Thế hệ Gen Z đầy lo lắng đang định hình lại Giấc mơ Trung Hoa
Laura Bicker, BBC, 04/01/2024
Joy Trương, 23 tuổi, là sinh viên vừa tốt nghiệp chia sẻ : "Tôi đã làm một, hai, ba, bốn… năm công việc trong vài tháng qua".
Joy Trương là một trong hàng triệu sinh viên Trung Quốc mới tốt nghiệp đại học đang chật vật tìm việc làm
Cô đếm chúng trên những đầu ngón tay khi bước qua các sạp bán quần áo tại một khu chợ thực phẩm địa phương ở Thành Đô, một thành phố thuộc tỉnh Tứ Xuyên phía tây nam Trung Quốc.
"Thực tế là có rất nhiều việc làm, vấn đề là liệu bạn có chấp nhận hạ thấp kỳ vọng của mình hay không", cô nói thêm trước khi quay sang mặc cả mớ đọt đậu tuyết
Trải nghiệm của Joy không phải là hiếm thấy ở Trung Quốc ngày nay, khi số lượng sinh viên tốt nghiệp nhiều hơn con số mà các nhà tuyển dụng cần. Trong số 32 sinh viên trong lớp cô, chỉ khoảng 1/3 tìm được việc làm toàn thời gian kể từ khi tốt nghiệp vào mùa hè.
Theo dữ liệu chính thức từ tháng 8 năm 2022, hơn một phần năm số người trong độ tuổi từ 16 đến 24 ở Trung Quốc thất nghiệp. Chính phủ đã không công bố số liệu thất nghiệp của những người trẻ kể từ đó.
Sau những năm bùng nổ của Trung Quốc, hàng triệu người trẻ đang phải đối mặt với một tương lai mà họ không hề chuẩn bị trước - và cách họ phản ứng sẽ định hình số phận của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.
Theo nhà nhân chủng học Hạng Tiêu, giáo sư từ Đại học Oxford, người dành nhiều thời gian nói chuyện với giới trẻ ở Trung Quốc, một cuộc cách mạng đang diễn ra trong tâm trí thế hệ Z.
"Toàn bộ đời sống của những người trẻ tuổi đã được định hình bởi quan điểm rằng nếu bạn học tập chăm chỉ thì phía cuối con đường của sự siêng năng là một công việc và một cuộc sống tốt đẹp, lương cao đang chờ đợi bạn. Và giờ đây họ nhận ra rằng lời hứa hẹn này không còn đúng nữa".
Cơ hội đã bị co hẹp trong một nền kinh tế chững lại, nợ nần chồng chất, bị tác động nặng nề bởi các đợt đóng cửa triệt để và đột ngột do dịch Covid. Và dưới sự kiểm soát cứng rắn của Bắc Kinh, Trung Quốc hiện là một nơi bất định để làm ăn đối với cả các doanh nhân lẫn các nhà đầu tư nước ngoài đang khao khát.
Giấc mơ xưa và nay
Điều đó được thể hiện rõ tại hội chợ việc làm gần đây ở Bắc Kinh.
Những nhà tuyển dụng khéo miệng hầu hết đều cung cấp các công việc có tay nghề thấp, chẳng hạn như trợ lý bán bảo hiểm hoặc thiết bị y tế.
"Tôi nghĩ khó khăn chỉ là tạm thời. Những người có năng lực thực sự sẽ tìm được việc làm", một sinh viên tốt nghiệp thạc sĩ 25 tuổi cùng bạn đời mới từ Đức về nước khẳng định.
Anh nói : "Tương lai của thế giới là ở Trung Quốc".
Thiên Vũ vừa tốt nghiệp, theo học ngành công nghệ phần mềm, dường như ít chắc chắn hơn về điều đó. Anh nói rằng mặc dù kỹ năng của anh "được săn lùng ráo riết" nhưng có quá nhiều sinh viên tốt nghiệp có hồ sơ tương tự. "Vì vậy, không dễ để tìm được việc làm".
