Ukraine tuyên bố đạt được thành công trên mặt trận đông nam
Phan Minh, RFI, 17/08/2023
Quân đội Ukraine, hôm 17/08/2023, tuyên bố rằng chiến dịch phản công ở mặt trận phía đông nam diễn ra suôn sẻ, sau khi họ giải phóng được làng Urozhaine một ngày trước đó. Mặc dù vậy, Kiev cũng thừa nhận rằng cuộc phản công đang tiến triển chậm hơn so với dự kiến, do vướng phải các bãi mìn và những tuyến phòng thủ mà Nga đã chuẩn bị từ trước.
Một quân nhân Ukraine cắm cờ Ukraine tại Urozhaine, vùng Donetsk (ảnh trích từ video đề ngày 16/08/2023) © 35ème Brigade des marines séparées des forces armées ukrainiennes/via Reuters.
Từ Kiev, thông tín viên Emmanuelle Chaze cho biết thêm chi tiết :
Trong một thông điệp rất ngắn được đăng trên mạng xã hội, thứ trưởng Bộ Quốc phòng Hanna Maliar tuyên bố rằng quân đội Ukraine đã giải phóng làng Urozhaine, thuộc vùng Donetsk, đồng thời cho biết thêm rằng các chiến dịch tấn công vẫn đang tiếp diễn và các lực lượng Ukraine ở đó đang củng cố thành quả của họ, bất chấp những nỗ lực bất thành của quân đội Nga nhằm lấy lại những vị trí đã mất.
Urozhaine nằm cách Staromaoirske không xa, một ngôi làng khác được giải phóng vào cuối tháng 7. Đây là một tin vui đối với Ukraine vào giữa cuộc phản công, và thông báo này được đưa ra một ngày sau khi Ukraine giải phóng 3km² lãnh thổ theo hướng Bakhmut, với tổng diện tích 40 km² được giải phóng xung quanh thành phố bị phá hủy gần như hoàn toàn, nhưng giao tranh vẫn diễn ra ác liệt.
Kiev thừa nhận rằng cuộc giao tranh xung quanh Bakhmut diễn ra rất khốc liệt và khó khăn, nhất là với các cuộc tấn công của Nga xung quanh Klishchiivka và Andriivka. Xa hơn về phía bắc, quân đội Ukraine đang chịu áp lực nặng nề từ các lực lượng Nga, dường như đang tập hợp lại theo hướng Kupyansk và Lyman, đồng thời tăng cường rà phá mìn ở những khu vực đó.
Phan Minh
************************
Chiến tranh Ukraine : "Đấu trường" drone lớn chưa từng có
Thùy Dương, RFI, 17/08/2023
Trong những ngày qua, các vụ tấn công bằng drone do Nga và Ukraine tiến hành nhắm vào lãnh thổ đối phương diễn ra ngày càng nhiều. Thông tin về các vụ drone của Ukraine tấn công thủ đô nước Nga, drone Nga ồ ạt không kích Kiev, các drone tấn công ở tiền tuyến … được đăng tải thường xuyên.
Một binh sĩ Ukraine phóng một drone ở chiến tuyến gần Vuhledar, ngày 22/02/2023. AP - Evgeniy Maloletka
Sử gia quân sự Michel Goya trên đài RFI Pháp ngữ hôm 04/06/2023 nhận định "drone là ngôi sao" trong cuộc xung đột Ukraine. Có thể nói là chưa từng có một cuộc xung đột nào quy tụ nhiều drone và drone hoạt động ở quy mô lớn, làm gián đoạn các chiến thuật quân sự như trong chiến tranh Ukraine.
