Dự luật Nhân quyền Việt Nam (Vietnam Human Rights Act) : Gói chính sách toàn diện để bảo vệ đồng bào, thay đổi Việt Nam được Đại biểu Christopher Smith (Cộng Hòa, New Jersey) đưa vào Hạ Viện ngày 26 tháng 4, có số đăng bộ là HR 5621.
Đại biểu Smith và các vị dân biểu tham gia buổi điều trần về tình trạng vi phạm nhân quyền ở Việt Nam, ngày 25/05/2017 (ảnh VOA)
Ngôn ngữ của bản dự thảo năm nay thay đổi gần như hoàn toàn so với những bản dự thảo của các năm về trước. HR 5621 tập trung đòi hỏi Bộ ngoại giao báo cáo đầy đủ, trung thực và chi tiết các vi phạm nhân quyền được chia theo từng lĩnh vực một.
Chiến thuật mới này nhằm khai thác thành quả đạt được cuối năm 2016 khi Quốc hội thông qua Luật Magnitsky toàn cầu và Luật Tự do tôn giáo quốc tế Frank R. Wolf. Hai luật này, được ban hành gần như cùng lúc, hàm chứa nhiều biện pháp trừng phạt, tập thể đối với cả chế độ và đặc thù đối với cá nhân các thủ phạm.
Mục đích của HR 5621 là tạo điều kiện để áp dụng các biện pháp chế tài sẵn có lên Việt Nam bằng cách đòi hỏi Bộ ngoại giao báo cáo hàng năng cho Quốc hội một cách cụ thể về thực trạng vi phạm nhân quyền ở Việt Nam. Khi thực trạng đã được phơi bày một cách đầy đủ và trung thực, Bộ ngoại giao sẽ phải tự đi đến kết luận là cần áp dụng các biện pháp chế tài nào, với những ai.
Vì ngôn ngữ của dự luật chưa được đưa vào trang mạng chính thức của Quốc hội Hoa Kỳ, tôi tóm lược dưới đây nội dung của HR 5621 cho mọi người cùng dễ theo dõi.
Phần 1 : Giới thiệu tên của dự luật và bảng mục lục
Phần 2 : Các nhận định và tuyên bố về chính sách tổng quát
Khẳng định chính sách của Hoa Kỳ là gắn liền vấn đề nhân quyền, pháp trị, và sự phát triển xã hội dân sự với mọi quyết định về phát triển quan hệ với Việt Nam.
Đặc biệt, Quốc hội kêu gọi Bộ ngoại giao thu nhận ý kiến của cộng đồng người Mỹ gốc Việt và các tổ chức nhân quyền trong việc tiến trình làm chính sách.
Quốc hội kêu gọi chính phủ Hoa Kỳ áp dụng Luật Magitsky toàn cầu đối với cá nhân các thủ phạm đàn áp nhân quyền và các giới chức tham nhũng lớn.
Phần 3 : Tù nhân lương tâm
Nhận định : Số tù nhân lương tâm đã tăng đáng kể, tổng cộng lên đến 171 ; họ bị truy tố theo các điều 79, 87, 88, 89, 245, 247, 257 và 258.
Yêu cầu Việt Nam hủy bỏ các điều khoản luật dùng để bắt người tranh đấu cho nhân quyền hay kêu gọi dân chủ.
Yêu cầu Việt Nam trả tự do cho tất cả tù nhân lương tâm ; nêu đích danh : Nguyễn Văn Đài, Đào Quang Thục, Trần Thị Xuân, Nguyễn Văn Túc, Nguyễn Bắc Truyển, Phạm Văn Trội, Mục sư Nguyễn Trung Tôn, Trương Minh Đức, Nguyễn Trung Trực, và Đại lão Hòa thượng Thích Quảng Độ.
Yêu cầu Bộ ngoại giao áp dụng biện pháp chế tài theo Luật Magnitsky toàn cầu đối với các giới chức chính quyền tham gia vào việc bách hại và bắt bớ những người đấu tranh ôn hòa như kể trên.
Phần 4 : Tự do Tôn giáo
Nhận định : Việt Nam thực hiện chính sách ngăn cản tự do tôn giáo đối với giáo Hội Phật giáo Việt Nam thống nhất, Công giáo, Phật giáo Hòa hảo, Cao đài và Tin lành ; năm 2016, chính quyền Việt Nam gia tăng ép người Tây Nguyên và người Hmong theo Tin lành phải bỏ đạo ; chính quyền chiếm hay đập phá các nơi thờ tự của Phật giáo Hòa hảo và đạo Cao đài.