Việc làm lương thấp phủ sóng khắp các hội chợ việc làm gần đây ở Bắc Kinh, khiến nhiều sinh viên tốt nghiệp thất vọng
Một số bạn bè của anh đang hướng tới sự nghiệp trong chính phủ do viễn cảnh ảm đạm ở khu vực tư nhân. Kỷ lục hơn ba triệu người Trung Quốc tham dự kỳ thi công chức vào tháng 11.
Nhưng Thiên Vũ nói : "Nhiều người đang tìm việc làm nhưng không có nhiều người tìm được việc". Và những người may mắn đang làm việc ở những lĩnh vực không liên quan.
Đó cũng là điều Joy đã làm - không nản lòng, cô nhận những công việc mà cô có thể tìm được. Cô đã khẩn nài một công ty du lịch nhận cô làm hướng dẫn viên cho công viên gấu trúc ở Thành Đô vào mùa hè. Cô bán đồ uống nóng và thực tập tại một trường mẫu giáo.
Joy nói : "Những công việc này không có triển vọng đẹp đẽ cho tương lai của bạn. Họ đưa ra mức lương thấp và bạn rất dễ bị thay thế. Đó là lý do tại sao hầu hết mọi người thà ở nhà còn hơn".
Hiện cô đã nhận lời làm công việc bán tài liệu giáo dục. Đây không phải là công việc mơ ước của cô nhưng cô coi đó là một cách để tích lũy kinh nghiệm.
Tuy nhiên, bố mẹ cô lại lo lắng. Niềm vui đến từ một ngôi làng nhỏ trên đồi, cách đó khoảng 400 km. Cô là người đầu tiên trong gia đình vào được đại học. Cha cô rất tự hào nên đã tổ chức một bữa tiệc vinh danh cô với hơn 30 bàn tiệc.
Cô nói : "Cha mẹ tôi mong đợi tôi có cuộc sống tốt hơn, công việc và thu nhập tốt hơn thế hệ của họ khi tôi tốt nghiệp đại học".
"Họ kỳ vọng rằng sau khi họ dồn sức cho việc học của tôi, ít nhất tôi cũng có thể có được một công việc... [nhưng] tôi sẽ quyết chí đi theo con đường riêng của mình theo tốc độ của riêng mình".
Cô dừng lại để mua một ít bánh nóng nhân mía nâu đặc trong khi chỉ về phía người bán thịt đang làm xúc xích Tứ Xuyên cay. Nó ngon nhưng "quá ngậy" với cô, cô cười khúc khích.
Joy - người đầu tiên trong gia đình vào đại học - hiện gọi Thành Đô là nhà
Cô bắt đầu yêu thích thành phố sôi động này trong những năm học đại học. Cô muốn đi xa hơn và một ngày nào đó sẽ đến Úc và học tiếng Anh.
Thị trường việc làm có thể khó khăn, nhưng Joy tin rằng cuộc sống đối với cô vẫn dễ dàng hơn so với thời cha mẹ cô, khi Trung Quốc còn nghèo khổ hơn nhiều và ước mơ thì xa vời hơn rất nhiều.
Cô nói : "Tôi nghĩ thế hệ này thật may mắn và được phù hộ.
"Có rất nhiều thời gian và rất nhiều cơ hội để chúng ta đạt được mục tiêu của mình. Chúng ta có thể suy nghĩ sâu sắc hơn về những gì mình thực sự muốn. So với thế hệ trước, chúng ta không quan tâm nhiều đến việc kiếm tiền. Chúng ta nghĩ nhiều hơn về những gì chúng ta có thể làm để đạt được ước mơ của mình".
'Xắn tay áo lên'
Đây là điều mà Giáo sư Hạng Tiêu gọi là "việc viết lại giấc mơ Trung Hoa". Ông nói, đại dịch là một trong những chất xúc tác cho tân Hoa mộng của Gen Z.
"Những người trẻ tuổi cảm thấy dễ bị tổn thương... [rằng] cuộc sống của họ có thể bị thay đổi, bị nghiền nát bởi các thế lực. Điều đó khiến họ phải suy nghĩ lại toàn bộ mô hình cách tổ chức xã hội Trung Quốc và cách tổ chức đời sống tập thể của người Trung Quốc".
