 | Tổng quan: | 3072552 |
Tháng Ba năm 2018, "nỗi nhục quốc thể" mang tên Bãi Tư Chính, lại thêm một lần nữa được lý giải "lùi một bước để tiến ba bước".
"Bản lĩnh Việt Nam" đã hết cửa kiếm tiền ngay trong vùng chủ quyền của mình ! Ảnh : TTXVN
Nhưng khác với bi kịch tháng Bảy năm 2017 khi phải "giương cờ trắng" ở mỏ dầu khí Cá Rồng Đỏ ở Bãi Tư Chính phía đông nam Việt Nam, lý do việc hãng Repsol – một công ty Tây Ban Nha liên doanh với PetroVietnam để khai thác dầu khí tại khu vực mà Bộ ngoại giao Việt Nam chỉ chiến đấu võ miệng "thuộc vùng chủ quyền không tranh cãi của Việt Nam" – phải câm lặng rút khỏi dự án này lại đang được một thế lực chính trị nào đó quy kết vào chính Repsol.
Tháng Ba năm 2018, khoảng một tuần sau vụ Repsol phải ngừng khai thác mỏ dầu khí Cá Rồng Đỏ, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị lại xuất hiện ở Hà Nội như một cách dằn mặt giới chóp bu Việt Nam.
Cùng lúc, một ý kiến xuất hiện trên đài BBC Việt ngữ về "Có nguồn tin nói rằng là phía đối tác Repsol chịu tác động của Trung Quốc và có đề nghị phía Việt Nam cho tạm dừng dự án khoan dầu lại. Về phía Tổng Công ty Dầu khí Việt Nam, người ta cũng đồng ý thôi. Thế nhưng trước khi đồng ý, người ta cũng có ý kiến xin phép ở đâu đó, cấp trên nữa thì bảo rằng đó là việc của doanh nghiệp. Người ta đồng ý cho tạm dừng, nhấn mạnh tạm dừng, không phải dừng toàn bộ hay là hủy, chứ không thể hủy được".
Ý kiến trên là của Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp ở Hà Nội.
Tuy nhiên, ông Hà Hoàng Hợp lại không nói rõ về "nguồn tin" ở trên là nguồn nào, hoặc ít nhất là nguồn tin này có độ khả tín đến mức độ nào.
Trong khi đó, chính một phóng viên của BBC News là Bill Hayton – người đầu tiên phát đi tin tức về vụ Repsol phải rút lui khỏi mỏ Cá Rồng Đỏ, cho tới nay vẫn không nêu ra bất kỳ một dấu hiệu hay biểu nào cho thấy Repsol đã bị áp lực bởi Trung Quốc để phải rút lui như vậy.
Vụ rút lui thứ hai liên tiếp trong vòng 9 tháng của Repsol khỏi Bãi Tư Chính đã khiến báo giới và dư luận quốc tế bắt đầu quan tâm – tò mò hoặc chờ đợi về cách xử thế của Hà Nội trước sức ép ngày càng lộ liễu và hung hăng của Bắc Kinh trên Biển Đông, để xem rốt cuộc Hà Nội sẽ vẫn ôm chặt "bạn vàng" và để ngư dân của mình bị bắn giết bởi "tàu lạ", hay sẽ phải đưa ra lời mời mọc cụ thể hơn với lực lượng hải quân Mỹ để Việt Nam có thể khai thác dầu mà không quá lo sợ Trung Quốc. Nhưng đến nay vẫn không có một tờ báo quốc tế nào đưa tin về việc Repsol bị Trung Quốc gây sức ép.
Trong khi không có bằng chứng nào cho thấy Repsol bị Trung Quốc gây sức ép, một số tờ báo quốc tế lại đã đăng tin về việc có đến 200 tàu chiến và tàu hải giám Trung Quốc bao vây khu vực Bãi Tư Chính vào tháng Bảy năm 2017 như một chiến thuật khủng bố tâm lý chính thể Việt Nam. Khi đó, còn có thông tin về việc Trung Quốc đe dọa sẽ tấn công quần đảo Trường Sa nếu Việt Nam tiếp tục khai thác dầu khí tại Bãi Tư Chính.
Trong thực tế, đã rất rõ là không phải Repsol, mà chính giới chóp bu Việt Nam mới là đối tượng bị "bạn vàng" gây áp lực về chính trị và quân sự để phải mang nỗi nhục "giương cờ trắng" đến hai lần vào năm 2017 và 2018.
Cần nhắc lại, trước nỗi nhục đầu tiên ở Bãi Tư Chính vào năm 2017, đã không một tờ báo nhà nước nào dám lên tiếng, mà nguyên nhân đủ sâu xa là Bộ Chính trị Việt Nam đã không muốn hoặc không dám có một phản ứng nào trên mặt truyền thông về vụ việc đáng xấu hổ đó.
Nhưng cũng vào thời gian trên, một số dư luận viên – những kẻ ăn lương của đảng và của công an – lại tung ra lý lẽ "đảng ta luôn lãnh đạo sáng suốt và tài tình" để "lùi một bước để tiến nhiều bước"…
Kết quả của lý lẽ trên cho tới nay đã chứng nghiệm quá rõ về nhân quả. Hèn nhát bao giờ cũng chỉ là hèn nhát không hơn không kém. Cái hậu của vụ Bãi Tư Chính lần đầu đã dẫn đến hậu quả Bãi Tư Chính lần 2, và có thể còn nhiều lần nữa.
"Lùi một bước để lùi thêm bước nữa".
"Lùi một bước để lùi thêm nhiều bước".
"Bản lĩnh Việt Nam" đã hết cửa kiếm tiền ngay trong vùng chủ quyền của mình !
Năm 2017, "đối tác chiến lược toàn diện" Trung Quốc đã thêm một lần nữa khiến giới chính trị "Bốn tốt, mười sáu chữ vàng" trắng mắt. Trong nhiều nỗi nhục trên đời, có lẽ nỗi nhục thuộc loại tận cùng nhất là bị kẻ thù cầm tù ngay trong nhà mình.
Với hai lần nỗi nhục Bãi Tư Chính năm 2017 và 2018, chính sách cùng chiến thuật "đu dây" của Việt Nam với Trung Quốc lẫn phương Tây đã chính thức phá sản. Sẽ chỉ còn lại một chút may mắn nếu Trung Quốc không tấn công Việt Nam trên Biển Đông trong tương lai gần.
Vì nếu xung đột quân sự nổ ra, không hiểu trong cám cảnh "ngư dân bám biển, hải quân bám bờ", một "quân đội nhân dân Việt Nam" tiêu xài đến hàng trăm ngàn tỷ đồng tiền đóng thuế của dân sẽ đánh chác ra sao, hay sẽ rùng rùng một đám quan chức lớn nhỏ đua nhau ôm vàng và kim cương nhảy lên máy bay "ra đi tìm đường cứu nước", bỏ mặc một tổ quốc tan hoang bởi nạn tham nhũng, đầy rẫy thân phận người nghèo khốn khó và cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên…
Thiền Lâm
Nguồn : CaliToday, 04/04/2018
Xuất hiện ý kiến cho rằng Trung Quốc có thể hướng tầm ngắm vào mỏ "Cá Voi Xanh" mà Việt Nam đang hợp tác với một tập đoàn Mỹ, sau khi "gây áp lực", buộc Hà Nội phải ngưng dự án "Cá Rồng Đỏ" với công ty Tây Ban Nha.
ExxonMobil hợp tác với Việt Nam ở mỏ "Cá Voi Xanh" từ năm 2009.
Sau khi phía Việt Nam yêu cầu công ty Repsol của Tây Ban Nha phải ngưng dự án thăm dò dầu khí trên Biển Đông trước "áp lực của Trung Quốc", nhiều nhà quan sát đặt câu hỏi là liệu Bắc Kinh có hành động tương tự với tập đoàn ExxonMobil của Mỹ, vốn đang hợp tác khai thác mỏ khí tự nhiên với công ty dầu khí PetroVietnam.
Tàu hải giám Trung Quốc gần giàn khoan dầu gây tranh cãi ở Biển Đông năm 2014.