Chính sách : Áp dụng các biện pháp chế tài của Luật Tự do tôn giáo quốc tế Frank R. Wolf đối với cá nhân các thủ phạm, chỉ định Việt Nam là quốc gia cần quan tâm đặc biệt (CPC) ; tạo điều kiện hoạt động cho các tổ chức và cộng đồng tôn gíao độc lập.
Phần 5 : Tự do Internet
Nhận định : Việt Nam đang cố gắng kiểm soát và thắt nghẹt việc tiếp cận và sử dụng Internet của người dân.
Chính sách : Đặt điều kiện để phát triển mậu dịch với Hoa Kỳ là Việt Nam phải bảo đảm quyền tự do thông tin, tính minh bạch, và đối xử đồng đều với các dịch vụ Internet ở mọi quốc gia ; kêu gọi Văn phòng Tự do Internet của Hội đồng Thống đốc về truyền thông của Hoa Kỳ phổ biến các phương tiện giúp người dân Việt Nam vượt sự kiểm soát Internet của chính quyền.
Phần 6 : Bản Phúc trình hàng năm về Tình trạng nhân quyền trên thế giới
Phần này không chỉ áp dụng cho Việt Nam mà cho toàn thế giới.
Chính sách : Bộ ngoại giao phải báo cáo tỉ mỉ về sự liên quan giữa viện trợ kinh tế của Hoa Kỳ và tình trạng tự do Internet ở các quốc gia, và những gì mà chính quyền ở mỗi quốc gia đã làm để bảo vệ tự do Internet ; phải báo cáo về sự liên quan giữa viện trợ an ninh của Hoa Kỳ với tình trạng chính quyền của quốc gia ấy đòi nhà mạng gỡ bỏ các ý kiến, bài đăng không mang tính cách bạo động, và đàn áp các người thể hiện quan điểm qua mạng xã hội.
Phần 7 : Chống buôn phụ nữ và trẻ em
Chính sách : Chuẩn thuận cho Ngoại trưởng thiết lập chương trình để theo dõi và ngăn chặn việc buôn bán phụ nữ và thiếu nữ ở Việt Nam.
Phần 8 : Chiếm đoạt tài sản của công dân Hoa Kỳ
Nhận định : Chính quyền Việt Nam cưỡng chế đất và cơ ngơi như một biện pháp bách hại các cộng đồng tôn giáo, các giáo hội tôn giáo độc lập ; Nghị quyết 23/2003/QH11 và Luật Đất 13/2003/QH11 đã dẫn đến hậu quả là nhiều công dân Mỹ đã bị chiếm đoạt tài sản.
Chính sách : Chính quyền Hoa Kỳ phải nói cho Việt Nam biết là luật pháp Hoa Kỳ bảo vệ tài sản của công dân trước sự chiếm đoạt phi pháp, và mọi quyết định ưu đãi thuế quan cho Việt Nam và sự ủng hộ của Hoa Kỳ khi Việt Nam vay vốn các định chế tài chánh quốc tế tuỳ thuộc vào việc có hay không tình trạng chiếm đoạt tài sản của công dân Hoa Kỳ.
Phần 9 : Quỹ Phát triển sắc dân thiểu số
Nhận định : Các sắc dân thiểu số ở Việt Nam bị nhiều thiệt thòi, bị kỳ thị và bị vi phạm nhân quyền trầm trọng.
Chính sách : Lập Quỹ phát triển cho các sắc dân thiểu số, trích bớt từ ngân sách viện trợ kinh tế và an ninh cho Việt Nam hiện nay. Khi chọn tài trợ cho một tổ chức ở Việt Nam, Bộ ngoại giao phải hội ý với cộng đồng người Mỹ gốc Việt, đại diện các sắc dân thiểu số ở Việt Nam và Ủy ban Hoa Kỳ về Tự do tôn giáo quốc tế (USCIRF). Báo cáo việc sử dụng quỹ này cho Quốc hội, phải có ý kiến của các tổ chức phi chính phủ và của USCIRF.
Phần 10 : Chính sách đối ngoại công cộng của Hoa Kỳ
Nhận định : Chính phủ Hoa Kỳ cần tìm biện pháp để vô hiệu hoá các nỗ lực của Việt Nam để ngăn sóng đài Á Châu Tự Do ; cần duy trì mức ngân sách hiện hành cho chương trình Việt ngữ ; Hoa Kỳ cần tạo cơ hội cho mọi thành phần người dân, đặc biệt các thành phần tôn giáo và sắc tộc, tham gia các chương trình trao đổi văn hoá và giáo dục của Hoa Kỳ.
