Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Published in

Diễn đàn

14/05/2024

Sự phức tạp của quá trình ‘bóc nhãn NME’ cho Hà Nội

Trần Đông A

Quyết đnh công nhn Vit Nam có nn kinh tế th trường hay không là c mt lot vn đ phc tp liên quan đến nhiu cân nhc v kinh tế, chính tr ln chiến lược

nne0

Thép Trung Quốc ồ ạt đổ vào Việt Nam để sau đó xuất khẩu sang Hoa Kỳ và Liên Âu - Ảnh minh họa 

Ngay v kinh tế cũng có hai phe

Bên ng h công nhn Vit Nam có kinh tế th trường xut phát t thc tin ci cách và hi nhp kinh tế mà Vit Nam đã thc hin khá thành công trong vài ba thp k qua, chuyn đi t nn kinh tế kế hoch hóa tp trung sang nn kinh tế đnh hướng th trường hơn. Vit Nam đã m ca đón đu tư nước ngoài, tư nhân hóa các doanh nghip nhà nước và ký kết các hip đnh thương mi khu vc và toàn cu như T chc Thương mi Thế gii (WHO) và Hip đnh Đi tác Toàn din và Tiến b xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) Quan h kinh tế và thương mi gia Hoa K và Vit Nam được tăng cường. Kim ngch xut nhp khu năm 2023 gia hai nước ước đt 100,62 t USD. Đin hình đi vi lp trường ng h xóa nhãn NME (Non Market Economy Nn kinh tế phi th trường) cho Hà Ni là Ch tch Hi đng Kinh doanh Hoa K ASEAN (USABC), cu Đi s Hoa K ti Vit Nam, Ted Osius. Ông cu đi s tuyên b : Vit Nam đã có nn kinh tế th trường, vì đã đáp ng các tiêu chí quan trng như kh năng chuyn đi tin t…’ (1).

Mt thc tin khách quan khác xin dương cho lp trường bóc nhãn NME là Vit Nam ngày càng có vai trò quan trng trong khu vc n Đ Dương Thái Bình Dương. S phát trin kinh tế và hi nhp vào h thng th trường toàn cu ca Vit Nam phù hp vi li ích chiến lược ca Hoa K trong vic thúc đy mt trt t quc tế da trên lut l và làm đi trng vi nh hưởng ngày càng tăng ca Trung Quc ti Đông Á cũng như trên toàn cu. Lãnh đo b phn chính sách công M ca Samsung, ông Scott Thompson, nói ti phiên điu trn : Vit Nam đã ni lên như mt đi tác n đnh, an toàn ca M trong chui cung ng... rt cuc cũng vì li ích ca kinh tế M. Chính ph Vit Nam còn thuê hn c mt công ty M đ lobby chiến dch bóc nhãn. Bn đăng ký b sung ca Đo lut Đăng ký Đi din cho Nước ngoài (FARA) đ trình lên B Tư pháp M cho thy Vit Nam đã thuê hãng lut Steptoe có tr s ti Washington đ h tr chiến dch này. Ông Eric Emerson đi din cho B Công thương Vit Nam là người t Công ty lut Steptoe đã phát biu thun cho Vit Nam ti điu trn (2). Theo BBC, quyết đnh cui cùng có th được B Thương mi M đưa ra trước ngày 26/7/2024 (3).

Nhng người phn đi, ngược li cho rng, kinh tế Vit Nam ph thuc quá nhiu vào đu tư và nhp khu đu vào t Trung Quc, vi mt s mt hàng trong đó đã b M áp thuế chng bán phá giá. Ông Jeffrey Gerrish, cu quan chc thương mi ca chính quyn Hoa K thi tng thng Donald Trump, đi din cho hãng Steel Dynamics, lp lun ti phiên điu trn, vic cp quy chế kinh tế th trường cho Vit Nam s kích hot mt làn sóng nhp khu không công bng t Vit Nam mà ông cho là đã tr thành phương cách đ Trung Quc lách thuế quan ca M. ‘Thay vì đy lùi nh hưởng ca Trung Quc, bt k hành đng nào như vy s là món quà cho Trung Quc và phc v li ích ca Trung Quc’, ông Gerrish nhn mnh. Nazak Nikakhtar, cu quan chc Thương mi dưới chính quyn Trump hin đang làm vic cho Công ty lut Wiley Rein cũng cho biết ti bui điu trn, Hà Ni tng dùng các chính sách áp bc và tp quán kinh tế hung hăng như Trung Quc và có kh năng đng v phe quc gia láng ging hùng mnh đ đi đu vi M (4).

