Ngày 5/1/1960, ông Hồ Chí Minh khoe : "Ðảng ta là đạo đức, là văn minh".
Tuyên bố kỷ niệm 30 năm thành lập đảng (1930 – 1960), ông Hồ còn nói : "Với tất cả tinh thần khiêm tốn của người cách mạng, chúng ta vẫn có quyền nói rằng : Đảng ta thật là vĩ đại… Ðảng ta vĩ đại như biển rộng, như núi cao".
Ông Hồ Chí Minh phát biểu tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng họp tại Hà Nội từ ngày 5 đến ngày 10/9/1960 - Ảnh tư liệu
Nhưng 64 năm sau (1960-2024), Đảng đã thoái hóa, biến chất. Đảng viên thì tham nhũng, suy thoái đạo đức, lối sống tự diễn biến và tự chuyển hóa, bài bác chủ nghĩa Mác-Lênin và cả "tư tưởng Hồ Chí Minh" nữa.
Vì vậy, Đảng nhìn nhận : "Trong thời gian qua, kể từ khi bắt đầu chiến dịch "đốt lò" (2013 thời Nguyễn Phú Trọng), hàng loạt cán bộ, đảng viên đã bị xử lý kỷ luật do những suy thoái về đạo đức, lối sống với nhiều biểu hiện khác nhau. Nhiều vụ đại án diễn ra, tập trung vào những cán bộ, đảng viên có chức, có quyền mà có nhiều biểu hiện của sự suy thoái về mặt đạo đức, lối sống" (Học viện cảnh sát nhân dân, ngày 3/6/2024).
Bài viết giải thích : "Có thể hiểu suy thoái đạo đức, lối sống trước tiên thể hiện ở lối sống ích kỷ, thực dụng, cơ hội, vụ lợi, chỉ lo thâu vén cá nhân, gây mất đoàn kết nội bộ, độc đoán, gia trưởng, thiếu dân chủ trong chỉ đạo điều hành. Suy thoái biểu hiện qua cách ăn nói, đặc biệt là phong cách làm việc, phong cách sống, sinh hoạt. Ví dụ như đi lại thì khệnh khạng ; trong phong cách làm việc thì nịnh trên nạt dưới, hạnh họe ; trước đấy thì không như thế, nhưng khi có quyền thì nó bộc lộ ra. Trong sinh hoạt thì có những dấu hiệu bê tha, xuống cấp, những trường hợp này khá dễ nhận diện. Bên cạnh đó, còn biểu hiện ở việc kê khai tài sản không trung thực, mắc bệnh thành tích, háo danh. Là cán bộ nhưng thờ ơ, vô cảm với những vấn đề bức xúc của nhân dân, sử dụng lãng phí tài sản công và ngân sách nhà nước, sử dụng lãng phí nguồn nhân lực, phí phạm thời gian lao động".
Suy thoái hết thuốc chữa
Thành phần sâu mọt này, theo Học viện Cảnh sát nhân dân, đã "sống xa hoa, trụy lạc, đã trở thành những kẻ vô liêm sỉ và bất chính, gây ảnh hưởng một cách nghiêm trọng đến niềm tin của nhân dân, uy tín của Đảng, nhà nước".
Từ 1994, tại Đại hội đảng toàn quốc lần thứ VII, Đảng đã nhận định : "Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, tham nhũng, tiêu cực là một trong những nguy cơ, nguyên nhân cản trở sự phát triển, sự tồn vong của Đảng và chế độ".
Như vậy là tình trạng "suy thoái tư tưởng" và "tham nhũng, rút tỉa tiền dân" của cán bộ đảng viên là di căn và liên tục không chữa được.
Tình trạng suy thoái này đã được báo VnExpress công bố ngày 20/5/2024, theo đó đã có hơn 3.000 tội phạm tham nhũng bị điều tra trong năm 2023 liên quan đến hơn 1.100 vụ án.
Trong khi đó, theo lời ông Tô Lâm, khi còn làm Bộ trưởng Công an thì :
"Tình hình tội phạm tham nhũng, kinh tế, buôn lậu còn diễn biến rất phức tạp ; số vụ phạm tội về trật tự quản lý kinh tế được phát hiện nhiều hơn 11,69%, số vụ phạm tội về tham nhũng và chức vụ được phát hiện nhiều hơn 51,63%.
