Chiến thuật có thể phản tác dụng đối với Ukraine
Chiến thuật đưa chiến tranh vào đất Nga của Ukraine trước mắt là một thành công, nhờ Kiev vẫn duy trì được số thương vong dân sự ở mức thấp. Tuy nhiên, Ukraine cần cẩn thận, không nên để xẩy ra những vụ việc đáng tiếc với thương vong dân sự cao, gây nên "hiệu ứng Chechnya" có lợi cho Putin
Ảnh trích từ vidéo cho thấy một căn hộ tại Moskva bị trúng drone ngày 30/05/2023. AP
Vào hôm 06/06/2023, huyện Shebekino ở vùng Belgorod của Nga, giáp giới với Ukraine, lại bị pháo kích và cư dân được yêu cầu lánh nạn trong các hầm trú ẩn. Trong những tuần lễ gần đây, Belgorod liên tục bị tấn công, và cách nay hai hôm, Nga một lần nữa tuyên bố đã đẩy lùi một cuộc đột kích của các chiến binh Nga thân Ukraine. Tình hình nghiêm trọng đến mức chính quyền địa phương đã phải cho sơ tán hàng ngàn người dân ra xa các khu vực gần biên giới.
Cuộc chiến do Putin khởi động đã "lan" ngược về Nga
Tình hình trong thời gian gần đây tại Belgorod, cũng nhiều nơi khác trên lãnh thổ Nga, kể cả tại thủ đô Moskva, cho thấy là cuộc chiến tranh Ukraine mà tổng thống Nga Vladimir Putin khởi động không còn giới hạn trên lãnh thổ nước láng giềng mà đã lan ngược trở lại đất Nga, và chính người dân Nga đã bắt đầu phải sống những hoàn cảnh mà người Ukraine phải trải qua từ hơn một năm nay.
Cho đến nay, chính quyền Kiev về mặt chính thức, vẫn không thừa nhận mình là tác giả các sự cố trên lãnh thổ Nga, từ các vụ drone hai lần đánh vào Moskva, cho đến vụ tấn công vào các nhà máy lọc dầu ở Krasnodar, miền nam nước Nga, hay các vụ phá hoại đường xe lửa ở khu vực gần biên giới với Ukraine. Thậm chí các vụ đột kích từ lãnh thổ Ukraine đánh vào Belgorod cũng được Ukraine nhấn mạnh là do các lực lượng Nga chống Putin tiến hành.
Tuy nhiên, đối với giới quan sát, việc các sự cố xẩy ra ngày càng nhiều trên lãnh thổ Nga là dấu hiệu của một thay đổi chiến thuật của Ukraine, "xuất khẩu" chiến tranh qua lãnh thổ Nga, vừa buộc Quân đội Nga phải dàn trải lực lượng để đối phó, không tập trung được vào chiến dịch tấn công Ukraine, vừa gây tác động tâm lý trên người dân Nga để họ chống lại cuộc chiến do chính quyền khởi động.
Trong một bài phân tích đăng ngày 02/06 vừa qua, hãng tin Mỹ Bloomberg cho rằng chiến thuật tấn công sâu vào bên trong lãnh thổ Nga, dù là các cuộc đột kích táo bạo ở vùng biên giới hay là các vụ đánh phá bằng drone và tên lửa là một tính toán trước mắt có thể mang lại cho Ukraine một số lợi ích về quân sự.
Hai lợi ích của chiến thuật mới
Trước hết, chiến thuật có thể gọi là "nghi binh" này buộc bộ chỉ huy quân sự Nga phải dồn lực lượng trám vào nhiều lỗ hổng về mặt phòng thủ lãnh thổ rộng lớn của Nga. Tại khu vực Belgorod, nhóm đột kích đã tấn công vào nơi kết thúc một đoạn biên giới mới được củng cố một cách rất tốn kém và một đồn biên phòng hầu như không có người điều khiển. Các chiếc drone bay đến Moskva đã xuyên thủng hệ thống phòng không chặt chẽ nhất trên toàn nước Nga chỉ vì chúng bay thấp và dường như không sử dụng hệ thống định vị vệ tinh khi tiếp cận mục tiêu. Ngay chính tổng thống Putin cũng phải công nhận rằng hệ thống phòng không của thủ đô cần được cải thiện.
Kết quả tối hậu của các đòn tấn công này là khiến bộ chỉ huy quân sự Nga phải chuyển hướng lực lượng và sự chú ý khỏi tiền tuyến ở Ukraine, và bị lúng túng trong việc phán đoán các hướng tấn công của đợt phản công mà lực lượng Kiev đang chuẩn bị.
Ngoài ra, các cuộc tấn công vào lãnh thổ Nga rất hữu ích trong cuôc chiến tranh thông tin và tâm lý của Ukraine, xóa bỏ được mọi dư luận tiêu cực có thể phát sinh từ việc Bakhmut thất thủ, đồng thời thăm dò được phản ứng của các đồng minh phương Tây trước các hành động táo bạo hơn của Kiev.
Các phản ứng chính thức của Mỹ và Anh rất chừng mực, trong lúc quyết tâm cung cấp cho Ukraine các tên lửa tầm xa như loại Storm Shadow của Anh và chiến đấu cơ F-16 của Mỹ không hề bị dao động.