Sử gia Michel Goya nhấn mạnh : "Quân đội Ukraine là đội quân có nhiều drone nhất thế giới, hơn các nước khác rất nhiều. Quân đội Nga cũng được drone hóa, điều này khiến mọi thứ trở nên phức tạp hơn. Một yếu tố tương đối mới của cuộc xung đột này là sự minh bạch trên chiến trường. Rất khó để tổ chức các chiến dịch quy mô lớn vì chúng sẽ nhanh chóng bị phát hiện ra. Bay trên bầu trời là nguy hiểm đối với các thiết bị có người lái (máy bay trực thăng, chiến đấu cơ).
Trái lại, trên trời đầy các drone thực hiện nhiệm vụ từ trên không. Những drone này làm nhiệm vụ trinh sát, tình báo, tấn công. Chúng ta có thể hình dung ra các cuộc tấn công vào phòng tuyến kiên cố ở tỉnh Zaporijjia sau khi các drone quấy rối hậu phương của Nga. Hoặc ngược lại, các lực lượng Nga có thể sẽ tìm cách sử dụng drone để ngăn cản mọi chiến dịch tấn công của Ukraine".
Cũng trên đài RFI Pháp ngữ hôm 04/06, Léo Peria-Peigné, nhà nghiên cứu tại Viện Quan hệ Quốc tế IFRI của Pháp, chỉ ra rằng drone, rẻ hơn nhiều so với tên lửa, nhưng lại là mối đe dọa, gây sợ hãi, tạo ra sự bất định ở mọi khu vực của chiến trường. Có loại drone phòng thủ, phát hiện chuyển động để các lực lượng có thể phản công. Có loại drone tấn công, được trang bị vũ khí, thường là hạng nhẹ, để bắn thẳng vào đối phương, thực hiện một kiểu quấy rối liên tục và thường xuyên khiến đối phương phải cảnh giác. Lại có loại drone hiệu quả hơn, với phạm vi tấn công lớn hơn, chẳng hạn drone của Ukraine có thể được triển khai trên bầu trời Moskva.
Về phía Nga, vài tháng trước, những drone hoạt động bằng động cơ phản lực cũ thời Liên Xô đã được cải tiến để trở thành bom bay. Ngay từ khi chiến tranh nổ ra, Ukraine đã đi trước Nga trong việc sử dụng drone và đã sử dụng ồ ạt drone dân sự nhỏ đã được điều chỉnh. Thế nhưng, quân đội Nga sau đó đã tiến kịp, đặc biệt với drone tự sát Lancet 3. Chuyên gia Léo Peria-Peigné lưu ý loại drone này của Nga dù thô kệch và rẻ tiền nhưng đặc biệt hiệu quả, thậm chí từng tấn công và phá hủy được pháo tự hành 155 ly, Ceasar, nổi tiếng của Pháp.
Viện trợ của nước ngoài
Do tầm quan trọng của các drone trong chiến tranh Ukraine, viện trợ quân sự của nước phương Tây cũng bao gồm drone cho Kiev. Trang mạng của đài TF1 ngày 15/08 dẫn nhật báo Đức Bild cho biết từ nay đến cuối năm Berlin sẽ giao nhiều "super drone" Luna NG (NG : next generation) thế hệ mới, tân tiến cho Ukraine, một trạm kiểm soát mặt đất và máy phóng drone.
Luna NG là drone trinh sát thế hệ mới nhất của dòng máy bay Luna X-2000, do công ty vũ khí Đức, Rheinmetall, chế tạo. Luna X-2000 được Bundeswehr (quân đội Đức) sử dụng từ năm 2000 và sau vài năm loại phi cơ hạng nhẹ này đã được cải tiến. Super drone Luna NG được chế tạo từ chất liệu nhựa gia cố và sợi carbon, có thể bay liên tục 12 giờ đồng hồ, hơn 100km. Đây được xem là một kỷ lục so với các drone Ukraine hiện có, thường chỉ bay được khoảng 20km.