Tuy nhiên, giáo sư Carl Thayer từ Australia cho rằng việc thăm dò dầu khí của Repsol ở vùng biển gần Bãi Tư Chính tại Trường Sa và dự án của ExxonMobil ở khu vực ngoài khơi miền Trung Việt Nam là "hai vấn đề riêng rẽ".
Nhà nghiên cứu về Việt Nam này nói rằng Trung Quốc tuyên bố "đã đạt thỏa thuận với Việt Nam nhằm duy trì nguyên trạng ở Bãi Tư Chính", và khi chính quyền trong nước tái khởi động thăm dò dầu khí ở khu vực này năm ngoái, Trung Quốc đã "gây áp lực lớn" với Hà Nội, và thậm chí "đe dọa sử dụng vũ lực", khiến "Việt Nam phải xuống thang".
Ông Thayer cho rằng ExxonMobil "hoạt động ở một mỏ gần, nhưng không vượt quá đường đứt khúc chín đoạn, hay còn gọi là đường lưỡi bò", mà Trung Quốc tuyên bố ở Biển Đông.
Giáo sư nghiên cứu lâu năm về Việt Nam dẫn các nguồn tin nói rằng "hai bên đã đạt nhận thức chung, không chính thức, về việc không can thiệp vào các hoạt động của bên kia nếu các hoạt động đó nằm trong Vùng Đặc quyền Kinh tế".
Ông Thayer cho rằng sự thấu hiểu này sẽ "giảm bớt nguy cơ" đối với hợp tác hiện thời của ExxonMobil với Việt Nam.
Chuyên gia về Việt Nam này nhận định rằng việc ExxonMobil là công ty Mỹ, và rằng ông Rex Tillerson, cựu ngoại trưởng Hoa Kỳ, từng làm giám đốc điều hành tại tập đoàn này đồng nghĩa với việc Hoa Kỳ có "quyền lợi thương mại trực tiếp".
Ngoài mối quan hệ kinh tế, Việt Nam và Hoa Kỳ mới đây đã tiến hành một loạt các hoạt động củng cố hợp tác trên biển, nhất là chuyến thăm lịch sử của hàng không mẫu hạm USS Carl Vinson cũng như việc Mỹ mới trao cho Hà Nội "sáu xuồng tuần tra".
"Trung Quốc gây áp lực đối với công ty Repsol của Tây Ban Nha là chuyện tương đối nhỏ, nhưng sẽ là chuyện lớn nếu Trung Quốc có hành động đối với một công ty của Mỹ", ông Thayer nói.
Repsol chưa phản hồi đề nghị phỏng vấn của VOA tiếng Việt về tầm quan trọng của mối quan hệ hợp tác dầu khí với Việt Nam cũng như áp lực từ Trung Quốc.
Ông Rex Tillerson, cựu ngoại trưởng Mỹ, từng lãnh đạo ExxonMobil.
Tới tối 5/4 (giờ Việt Nam), ExxonMobil chưa hồi đáp với VOA tiếng Việt về hiện trạng dự án "Cá Voi Xanh", nhưng khi ông Tillerson chuẩn bị lên làm ngoại trưởng năm 2016, hãng này từng cho biết "đang tiến hành các hoạt động phát triển mỏ Cá Voi Xanh theo một hợp đồng phân chia sản phẩm dầu khí với tập đoàn PetroVietnam vào tháng Sáu năm 2009".
Theo hãng này, nơi tiến hành dự án "nằm ở vùng không có tranh chấp", đồng thời cho rằng "chủ quyền là vấn đề chỉ các chính phủ mới có thể quyết định" và "chúng không tác động tới kế hoạch kinh doanh của chúng tôi".
Theo ExxonMobil, mỏ "Cá Voi Xanh" "nằm cách bờ biển miền trung Việt Nam khoảng 80 km và ước tính có trữ lượng khoảng 3 – 8 nghìn mét khối khí đốt tự nhiên".
Hãng năng lượng của Mỹ cũng cho biết rằng "Cá Voi Xanh" là "phát hiện khí tự nhiên quan trọng" và có khả năng "thúc đẩy tăng trưởng kinh tế" của Việt Nam.
Trả lời Linh Đan của VOA tiếng Việt, tiến sĩ Alexander Vuving thuộc Trung tâm Nghiên cứu an ninh Châu Á – Thái Bình Dương Daniel K. Inouye ở Hawaii nói rằng "Trung Quốc ráo riết vận động Việt Nam không tiến hành dự án ‘Cá Voi Xanh’ với ExxonMobil hồi tháng 11 năm ngoái, trong khoảng thời gian diễn ra hội nghị thượng đỉnh APEC ở Đà Nẵng".
Hiện chưa rõ nhà nghiên cứu này lấy nguồn từ đâu. Ông cho biết thêm rằng "dự án ‘Cá Voi Xanh' không bị ngừng lại", và vì nó nằm ở ngoài đường đứt khúc chín đoạn mà Trung Quốc tuyên bố nhận chủ quyền, nên "nó có nhiều cơ hội tồn tại hơn ‘Cá Rồng Đỏ’".
Viễn Đông
Nguồn : VOA, 05/04/2018
Cứ như một cuốn phim chiếu chậm, hướng về thì tương lai và xát muối lên nỗi đau nhục nhã của Hà Nội, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị lại vừa "thăm" Việt Nam.
Vương Nghị (trái) gặp Trần Đại Quang : quân tướng Việt Nam sẽ đối phó ra sao, hay lại tiếp tục "giương cờ trắng" ? Ảnh : Baomoi.com
Chuyến công du Việt Nam gần nhất của Vương Nghị là vào tháng 11/2017, nhưng không phải để "hai bên không làm phức tạp thêm tình hình" như cách nói của hai kẻ đồng đảng không cùng miếng ăn, mà là để chuẩn bị cho chuyến công du của Tập Cận Bình đến Hội nghị thượng đỉnh kinh tế APEC Đà Nẵng và sau đó có cuộc gặp "trà Trung Quốc ngon hơn trà việt Nam" với Nguyễn Phú Trọng.
Từ năm 2011 khi xảy ra vụ tàu hải giám Trung Quốc ngang ngược cắt cáp của tàu Bình Minh II của Việt Nam cho đến nay, Vương Nghị là một khuôn mặt xuất hiện thường xuyên ở Hà Nội và thường ngay sau các vụ Trung Quốc gây hấn với Việt Nam. Chiến thuật "vừa đánh vừa đàm" của Bắc Kinh là rất rõ, trong đó vai trò đe dọa và đàm phán của Bộ ngoại giao Trung Quốc luôn tỏ ra có tác dụng đối với tinh thần bạc nhược của giới chóp bu Việt Nam.
Vào lần này, chuyến đi Hà Nội của Vương Nghị diễn ra chỉ khoảng một tuần sau "nỗi nhục Bãi tư Chính lần 2", tức sau vụ Repsol - một công ty Tây Ban Nha liên doanh với PetroVietnam - lần thứ hai liên tiếp trong vòng 9 tháng - đã buộc phải rút khỏi dự án mỏ dầu khí 'Cá Rồng Đỏ' ở khu vực Bãi Tư Chính - nơi mà vào tháng Bảy năm 2017, cả PetroVietnam lẫn Repsol và chính quyền Việt Nam đều âm thầm "giương cờ trắng" lần đầu.
Vương Nghị đã lần lượt có các cuộc gặp với Bộ trưởng ngoại giao Việt Nam Phạm Bình Minh và sau đó là Trần Đại Quang - Chủ tịch nước, Nguyễn Phú Trọng - Tổng bí thư, với chủ đề chung "kêu gọi kiềm chế trong việc giải quyết tranh chấp ở Biển Đông".
Nhưng cũng như nhiều lần đối thoại song phương trước đây, giới quan chức Việt Nam vẫn chỉ "đọc bài" : "Chúng tôi đề xuất rằng đôi bên trong thời gian tới nghiêm túc triển khai nhận thức chung của lãnh đạo hai nước, kiểm soát tốt tranh chấp, không có các hành động làm phức tạp và mở rộng tranh chấp, tôn trọng quyền và quyền lợi chính đáng của mỗi nước theo luật pháp quốc tế".