Ngoài ra, vn còn đó nhng mi quan tâm và thách thc tim n cn tr vic xóa nhãn. Các nhà phn đi cho rng, Chính ph Vit Nam vn duy trì quyn kim soát đáng k đi vi các lĩnh vc quan trng ca nn kinh tế và có nhng lo ngi v tr cp không công bng, thiếu minh bch và can thip vào th trường. Tiêu chun lao đng và môi trường Vit Nam vn là di sn nng n t cái gi là nn kinh tế th trường đnh hướng xã hi ch nghĩa. Có khá nhiu ý kiến bo lưu, bao gm các công đoàn lao đng và các nhóm môi trường tiếp tc nêu quan ngi v thc tin lao đng và môi trường ca Vit Nam, đc bit trong các lĩnh vc như sn xut và khai thác tài nguyên thiên nhiên. Tuy nhiên, cũng là mt thc tế, trong khi vn còn nhng lo ngi v quyn lao đng và nhân quyn, thì vic công nhn Vit Nam là nn kinh tế th trường có th to đòn by đ Hoa K và phương Tây khuyến khích ci cách và ci thin hơn na trong các lĩnh vc này, cũng như thúc đy tính minh bch và qun tr tt.

Vit Nam đi mt vi mâu thun ln

T hơn mt năm nay, Hà Ni đã và đang ráo riết vn đng hành lang đ Hoa K xóa nhãn kinh tế phi th trường (NME). Th tướng Chính ph Phm Minh Chính ngày 10/11/2023 đã ban hành Quyết đnh 1335/QĐ-TTg phê duyt Đ án v đt vn đng này (5). Nhưng theo Tiến sĩ Bill Hayton, nghiên cu viên ti Vin Chatham House, mt think tank v chính tr quc tế t Luân Đôn, ti cuc tranh giành quyn lc hin nay trong Đng cộng sản Vit Nam đang din ra ngày càng quyết lit, gii lãnh đo cng rn mi trong Đng không quan tâm đến vic đi đu vi Trung Quc hay tham gia liên minh chng Trung Quc na. Cuc tranh giành quyn lc tiếp tc kéo dài, đã dn đến vic bt ng sa thi c Ch tch nước ln Ch tch Quc hi.Kết qu ca cuc đu tranh này s khiến nhng ai vn hy vng Vit Nam có th tham gia tp hp chng Trung Quc phi suy nghĩ li. Các nước có th chưa h cp quan h vi Vit Nam, nhưng mi người s bt hy vng vào Hà Ni khi thy Vit Nam tiến gn hơn đến các đi tác toàn tr. Dù cuc tranh giành quyn lc hin nay không liên quan đến đi ngoi, nhưng nó có chiu hướng b lái Vit Nam gn vi Trung Quc và ri xa M và phương Tây (6).

Trong bi cnh nói trên, nhng cân nhc v chính tr ln đa-chiến lược cũng ch còn có ý nghĩa tương đi so vi trước đây. Bi vì, cuc đu đá ni b hin nay Hà Ni thc cht là mt cuc tiếm quyn gia các phe phái trong Đng. Vn theo đánh giá ngày 9/5/2024 t Tiến sĩ Bill Hayton, nhng gì chúng ta đang thy là mt cuc tiếp qun. Nhng người chiến thng trong cuc cnh tranh quyn lc này là nhng người theo đường li cng rn. H bao gm các tướng tá Công an và nhng người theo ch nghĩa Lênin giáo điu. Vit Nam dường như s ng theo Trung Quc trong xu thế chính tr hướng ni. Mt ch th cách đây gn mt năm, trước c khi Tng thng Biden có mt Hà Ni Ch th 24 ca Đng (7) đã hướng dn cán b, đng viên cn hn chế tiếp xúc vi các t chc nước ngoài, đc bit là các NGO. S co cm li theo tinh thn Ch th 24, đến lượt nó s vô hiu hóa mi n lc t trước đến nay ca các thành phn mun thúc đy sâu hơn s hi nhp kinh tế và lut pháp ca Vit Nam vi M và phương Tây. Bên cnh nhiu h ly tiêu cc, tc đ tăng trưởng kinh tế cũng được cho là s chm l i.