Theo số liệu do Viện kiểm sát nhân dân tối cao cung cấp, trong 10 năm qua, các cơ quan tiến hành tố tụng cả nước đã khởi tố, điều tra 19.546 vụ/33.868 bị can, truy tố 16.699 vụ/33.037 bị can, xét xử sơ thẩm 15.857 vụ/30.355 bị cáo về các tội tham nhũng, chức vụ, kinh tế. Trong đó, số các vụ án tham nhũng đã khởi tố, điều tra là 2.657 vụ/5.841 bị can" (Báo Chính Phủ online, ngày 22/11/2023).
Những con số này đã xác nhận chủ trương "xây dựng, chỉnh đốn Đảng" đã thất bại. Rõ ràng "càng chống càng xiêu" và những kẻ tham nhũng không còn sợ bị trừng phạt nữa.
Cố Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, người phát động chiến dịch diệt tham nhũng đã phải than phiền : "Vì sao chống tham nhũng mạnh mẽ như thế, xử lý nghiêm nhiều hành vi vi phạm như thế, nhưng tham nhũng tiêu cực vẫn cứ trơ ra. Sai phạm xảy ra ngay trong quá trình kiểm tra. Liệu có ai là chỗ dựa, có ai chống lưng cho hành vi tham nhũng tiêu cực hay không ?" (Tuyên bố ngày 20/1/2022 tại phiên họp thứ 21 của Ban chỉ đạo Trung ương về Phòng chống tham nhũng tiêu cực).
Thắc mắc của ông Trọng không được ai màn tới, từ những cấp lãnh đạo cấp cao kể cả ông Tô Lâm, người đã thay ông Trọng làm Tổng bí thư.
Nhưng nguyên Thiếu tướng "lão thành" Nguyễn Trọng Vĩnh, cựu Đại sứ Việt Nam tại Trung Quốc đã có câu trả lời.
Tướng Nguyễn Trọng Vĩnh trong chiếc áo kỷ niệm hải chiến Trường Sa giữa Việt Nam và Trung Quốc năm 1988. Ảnh chụp tại Hà Nội hôm 13/3/2013
Tướng Nguyễn Trọng Vĩnh
Tài liệu của gia đình tướng Nguyễn Trọng Vĩnh ngày 25/9/2017 phổ biến một nhận xét của tướng Vĩnh về Đảng cộng sản hiện nay :
"Đảng cộng sản Việt Nam nay đã hoàn toàn biến chất, trở nên quá hư hỏng, khó có thể sửa chữa được ! Đảng đã đánh mất mình, không còn xứng đáng là lực lượng lãnh đạo nhà nước và xã hội nữa !"
Trong các hư hỏng trên, cụ Vĩnh liệt kê có 3 hư hỏng nguy hiểm nhất :
- Một là, Đảng cộng sản Việt Nam đã trở thành một ổ tham nhũng trầm trọng, khó có thể kiềm chế và kiểm soát được ! Bọn tham nhũng đều là những cán bộ, đảng viên trung cao cấp của Đảng, chúng đã trở thành bầy sâu, tập đoàn sâu và ăn của dân không từ một thứ gì !
- Hai là, Đảng cộng sản Việt Nam không còn là một khối đoàn kết vững chắc như xưa. Nay đã chia rẽ, đang hình thành nhiều phe nhóm lợi ích tệ hại trong đảng, và các phe phái này đang ra sức đấu đá, tranh giành nhau quyền lợi và quyền lực, không thiết tha gì với lợi ích dân tộc, với quyền lợi đất nước như hồi Đảng Lao Động Việt Nam trước đây nữa!