Trong khi đó, Vương Nghị đã nói trắng : "Đôi bên không nên tiến hành các hoạt động đơn phương làm phức tạp tình hình và nên củng cố hợp tác hàng hải để xây dựng một môi trường lành mạnh nhằm đạt được một thỏa thuận chung cuộc về giải quyết tranh chấp trên biển".
Kết hợp với những tin tức trong vòng một năm qua về "hợp tác hàng hải" giữa Việt Nam và Trung Quốc, bản chất của những va chạm giữa hai chế độ "anh em" này chỉ là dầu khí và quyền được khai thác dầu khí.
Vào năm 2017, khoảng gần 2 tháng sau khi nổ ra vụ Bãi Tư Chính lần đầu tiên, một viên tướng Trung Quốc là Phạm Trường Long - Phó chủ tịch Quân ủy trung ương - đã đến Hà Nội. Khi đó, tin tức từ giới truyền thông quốc tế tiết lộ là Phạm Trường Long đã đòi Việt Nam hủy bỏ hoạt động dò tìm dầu khí tại các lô 118 (ngoài khơi Quảng Nam-Quảng Ngãi) và lô 136-3 (đông nam Vũng Tàu 200 hải lý). Những lô dầu khí này hoàn toàn nằm trong vùng thềm lục địa đặc quyền kinh tế của Việt Nam nhưng lại bị vạch chủ quyền hình "Lưỡi Bò" của Trung Quốc vắt chéo qua. Nhưng sau khi bị giới chóp bu Việt Nam phản đối, tướng Phạm Trường Long đã bỏ về thẳng mà không ở lại dự "giao lưu quân đội Việt - Trung".
Cần nhắc lại, vụ "nhục quốc thể" xảy ra vào cuối tháng 7/2017 khi chính quyền Việt Nam phải "giương cờ trắng" và yêu cầu ngừng hoạt động thăm dò khí đốt của Repsol ngay tại Bãi Tư Chính mà luôn được Bộ ngoại giao Việt Nam chiến đấu võ miệng "thuộc vùng chủ quyền không tranh cãi của Việt Nam". Dù chưa bao giờ giới tuyên giáo hay Bộ ngoại giao Việt Nam dám nói toạc về cái nguồn cơn sâu xa của vụ "nhục quốc thể" ấy, nhưng vụ "giương cờ trắng" này lại trùng hợp với tin tức quốc tế cho biết sau khi Bắc Kinh đe dọa sẽ tấn công một số căn cứ quân sự của Việt Nam ở quần đảo Trường Sa nếu Việt Nam cho phép Repsol tiếp tục khoan thăm dò dầu khí.
Một thực trạng trần trụi là mỏ khí đốt Cá Rồng Đỏ ở lô 136/03 thuộc Bãi Tư Chính là một trong số ít tiềm năng cuối cùng có thể cứu vãn ngân sách Việt Nam đang cạn kiệt. Nếu Repsol khai thác thành công thì ngân sách cùng chế độ Việt Nam sẽ được chia phần không ít.
Sau vụ "giương cờ trắng" lần đầu ở Bãi Tư Chính vào tháng Bảy năm 2017, trong cơn quẫn bách mất ngủ lẫn mất ăn, Hà Nội đã một lần nữa phải "cầu viện" Hoa Kỳ, mà cụ thể là kêu gọi một sự hỗ trợ từ hải quân Hoa Kỳ. Tướng Ngô Xuân Lịch - Bộ trưởng quốc phòng Việt Nam - được giao nhiệm vụ sang Washington để thuyết phục Bộ trưởng quốc phòng Mỹ James Mattis hỗ trợ hải quân.
Nhưng điều cay đắng mới nhất là sau cuộc viếng thăm của hàng không mẫu hạm USS Carl Vinson của Mỹ tại Đà Nẵng vào đầu tháng Ba năm 2018, bản lĩnh "dựa Mỹ khai thác dầu" của Hà Nội vẫn chẳng có gì cải thiện, để chỉ cần vài động tác đe dọa của Bắc Kinh là Việt Nam đã vội vàng "cuốn gói" ngay trên vùng biển của mình.
Chắc chắn là các chuyên gia phân tích tâm lý chính trị ở Bắc Kinh đã nắm rất rõ tinh thần "văn dốt võ nhát" và "chưa đánh đã chạy" của một số quan chức cao cấp Việt Nam.
Chuyến "thăm Việt Nam" của Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị không ngoài mục đích vừa thương thảo vừa đe dọa, buộc Hà Nội phải chia phần cho Bắc Kinh nếu muốn được để yên khai thác dầu khí ngay trong nhà mình.
Thế còn quân tướng Việt Nam sẽ đối phó ra sao, hay lại tiếp tục "giương cờ trắng" ?
Thiền Lâm
Nguồn : CaliToday, 02/04/2018
************************
Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị gặp Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng (VOA, 02/04/2018)
Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã gặp Tổng Bí Thư Việt Nam Nguyễn Phú Trọng hôm 2/4 tại Hà Nội, hai bên cùng bày tỏ thiện ý muốn tăng cường quan hệ hợp tác song phương.
Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị gặp Tổng bí thư Việt Nam Nguyễn Phú Trọng tại Hà Nội, ngày 2/4/2018.
Tân Hoa Xã trích lời ông Trọng nói Việt Nam luôn coi trọng phát triển quan hệ láng giềng hữu nghị, hợp tác tốt đẹp với Trung Quốc.
Ông Trọng nhấn mạnh, trong thời gian tới, hai bên cần tăng cường quan hệ hữu nghị, thúc đẩy mạnh hợp tác, tương trợ và ủng hộ lẫn nhau, cùng nhau phát triển.
Thông Tấn Xã Việt Nam trích lời người lãnh đạo cao nhất của Đảng cộng sản Việt Nam đề nghị hai bên nghiêm túc thực hiện "thỏa thuận về những nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển", kiểm soát tốt bất đồng, không có hành động làm phức tạp tình hình, cùng nhau nỗ lực duy trì hòa bình, ổn định trên Biển Đông.
Tuy nhiên, truyền thông trong nước không nêu rõ các thỏa thuận này là gì.
Ông Vương Nghị khẳng định, Đảng, Chính phủ và nhân dân Trung Quốc hết sức coi trọng quan hệ với Việt Nam ; bày tỏ vui mừng trước những bước phát triển mới cả về chiều rộng và chiều sâu, trên tất cả các lĩnh vực hợp tác trong quan hệ giữa hai nước ; mong muốn hai bên tiếp tục tăng cường trao đổi chiến lược, đẩy mạnh hợp tác, kiểm soát tốt bất đồng trên biển.
Ông Vương Nghị còn đề nghị hai bên cần nắm bắt cơ hội để thúc đẩy sự kết hợp giữa Sáng kiến 'Một Con đường và Vành đai' của Trung Quốc với kế hoạch "Hai Hành lang và một Vòng kinh tế" của Việt Nam, và cùng khám phá các tiềm năng hợp tác mới nhằm tăng cường quy mô và chất lượng hợp tác song phương thiết thực.
Một nhà báo kỳ cựu của BBC và học giả tại think tank nghiên cứu Chatham House tại London, Anh Quốc khẳng định với BBC Việt ngữ rằng có áp lực của Trung Quốc đằng sau việc Việt Nam ngừng dự án dầu khí Cá Rồng Đỏ trên Biển Đông.
Hàng không mẫu hạm Liêu Ninh (hình tư liệu) đã được điều động tham gia cuộc diễn tập được cho là có tính phô trương sức mạnh của Trung Quốc ở Biển Đông
Hôm thứ Năm, 29/3/2018, nhà báo và học giả Bill Hayton cũng nói với Bàn tròn thứ Năm của BBC với chủ đề 'Việt Nam ngừng dự án Cá Rồng Đỏ và Trung Quốc tập trận ở Biển Đông' rằng ông tin rằng việc phô trương diễn tập quân sự này là một biểu trưng và chỉ dấu cho thấy Trung Quốc đang 'đe dọa' chính Việt Nam.