Ngay cả trong thời gian Trung Quốc thực hiện lệnh phong tỏa nghiêm ngặt để ngăn chặn đại dịch, thanh niên vẫn được khuyến khích đi học đại học. Con số này rất lớn - đạt kỷ lục 11,6 triệu sinh viên tốt nghiệp chỉ tỉnh riêng trong năm 2023.
Sự thất vọng của họ đã mang đến niềm cảm hứng cho các meme (ảnh biếm họa) lan truyền, sự hài hước xen lẫn hoài nghi và thậm chí cả những lựa chọn phá cách. Thay vì đăng ảnh tốt nghiệp, một số đã đăng hình họ ném luận án vào thùng rác. Biệt danh "nằm phè" được đặt ra cho những người không tham gia cuộc cạnh tranh khốc liệt và tìm cách tồn tại mà không dự phần vào sự đua tranh của cuộc sống hiện đại.
Nhiều người đã ngừng tìm kiếm việc làm, thay vào đó trở về nhà để thành một "đứa trẻ toàn thời gian". Một số ghi lại cuộc sống của họ trên mạng xã hội khi họ kiếm được những khoản tiền nhỏ khi làm việc nhà cho cha mẹ hoặc chăm sóc những người trẻ hơn trong gia đình.
BBC đã nói chuyện với một phụ nữ trẻ không muốn tiết lộ danh tính, cô đã trở về nhà để sống với bố mẹ ở vùng nông thôn Trung Quốc. Cô cho biết đã có thời gian để đọc sách, trò chuyện với gia đình và cô đang trân trọng một cuộc sống khác với sự nghiệp ở đô thị. Cô nói thêm rằng cô biết điều đó không phải là mãi mãi - nhưng hiện tại cô hài lòng.
Sinh viên xếp hàng dự thi công chức ở Bắc Kinh
Giáo sư Hạng Tiêu nói : "Đây không chỉ là tình trạng thiếu việc làm, cơ hội hay thu nhập, mà còn là sự sụp đổ của giấc mơ vốn khiến họ phải làm việc rất chăm chỉ. Điều đó không chỉ mang lại sự thất vọng mà còn gây ra sự vỡ mộng".
Bắc Kinh có thể lo lắng rằng cuộc khủng hoảng này có thể trầm trọng hơn, sự bất mãn xã hội sẽ gia tăng và tầng lớp thanh niên vỡ mộng sẽ trở thành mối đe dọa cho sự cai trị của Đảng Cộng sản.
Nó đã xảy ra trước đây.
Năm 2022, các cuộc biểu tình phản đối chính sách "Zero Covid" nghiêm ngặt của chính phủ đã nổ ra khắp cả nước - thách thức trực tiếp nhất đối với Đảng trong nhiều thập kỷ.
Và vào năm 1989, sự thất vọng tràn trề về tình trạng thất nghiệp và lạm phát đã châm ngòi cho những gì đã trở thành cuộc biểu tình lịch sử và quy mô lớn ở Quảng trường Thiên An Môn.
Cho đến nay, không có dấu hiệu nào cho thấy điều đó.
Giáo sư Hạng Tiêu nói : "Lý do rất quan trọng của điều này là sự chuyển giao vốn liếng giữa các thế hệ. Hệ thống hỗ trợ xã hội dựa vào gia đình vẫn còn đó. Cha mẹ họ được hưởng lợi từ những cải cách của Trung Quốc và có đủ tiền tiết kiệm cũng như tài sản bất động sản. Nhưng giờ đây giá trị của các khoản đó đang giảm dần".
Nhưng Bắc Kinh không bắt lấy cơ hội. Chủ tịch Tập Cận Bình đã kêu gọi giới trẻ hãy "nếm mật nằm gai", một thuật ngữ của người Trung Quốc nghĩa là chịu đựng khổ ải.
Đảng đã kêu gọi các sinh viên tốt nghiệp ngừng nghĩ rằng họ ở trên mức lao động phổ thông, yêu cầu họ "xắn tay áo" và đảm nhận công việc chân tay.
Hy vọng và tuyệt vọng
Đó là giải pháp tạm thời cho sinh viên tốt nghiệp ngành tiếp thị và bán hàng 23 tuổi, Trịnh Cốc Lăng.