Có thể bay cao tối đa 5.000 mét và được trang bị mạng di động LTE, Luna NG thực hiện các nhiệm vụ xác định mục tiêu, trinh sát và có khả năng chặn hoặc gây nhiễu liên lạc của đối phương. Tuy nhiên, đến nay Luna NG vẫn chưa được trang bị vũ khí hay tên lửa. Công ty chế tạo vũ khí Rheinmetall có kế hoạch sản xuất một phiên bản drone trinh sát có khả năng mang vũ khí, nhưng sẽ chưa thể giao loại drone mới này cho Ukraine trước cuối năm nay.
Không chỉ viện trợ drone trinh sát, tấn công cho Ukraine mà quốc tế còn viện trợ cả các hệ thống phòng thủ, chống drone. Chẳng hạn, mới đây nhất, theo RTL, Na Uy hôm 14/08/2023 thông báo viện trợ vũ khí chống drone cho Kiev. Tập đoàn quốc phòng Kongsberg Defence & Aerospace và chính phủ Na Uy sẽ cung cấp thêm cho Ukraine các hệ thống phòng không mới chống drone, có tên gọi Cortex Typhon C-UAS. Hợp đồng chế tạo vũ khí trị giá 56 triệu bảng, tương đương 65 triệu euro, được Kongsberg Defence & Aerospace ký với Quỹ Quốc tế ủng hộ Ukraine (tổ chức do Anh thành lập để hỗ trợ Ukraine chống quân Nga xâm lược). Tổng giám đốc Eirik Lie, trong thông cáo, nhấn mạnh : "Hợp đồng này sẽ tăng cường đáng kể khả năng của các lực lượng vũ trang Ukraine và gia tăng cho họ khả năng bảo vệ người dân và đất nước trước các mối đe dọa từ trên không" do drone của Nga gây ra.
Trong cuộc đua drone, nếu Kiev có thể dựa vào viện trợ của phương Tây thì Moskva lại có sự hậu thuẫn đáng kể của Iran để oanh kích cơ sở hạ tầng Ukraine. Cùng là đối tượng bị các lệnh trừng phạt của quốc tế nhắm đến trong các hồ sơ khác nhau, Iran từ lâu nay còn bị quốc tế trừng phạt vì cung cấp drone cho Nga tấn công Ukraine, nhất là loại drone Shahed 136 thô kệch nhưng có thể gây thương vong. Tổng cộng 400 drone Shahet 136 đã được Iran chuyển cho Nga kể từ khi nổ ra chiến tranh Ukraine, theo trang mạng Geo ngày 27/07.
Còn theo tình báo Mỹ, hồi tháng 07, dường như Tehran đang giúp Moskva lập một nhà máy chế tạo drone ngay trên lãnh thổ Nga. Một chặng mới trong sự hợp tác giữa hai đồng minh Iran và Nga có thể sẽ đóng một vai trò mang tính quyết định trong cuộc xung đột Ukraine. Tình báo Anh, được đài CNN trích dẫn, cảnh báo trong những tháng tới Nga có thể có một lượng drone lớn. Bộ Quốc phòng Mỹ còn khẳng định Nga đang xây một nhà máy sản xuất drone Iran cách Moskva 1000km về phía đông. Dự án xây dựng có thể được hoàn tất vào đầu năm 2024.
Thế nhưng, đến ngày 14/08, báo Pháp Le Monde trích dẫn trung tâm nghiên cứu về xung đột vũ trang, Conflict Armament Research , của Anh, chuyên điều tra về vũ khí, theo đó Nga đã bắt đầu tự sản xuất drone Shahed của Iran và đã bắt đầu sử dụng drone Shahed-136 phiên bản nội địa, sau khi các chuyên gia của tổ chức này nghiên cứu mảnh vỡ của hai drone mà Nga sử dụng tại Ukraine trong tháng Bảy 2023.