- Ba là, Đảng cộng sản Việt Nam ngày nay đã lệ thuộc nặng nề vào ngoại bang, cụ thể là vào Đảng cộng sản Trung Quốc ! Sau khi bí mật ký kết thỏa ước Thành Đô (9/1990) với Đảng cộng sản Trung Quốc, Ban lãnh đạo Đảng cộng sản Việt Nam kể từ đó đã lệ thuộc gần như mọi mặt vào Đảng cộng sản Trung Quốc ! Đảng cộng sản Việt Nam làm ngơ, không dám ra tuyên bố phản đối và thực hiện biện pháp đáp trả khi chủ quyền biển đảo của Tổ quốc bị bọn Trung Quốc xâm phạm, đặc biệt là sự kiện từ đầu tháng 5/2014 đến giữa tháng 7/2014, khi Trung Quốc ngang ngược coi thường luật pháp quốc tế và chủ quyền quốc gia của Việt Nam, chúng hạ đặt trái phép dàn khoan HD.981 trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam, và mới đây Việt Nam phải nhẫn nhục đầu hàng, chấp nhận yêu sách ngang ngược của Trung Quốc đòi Việt Nam phải ngừng Dự án khoan thăm dò khí đốt tại Lô 136/03 thuộc bãi Tư Chính nằm hoàn toàn trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam !".
Tất nhiên, lãnh đạo Đảng đã không dám phản biện những cáo buộc của Tướng Vĩnh. Điều này chứng minh câu nói "Đảng ta là đạo đức, là văn minh" của Hồ Chí Minh là sai sự thật.
Phạm Trần
(16/09/2024)
Đọc thêm :
Lễ Bách nhật Cụ Nguyễn Trọng Vĩnh : Giá mà Lãnh đạo biết lắng nghe…
Đinh Hoàng Thắng, RFA, 02/04/2020
Thấm thoắt 100 ngày Nhà ngoại giao – Lão tướng Nguyễn Trọng Vĩnh đã đi xa. Di sản của Cụ hôm nay tuy chưa được chính thống nghiên cứu và tiếp thu, nhưng các giá trị lâu bền và định hướng tư tưởng của Cụ vẫn trường tồn với thời gian. Một khi đất nước bắt nhịp với thời đại, chắc chắn Cụ sẽ được "hồn sông núi khí thiêng ghi muôn đời" (*). Cụ cũng sẽ được nhắc đến như một trong những người từng tiên phong chỉ lối ra khỏi khủng hoảng.
Ảnh chụp tang lễ Cụ Nguyễn Trọng Vĩnh ngày 2/1/2020 - Courtesy of FB Dũng Trương
Nói cho công bằng, lịch sử Việt Nam đương đại có chuyển động, dù chậm chạp. Đà chuyển động ấy đáng được hoan nghênh, tuy còn khoảng cách với sự đón đợi. So với những Trần Xuân Bách, Trần Độ và các nhà hoạt động khác dấn thân cho tương lai dân chủ của đất nước, số phận tướng Nguyễn Trọng Vĩnh không đến mức bi kịch.
Niềm nuối tiếc nhức nhối
Không bi kịch nhưng Cụ vẫn luôn tự vấn và day dứt cho đến cuối cuộc đời vắt ngang hai thế kỷ. Nhớ mãi những lần đến thăm Cụ tại nhà riêng và bệnh viện. Lúc bấy giờ nói chuyện đã khó khăn, nhưng Cụ vẫn nắm chặt tay, ra hiệu với chúng tôi phải đấu tranh không khoan nhượng ; vì an ninh quốc gia, không được để cho các tập đoàn "nước lạ" tham gia đấu thầu xa lộ Bắc Nam…
Thế rồi, cái buổi sáng ngày mồng hai tháng Giêng ấy, tất cả đều chỉnh tề hàng lối trước linh sàng Cụ. Chia sẻ dù ít, dù nhiều những giá trị trong tư tưởng của Cụ, đa phần những người có mặt đều ngưỡng mộ, dành cho Cụ những tình cảm kính trọng và quý mến thực sự. Bởi Cụ là một con người như Facebooker Lê Hồng Hạnh từng cảm thán, "là Tiên là Phật ở cõi nhân gian đầy nhiễu nhương hiện nay".
Đọc các cuốn sổ tang hôm ấy, càng củng cố trong tôi một niềm nuối tiếc nhức nhối. Dẫu sao, trong những dòng lưu bút ấy đã có rất nhiều tình cảm trong sáng toát lên những khoảnh khắc của sự hòa hợp, song bên cạnh đấy vẫn không ít những dòng nặng về "diễn" bề ngoài hơn là thực chất.