Phần 11 : Vũ khí sát thương
Nhận định : Việc bán vũ khí sát thương, ngoại trừ các vũ khí để bảo vệ tự do hàng hải ở Biển Đông, phải được đặt điều kiện về các bước cụ thể của Việt Nam để cải thiện nhân quyền.
Phần 12 : Báo cáo về Đối thoại nhân quyền Hoa Kỳ - Việt Nam
Chính sách : Bộ ngoại giao, cộng thêm vào nội dung từ trước đến giờ, phải báo cáo về các vụ tra tấn, bạo hành bởi công an, chết trong đồn công an, bạo lực của đám đông hay xã hội nhắm vào các cộng đồng tôn giáo ; về việc trả lại tài sản của các cộng đồng và tổ chức tôn giáo đã bị tịch thu bởi chính quyền hay các tổ chức tôn giáo có nhà nước chống lưng ; về diễn tiến giải quyết các đòi hỏi bồi thường của công dân Hoa Kỳ có tài sản bị chiếm đoạt bởi chính quyền Việt Nam ; về thực thi chương trình bảo vệ phụ nữ và trẻ em trước nạn buôn người ; về Quỹ Phát triển cho các sắc dân thiểu số ; về bảo đảm tự do Internet.
Với nội dung kể trên, HR 5621 tổng hợp hầu hết các lĩnh vực nhân quyền đang là mối quan tâm chung của người Việt ở trong và ngoài nước. Nội dung này được chuẩn bị từ tháng 11 năm ngoái. Trong khi nội dung này đang được hoàn thiện, BPSOS cũng chuẩn bị hàng loạt hồ sơ song song với từng phần nội dung, để mọi thành phần trong cộng đồng người Việt đều có thể dự phần khai thác : đòi tự do cho tù nhân lương tâm, chống tra tấn, tự do Internet, chống buôn người, chống tham nhũng, bảo vệ quyền của các dân tộc thiểu số, đòi bồi thường tài sản, bảo vệ tự do tôn giáo…
Riêng về tự do tôn giáo, chúng tôi đã và đang soạn sẵn tài liệu cho mọi tôn giáo sử dụng trong vận động : Phật giáo thì có hồ sơ của các chùa ở Bà Rịa – Vũng Tàu, Đồng Nai, Đà Nẵng, và hồ sơ của Đại lão Hòa thượng Thích Quảng Độ ; Tin lành thì có bộ hồ sơ ép bỏ đạo và tra tấn đối với người Tây Nguyên theo đạo Tin lành ; Công giáo thì có hồ sơ Hội Cờ Đỏ và Chiến dịch cứu Đông Yên ; Phật giáo Hòa hảo thì có hồ sơ Nguyễn Hữu Tấn bị chết trong đồn công an và hồ sơ xử tù ông Bùi Văn Trung cùng với nhiều thân quyến và đồng đạo ; Cao đài thì có hồ sơ về Chi phái 1997. Nhiều tài liệu này đã được nộp cho Liên Hiệp Quốc.
Tôi kêu gọi sự hợp lực của tất cả những người có lòng với đất nước và dân tộc nói chung, hoặc với tôn giáo hay sắc tộc của riêng mình, để chúng ta cùng nhau vận động cho HR 5621 -- và cũng vận động cho một nghị quyết riêng cho các tù nhân lương tâm mà tôi sẽ trình bày sau.
Năm 2016, chúng ta đã góp phần không nhỏ với cuộc vận động thành công cho Luật Magnitsky toàn cầu và Luật Tự do tôn giáo quốc tế Frank R. Wolf. Đây là lúc chúng ta khai thác các biện pháp chế tài của 2 đạo luật này. Luật Nhân quyền cho Việt Nam sẽ là một phương tiện hữu hiệu cho mục đích khai thác này. Xin hãy ghi danh tham gia Ngày vận động cho Việt Nam năm nay, ngày 10 tháng 7 tới đây. Mỗi người một tay chúng ta sẽ góp phần thực tiễn để bảo vệ đồng bào và thay đổi đất nước.
Ghi danh tham gia Ngày vận động cho Việt Nam : http://tiny.cc/VNAD2018 (xin lưu ý, phải viết hoa chữ VNAD)
Nguyễn Đình Thắng
Nguồn : Mạch Sống, 02/05/2018