Kết luận trên được đưa ra dựa trên "những khác biệt lớn trong cấu trúc khung, các bộ phận bên trong, kể cả thiết bị định hướng dẫn đường", cho thấy hai drone này được sản xuất tại Nga chứ không phải tại Iran. Theo các nhà nghiên cứu, Moskva "đã sử dụng các nguyên lý của loại drone Shahed (của Iran), nhưng đơn giản hóa cách vận hành thông qua các giải pháp mới", nhờ đó sẽ có thể sản xuất drone mới khá nhanh chóng.
Trên không và dưới nước
Trong chiến tranh Ukraine, drone hiện diện khắp nơi. Không chỉ có drone tung hoành trên bầu trời mà còn có drone hoạt động ở biển, dù là trên mặt nước hay ngầm trong lòng biển. Những drone của Ukraine chạy trên mặt nước, mang theo chất nổ ở vùng Biển Đen trong thời gian qua đã gây không ít nỗi sợ và ngờ vực cho hải quân Nga, trở thành vũ khí chiến lược của Ukraine ở Biển Đen.
Trang mạng chuyên về thương mại và công nghệ Korii của Slate hôm 10/08 cho biết những drone biển này được sản xuất tại Ukraine, với chi phí 250.000 đô la/chiếc (khoảng 227.000 euro), đặc biệt nhờ tiền từ quỹ do đích thân tổng thống Volodymyr Zelensky hỗ trợ gây quỹ. Không có thủy thủ đoàn, có người điều khiển từ xa, những drone này chạy trên mặt nước (được gọi là USV - Unmanned Surface Vehicle trong tiếng Anh. Dài 5,5m và được đẩy bằng thủy lực, những chiếc tàu nhỏ này có thể đạt tốc độ tối đa 80 km/h và có thể hoạt động trong vòng 60 giờ đồng hồ. Mỗi drone biển chở theo một lượng thuốc nổ và phía trước có hai tên lửa - thiết bị kích hoạt vụ nổ khi xảy ra va chạm. Theo một phóng sự kênh truyền hình CNN của Mỹ phát vào cuối tháng 7), loại drone biển này của Ukraine có thể chở theo 300-350 kg chất nổ.
Theo Reuters, ngay từ hồi tháng 11/2022, Scott Savitz, một kỹ sư phân tích của Viện tư vấn và nghiên cứu của Mỹ, RAND, đã nhận định : "Khả năng của drone biển mang theo lượng thuốc nổ lớn (nhiều hơn so với drone bay trên không) và lao thẳng vào đường mớn nước của tàu khiến loại drone này trở nên nguy hiểm hơn các loại vũ khí trên không, chẳng hạn tên lửa và bom. Chi phí tương đối thấp cũng cho phép Ukraine tổ chức nhiều cuộc tấn công, và các tàu chiến Nga rất khó phát hiện bất chấp quy mô các vụ tấn công".
Ngày 17/07/2023, drone trên mặt nước đã được hải quân và lực lượng đặc nhiệm Ukraine sử đụng dể tấn công cầu Kerch. Đến ngày 04/08, cảng dầu Novorossiysk (cách Krasnodar khoảng 100 km) đã bị nhắm mục tiêu và một tàu chiến của Nga bị tấn công. Sau đó một hôm, tại eo biển Kerch và gần cầu Crimea, một tàu chở dầu của Nga đã bị một drone biển Ukraine nhắm mục tiêu.
Nga đánh giá rất nghiêm túc những mối đe dọa từ drone biển của Ukraine, nhất là từ cuối năm 2022, Ukraine đã gia tăng các vụ tấn công lớn ở bờ Biển Đen và quanh bán đảo Crimea. Nguy cơ đối với Nga nhiều đến mức, theo Reuters hồi tháng 07, được trang Korii dẫn lại, hải quân Nga tại vùng Sevastopol đã tránh mạo hiểm đi quá xa cảng, nơi hệ thống phòng thủ đã được tăng cường mạnh bằng cách "bổ sung lưới, phao và rào chắn", ngụy trang và thậm chí dùng cá heo đã được huấn luyện để phát hiện drone biển của Ukraine.