Tại cuộc trao đổi này, ông Bill Hayton cũng bình luận một số khía cạnh khác như 'thế lưỡng nan' mà Việt Nam được cho là đang gặp phải trước 'áp lực' của Trung Quốc và liệu Việt Nam có nên theo chân Philippines đưa ra một vụ kiện tại một tòa án quốc tế hay không. Sau đây là nội dung cuộc trao đổi với ông Bill Hayton.
Nhà báo, học giả Bill Hayton trao đổi với Bàn tròn thứ Năm của BBC Tiếng Việt hôm 30/3/2018 về dự án Cá Rồng Đỏ và tình hình an ninh trên Biển Đông
Quốc Phương : Kể từ bài báo được đăng trên BBC hôm 23/3, ông có thêm cập nhật, quan sát gì mới xung quanh sự việc với dự án Cá Rồng Đỏ tại Biển Đông ?
Bill Hayton : Mọi chuyện có vẻ trôi qua khá im ắng. Tôi vẫn chưa có thêm được nhiều thông tin từ nguồn của tôi và phía Việt Nam cũng chưa đưa ra một tuyên bố chính thức nào.
Quốc Phương : Tại sao lại không có tuyên bố chính thức nào, thưa ông ?
Bill Hayton : Tôi cho rằng, một lần nữa đây là tình huống khó cho các nhà lãnh đạo Việt Nam. Và có thể thậm chí còn khó khăn hơn so với hồi tháng Bảy năm ngoái khi Việt Nam cho tạm dừng việc khoan của Repsol lần trước.
Quốc Phương : Theo ông, sắp tới các bên sẽ có động thái như thế nào ?
Bill Hayton : Các bên vẫn sẽ tỏ ra khá im ắng. Tôi không cho rằng các bên thực sự muốn gây khó cho nhau, đưa ra bất cứ thông tin nào hay thương lượng về các điều khoản thương mại tốn kém, hay ai sẽ trả tiền bồi thường cho số tiền đã được đầu tư cho phát triển giếng dầu cho tới thời điểm này.
Có bằng chứng hay không ?
Quốc Phương : Có người cho rằng Trung Quốc có động thái gây áp lực buộc phía Việt Nam phải dừng dự án, có bằng chứng từ chuyện đó hay không thưa ông ?
Bill Hayton : Từ những gì tôi đã được nói bởi nguồn của tôi, mà là chính xác. Tôi nghĩ rằng đây là lời giải thích hợp lý duy nhất rằng Việt Nam đã dừng việc khai thác cực kỳ đắt đỏ và quan trọng này.
Tôi muốn nói là ngân sách chính phủ cần nguồn thu mới từ lĩnh vực dầu vì hiện tình là nguồn thu xuống thấp nên chính phủ đang phải đối mặt với vấn đề cân bằng thu nhập, thu nhập đang giảm mà chính phủ lại cần chi nhiều tiền hơn.
Đây sẽ là một dự án hoàn hảo để chính phủ đạt được điều đó. Hơn nữa, để đạt được an ninh năng lượng, họ cần phải kiểm soát nguồn năng lượng đến từ đâu và họ cần phải dự án mà không thực sự đưa ra một lí do công khai, do đó tôi nghĩ rằng câu trả lời là áp lực từ Trung Quốc.
Quốc Phương : Có người cho rằng Việt Nam đang gặp một thế lưỡng nan, chẳng hạn dừng lại như vậy thì Việt Nam thua thiệt không chỉ kinh tế mà còn về chủ quyền, pháp lý. Nhưng nếu Việt Nam có động thái cự lại thì có thể gặp thêm áp lực từ Trung Quốc, dẫn tới tranh chấp xung đột mạnh hơn ? Ông nghĩ sao về điều này ?
Bill Hayton : Tôi nghĩ rằng, lần trước, tôi hình dung rằng mối đe dọa từ Trung Quốc thực sự sẽ liên quan đến mối đe dọa quân sự. Tôi không có bằng chứng trong dịp này nhưng tôi nghĩ nó phải là một phần của tính toán.
Có khả năng rằng để cho Việt Nam thấy, Trung Quốc sẽ nghiêm túc trong việc thách thức giếng dầu này.
Quốc Phương : Trong câu chuyện này, nếu như có xung đột xảy ra, có người cho rằng Việt Nam không nên tin rằng có thể tin cậy và yêu cầu sự can thiệp hay hậu thuận từ Mỹ. Ông nghĩ như thế nào ?
Bill Hayton : Tôi nghĩ điều quan trọng nhất ở đây đó là việc Việt Nam ngưng dự án Cá Rồng Đỏ chỉ một tuần sau khi hàng không mẫu hạm USS Carl Vinson tới Đà Nẵng. Việc Việt Nam muốn hải quân Mỹ tới để chứng tỏ, ra dấu với Trung Quốc rằng họ có những người bạn rất mạnh mẽ và sẽ được Mỹ bảo vệ chống lưng trước áp lực từ Trung Quốc.
Nhưng mọi chuyện dường như lại không phải như vậy. Mỹ dường như không đưa ra bất cứ sự hậu thuẫn bảo vệ nào cho Việt Nam. Và họ có lẽ đã đưa ra quyết định rằng họ không muốn làm như vậy. Việc Việt Nam mời tàu Mỹ không tạo ra bất cứ sự khác biệt gì và mọi người đã hiểu được lý do.
Quốc Phương : Nếu như có áp lực từ phía Trung Quốc để chặn Việt Nam khai thác ở dự án Cá Rồng Đỏ thì họ căn cứ hay dựa vào đâu ?
Không quân Trung Quốc vừa được huy động tham gia phối hợp với hải quân trong đợt tập trận phô diễn mới nhất ở Biển Đông
Bill Hayton : Trung Quốc nói về việc có những tuyên bố lịch sử, những quyền lịch sử nhưng thực sự, trong nghiên cứu của riêng tôi, tôi chưa thấy có bài báo khoa học nào từ trong lịch sử mà Trung Quốc tuyên bố ở đây, mà làm cơ sở cho việc Trung Quốc đưa ra lời tuyên bố chủ quyền ở vùng biển này, thực sự là do lỗi diễn dịch, được thực hiện trước hết bởi chính phủ và sau đó bởi giới hàn lâm, tính từ thập niên 1930.
Đây thực sự là một chuyện cũ rích. Đó là một sai lầm và tôi không nghĩ rằng chính phủ Trung Quốc thực sự hiểu căn cứ vì sao họ đưa ra yêu sách cho vùng biển này.
Quốc Phương : Có một học giả người Pháp cho rằng để giải quyết điều tương tự như ở dự án Cá Rồng Đỏ thì không riêng cho Việt Nam mà cả trong khu vực ASEAN, chẳng hạn Philippines, phải giải quyết câu chuyện 'đánh đổ'tuyên bố chủ quyền bằng bản đồ đường lưỡi bò hay đường chín đoạn của Trung Quốc, mà đừng kí ngay thỏa thuận bộ Quy tắc Ứng xử (COC), vì như vậy có thể gây ra những bất lợi lâu dài, ý kiến của ông thế nào ?
Bill Hayton : Cảm giác của tôi, tôi thực sự hoài nghi về viễn cảnh COC đang được ký kết thực sự có ý nghĩa. Tôi muốn nói quan điểm của COC từ phía ASEAN là kiểm soát hành vi của Trung Quốc.
Nhưng rõ ràng, từ phía Trung Quốc, họ không muốn kiểm soát hành vi của họ. Vậy tại sao họ nên ký COC mà không đạt bất kỳ mục đích thực sự hay đem lại quyền lực nào. Trung Quốc, họ không muốn COC với tranh cãi về cơ chế giải quyết, họ chỉ muốn một cơ chế quản lý tranh chấp vì vậy thực sự là họ sẽ không giải quyết vấn đề cơ bản là yêu sách lãnh thổ.
Kiện hay là không kiện ?
Quốc Phương : Có người nói tại sao Việt Nam đến thời điểm này không tính đến chuyện theo chân Philippines kiện Trung Quốc ra tòa quốc tế như Philippines đã từng làm liên quan đến câu chuyện đường lưỡi bò, ông nghĩ sao ?
