Việt Nam ‘sẵn sàng đàm phán’ với Philippines về ranh giới ngoài thềm lục địa ở Biển Đông, kêu gọi các bên kiềm chế
VOA, 21/06/2024
Việt Nam hôm 20/6 nói sẵn sàng đàm phán với Philippines để tìm kiếm các biện pháp phù hợp với lợi ích của cả hai nước, sau khi Manila cuối tuần trước đệ đơn xác định ranh giới ngoài thềm lục địa của họ ở Biển Đông lên Liên Hiệp Quốc, đồng thời kêu gọi Trung Quốc và Philippines kiềm chế sau những xô xát gần đây.
Các nhà ngoại giao Philippines tại Liên Hợp Quốc đã đệ đơn đăng ký quyền của quốc gia này đối với thềm lục địa mở rộng, hay ECS, ở khu vực Tây hôm 14/06/2024
"Việt Nam một lần nữa khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa phù hợp với luật pháp quốc tế, và các quyền hợp pháp đối với các vùng biển của Việt Nam, được xác lập phù hợp với UNCLOS 1982", phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Việt Nam Phạm Thu Hằng nói trong một tuyên bố đăng trên trang web của Bộ, khi trả lời câu hỏi của phóng viên trong cuộc họp báo chiều 20/6.
Việt Nam và Philippines nằm trong số các bên có yêu sách chủ quyền ở các khu vực ở Biển Đông, tuyến thuỷ lộ sầm uất mà Trung Quốc tuyên bố yêu sách chủ quyền phần lớn trong khu vực.
Philippines cuối tuần qua đã đệ đơn yêu sách lên Liên Hiệp Quốc về thềm lục địa mở rộng ở Biển Đông, nơi có trị giá thương mại 3 nghìn tỷ USD đi qua hàng năm và được cho là có nhiều trữ lượng dầu mỏ, khí đốt tự nhiên cũng như trữ lượng cá.
Chính phủ Philippines nói họ đã yêu cầu Uỷ ban Ranh giới thềm lục địa của Liên Hiệp Quốc chính thức công nhận quyền của nước này đối với đáy biển lục địa kéo dài từ bờ biển phía tây ra tới Biển Đông, bao gồm các đảo, đá và rạn san hô của quần đảo Trường Sa đang có tranh chấp gay gắt. Nếu được chấp thuận, việc này sẽ mang lại cho Manila độc quyền khai thác tài nguyên dưới đáy biển tại đây.
Tuy nhiên, thềm lục địa dưới biển mà Philippines tuyên bố có thể chồng chéo với các thềm lục địa mà các quốc gia ven biển khác như Việt Nam cũng tuyên bố.
Các quan chức Philippines bày tỏ sẵn sàng tổ chức các cuộc đàm phán để giải quyết vấn đề này dựa trên Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển năm 1982, là hiệp ước quốc tế cung cấp các hướng dẫn pháp lý để xác định lãnh hải của các quốc gia ven biển.
Theo công ước, quốc gia ven biển có độc quyền khai thác tài nguyên ở thềm lục địa của mình, là một dải đáy biển có thể kéo dài tới 350 hải lý (648 km), bao gồm quyền cho phép và quản lý bất kỳ hình thức khoan nào.
Phát ngôn viên Phạm Thu Hằng hôm 20/6 nói phía Việt Nam "bảo lưu toàn bộ quyền và lợi ích của mình theo luật pháp quốc tế" và "sẵn sàng trao đổi với Philippines để tìm kiếm và đi đến giải pháp phù hợp với lợi ích của cả hai nước".
Đây được xem là cách tiếp cận ngoại giao trái ngược với những hành động ngày càng hung hăng và quyết đoán của Trung Quốc trong việc củng cố yêu sách chủ quyền của mình ở vùng biển tranh chấp, theo nhận định của AP.
Đại diện Bộ Ngoại giao Việt Nam nói các quốc gia ven biển có quyền xác định ranh giới ngoài thềm lục địa mở rộng của mình theo công ước của Liên Hiệp Quốc, nhưng "khi đệ trình ranh giới ngoài thềm lục địa cần tôn trọng các quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của các quốc gia ven biển liên quan khác có bờ biển đối diện hoặc tiếp liền".