Và liệu qua đám tang hôm ấy, thực sự mọi người đã xích lại được gần nhau bao nhiêu ? Ai đã làm cho những con người vốn dĩ là đồng bào của nhau mà có lúc phải đối mặt nhau, thậm chí một bên coi bên kia là thù địch, rồi ngoảnh lưng lại luôn cả với những giá trị mà trong thâm tâm, bản thân họ cũng đồng tình và chia sẻ, nhưng bề ngoài, buộc phải phản bác lấy lệ ?
Không thể liệt kê hết danh tính những người tới phúng viếng ! Đây là những Đoàn Văn Vươn (Hải Phòng), những Cấn Thị Thêu (Dương Nội), những Lê Trọng Hùng (Truyền hình CHTV)… Kia là Bí thư Trung ương Đảng Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Trung ương đảng Bùi Thanh Sơn (Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao), Trung tướng Lê Hiền Vân (Tổng cục Chính trị), Thiếu tướng Lê Văn Huyên (Cục Tổ chức)…
Và biết bao nhân sĩ, trí thức, đại biểu các cơ quan đại diện trong và ngoài nước, các tổ chức xã hội dân sự, nghề nghiệp, các cơ sở giáo dục, cựu chiến binh, đồng hương, họ hàng và bà con khối phố…
Giá như bắt được bước sóng
Trong một xã hội dân chủ, "cần ăng-ten" của các nhà lãnh đạo quốc gia lúc này phải bắt được những bước sóng nói trên ! Những bước sóng ấy không đến từ "các lực lượng thù địch". Dù là ai, ở cương vị nào trong xã hội, họ dường như đều có thể chia sẻ và cảm nhận được tấm lòng vì dân, tư tưởng vì Việt tộc của Cụ.
Với đám tang Cụ Nguyễn Trọng Vĩnh, cả Tổng bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và nhiều nhà lãnh đạo cao cấp khác đều gửi vòng hoa đến viếng ! Điếu văn do Thứ trưởng Thường trực Bùi Thanh Sơn đọc hôm tang lễ đã xác nhận sự cống hiến của Cụ đối với sự nghiệp ngoại giao nói riêng cũng như đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc nói chung.
Vì lẽ trên, không hẳn là sự ra đi của các bậc lão thành trung chính, cương trực như Cụ Vĩnh lại khiến những người đang cầm quyền "thở phào nhẹ nhõm". Do đó, giờ đây chúng ta đã có thể và cần phải nghĩ ra phương cách phù hợp để cùng khai thác di sản của các Cụ.
Từng đốm lửa các Cụ đã nhen nhóm lên trong mỗi góc thiện lương của con người, cớ sao không thổi bùng lên thành ngọn lửa thiêng của chủ nghĩa yêu nước, hun đúc nên trí tuệ và sức mạnh đại đoàn kết dân tộc ? Cần biết bao ngọn lửa thiêng ấy đối với Tổ quốc trong những ngày tháng sóng gió hiện nay !
Phong tỏa toàn quốc đã bước sang ngày thứ hai. Cả nước đang gồng mình chống đại dịch thế kỷ. Con virus quái ác ấy từ đâu đến thì ai cũng biết. Người dân các tỉnh miền Tây đang oằn lưng chống hạn mặn lịch sử đồng bằng sông Cửu Long, đe dọa mưu sinh của hơn 17 triệu ngư dân và các hộ nghề nông. Bên cạnh mặt chủ quan, đại họa ấy chủ yếu do ai gây ra, thiết nghĩ cháu học sinh trung học cũng có thể trả lời rành rẽ.
Đại dịch vẫn "không tha" Biển Đông
Rồi biển đảo và các ngư trường truyền thống của người Việt không chỉ ở Hoàng Sa, Trường Sa mà trên toàn Biển Đông không phút nào thôi bị đe doạ, bị khủng bố, ngay trong những ngày Việt Nam và thế giới đang lo tập trung dập dịch. Trong lúc Covid-19 đang diễn biến phức tạp, Trung Quốc lại tập trận và triển khai nhiều hoạt động mới ở Biển Đông ngay khi ổ dịch Vũ Hán chưa hẳn đã được giải quyết xong.
Và bao câu chuyện đau đầu khác nữa liên quan đến độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ trong quan hệ đối ngoại, đối nội với một hàng xóm khổng lồ và hay bắt nạt. Cần lắm lúc này một lời hiệu triệu : "Quân xung phong, nước Nam đang chờ mong tay ngươi !" (**).