Cô cười khúc khích khi bị bạn trai trêu khi cô chuẩn bị cho cú thọc gậy tại một phòng chơi bi da ở Tần Hoàng Đảo, chỉ cách Bắc Kinh vài giờ lái xe. Họ gặp nhau ở trường đại học. Cả hai đều lo lắng tìm việc làm. Trịnh Cốc Lăng đang nghĩ đến việc làm vị trí giao dịch với khách hàng tại một công ty thẻ tín dụng.
"Khi đi hội chợ việc làm, tôi thấy hầu hết các công ty chỉ tuyển nhân viên bán hàng. Có rất ít công ty và rất ít vị trí phù hợp", cô nói.
Trịnh Cốc Lăng là một trong sáu đứa trẻ đến từ một thị trấn nhỏ ở miền nam Trung Quốc. Cô chủ yếu được dạy học trực tuyến trong bốn năm. Cô chưa bao giờ học chung lớp với các bạn cùng lớp. Cô lo lắng rằng điều này đã tước đi những kỹ năng rất cần thiết của cô.
Cô Trương muốn mở cửa hàng bán bánh cuốn của riêng mình
Cả Trịnh Cốc Lăng lẫn Joy đều đang "xắn tay áo" và tìm con đường riêng cho mình. Tất nhiên đây không phải trường hợp nào cũng như vậy, Giáo sư Hạng Tiêu nói. Rất nhiều thanh niên Trung Quốc cảm thấy thất bại kinh khủng khi không thể kiếm được việc làm.
Nhưng ông tin rằng sự tuyệt vọng của họ cũng sẽ thúc đẩy một sự thay đổi. Ông cho rằng đây là "thế hệ rất hùng mạnh" có tiềm năng thay đổi Trung Quốc.
Ông nói : "Câu chuyện của Trung Quốc cần phải được viết lại. Nó không còn có thể nói về sự thịnh vượng, tăng trưởng và sức mạnh quốc gia nữa. Giới trẻ là động lực để viết lại giấc mơ Trung Hoa".
Trong bài phát biểu đêm giao thừa, ông Tập nói rằng Trung Quốc đã vượt qua "thử thách giông bão" và tuyên bố "hoàn toàn tin tưởng vào tương lai".
Nhưng câu hỏi lớn là liệu Giấc mơ Trung Hoa theo chủ nghĩa dân tộc của ông có phù hợp với giấc mơ của một thế hệ bất mãn, vỡ mộng, mông lung về tương lai của mình hay không.
Thu mình trong quán trà nhìn ra biển bị đóng băng, khuôn mặt của Trịnh Cốc Lăng sáng lên khi cô mô tả ước mơ cuối cùng của mình : Cô muốn trở thành bà chủ của chính mình.
Cô hy vọng kiếm đủ tiền để mở một quán ăn sáng ở quê bán bánh cuốn Quảng Đông. Cô nói : "Điều này sẽ mang lại cho tôi nhiều tự do hơn. Khi đó tôi có thể làm những gì mình thích thay vì cứ tiếp tục làm việc cho người khác".
Khi nhâm nhi những món ăn nhẹ ở quán trà gồm bánh trung thu, hạt dẻ và xoài khô, cô giải thích rằng cô muốn nhiều hơn một cuộc sống tỉnh lẻ.
"Cha mẹ tôi chưa bao giờ rời quê hương. Họ quanh quẩn một chỗ. Họ chỉ muốn một cuộc sống ổn định. Nhưng chúng tôi muốn nhìn thấy nhiều thứ hơn. Nhìn ra thế giới bên ngoài và nghĩ về những gì chúng tôi thực sự mơ ước".
Laura Bicker
Nguồn : BBC, 04/01/2024
*************************
George Orwell của Trung Quốc 'trở lại' khi người trẻ vỡ mộng
Grace Tsoi, BBC, 11/06/2023
"Thế hệ của chúng tôi không còn sự kỳ vọng", cô Ân, 24 tuổi nói.
Lỗ Tấn, đại văn hào của Trung Quốc là tác giả của truyện ngắn nổi tiếng 'Khổng Ất Kỷ'
Nữ sinh viên y khoa này, không muốn nêu tên đầy đủ mà chỉ họ của mình, đã có giấy phép hành nghề, và đang học sau đại học với hy vọng tìm được việc làm ở một bệnh viện lớn.
