Tăng trưởng trong năm 2023 của Việt Nam không đạt được mục tiêu do chính phủ đề ra, chỉ đạt 5,05% so với mục tiêu 6,5% và thấp hơn nhiều so với mức tăng trưởng thần kỳ 8% năm 2022. Quốc hội giao cho chính phủ mục tiêu đạt mức tăng trưởng GDP 6-6,5% vào năm 2024. Tuy nhiên, một chuyên gia của Đại học Havard, Hoa Kỳ, cho rằng kinh tế Việt Nam sẽ phải đối phó với một năm 2024 bất định.
Tăng trưởng kinh tế năm 2024 có thể đạt từ 6 đến 6,5% ? - Ảnh minh họa Thành phố Hà Nội
Tăng trưởng chậm trong năm 2023
Kỳ tích tăng trưởng hơn 8% trong năm 2022, sau hai năm bị chựng lại vì Covid-19, đã không lặp lại trong năm 2023. Theo David Dapice, kinh tế gia trưởng tại Trung tâm Ash về Quản trị Dân chủ và Đổi mới (Ash Center for Democratic Governance and Innovation), Trường Quản trị John F. Kennedy, Đại học Havard (Mỹ), lý do đầu tiên là do nhu cầu của thế giới và Trung Quốc về hàng xuất khẩu của Việt Nam giảm mạnh do kinh tế vẫn chưa phục hồi hoàn toàn. Trong khi đó, dù thu nhập của ngành du lịch đã tăng 50% nhưng không đủ để bù đắp cho sản xuất công nghiệp, chỉ tăng thêm 3,02% so với năm 2022, theo số liệu được trang VnEconomy trích dẫn ngày 29/12/2023.
Ngoài những tác động đáng kể bên ngoài, còn phải kể đến những trở ngại trong nước. Trong bài phân tích trên trang East Asia Forum, nhà nghiên cứu Mỹ nêu hai trường hợp chính : thiếu điện và thiếu nhân công có tay nghề cao. Thiếu điện đã làm giảm sản xuất khiến các nhà đầu tư do dự về các dự án mới. Điều này làm chậm quá trình giải ngân vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), chỉ tăng 2,9% so với năm 2022, theo nhà nghiên cứu Mỹ, còn Báo Điện tử Chính phủ (Chính phủ online) ngày 27/12 nêu mức tăng 3,5% (đạt khoảng 23,18 tỉ đô la).
Mùa hè 2023, Việt Nam bị thiếu điện trầm trọng. Các nhà máy nhiệt điện thiếu than, buộc các nhà máy thủy điện hoạt động hết công suất nhưng hạn hán khiến mực nước trong các hồ chứa xuống dưới ngưỡng báo động. Năng lượng tái tạo được sản xuất nhiều nhưng lại không được phân bổ phù hợp do mạng lưới điện yếu kém và đường dây tải điện quá tải. Cho dù chính phủ dự kiến xây dựng nhiều đường dây tải điện mới nhưng có thể thấy "tiếng xấu" về cung ứng điện đã tác động đến tổng vốn FDI được thực hiện.
Ngoài ra, chính phủ cũng tăng đầu tư công 20% vào cơ sở hạ tầng nhưng vẫn chưa đủ hấp dẫn các nhà đầu tư chất lượng cao, do Việt Nam thiếu nhân công có tay nghề. Tập đoàn công nghệ Mỹ Intel đã tạm dừng việc mở rộng cơ sở sản xuất chip bán dẫn ở Việt Nam, dường như là do lo ngại về nguồn điện bất ổn và tình trạng quan liêu quá mức. Theo kinh tế gia Đại học Havard, quyết định này có thể gây khó khăn cho sức cạnh tranh về sản xuất chip điện tử của Việt Nam và về lâu dài, sẽ tác động đến những tiến bộ trong lĩnh vực an ninh mạng, trí tuệ nhân tạo mà chính phủ kỳ vọng.
Việt Nam cần cải thiện cung ứng điện, nhân lực, cơ sở vật chất
Nếu Việt Nam cải thiện được nguồn cung ứng năng lượng, đào tạo nhân công và cơ sở vật chất, tăng trưởng GDP hàng năm có thể sẽ đạt ít nhất là 6% từ giờ cho đến hết thập niên. Ví dụ, Việt Nam đặt mục tiêu GDP năm 2024 tăng 6-6,5%, tương đương với thẩm định của Ngân hàng Phát triển Châu Á, nhưng Fitch tỏ ra ít lạc quan hơn khi dự phóng tăng 5,5%. Mục tiêu này có thể đạt được nhờ làn sóng dịch chuyển sản xuất từ Trung Quốc sang Việt Nam sẽ giúp tăng khối lượng hàng xuất khẩu của Việt Nam.
Tuy nhiên, phải tính đến những khó khăn lớn nếu kinh tế Hoa Kỳ và Liên Hiệp Châu Âu vẫn bị suy thoái hoặc tăng trưởng chậm, hoặc nếu Trung Quốc giảm nhập khẩu hàng Việt Nam khi nền kinh tế tiếp tục dựa vào tiêu dùng nội địa và du lịch. Ngoài ra, Việt Nam cũng đang phải đối mặt với tình trạng lực lượng lao động bắt đầu chững lại, lao động dư thừa từ khu vực nông thôn đang giảm dần. Trong tương lai, hầu hết sự tăng trưởng sẽ phải tập trung vào đầu tư cho lao động.
Tác giả bài viết cho rằng nhìn tổng thể, năm 2023 là năm chuyển tiếp đầy thất vọng cho Việt Nam. Nếu nền kinh tế thế giới phục hồi, cũng như chính sách tiền tệ của các ngân hàng trung ương ngừng thắt chặt và dần nới lỏng thì năm 2024 sẽ khả quan hơn.
Thu Hằng
Nguồn : RFI, 09/01/2024