Repsol là đối tác được Việt Nam thuê tiến hành các hoạt động thăm dò trong dự án Cá Rồng Đỏ, theo giới quan sát
Bill Hayton : Tôi nghĩ rằng bây giờ cũng đến mức mà Việt Nam nghĩ rằng họ không có nhiều để mất. Ý tôi muốn nói là luôn luôn có một giả định rằng bằng cách đưa ra một vụ kiện pháp lý thực sự sẽ phá hủy mối quan hệ với Trung Quốc.
Vì vậy, câu hỏi mở ra với lãnh đạo Việt Nam, tôi nghĩ, là đó vẫn còn là một trường hợp mà họ sẽ mất nhiều hơn được. Và tôi nghĩ từ khía cạnh pháp lý, nếu họ chọn đưa vụ kiện ra đặc biệt về riêng vùng biển này thì họ sẽ giành chiến thắng rất dễ dàng nếu họ có những thẩm phán giống như như Philippines từng có. Một vụ kiện thực sự là giống nhau.
Tôi nghĩ rằng họ đã phải suy nghĩ về mối quan hệ tổng thể với Trung Quốc và thiệt hại sẽ ra sao nếu họ đưa ra một vụ kiện như vậy.
Quốc Phương : Ông dự phóng gì về toàn bộ vấn đề trong thời gian tới ?
Bill Hayton : Tôi nghĩ một điều rất quan trọng là nhận thấy rằng bất chấp những áp lực này, không có quốc gia nào ở Đông Nam Á, Việt Nam, Malaysia, Indonesia, Brunei, Philippines, đã thực sự xem xét việc cùng hợp tác, phát triển với Trung Quốc.
Điều Trung Quốc muốn là các chính phủ này muốn nói: "Được rồi, chúng tôi có một vùng đặc quyền kinh tế và chúng tôi sẽ chia sẻ nó với bạn". Không ai trong số các chính phủ này nói rằng họ sẵn sàng làm điều đó.
Và tôi nghĩ rằng điều quan trọng là phải nhận ra rằng bất chấp tất cả áp lực từ Trung Quốc, họ vẫn giữ nguyên lập trường căn bản. Rõ ràng, Trung Quốc đã thành công trong việc ngăn chặn các nước này phát triển, khai thác các mỏ dầu khí thuộc sở hữu của họ. Và có vẻ như đó sẽ là vấn đề khó cho tất cả các nước này.
Nhưng, họ dường như không thể có được một phản ứng chung của ASEAN bởi vì vấn đề chỉ ảnh hưởng đến một nửa số thành viên của ASEAN và các nước khác như Campuchia có nhiều lợi ích hơn từ việc không chỉ trích Trung Quốc hơn là hỗ trợ các đồng nghiệp ASEAN của họ.
Luôn luôn có cơ hội mà tôi cho rằng trong tương lai Trung Quốc có thể sử dụng ưu thế thượng tôn của họ về mặt số lượng tàu để khoan dầu khí tại các khu vực của các nước khác để tuyên bố chủ quyền và đó sẽ là một mối đe dọa lớn đối với an ninh toàn khu vực.
Thông điệp gửi cho ai ?
Quốc Phương : Ông nhận xét về việc Trung Quốc đưa một hải đội hạm đội rất là hùng hậu, được cho là trình diễn hơn là tập trận ở vùng biển khu vực thì Trung Quốc đang muốn gửi tín hiệu cho bên nào là chính ?
Bill Hayton : Tôi nghĩ rằng Trung Quốc đang gửi thông điệp tới nhiều quốc gia cùng một lúc: Việt Nam, Hoa Kỳ, Nhật Bản và các nước khác, cho thấy họ có thể tập hợp được lực lượng và hàng không mẫu hạm "Liêu Ninh" mà thường gắn với hạm đội phía Bắc của Trung Quốc đã được điều về phía Nam để tham gia hoạt động đột ngột.
Tôi nghĩ rằng đó là cách cho thấy rằng Trung Quốc có thể củng cố hải quân khi cần thiết.
Quốc Phương : Có tuyên bố nói Trung Quốc tiến hành cuộc tập trận, thao diễn để chuẩn bị cho chiến tranh, vậy liệu có nguy cơ chiến tranh nào không ?
Bill Hayton : Nếu quí vị có thể tưởng tượng rằng Việt Nam đang chuẩn bị cho những việc khoan dầu khí tới đây sắp diễn ra và họ phải nghĩ tới việc họ phải bảo vệ như thế nào với tàu bè của các lực lượng tuần duyên và hải quân, thì Trung Quốc cũng cho thấy họ rất nghiêm túc về răn đe quân sự của họ.
Và họ phải tập hợp một lực lượng quan sự đáng kể, do đó nghi ngờ của tôi mà tôi không có bằng chứng nào, là lực lượng này là một biểu tượng để đe dọa Việt Nam.
Việt Nam cần hợp tác khai thác hay đưa ra Liên Hiệp Quốc ? (BBC, 30/03/2018)
Cách khẳng định chủ quyền an toàn nhất trên biển Đông của Việt Nam có lẽ là hợp tác khai thác dầu với Trung Quốc. Tướng Daniel Schaeffer, nguyên tùy viên quân sự của Pháp tại Việt Nam, Thái Lan và Trung Quốc, học giả cao cấp về tranh chấp trên Biển Đông của tổ chức tư vấn Asie21 (Pháp), chia sẻ nhận định này qua một phỏng vấn với Mỹ Hằng của BBC Tiếng Việt hôm 29/3.
Việt Nam có thể tính đến hợp tác khai tác khai thác dầu với Trung Quốc ở vùng đặc quyền kinh tế của mình
Ông Schaeffer nói Việt Nam có thể tính đến việc hợp tác khai thác dầu với Trung Quốc ở vùng đặc quyền kinh tế của mình như một cách an toàn để khẳng định chủ quyền trên Biển Đông. Sự kiện dự án Cá Rồng Đỏ, theo ông Schaeffer, chỉ là 'khởi đầu chiến lược xâm lược' của Trung Quốc.
Tướng Daniel Schaeffer là chuyên gia về các vấn đề xung đột trên Biển Đông
Tướng Daniel Schaeffer đề cập 'hợp tác khai thác dầu với Trung Quốc' như một trong ba khả năng để Việt Nam và các nước Đông Nam Á giải quyết tình hình căng thẳng trên Biển Đông.
Thứ nhất, vấn đề biển Đông cần được quốc tế hóa bằng cách đưa ra Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc - "nơi hiện đang im lặng một cách đáng ngạc nhiên riêng về vấn đề này".
Nhắc tới phán quyết của Tòa Trọng tài Thường trực Quốc tế năm 2017 rằng Trung Quốc tuyên bố chủ quyền trái pháp luật trên biển Đông, ông Schaeffer cho rằng quyền của các nước Đông Nam Á ở vùng biển này theo đó cũng được thiết lập theo luật pháp.
Do đó, Việt Nam và các nước cần "không ngừng thúc đẩy mạnh mẽ thực thi phán quyết này ngay cả khi Philippines đã đặt nó sang một bên", đồng thời yêu cầu sự tham gia của phương Tây.
"Một tuyên bố chủ quyền đã bị Tòa án Trọng tài Thường trực Quốc tế (PCA) tuyên bố trái pháp luật ngày 12/7/2016", ông nhắc lại.
"Không nước nào nên chịu áp lực từ một Trung Quốc quyết liệt về Biển Đông và Biển Hoa Đông".
"Ngay cả khi Trung Quốc không muốn vấn đề Biển Đông được quốc tế hóa, thì nó cũng đã được quốc tế hóa thông qua nhiều sự kiện khác nhau và cả trên luật pháp kể từ phán quyết của PCA".
Thứ hai, bởi vì Biển Đông là biển quốc tế, các quốc gia Đông Nam Á nên khuyến khích hải quân từ bên ngoài khu vực qua lại trên vùng biển này để nhấn mạnh sự hiện diện và tính chất quốc tế của biển đó, đồng thời cũng để trình diễn diễn tập hải quân.
Thứ ba, một cách an toàn hơn, các nước có thể đề nghị Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Trung Quốc hợp tác khai thác dầu ở các vùng đặc quyền kinh tế của mình, như Brunei đang làm, Philippines đang đàm phán.