Chính phủ Philippines cho biết họ đệ trình báo cáo lên Ủy ban Liên Hiệp Quốc về ranh giới ngoài thềm lục địa của nước này ở Biển Đông, ngoài khơi tỉnh Palawan phía tây của Philippines, sau hơn một thập kỷ rưỡi nghiên cứu khoa học, AP dẫn thông tin từ Bộ ngoại giao ở Manila cho biết.
Đại diện thường trực của Philippines tại Liên Hiệp Quốc, ông Antonio Lagdameo, nói động thái này "có thể tiếp thêm sinh lực cho những nỗ lực của các quốc gia nhằm chứng tỏ sự sẵn sàng theo đuổi các quy trình UNCLOS trong việc xác định các quyền về hàng hải và thúc đẩy trật tự quốc tế dựa trên luật lệ".
Lập trường của Philippines và Việt Nam là đều bác bỏ yêu sách chủ quyền của Trung Quốc đối với gần như toàn bộ Biển Đông. Ngoài ba nước này, Malaysia, Brunei và Đài Loan cũng có yêu sách chủ quyền trong khu vực.
Tình trạng căng thẳng và thù địch trong vùng biển tranh chấp trong thời gian qua đã leo thang một cách đáng báo động, đặc biệt là giữa Trung Quốc và Philippines, tại hai bãi cạn tranh chấp. Các tàu hải cảnh và dân quân Trung Quốc đã sử dụng vòi rồng cực mạnh và những hành động ngăn chặn nguy hiểm chống lại các tàu tuần duyên và tàu hải quân Philippines, gây thương tích cho các thuỷ thủ hải quân Philippines, làm hư hại các tàu tiếp tế và làm căng thẳng quan hệ ngoại giao giữa hai nước.
Bộ Ngoại giao hôm 20/6 kêu gọi Trung Quốc và Philippines kiềm chế sau khi có thông tin về vụ xô xát giữa thủy thủ hải quân Philippines với hải cảnh Trung Quốc ở bãi Cỏ Mây hồi đầu tuần này.
"Việt Nam theo dõi chặt chẽ và quan ngại sâu sắc trước những thông tin về sự việc diễn ra ngày 17/6 tại khu vực bãi Cỏ Mây giữa Philippines và Trung Quốc", VnExpress dẫn lời bà Phạm Thu Hằng nói, và kêu gọi các bên hành xử phù hợp với luật pháp quốc tế và giải quyết tranh chấp bằng biện pháp ôn hòa.
Nguồn : VOA, 21/06/2024
*************************
Việt Nam cần làm gì trước việc Philippines yêu cầu mở rộng thềm lục địa : Cuộc chiến công hàm sẽ tiếp tục
Hà Lệ Chi, RFA, 20/06/2024
Philippines đã chính thức yêu cầu Liên Hiệp Quốc xem xét hồ sơ đăng ký thềm lục địa mở rộng (Extended Continental Shelf – ECS) ở khu vực Tây Palawan ở Biển Tây Philippines, Bộ Ngoại giao (DFA) Philippines thông báo ngày 15/6 như vậy.
Bản đồ có phần thềm lục địa mà Philippines yêu cầu ở Biển Đông - Phan Văn Song
Việc đệ trình thông tin này lên Ủy ban ranh giới thềm lục địa (Commission on the Limits of the Continental Shelf - CLCS) của Liên Hiệp Quốc được thực hiện thông qua Phái đoàn Thường trực Philippines tại Liên Hiệp Quốc ở New York vào ngày 14/6 (giờ New York) (1).
Đây là lần thứ hai Philippines đăng ký quyền ECS. Vào năm 2009, Philippines đã đệ trình lần đầu tiên và năm 2012, CLCS đã xác nhận hồ sơ này, khiến cho Philippines mở rộng thêm 135.506 km2 đáy biển.