Cả hai lợi thế kể trên đều đặc biệt quan trọng nếu Ukraine thành công trong chiến dịch phản công của mình. Nếu quân đội Ukraine có thể dứt khoát cắt đứt "cây cầu trên đất liền" nối liền Nga với vùng Crimée, một dải đất hình lưỡi liềm chạy dài ở phía đông và nam Ukraine, ở một số nơi chỉ rộng 150 km, thì tất cả các lãnh thổ mà Nga chiếm được của Ukraine kể từ năm 2014 đến nay sẽ gặp khó khăn, đến mức mà Putin có thể là không còn tiếp tục chiến đấu được nữa.
Phản tác dụng nếu thương vong dân sự quá lớn
Theo Bloomberg, nếu cuộc phản công chùn bước khi quân đội Ukraine phải đối mặt với các công sự phòng thủ mới rộng lớn của Nga và một đối thủ thận trọng và kinh nghiệm hơn, thì các cuộc đột kích bí mật vào Nga có thể phản tác dụng nếu gây thương vong dân sự quá lớn.
Vấn đề lớn nhất của Putin khi cuộc xâm lược kéo dài không phải là tình trạng tương đối tệ hại quân đội chính quy, bị tham những đục khoét và có một giàn tướng lính chỉ huy kém cỏi, mà là sự thiếu vắng đồng thuận dân chúng trong việc ủng hộ mạnh mẽ cuộc chiến tranh Ukraine.
Một ví dụ điển hình : Hầu hết người Nga không sẵn lòng đóng góp dù chỉ một khoản tiền nhỏ cho nỗ lực chiến tranh. Tinh thần của binh lính cử qua Ukraine cũng xuống thấp - điểm yếu lớn nhất của quân đội xâm lược. Và nỗ lực đầu tiên của Putin trong đợt động viên năm ngoái đã gây ra một cuộc di cư của những người trong độ tuổi chiến đấu, mà số người bỏ nước ra đi ngang bằng với số binh lính mới được tuyển.
Nguy cơ dư luận đảo chiều
Các vụ tấn công vào bên trong lãnh thổ Nga có khả năng thay đổi điều đó, như đã từng xẩy ra trong cuộc chiến Chechnya vào những năm 1990 và 2000. Năm 1994, khi Nga can thiệp quân sự vào Chechnya, đại đa số người Nga ủng hộ một giải pháp hòa bình hoặc thậm chí là một giải pháp rút quân vô điều kiện. Năm 1997, 51% những người được hỏi cho biết họ ủng hộ việc trao độc lập cho Chechnya.
Tuy nhiên, đến cuối năm 1999, đã có đến hai phần ba người dân ủng hộ việc tiếp tục thúc đẩy chiến dịch quân sự. Nguyên nhân của tình trạng dư luận đảo chiều chính là các vụ đột kích của người Chechnya vào vùng Dagestan lân cận và một loạt vụ tấn công khủng bố đẫm máu nhắm vào máy bay, đường tàu điện ngầm ở Moskva và cuối cùng là, các tòa nhà dân cư ở Moskva và các nơi khác.
Một số đối thủ lâu năm của Putin đã đổ lỗi cho ông về việc dàn dựng nhiều sự cố để để làm dư luận đổi hướng. Thực hư của việc này không rõ ràng, nhưng trong thực tế thì dư luận đã quay sang ủng hộ Putin trong vấn đề Chechnya.
Hiệu ứng Chechnya
Về cuộc chiến Ukraine hiện nay, theo Bloomberg, Putin đang cần đến một dư luận tích cực ủng hộ ông, cần người Nga quên đi ai là người thực sự bắt đầu cuộc chiến và cần họ nổi giận để ông ấy có thể khai thác lực lượng dự bị động viên ít nhất 2 triệu người của Nga. Nói cách khác, tổng thống Putin đang cần một "hiệu ứng Chechnya".
Điều kiện cần thiết cho việc hình thành hiệu ứng Chechnya chính là một số thương vong dân sự đáng kể do các cuộc tấn công của Ukraine. Các hành động khủng bố của phe ly khai Chechnya đã dẫn đến cái chết của hàng trăm thường dân, sự hy sinh mạng sống vô tội mà xã hội Nga khó chấp nhận.
Tuy nhiên, cho đến nay, các hoạt động của Ukraine trên lãnh thổ Nga đáng chú ý vì phong cách chế giễu, thiếu tôn trọng hơn là tính sát thương nguy hiểm. Đã có một vài người bị thiệt mạng hay bị thương tích lẻ tẻ do các vụ tấn công vào các khu vực biên giới của Nga, nhưng không ở quy mô có thể tác động đến phần lớn dân số. Cuộc tấn công bằng drone vào Moskva không cướp đi mạng sống nào, mặc dù hai trong số các UAV thực sự đã bay vào các căn hộ.
Nhìn chung, theo Bloomberg, chiến thuật đưa chiến tranh vào đất Nga của Ukraine trước mắt là một thành công, nhờ Kiev vẫn duy trì được số thương vong dân sự ở mức thấp. Tuy nhiên, Ukraine cần cẩn thận, không nên để xẩy ra những vụ việc đáng tiếc với thương vong dân sự cao gây nên "hiệu ứng Chechnya" có lợi cho Putin.
Trọng Nghĩa