Cho dù ở đây, đức hy sinh là hết sức cần thiết nhưng vẫn chưa đủ ! Thế giới "hậu Covid-19" sẽ sớm khởi động quá trình "tái cấu trúc" trật tự quốc tế mới. Nhiều tử huyệt của trật tự cũ lần lượt đang bị phơi bày. Nhiều quan niệm và chuẩn mực truyền thống sẽ bị đảo lộn hoàn toàn. Lúc này rất cần sự tỉnh táo và nhạy bén để tìm ra các giải pháp thông minh. Cái khó ló cái khôn.
Dân tộc này không thiếu các nguồn mạch tạo ra "sức mạnh mềm". Vấn đề là phải biết tập hợp lực lượng trong hoàn cảnh mới, phải lắng nghe và biết khai mở, đặc biệt từ những công dân tiêu biểu như Nguyễn Trọng Vĩnh, một Lão tướng "còn hơi, còn sức, còn lên tiếng/ là muốn quyền uy bớt lỗi lầm".
Giá như độ tinh nhạy của các Lãnh đạo Đảng/ Nhà nước/ Chính phủ suốt bao năm qua, đặc biệt là 15 năm trở lại đây (từ 2004 – 2019) bắt được làn sóng phát ra từ Cụ và từ biết bao các bậc nhân sĩ trí thức từ Bắc chí Nam thì đất nước đâu đến nỗi khốn khó và khủng hoảng như giờ đây.
Hiện tượng Nguyễn Trọng Vĩnh
Một trong những giá trị làm nên "hiện tượng Nguyễn Trọng Vĩnh" là sự tỉnh táo và sáng suốt bắt kịp những thăng trầm trong số phận của đất nước. Dù giác ngộ và theo Đảng từ năm 1937 nhưng một khi thế cuộc chuyển dịch, Cụ đã sớm nhận chân các xu hướng phổ quát của thời đại, khảng khái chỉ ra "những lỗi hệ thống, sai từ gốc đến ngọn, từ lý thuyết đến mô hình" (Lời của cựu Chủ tịch quốc hội Nguyễn Văn An), và đề xuất phương hướng khắc phục.
Tính tiên phong trong viễn kiến của Cụ rõ ràng vượt qua giới hạn tuổi tác và tư duy quán tính. Có lần đại diện của Thành ủy Hà Nội đến vấn an Cụ tại nhà riêng, với mục đích vận động Cụ rút tên khỏi Thư Ngỏ 61 và khỏi Danh sách 127 Nhân sĩ trí thức gửi kiến nghị tới các đại biểu dự Đại hội 12 của Đảng. Cụ không những không rút, mà còn thuyết phục những người cùng đối thoại về tính đúng đắn của các kế sách "chống giặc ngoại xâm và nội xâm" ấy.
Giá như các bậc "công bộc" giờ đây ngồi lại, với các nhà nghiên cứu, các tổ chức xã hội dân sự, cùng nhau rút ra những gì là "ích quốc lợi dân" từ trong hai tập sách của Tủ sách Gia đình : "Kể lại cuộc đời" và "Phải trái sự đời". Mùa Covid-19 chưa làm được Hội thảo thì sẽ tập trung giới thiệu hai ấn phẩm như là những nén tâm hương nhân 100 ngày Cụ về Trời.
Những người quý mến, ngưỡng mộ Cụ đã lập ra Blog "Di sản Nguyễn Trọng Vĩnh" để có nơi trao đổi những cảm nghĩ và phân tích của mình về cuộc đời cũng như sự nghiệp vẻ vang của Cụ, về các bài viết mà con cháu Cụ đã sưu tầm và tuyển chọn nhân dịp mừng Cụ trăm tuổi, rồi cùng nhau online như một trang mạng xã hội thì hay biết chừng nào !
Cảm ơn nhà báo Tạ Đình Thính đã có mấy dòng cảm thán mộc mạc nhưng đầy ý nghĩa, phản ánh được các cung bậc tình cảm của nhiều người :
"Một trăm linh bốn Xuân
Lão tướng chẳng cầu Nhàn
Khơi ngọn lửa Vĩnh Cửu
Để thắp sáng Nhân Gian".