Theo Điều 76 của Công ước Luật biển 1982 (UNCLOS), một quốc gia ven biển như Philippines có quyền thiết lập ranh giới ngoài của thềm lục địa của mình bao gồm đáy biển và lòng đất dưới đáy biển của các khu vực ngầm kéo dài quá 200 hải lý (Nautic Miles) nhưng không vượt quá 350 NM tính từ đường đường cơ sở dùng để tính chiều rộng của lãnh hải.
Năm 2019, Malaysia đã đệ trình lại ECS, từ đó đã dẫn tới cuộc chiến công hàm giữa nhiều quốc gia chống lại luận điểm của Trung Quốc về quyền sở hữu của họ trên Biển Đông. Việc Philippines đệ trình lần này, báo hiệu cũng sẽ có một làn sóng công hàm giữa Trung Quốc và nhiều quốc gia trên thế giới.
Mục đích và thời điểm
DFA cho biết : "Chúng tôi đã chuẩn bị từ lâu cho việc này, và trên thực tế, chúng tôi đã đề cập trong báo cáo của Philippines (Benham) Rise vào năm 2009 rằng chúng tôi bảo lưu quyền đưa ra các báo cáo tiếp theo cho phương Tây. Đó là một quá trình liên ngành kéo dài bao gồm nghiên cứu và đánh giá khoa học có chủ ý và chuyên sâu".
Trong thông báo gửi báo chí, DFA có nói là việc chuẩn bị cho công việc này đã tiến hành trong hơn 15 năm. Tuy nhiên, thời điểm mà Philippines lựa chọn gửi đề xuất này trong thời điểm này cũng là một điều đáng lưu ý.
Từ năm 2023 tới nay, Philippines và Trung Quốc vẫn đang duy trì tình trạng căng thẳng và đối đầu trên Biển Đông, đặc biệt tại khu vực Bãi Cỏ Mây và Bãi cạn Scarborough. Philippines dưới thời của Tổng thống Marcos Jr. đã xích lại gần Mỹ, thậm chí tăng cường các hoạt động với Mỹ và đồng minh để nhằm chống lại đe doạ từ Trung Quốc.
Hạ nghị sĩ Cagayan de Oro Rufus Rodriguez, đã kêu gọi Thượng viện thông qua dự luật số 9034 xác định các tuyến đường biển của nước này nhằm ngăn chặn các hành vi xâm lấn vùng biển Philippines bởi các tàu và máy bay của Trung Quốc và nước ngoài khác (2). Hạ viện Philippines đã thông qua dự luật này vào tháng 12 năm ngoái, và chỉ còn chờ Thượng viện thông qua (3).
Nhận định về mục đích của Philippines trong hành động đệ trình ECS lần này, Đinh Đạc (Ding Duo) - Phó Viện trưởng Viện Chính sách và Luật biển, Viện Nghiên cứu Biển Đông Trung Quốc, cho rằng:
"Động thái này của Philippines đã được lên kế hoạch từ lâu nhằm xác nhận phán quyết của vụ kiện trọng tài Biển Đông năm 2016 (sau đây gọi là "Phán quyết trọng tài") và sử dụng Phán quyết phân định thềm lục địa mở rộng ở Biển Đông làm bàn đạp, để củng cố hoặc thậm chí mở rộng các lợi ích và các yêu sách của Philippines ở Biển Đông, đồng thời tiếp tục khuấy động các hành động khiêu khích chính trị và pháp lý về vấn đề Biển Đông trong các hoạt động quốc tế đa phương và dư luận quốc tế" (4).
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lin Jian thì cho biết :
"Trung Quốc ghi nhận sự phát triển này và chúng tôi đang cố gắng thu thập thêm thông tin về vấn đề này. Điều tôi cần nói là có những vấn đề lãnh thổ và tranh chấp về phân định biển ở Biển Đông giữa Trung Quốc và Philippines. Đệ trình đơn phương của Philippines về phạm vi thềm lục địa của nước này ở Biển Đông là vi phạm quyền chủ quyền và quyền tài phán của Trung Quốc, vi phạm luật pháp quốc tế, bao gồm Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển và đi ngược lại Tuyên bố về ứng xử của Biển Đông. Các bên ở Biển Đông. Theo các quy định về thủ tục của Ủy ban Liên Hiệp Quốc về Giới hạn Thềm lục địa, Ủy ban sẽ không xem xét hoặc xác nhận đệ trình của Philippines nếu nó liên quan đến việc phân định các vùng biển tranh chấp" (5).
