald Trump" như lời của Tucker Carlson, họ vẫn tiếp tục gieo rắc các thuyết âm mưu "gian lận bầu cử" và tiếp tục ca ngợi, ủng hộ Donald Trump vì không muốn mất đi số khán giả của mình. Và những ai theo dõi các chương trình của Fox News sẽ chẳng khó khăn nhận ra sự hàm hồ, hung dữ của vài tay dẫn các chương trình bình luận cực hữu ăn khách. Sự liêm sỉ và nhân tính thông thường còn bị đánh mất, huống hồ chức nghiệp.
Fox News là cơ quan truyền thông đầu tiên bị đưa ra tòa bởi thuyết "gian lận bầu cử". Chưa chắc khi ra tòa và thua kiện, Fox News sẽ bị bồi thường một số tiền quá lớn như vậy cho Dominion. Nên việc bồi thường này dễ dàng nhận thấy là Fox News không muốn mức độ dối trá, tệ hại của họ sẽ bị lột trần trước công luận một cách nặng nề thêm. Có thể Fox News sẽ tiếp tục phải bỏ ra một khoản tiền lớn khác cho các vụ kiện tương tự, cũng như rủi ro bị các nhà đầu tư kiện vì làm thiệt hại quyền lợi của họ.
Nhưng có bỏ ra bao nhiêu tiền liệu có đủ để hàn gắn những thiệt hại mà Fox News đã tạo ra cho nước Mỹ khi kích động khán giả, dẫn dắt dư luận đến việc nghi ngờ hệ thống dân chủ cùng các cơ quan công quyền. Và cái giá bồi thường vẫn quá rẻ nếu chia cho số lần họ đã tung ra các tin tức gian dối, như lời ký giả Dan Rather nhận xét.
Khó ai đoán được sau các vụ kiện này thì Fox News sẽ bị ảnh hưởng đến mức độ nào. Bởi với một nhóm khán thính giả trung thành và bảo thủ, từng tin vào Donald Trump bất kể thế nào, như những con cá đã quen được cho ăn trong ao tù, vẩn đục khó hòa vào được môi trường tự do, trong sáng, họ sẽ khó từ bỏ được Fox News. Và như vậy, như một chợ đầu mối hàng mã và hàng giả, Fox News vẫn có thể tiếp tục ung dung hoạt động và sinh lợi.
Chợ đầu mối thì cần tiền, cần lợi nhuận, sá gì chút thanh danh, uy tín hay chức nghiệp.
Nhã Duy
(20/04/2023)
Tham khảo :
Mời quý độc giả đọc thêm những trao đổi giữa cấp quản trị và các tay dẫn chương trình chủ chốt của Fox News
Nia Prater, Matt Stieb, and Benjamin Hart, "All the Texts Fox News Didn’t Want You to Read", New York Magazine, Intelligencer, 18/04/2023