Cảm ơn nhà văn Phạm Xuân Nguyên đã phác họa chân dung Cụ thật tài tình :
"Sứ thần tận Trung với nước
Tướng quân tận Hiếu với Dân
Trăm năm vững vàng quắc thước
Xứng danh Người ở cõi Trần".
Vâng, Cụ Vĩnh thật xứng danh và xứng đáng với chữ "Người" viết hoa.
Mềm nắn rắn buông
Là một nhà ngoại giao khoác áo lính và cũng là một người lính mặc áo ngoại giao, Cụ Vĩnh chắc chắn là vị đại sứ đặc mệnh toàn quyền duy nhất của Việt Nam cho đến nay có nhiệm kỳ dài nhất ở sở tại, suýt soát 13 năm. Cụ từng đúc kết một trong những bài học với Trung Quốc là "mềm nắn rắn buông".
Cụ kể lại cho chúng tôi nhiều câu chuyện khi "nhu" khi "cương" với Tầu. Lúc họ hùng hùng hổ hổ, đập bàn đập ghế, vu cáo trắng trợn và đe dọa ta, Cụ đã phải vận hết nội công kiềm chế để không bị cuốn vào những trò "phi ngoại giao", dùng những lý lẽ đích đáng "đập" lại họ, buộc họ phải thoái lui.
Nhưng khi cần "cương", Cụ cũng dám có thái độ cứng rắn, đã "mời" một Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc ra khỏi Đại Sứ quán ta ở Bắc Kinh, khi vị Thứ trưởng ấy đã có thái độ bất lịch sự và những phát ngôn không đúng mực trong đàm phán.
Cuộc thoát trần của Cụ Nguyễn Trọng Vĩnh giống như ngôi sao băng vừa vụt qua trên bầu trời ảm đạm. Có thể chia sẻ với suy tưởng của Giáo sư Tương Lai : Ngôi sao băng ấy tuy đã tắt nhưng ánh sáng của nó sẽ còn soi rọi mãi tới nhiều thế hệ mai sau !
Tinh thần ấy đã được Giám đốc Trung tâm Minh Triết Nguyễn Khắc Mai tái khẳng định trong bức Trướng viếng hôm tang lễ. Tiếc là không rõ vì lý do gì, bức Trướng ấy không được các lực lượng an ninh cho phép đưa vào đặt trước linh sàng Cụ :
"Trọng Độc Lập
Trọng Dân Quyền
Hiếu Trung Rạng Ngời Một Thuở
Vĩnh Biệt Này
Vĩnh Hằng Ấy
Nghĩa Tình Còn Mãi Ngàn Thu".
*
Để di sản của Cụ sống mãi với thời gian, để các giá trị lâu bền và những định hướng nhất quán của Cụ được truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác, Blog Di sản Nguyễn Trọng Vĩnh https://disannguyentrongvinh.blogspot.com/ hy vọng nhận được ngày càng nhiều sự hưởng ứng từ khắp cả ba miền Bắc – Trung – Nam và từ những người Việt Nam khắp nơi trên thế giới.
Hãy đọc và cảm nhận hai cuốn sách nóng bỏng tính thời sự, chứa chan lòng yêu nước, thương dân của Cụ Nguyễn Trọng Vĩnh !
Hãy lan tỏa những bài viết đầy trí tuệ sắc bén, chứa chan nhân cách sống giản dị và thanh cao, sống động và cuốn hút của Cụ vào xã hội hôm nay, đồng thời truyền cảm hứng ấy cho các thế hệ mai sau, dấn thân vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì dân chủ, hạnh phúc của Nhân dân.
Đinh Hoàng Thắng
Nguồn : RFA, 02/04/2020
Tham khảo :
(*) và (**) : "Quân xung phong, nước Nam đang chờ mong tay ngươi, hồn sông núi khí thiêng ghi muôn đời" : Trích từ bài hát "Chiến sĩ Việt Nam", nhạc và lời của Văn Cao
https://www.rfa.org/vietnamese/news/blog/vinh-funeral-01022020140149.html
https://www.rfa.org/vietnamese/news/blog/talk-between-two-souls-in-duong-lam-01082020102940.html