Thùy Dương
************************
Ukraine thiếu đạn pháo trên chiến trường
Thu Hằng, RFI, 16/08/2023
AFP cho biết, ngày 15/08/2023, tổng thống Volodymyr Zelensky bất ngờ đến động viên tinh thần quân nhân ở chiến trường Zaporijjia miền nam, nơi Ukraine tìm cách chọc thủng phòng tuyến dày đặc của Nga. Chính quyền Kiev cũng khẳng định chiếm lại được ngôi làng Urozhaine nằm giáp ranh giữa hai vùng Zaporijjia và Donetsk. Tuy nhiên, cuộc phản công của Ukraine tiến rất chậm. Nhu cầu cấp bách trên chiến trường hiện nay là đạn pháo các loại.
Ảnh tư liệu : Một binh sĩ Ukraine chuẩn bị đạn tấn công vào vị trí của quân Nga trong mặt trận Zaporizhzhia, Ukraine, ngày 24/06/ 2023. AP - Efrem Lukatsky
Các đồng minh phương Tây liên tục thông báo giao thêm vũ khí, đạn dược cho Ukraine. Ngày 14/08, Washington viện trợ thêm 200 triệu đô la vũ khí, trích trực tiếp từ kho của Bộ Quốc phòng Mỹ. Ngày 15/08, Đức ủng hộ việc cung cấp tên lửa hành trình Taurus cho Kiev. Thụy Điển thông báo kế hoạch hỗ trợ 286,6 triệu euro gồm đạn dược, linh kiện và thiết bị rà phá mìn để "đáp ứng nhu cầu lớn" của Kiev.
Thế nhưng nhu cầu cấp bách hiện nay là đạn pháo dù hàng ngày quân đội Ukraine bắn ít hơn phía Nga ba lần. Tướng Dominique Trinquand, nguyên trưởng phái đoàn quân sự Pháp tại Liên Hiệp Quốc, giải thích :
"Phía Nga bắn khoảng 20.000 quả đạn pháo mỗi ngày, so với khoảng 6.000-7.000 từ phía Ukraine. Quân đội Ukraine gần như lúc nào cũng bị căng thẳng, nhưng không có nghĩa là họ sắp hết đạn trong kho. Họ có dự trữ ở cấp lữ đoàn hoặc sư đoàn nhưng ở cấp kho chiến lược, tôi nghĩ là họ thiếu rất nhiều.
Chúng ta biết là khi lập kế hoạch phản công, người ta phải có trước đó một số lượng dự trữ nhất định để hoàn thành kế hoạch phản công. Nhưng dường như kho đạn pháo của Ukraine đã bắt đầu cạn dần. Hiện giờ, họ phụ thuộc nhiều vào Mỹ, cũng như các nước Châu Âu. Dù biết rằng Châu Âu đã quyết định cung cấp 2 triệu đạn pháo cỡ 155 mm cho Ukraine nhưng để làm được việc đó thì cần phải khởi động các dây chuyền sản xuất. Nhưng việc này lại đòi hỏi nguyên liệu, công nhân có tay nghề cao và rất nhiều thứ khác".
Nga cáo buộc Ukraine tiếp tục tấn công vào lãnh thổ nước này. Ba drone đã bị "hệ thống phòng không Nga bắn hạ" sáng 16/08 tại vùng Kaluga, phía tây nam Moskva. Vùng Belgorod của Nga nằm sát với biên giới Ukraine, cũng bị tấn công ngày 15/08, khiến "một người chết và hai người bị thương", theo thông báo sáng 16/08 của thống đốc vùng, được AFP trích dẫn. Phía Kiev tố cáo Nga dùng drone tấn công nhiều kho chứa ngũ cốc ở một cảng trên sông Danube ở vùng Odessa trong đêm 15/08. Hệ thống phòng không Ukraine đã bắn hạ 11 drone của Nga.
Thu Hằng