Nhưng cô ấy không chắc điều này sẽ giúp ích cho mình. Bằng cấp, từng được đánh giá cao trong thị trường việc làm đầy cạnh tranh của Trung Quốc, giờ đây đã đánh mất ánh hào quang khi số sinh viên tốt nghiệp vượt số việc làm.
"Giờ đây, một bằng cấp thạc sĩ chỉ sánh bằng với bằng cấp đại học cách đây một thời gian. Trong tương lai, bằng tiến sĩ sẽ có giá trị như bằng thạc sĩ của bây giờ", cô Ân nói.
Sự vỡ mộng này đang xảy đến với giới trẻ tuổi ở Trung Quốc, với 20% số người từ 16 đến 24 tuổi bị thất nghiệp, theo số liệu chính thức được công bố hồi tháng Năm.
Và họ đang tìm cách biểu đạt qua những hình meme (ảnh chế) được lan truyền mạnh mẽ qua một truyện ngắn nổi tiếng từ cách đây hơn một thế kỷ.
Đó là câu chuyện về Khổng Ất Kỷ, một học giả không đỗ đạt trên con đường khoa cử, từ đó phải sống trong cảnh nghèo nàn.
Câu chuyện về Khổng Ất Kỷ hiện đã trở thành một từ khóa thể hiện sự bất mãn trong hàng triệu sinh viên tốt nghiệp, khi phải đối mặt với một tương lai ảm đạm.
Có đến hàng trăm ảnh chế (meme) về nhân vật Khổng Ất Kỷ trên khắp các nền tảng mạng xã hội ở quốc gia này.
Chúng xuất hiện từ các bình luận về các ẩn dụ trong thơ văn, cho đến viết lại toàn bộ truyện ngắn này.
Dạng ảnh chế thứ hai có hình dạng video và thậm chí bài rap, và điều này là một bước đi quá xa đối với Bắc Kinh, do đó đã bị xóa trên internet.
Người đàn ông và ảnh chế (meme)
Cô Ân nhận thấy phản ứng của nhà nước đối với các ảnh chế (meme) mang tính đạo đức giả.
Trong một bình luận, đài truyền hình nhà nước Trung Quốc CCTV nói sinh viên "nên cởi bỏ chiếc áo choàng dài", ám chỉ đến nội dung quan trọng của truyện ngắn 'Khổng Ất Kỷ', có lẽ đây là chi tiết dài nhất. Chiếc "áo choàng dài" do ông Khổng mặc đã chia rẽ giới nhà giàu và giới học thức từ những người nghèo không được đến trường, phải mặc "áo khoác ngắn". Vì vậy lời khuyên của CCTV, dường như là các sinh viên nên bỏ qua sự kiêu hãnh, vứt bỏ chiếc áo choàng dài, và tìm bất kỳ việc làm nào mà họ có thể làm được.
"Họ nói tương lai của chúng tôi sẽ tươi sáng và đẹp đẽ, nhưng hiện nay chúng tôi phát hiện rằng những giấc mơ của mình đã tan vỡ", cô Ân nói, và cho biết thêm, cho đến nay, những người trẻ ở Trung Quốc luôn được bảo rằng những năm tháng học hành và theo đuổi bằng cấp sẽ mang lại thành quả.
Đối với cô ấy và nhiều người khác, sự tương đồng với Khổng Ất Kỷ thật quá ấn tượng, mặc dù câu chuyện của ông ấy diễn ra, được nhiều người nhận định, là cuối thế kỷ 18, thời nhà Minh trị vì Trung Quốc. Chúng tôi được kể rằng, Khổng, người đã thi rớt kỳ thi khoa cử (keju) cực kỳ khắc nghiệt để được bước chân vào chốn quan trường danh vọng. Không có con đường duy nhất vào thời điểm đó để thăng cấp trong xã hội, Khổng bị vĩnh viễn dạt ra bên rìa xã hội. Câu chuyện của ông ấy đã được xem là một sự chỉ trích kịch liệt về hệ thống, hiện nay lại được một thế hệ người trẻ mới ở Trung Quốc hưởng ứng, những người bị thất nghiệp và chán chường với nền văn hóa thi cử.