Việt Nam phải làm gì ?
Như vậy, chúng ta có thể hiểu rằng, với hành động này, một mặt Philippines đệ trình nhằm bảo vệ các lợi ích của họ trên Biển Đông, điều này vừa thúc đẩy sự ủng hộ trong nước với Tổng thống Marcos, đồng thời qua đó cũng thúc đẩy sự ủng hộ Philippines từ cộng đồng quốc tế, bao gồm Mỹ và các đồng minh của Mỹ. Mặt khác, trong cuộc đối đầu với Trung Quốc trên Biển Đông hiện nay, việc đệ trình này sẽ tạo một làn sóng chú ý và tập trung sự công kích vào Trung Quốc của dư luận thế giới, giống như cuộc chiến công hàm mà do Malaysia khởi xướng cũng từ việc đệ trình ECS vào cuối năm 2019.
Trong hồ sơ đệ trình lên Ủy ban Ranh giới thềm lục địa (CLCS), Philippines nói rõ :
"Philippines lưu ý rằng đệ trình chung năm 2009 của Malaysia và Việt Nam, đệ trình năm 2009 của Việt Nam ở khu vực phía bắc và đệ trình năm 2019 của Malaysia đệ trình lên CLCS bao gồm các khu vực có thể chồng lấn với khu vực của Đệ trình này.
Những đệ trình trước đó dựa trên Điều 76 của UNCLOS và nhìn chung phù hợp với các nguyên tắc được khẳng định trong Phán quyết Biển Đông năm 2016 của Tòa Trọng tài. Philippines bày tỏ sẵn sàng thảo luận với các quốc gia liên quan về việc phân định ranh giới trên biển" (6).
Như vậy, khu vực thềm lục địa mở rộng (ECS) của Philippines lần này sẽ có nhiều chồng lấn với ECS của Việt Nam và Malaysia.
Nhìn trên bản đồ, chúng ta sẽ thấy ECS của Philippines đệ trình lần này lấn vào cả vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. (Xem bản đồ)
Chắc chắn Việt Nam sẽ phải phản ứng. Phản ứng của Việt Nam đầu tiên là phải bảo vệ quyền lợi biển của Việt Nam theo UNCLOS, trong đó có thềm lục địa (Continental Shelf - CS) mà Việt Nam đương nhiên được hưởng là 200 hải lý. Ngoài ra theo điểu 76 UNCLOS, Việt Nam cũng có quyền yêu cầu ECS. Tiếp theo, Việt Nam cũng cần để ngỏ khả năng đàm phán phân định ECS với Philippines và Malaysia trong tương lai. Đồng thời, Việt Nam cũng cần phản đối các khẳng định của Trung Quốc trong Công hàm họ đã gửi lên phản đối Đệ trình của Philippines (trong đó Trung Quốc có khẳng định chủ quyền và quyền chủ quyền và quyền tài phán đối với các nhóm thực thể và vùng biển xung quanh trên Biển Đông, bao gồm cả Hoàng Sa, Trường Sa và khu vực thuộc vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam).
Hà Lệ Chi
Nguồn : RFA, 20/06/2024
Tham khảo :
1. https://www.un.org/depts/los/clcs_new/submissions_files/phl1/2023PhlEsDoc001Secured.pdf
2. https://www.pna.gov.ph/articles/1226547
3. https://issuances-library.senate.gov.ph/bills/house-bill-no-9034-19th-congress
4. https://opinion.huanqiu.com/article/4IEmi156dOD
5. https://www.fmprc.gov.cn/mfa_eng/xwfw_665399/s2510_665401/202406/t20240617_11437317.html
6. https://www.un.org/depts/los/clcs_new/submissions_files/phl1/2023PhlEsDoc001Secured.pdf