Dự án khai thác dầu Dung Quất của Việt Nam
"Đề xuất này phải được thực hiện theo tinh thần chung theo hướng dẫn hiện nay khi các công ty Đông Nam Á mời các công ty nước ngoài tham gia vào hoạt động dầu khí trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của mình".
"Điều đó có nghĩa là Trung Quốc phải nhìn nhận rằng công ty dầu lửa của họ sẽ hoạt động trong một khu vực dưới quyền chủ quyền của nước chủ nhà chứ không phải trong một khu vực bên trong 'Đường chín đoạn'".
"Đó là lý do tại sao văn bản thỏa thuận giữa Trung Quốc và nước chủ nhà phải được biên soạn kỹ lưỡng, như vậy nó sẽ không có vẻ như ngầm thừa nhận chủ quyền của Trung Quốc ở vùng biển mà hai bên hợp tác khai thác dầu".
'Cá Rồng Đỏ khởi đầu chiến lược xâm lược' ?
Tướng Daniel Schaeffer cũng nêu vấn đề ông lưu ý trong sự kiện Việt Nam dừng hai dự án khai thác dầu mỏ, trong đó có Cá Rồng Đỏ, chỉ trong vòng một năm.
Đó là hai dự án Việt Nam hợp tác với công ty Repsol của Tây Ban Nha để khai thác tại lô 136-03 và lô 07-03 - mà theo ông là 'hoàn toàn thuộc vùng đặc quyền kinh tế' của Việt Nam.
Theo ông, đây là 'âm mưu' của Trung Quốc nhằm 'tấn công gián tiếp Việt Nam thông qua tấn công vào các công ty nước ngoài hợp tác với Việt Nam".
"Để cố gắng đòi chủ quyền bất hợp pháp của mình trong các vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam với lý do các lô này nằm trong 'đường chín đoạn', Trung Quốc gián tiếp gây áp lực lên Việt Nam thông qua các công ty nước ngoài mà Việt Nam đã ký kết hợp đồng hợp tác", ông Schaeffer phân tích.
Việt Nam tạm dừng hay chấm dứt hẳn 'Cá Rồng Đỏ ? (BBC, 27/03/2018)
Một nguồn tin của Reuters, người trực tiếp nắm tình hình, cho hay chính phủ Việt Nam dừng dự án Cá Rồng Đỏ trong khi Bộ chính trị đang xem xét nên dừng hay chấm dứt hoàn toàn.
Một giàn khoan của tập đoàn Repsol - hình chụp không phải ở Biển Đông và chỉ có tính minh họa
Nguồn tin này đề nghị không tiết lộ danh tính do tình hình nhạy cảm, theo bài báo của Reuters hôm 23/3.
Một nguồn tin khác từ công ty Repsol tiết lộ với Reuters rằng lãnh đạo tập đoàn này đã thảo luận để ứng phó với áp lực trực tiếp từ Trung Quốc và gián tiếp từ phía Việt Nam.
Trong những ngày qua, BBC Tiếng Việt đã ghi nhận bình luận của nhiều nhà quan sát quốc tế về vụ việc.
Hôm 27/03, trả lời BBC, tiến sỹ Collin Koh Swee Lean, từ Viện IDSS (Institute of Defence and Strategic Studies), thuộc S. Rajaratnam School of International Studies (RSIS) ở Singapore bình luận :
"Tôi có bạn bè trong ngành khai thác ngoài khơi, và họ nói với tôi rằng an toàn và an ninh là điều quan trọng nhất cho các hoạt động của họ.
"Khu vực khoan dầu khí có thể còn đang tranh chấp, hoặc là không, nhưng an toàn và an ninh cần được nước mời gọi đầu tư trong hợp đồng đảm bảo cho các dịch vụ đó".
Quyết định tạm dừng này, hiện được xem xét dưới góc độ chi phí đền bù do phá hợp đồng liệu có cao hơn so với cái giá phải trả nếu chống lại áp lực từ Trung Quốc hay không, sẽ được thực hiện cho đến khi Bộ chính trị họp bàn.
Cuộc họp của Bộ chính trị bị trì hoãn do các chuyến công du nước ngoài của Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc cùng hàng loạt cuộc thăm viếng của quan chức nước ngoài đến Hà Nội, và lễ tang nguyên Thủ tướng Phan Văn Khải hôm thứ Bảy 24/3.
Theo Reuters, phát ngôn viên của Repsol ở Madrid từ chối bình luận về sự việc. Lãnh đạo PetroVietnam từ chối bình luận. Bộ Ngoại giao Việt Nam không có phản ứng tức thời nào với email đề nghị bình luận sự việc.
Khi được hỏi tại một cuộc họp thường kỳ có phải Trung Quốc đã ép buộc Việt Nam hoặc Repsol, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc, bà Hoa Xuân Oánh, nói bà không biết những tin tức đó đến từ đâu, nhưng không đi vào chi tiết.
"Chúng tôi hy vọng các bên liên quan có thể làm việc cùng nhau để duy trì tình hình tích cực rất khó đạt được này ở Biển Đông", bà nói.
Theo trang The Diplomat, khi được hỏi về việc Repsol phải tạm dừng dự án Cá Rồng Đỏ, bà Hoa Xuân Oánh nói "Vị trí của Trung Quốc ở biển Đông rất rõ ràng, tình hình đang lắng xuống và ổn định, và cho thấy đà phát triển tích cực".
Năm ngoái, căng thẳng giữa Hà Nội và Bắc Kinh đã nổ ra liên quan đến các hoạt động của Repsol trong lô 136-06. Phó Chủ tịch Ủy ban Quân sự Trung ương Trung Quốc, ông Phạm Trường Long đã cắt ngắn chuyến thăm Việt Nam vào tháng 6 sau khi Hà Nội từ chối tuân thủ yêu cầu của Trung Quốc buộc Repsol ngừng hoạt động trong lô này, theo bài báo ngày 25/3 của The Diplomat.
Tờ này cho hay căng thẳng này bùng lên một năm sau khi một tòa án ở Hague đưa phán quyết là tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc trên biển Đông không hợp lệ theo Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển. Tòa án lúc đó đang cứu xét một vụ kiện chống lại Trung Quốc năm 2013 của Philippines.
"Việt Nam và Trung Quốc đã chứng kiến sự căng thẳng trong năm 2014, sau khi một công ty dầu mỏ của Trung Quốc đưa một giàn khoan dầu sang vùng biển đang tranh chấp, dẫn đến một cuộc xung đột kéo dài giữa các tàu hải quân và các tàu dân dụng của cả hai bên", Ankit Panda của The Diplomat viết.
"Repsol không phải là công ty quốc tế duy nhất có các hoạt động khoan và khai thác ngoài khơi gần các vùng căng thẳng địa chính trị ở Biển Đông. Công ty dầu mỏ của Mỹ ExxonMobil và ONGC Videsh của Ấn Độ cũng đã tiến hành các hoạt động trong và gần những khu vực tranh chấp".
Lô 07/03 nằm cạnh Lô 136-03 mà Việt Nam phải ngưng khai thác hồi 7/2017
Trang The Star Online ngày 27/3 đưa tin PetroVietnam - công ty liên doanh với Yinson của Malaysia - đã được chỉ đạo dừng triển khai dự án tại mỏ Cá Rồng Đỏ.
Hợp đồng của PetroVietnam với Yinson là hợp đồng thuê tàu thuyền, bao gồm thuê tàu hạn định trần, và vận hành, bảo dưỡng các bể chưa dầu nổi và bể chứa dầu thông thường.
Yinson cũng là công ty liên doanh của Repsol. Phóng viên Bill Hayton của BBC cho biết Repsol đã thuê Yinson cung cấp một bể chứa dầu nổi (Floating Production Storage and Offloading - FPSO) tại địa điểm này trong 10 năm, với chi phí ước tính trên 1 tỷ đô la.
Yinson nắm 41% cổ phần tại dự án mỏ Cá Rồng Đỏ, trong khi PetroVietnam là 59%.