Một ảnh chế có nội dung : "Tôi không hiểu [câu chuyện] về Khổng Ất Kỷ khi tôi còn nhỏ. Giờ thì tôi đã hiểu và tôi nhận ra tôi đã trở thành ông ta".
Những ảnh chế lấy cảm hứng từ Khổng Ất Kỷ đầu tiên xuất hiện trên Weibo, phiên bản Twitter của Trung Quốc hồi đầu năm nay. "Tôi nghĩ giáo dục là một nấc thang quan trọng. Nhưng tôi cũng dần nhận ra rằng đây là một chiếc bệ mà tôi không thể đi xuống, và chiếc áo choàng dài mà Khổng Ất Kỷ không thể rũ bỏ", một tài khoản trên Weibo viết. Hồi giữa tháng Ba, những ảnh meme này đã bùng lên mạnh mẽ khi CCTV đăng một đoạn phim, cho rằng cuộc đời bi kịch của Khổng Ất Kỷ là do sự thất bại trong khả năng thích nghi, và tìm bất kỳ việc làm có sẵn. Và vì thế đài này nhấn mạnh "kỷ nguyên của Khổng Ất Kỷ đã chấm dứt, và những người trẻ tham vọng sẽ không bao giờ bị mắc kẹt trong chiếc áo choàng dài nữa".
Những người trẻ đã phản ứng với một loạt những bài đăng và bình luận, chỉ ra điều mà họ cho rằng sai lầm và không công bằng : sự không tương thích giữa giáo dục và việc làm, thiếu mạng lưới an toàn cho những người thất nghiệp, số lượng cơ hội cho tính di động xã hội bị thu hẹp. Một số người so sánh phản ứng của CCTV như "gaslighting" (thao túng tâm lý).
Trung Quốc đã thay đổi
"Nếu một sinh viên đại học không thể tìm được việc làm, thì có lẽ người đó bị lên án. Thế nhưng khi tỷ lệ thất nghiệp trong các sinh viên quá cao. Làm sao chúng ta có thể đổ lỗi cho họ đã không cởi bỏ chiếc áo choàng dài của Khổng Ất Kỷ được ?" một người dùng có tên Zhihu đặt câu hỏi trên nền tảng như Quora.
Cô ấy chỉ nằm trong số vài người nói về nhiều năm sinh viên Trung Quốc học tập, và giờ đây họ cảm thấy bản thân đã bị đánh lừa, và nếu họ từ bỏ giấc mơ thì tất cả công sức còn ý nghĩa gì nữa ?
"Những người sống khổ hạnh trong 10 năm hoặc hơn để học tập tốt", một người dùng tên Zhihu khác viết. "Họ không ăn chơi và hiếm khi giao du với người khác giới. Gia đình của họ tiêu nhiều tiền, mua nhà ở các quận có trường tốt và cho con cái đi du học".
"Lương thấp không phải là điều đáng sợ nhất. Mà đúng hơn chính là thiếu sự bảo vệ phúc lợi xã hội và cơ hội học được kỹ năng mới", người dùng này nói.
Các bình luận của họ liên tục cho thấy các lỗ hổng rất lớn trong mạng lưới an toàn của Trung Quốc, nhân viên thành thị có trợ cấp thất nghiệp. Họ cũng phản ánh sự tăm tối không chỉ về tương lai mà còn về đất nước.
Trong một bài viết của một người dùng ghi : "Làm thế nào mà một người có nền tảng khiêm tốn lại có thể đạt được thành công to tát ? Tôi lo sợ điều này tương đối khó khăn vào lúc này… Những người giàu thậm chí không cùng đi chung làn với chúng tôi".
Trong hàng thế kỷ qua, những khế ước xã hội ngầm đã đảm bảo quyền lực cho đảng nhằm đổi lấy sự thịnh vượng. Thế nhưng nền kinh tế Trung Quốc đang suy giảm theo nhiều thập kỷ tăng trưởng kinh tế nhanh chóng ẩn chứa đầy rủi ro.
Và những người trẻ Trung Quốc đã lớn lên, chứng kiến cha mẹ mình thành công, rồi lại bị tác động khi nhiều điều dường như đã thay đổi.