S tn ti hai phe ng h và chng li vic bóc nhãn NME, cùng vi ni tình trong Đng và Chính quyn Vit Nam đang bn lon, khiến cho Hà Ni phi đi đu vi mt khi mâu thun ln. Mt mt, phái ci cách trong chính quyn đang n lc hết sc, sao cho vic bóc nhãn NME din ra trước cuc bu c tháng 11/2024 M. Bi s kin này có th dn ti vic ông Trump tr li Nhà Trng. Donal Trump tng đe da s tăng thuế đi vi Vit Nam, vì nước này có thng dư thương mi ln vi Hoa K. Trump tng ch trích Vit Nam v vn đ thương mi, cáo buc nước này đang li dng cuc cnh tranh gia M và Trung Quc đ thúc đy xut khu sang M. Trump cũng công kích Vit Nam là k lm dng M còn t hi hơn c Trung Quc.Nhưng mt khác, phái có li ích gn vi vic đ Trung Quc tiếp qun nn kinh tế Vit Nam, cũng đang ra sc chc gy bánh xe các lobby vn đng hành lang M. Đúng vào ngày 9/5/2024, Công an Hà Ni cho biết, An ninh điu tra Công an thành ph đã thi hành lnh bt b can đ tm giam đi vi ‘đi tượng Nguyn Văn Bình (8).

Nguyn Văn Bình va b gán cho là ‘đi tượng, mi na tháng trước đây là đương kim V trưởng V pháp chế thuc B Lao động, thương binh và xã hội (MOLISA), tng được Nhà nước Vit Nam đánh giá là ‘có lch s và kinh nghim làm vic lâu dài và phong phú trong lĩnh vc lut lao đng. Là mt chuyên gia có hng, ông Bình tng ch trì đ xut ban hành B lut Lao đng 2019 ca Vit Nam, phê chun mt s công ước ct lõi ca T chc Lao đng Quc tế (ILO), trong đó có Công ước s 98 v Quyn T chc và Thương lượng tp th, Công ước s 105 v Bãi b Lao đng Cưỡng bc (9). Đáng chú ý, truyn thông Vit Nam công khai, ông Bình b bt trước đy c na tháng (t ngày 24/4/2024), nhưng Hà Ni phi ch đến ngày 9/5, đúng lúc bên kia đa cu đang cân nhc xem có nên nâng Vit Nam lên quy chế kinh tế th trường hay không, thì mi công b bn tin.Vit Nam hin nay tuy đc tài đc đng, nhưng trong Đng có nhiu phái. Có th gi đnh, phái nào đó trong h thng mun thc gy bánh xe bang giao Vit M ? Mà phái này thc ra đã hành đng theo hướng y t lâu, phc v cho quyn li ca quc gia nào thì đã rõ, ch không phi hành đng vì li ích ca Vit Nam !

Trần Đông A

Nguồn : VOA, 15/05/2024

Tham kho :

(1-2) https://www.voatiengviet.com/a/yeu-to-trung-quoc-trong-viec-my-can-nhac-quy-che-thi-truong-cho-viet-nam/7604017.html

(3) https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cd1844xn4vxo

(4) https://www.voatiengviet.com/a/yeu-to-trung-quoc-trong-viec-my-can-nhac-quy-che-thi-truong-cho-viet-nam/7604017.html

(5) https://hethongphapluat.com/quyet-dinh-1335-qd-ttg-nam-2023-phe-duyet-de-an-thuc-day-cong-tac-de-nghi-hoa-ky-cong-nhan-viet-nam-la-quoc-gia-co-nen-kinh-te-thi-truong-trong-cac-vu-viec-phong-ve-thuong-mai-do-thu-tuong-chinh-phu-ban-hanh.html

(6) https://www.chathamhouse.org/2024/05/vietnams-political-turmoil-reveals-turn-towards-china-and-away-west

(7) https://www.voatiengviet.com/a/phim-anh-va-chi-thi-24-xa-hoi-phan-manh-trong-mot-chinh-the-la-mat-la-trai-/7512831.html

(8) https://xaydungchinhsach.chinhphu.vn/khoi-to-bat-tam-giam-vu-truong-119240509100410532.htm

(9) https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cw590x62170o

Quay lại trang chủ

Additional Info

  • Author: Trần Đông A
Read 341 times

Viết bình luận

Phải xác tín nội dung bài viết đáp ứng tất cả những yêu cầu của thông tin được đánh dấu bằng ký hiệu (*)