Yinson cho hay : "Trong khi chờ đợi giải pháp cho vấn đề này, Tổng Công ty Kỹ thuật dầu khí PetroVietnam sẽ nỗ lực để có các hành động phù hợp nhằm làm giảm thiểu tác động của sự việc bất khả kháng này".
**********************
Vụ Repsol : Việt Nam đừng mong Mỹ quan tâm ? (BBC, 27/03/2018)
Tin tức nói Việt Nam mới đây đã xuống thang 'trước áp lực của Trung Quốc' trong dự án Cá Rồng Đỏ đặt ra nhiều câu hỏi.
Hai nước đã có cuộc đối đầu căng thẳng hồi 2014, khi Trung Quốc kéo giàn khoan vào vùng biển có tranh chấp
Ngày 23/3, BBC đăng bài viết của phóng viên Bill Hayton về việc Việt Nam ngưng khoan thăm dò khí đốt tại khu vực có tranh chấp ở Biển Đông, sau khi bị Trung Quốc đe dọa dùng vũ lực tại Trường Sa.
Đến ngày 27/3, Việt Nam chưa đưa ra phản ứng chính thức.
Trả lời BBC, ba nhà nghiên cứu Biển Đông từ Singapore, Mỹ, Italy bày tỏ quan điểm khác nhau, nhưng cho rằng Việt Nam đứng trước bài toán khó ở Biển Đông.
Vụ Repsol làm giảm niềm tin nhà đầu tư ?
Tiến sĩ Collin Koh Swee Lean, từ Viện Nghiên cứu Quốc phòng và Chiến lược, Trường Nghiên cứu Quốc tế thuộc trường S. Rajaratnam, Singapore nhận định dù đe dọa của Trung Quốc có thật hay không, tin tức báo chí về vụ việc không phải là tuyên truyền tốt cho Hà Nội.
"Một là việc này dường như chứng tỏ Hà Nội sẽ nhượng bộ trước đe dọa của Trung Quốc, và thứ hai là nó làm sụt giảm niềm tin của nhà đầu tư trong ngành khai thác dầu khí".
"Họ có thể giữ ấn tượng là Việt Nam sẽ không cam kết chính trị cho những dự án khai thác ở Biển Đông, và các dự án của họ có thể dễ dàng bị ngừng như Repsol".
Tiến sĩ Collin Koh Swee Lean nhấn mạnh : "Tôi có bạn bè trong ngành khai thác ngoài khơi, và họ nói với tôi rằng an toàn và an ninh là điều quan trọng nhất cho các hoạt động của họ".
"Khu vực khoan dầu khí có thể còn đang tranh chấp, hoặc là không, nhưng an toàn và an ninh cần được nước mời gọi đầu tư trong hợp đồng đảm bảo cho các dịch vụ đó".
Việt Nam 'muốn tránh đụng độ với Trung Quốc'
Ảnh của Tân Hoa Xã công bố cuối tháng 3/2018 mô tả các phi cơ ném bom Trung Quốc hoạt động 'diễn tập' ở Tây Thái Bình Dương.
Từ Mỹ, ông Derek Grossman, làm việc ở Rand Corporation, chỉ ra rằng tin tức truyền thông về việc Việt Nam ngừng hoạt động khai thác dầu của Repsol ở Biển Đông, lần thứ hai trong vòng một năm, cho thấy Hà Nội "muốn tránh làm Bắc Kinh giận dữ".
"Đây cũng sẽ là nét chủ đạo trong quan hệ Việt - Trung trong tương lai gần - trừ phi Hà Nội cảm thấy thật tự tin về khả năng không quân, hải quân để có thể đủ sức ngăn chặn và chiến thắng khi xảy ra đụng độ ở Biển Đông", ông Grossman chia sẻ.
Tiến sĩ Alessandro Uras, Đại học Cagliari, Italy, không ngạc nhiên.
"Câu chuyện càng chứng tỏ các chính phủ Đông Nam Á không thể đối đầu Trung Quốc ở tư thế ngang bằng được. Tình trạng lâu nay trên Biển Đông cũng không thể thay đổi, hay thậm chí bàn bạc thẳng thắn".
Ông Uras cho rằng Trung Quốc có sức mạnh vượt trội trên biển, để "dễ dàng chiến thắng quân lực của mọi nước tranh chấp".
"Chính phủ Việt Nam thì chắc chắn sẽ đối diện thời khắc khó khăn, và những người chỉ trích vốn thường thất vọng bởi chiến lược gần đây của nhà nước".
"Tôi không thấy có thể cân bằng và hòa hợp được lập trường dân tộc chủ nghĩa của đa số người dân và chiến lược của nhà nước Việt Nam", ông Uras nhận xét.
Khó khăn cho Việt Nam ở ASEAN
Còn nhớ tháng 8/2017, ASEAN và Trung Quốc đã thông qua dự thảo khung về Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông - COC.
Tiến sĩ Collin Koh Swee Lean chỉ ra về mặt chính trị, Việt Nam có thể gặp "tai họa nếu họ dấn tới quá xa trong môi trường địa chính trị hiện nay ở Biển Đông".
"Nếu Việt Nam bị xem là làm nổi sóng môi trường hiện tại đã giảm căng thẳng ở Biển Đông, nước này có thể bị xem là "phá đám", bị ASEAN cô lập".
"Như thế, cái giá chính trị có thể đáng kể khi so với cái giá thương mại của việc hủy hợp đồng".
ASEAN và Trung Quốc đã thông qua dự thảo khung về Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông - COC
Tiến sĩ Alessandro Uras thì cho rằng Việt Nam "luôn chỉ muốn tự mình đối đầu Trung Quốc, từ chối các cơ hội gia nhập một nhóm rộng hơn, mang tính chất thể chế hơn".
"Ví dụ trong vụ Philippines kiện Trung Quốc, giả sử Việt Nam được mời tham gia. Sự có mặt của Việt Nam có khi đã ngăn không cho Tổng thống Duterte vứt bỏ thành quả đạt được".
"Vụ Repsol lần này là vụ thứ hai trong một năm. Làm gì tiếp theo sẽ rất nguy hiểm về mặt chính trị cho chính phủ Việt Nam".
"Nếu họ công khai khiếu nại, than phiền, thì sẽ chỉ thừa nhận ảnh hưởng của Trung Quốc về một vấn đề mà về lý thuyết chỉ là việc nội bộ của Việt Nam", ông Uras nói.
Hợp tác với Nga và Ấn Độ ?
Dù Việt Nam gặp khó khăn, Tiến sĩ Collin Koh Swee Lean nói : "Tôi cho rằng Việt Nam biết rõ làm sao để đối phó với nước láng giềng phương Bắc, xác định đâu là trận để đánh, lúc nào, nơi nào".
"Ngoài các công ty tư nhân như Repsol, cũng cần nhắc tới các công ty nhà nước của các nước khác mà có thể tham gia vì lý do vừa chính trị vừa thương mại".
Tiến sĩ Collin Koh Swee Lean nhắc tới ONGC Videsh Ltd của Ấn Độ, vốn có hợp tác quan trọng với PetroVietnam, cũng là đối tượng bị Trung Quốc đe dọa nhưng vẫn từ chối rút đi.
"Hay là Nga - Việt Nam cũng có lợi thế chiến lược đáng kể để có thể tìm kiếm hợp tác khai thác của Nga", ông Collin Koh Swee Lean đề cập.
Ông Derek Grossman thì cho rằng hợp tác quốc tế những năm qua khiến Việt Nam tin vào biện pháp ngoại giao hơn.
"Các quan hệ đối tác khu vực sâu sắc hơn của Việt Nam những năm gần đây - đặc biệt với Ấn Độ, Nhật Bản, Mỹ, Úc - có lẽ làm Việt Nam tự tin hơn rằng ngoại giao có thể giúp giải quyết căn thẳng song phương trong tranh chấp".
Nhưng ông Grossman nói các quan hệ này "cũng không khiến Hà Nội mạo hiểm hơn - ít nhất là chưa xảy ra".
Mỹ không can dự sâu hơn ?
Theo Tiến sĩ Alessandro Uras, nhân tố duy nhất có thể thay đổi tình hình đó là "nếu Mỹ có cam kết thực sự, hiệu quả và lớn hơn".