"Khi tôi là một đứa trẻ, cha tôi tìm được việc làm và làm việc chăm chỉ. Ông ấy tự tin vào tương lai và kỳ vọng vào nó", Vương Vũ Hề, một người 25 tuổi nói. Sự háo hức của cô ấy khi bước vào trường sau đại học giờ đây đã chuyển sang thất vọng. Làm sao cô ấy mô tả được viễn cảnh của mình ? "Rồi sao cũng được thôi".
"Cha mẹ tôi tin tưởng mạnh mẽ vào một công việc tốt đồng nghĩa với thành công", cô Ân nói. "Hiện nay, chúng tôi phát hiện họ đã trải qua một thời kỳ với cơ hội. Chúng tôi giờ đây không còn cơ hội này nữa".
Trung Quốc sẽ có 11,5 triệu sinh viên tốt nghiệp sau đại học trong năm nay, con số cao kỷ lục. Đã có khoảng 60% trong số 100 công ty hàng đầu nói sẽ thuê ít sinh viên tốt nghiệp sau đại học hơn. Chính phủ Trung Quốc biết được thách thức này : sự gia tăng "lo lắng, thất vọng và bất an trong các sinh viên đại học" có thể đã tác động đến mức tự tin kinh tế của xã hội, theo một báo cáo chính thức hồi tháng 11/2022.
Trong khi sự chán chường và thất vọng rõ ràng xuất hiện rõ trên mạng xã hội hồi năm ngoái, Khổng Ất Kỷ đã mang đến một sự chua chát mới.
'Thánh nhân số một'
Truyện ngắn 'Khổng Ất Kỷ' được Lỗ Tấn viết năm 1919, ông là đại văn hào Trung Quốc được so sánh ngang tầm với Charles Dickens và George Orwell.
Sự chỉ trích cay đắng của Lỗ Tấn về chủ nghĩa phong kiến và sự áp bức có đầy đủ quen thuộc để giúp chúng lan truyền mạnh mẽ, thậm chí là các ảnh chế ẩn và vì thế, có thể an toàn trước sự kiểm duyệt của Đảng Cộng sản Trung Quốc.
Làm sao có thể ngăn chặn tác phẩm của một nhà văn mà đảng đã tôn thành thánh ?
Nhà lãnh đạo Mao Trạch Đông từng gọi Lỗ Tấn là "thánh nhân số một".
Một bảo tàng tôn vinh Lỗ Tấn ở quê nhà của ông tại vùng Thiệu Hưng (Trung Quốc)
Các sinh viên có thể khó cảm được phong cách hà khắc của ông ấy, nhưng Lỗ Tấn vẫn "nằm trong phần cảm xúc giấu kín", rõ ràng có sức đánh động khi thời cuộc đã đến, Eileen Cheng, giáo sư ngành văn chương Trung Quốc tại Đại học Pomona ở Mỹ cho biết.
"Lỗ Tấn có một tinh thần cực kỳ độc lập… một người chỉ trích thẳng thắn sự bạo tàn của chính phủ và [ông ấy] cũng phản đối việc trấn áp những tiếng nói cá nhân".
Theo các học giả, Đảng Cộng sản Trung Quốc đã quản lý di sản của Lỗ Tấn bằng cách lập luận rằng những lời chỉ trích của ông ấy là nhắm đến một Trung Quốc đã qua, bởi vì ông ấy đã chết trước khi Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa ra đời vào năm 1949.
Nhưng hiện nay, sau những năm đọc tác phẩm của Lỗ Tấn, một phần câu chuyện về cộng sản, các sinh viên đang cuối cùng "chất vất về tình trạng thánh nhân của Lỗ Tấn" và sử dụng câu chữ của ông ấy một cách ngoan ngoãn, Giáo sư Sebastian Veg từ trường School for Advanced Studies in Social Sciences ở Paris nói.
Khi không gian cho tiếng nói đối lập ở Trung Quốc đang dần bị bóp nghẹt, nhà văn huyền thoại Lỗ Tấn, dường như cuối cùng đang cho thấy sức xoay chuyển tình thế của mình.
Grace Tsoi
Nguồn : BBC, 11/06/2023
Phần minh họa do Davies Surya thực hiện.