"Nhưng tôi cũng không thấy sẽ có thay đổi gì lớn so với quá khứ cả. Không nên nói là chính phủ Donald Trump đã từ bỏ Biển Đông, nhưng theo tôi họ cũng chỉ duy trì lập trường giống các đời trước".
Ông Uras nói : "Chừng nào Tổng thống Trump vẫn dùng đe dọa thương mại để giải quyết mọi vấn đề, thì Trung Quốc vẫn lấn lướt ở Biển Đông".
Quân đội Mỹ - Việt giao lưu khi tàu sân bay USS Carl Vinson thăm Đà Nẵng ngày 5/3
Ông cũng cho rằng chỉ là "phóng đại" khi nghĩ Tổng thống Donald Trump đã cứng rắn hơn với Trung Quốc, ít nhất là riêng trong vấn đề Biển Đông.
"Chuyến thăm Đà Nẵng của tàu sân bay USS Carl Vinson không hề làm Trung Quốc lo lắng - tôi cũng không thấy có lý do gì mà lo lắng".
"Việt Nam và Mỹ sẽ không thể trở thành đối tác chiến lược. Có thể là đối tác chiến lược theo một nghĩa rộng lớn, nhưng hiện nay, tôi không thấy Mỹ thực sự có quan tâm", ông Uras nhấn mạnh.
Một bản tin hôm 27/03 của Reuters đăng ảnh vệ tinh của Planet Labs Inc chụp hôm 26/03 cho thấy hàng không mẫu hạm Liêu Ninh của Trung Quốc đang cùng chừng 40 tàu chiến và tàu ngầm đi vào Biển Đông ở phía Nam đảo Hải Nam trong đợt diễn tập mới nhất.
**********************
Tứ giác kim cương và Carl Vinson không bảo vệ được Cá Rồng Đỏ của Việt Nam (RFA, 26/03/2018)
Đầu tháng 3 năm 2018 tàu sân bay Carl Vinson của Mỹ thăm cảng Đà Nẵng.
Cuối tháng 3/2018 tàu khu trục Mỹ đi sát đá Vành Khăn Trung Quốc đang chiếm giữ ở Trường Sa.
Tàu tuần duyên Trưng Quốc (trái) và Việt Nam đụng độ nhau trong cuộc khủng hoảng giàn khoan năm 2014 khi Bắc Kinh đưa giàn khoan dầu vào vùng thềm lục địa Việt Nam. AFP
Hầu như cùng lúc, do áp lực từ phía Trung Quốc Việt Nam phải hủy bỏ kế hoạch thăm dò dầu khí tại mỏ Cá Rồng đỏ.
Chuyên gia nghiên cứu về Biển Đông, Thạc sĩ Hoàng Việt cho biết những ý kiến của ông xung quanh những diễn biến này.
Hoàng Việt : Biển Đông chưa bao giờ không căng thẳng cả, chẳng qua là vừa rồi các bên hết sức kềm chế, và có những mối bận tâm khác trên thế giới thu hút dư luận quốc tế, chứ còn Biển Đông lúc nào cũng căng thẳng.
Kính Hòa : Liên quan tới Việt Nam thì vừa qua tàu sân bay Mỹ ghé Đà Nẵng, còn từ thời ông Obama tới ông Trump, Mỹ liên tục thực hiện chiến dịch tự do hàng hải, nhưng sau hai sự kiện Việt Nam phải rút giàn khoan ra khỏi vùng đặc quyền kinh tế của mình, thì có vẻ như sự hiện diện của cường quốc Hoa Kỳ không thể làm giảm sự gia tăng lấn át của Trug Quốc đối với Việt Nam ?
Hoàng Việt : Trước đây Hoa Kỳ còn can dự mạnh mẽ hơn với chính sách quay trở lại Châu Á của ông Obama. Ông Trump thì tập trung vào những vấn đề khác. Mặc dù ông Trump tuyên bố rất là mạnh, nhưng những gì ông làm thì không có bao nhiêu. Nội các của ông ấy có nhiều rối loạn, chính sách đối ngoại lại không rõ ràng. Trung Quốc biết điều đó và khai thác rất triệt để. Ngay cả đối với Hoa Kỳ, thì từ năm ngoái năm kia, có những nhà nghiên cứu Hoa Kỳ cho rằng chỉ những đoàn tuần tra biển Đông, thì không giải quyết gì nhiều cho chuyện làm căng thẳng giảm bớt.
Đặc biệt sau hai sự kiện tháng 7/2017, và gần đây là 23/3/2018, tin cho biết rằng Việt Nam đã cho công ty Repsol rút khỏi mỏ dầu Cá Rồng đỏ, năm ngoái là mỏ Cá Kính nâu. Điều đó cho thấy Việt Nam đang ở thế khó, với tình thế trên thế giới thì Việt Nam có vẻ đang cô đơn rất nhiều. Việt Nam rất mong nhiều quốc gia, không chỉ riêng Hoa Kỳ mà cả Ấn Độ, và các quốc gia khác cùng tàu chiến đi vào xung quanh khu vực này. Nhưng mà điều đó cũng không đủ kềm chế Trung Quốc, mà các quốc gia trên thế giới phải mạnh mẽ hơn. Chứ còn với tình thế bây giờ, đặc biệt các quốc gia ASEAN thay đổi thái độ rất nhiều, đặc biệt là Philippines, làm cho Trung Quốc khai thác điều đó rất mạnh.
Kính Hòa : Cái mà người ta gọi là Tứ giác Kim cương, là Nhật Bản, Ấn Độ, Úc, và Mỹ, đã họp ở Manila trùng thời gian thượng đỉnh APEC ở Việt Nam hồi năm ngoái, có hiệu quả gì hay không ?
Hoàng Việt : Tứ giác Kim cương đóng vai trò kềm chế Trung Quốc, mặc dù chính thức thì họ không nói như thế. Nhưng họ lo ngại Trung Quốc lớn mạnh và đe dọa an ninh khu vực, nên họ tìm cách ngăn ngừa chuyện đó. Thế nhưng mà liên minh này mới chỉ hình thành, chưa có gì cụ thể cả, mới chỉ là ý tưởng, chưa đi vào hành động. Mà Trung Quốc rất là tranh thủ. Họ bồi đắp các đảo nhân tạo rồi, gia tăng sự bồi láp ấy và sự hiện diện quân sự.
Thứ hai là họ lấn tới yêu cầu các quốc gia có khai thác trong khu vực đường lưỡi bò của họ thì phải ngưng.
Điều đó để làm gì ? Để sắp tới Trung Quốc có thể ngồi vào bàn đàm phán, đưa ra một cái COC (Qui tắc ứng xử), từ đó có thể thực hiện trên thực tế tham vọng của mình thông qua cái đường lưỡi bò trước đây bị quốc tế phản đối quyết liệt.
Kính Hòa : Cuối tháng rồi Trung Quốc và Philippines có họp riêng với nhau về Scarborough, còn ngày hôm nay thì máy bay tuần thám của Phi do Nhật Bản cung cấp bay trên Scarborough, bất chấp sự phản đối của Trung Quốc. Ông đánh giá thế nào về Philippines ?
Hoàng Việt : Tổng thống Duterte và nội các của ông xoay trục về Trung Quốc rất rõ. Tuy nhiên vẫn còn những nhóm khác trong nền chính trị đa dảng của Phi, cho nên có những luồng ý kiến khác, trong đó có một số nhân vật Bộ Quốc phòng, cũng như một số thẩm phán của tòa tối cao, thái độ của họ khác, cũng như một bộ phận lớn dân chúng Philippines không tin là Trung Quốc tốt với họ. Điều đó phản chiếu cái gọi là xung đột nội bộ về chính sách đối ngoại, cũng như lợi ích dân tộc bên trong Philippines. Điều đó tác động nhiều đến Biển Đông. Phải chờ xem sắp tới Tổng thống Duterte sẽ xử lý như thế nào. Nhưng riêng tôi thì tôi cho rằng suốt nhiệm kỳ của ông, ông vẫn giữ chính sách thân Trung Quốc.
Kính Hòa : Trong cái gọi là Tứ giác Kim Cương, ngoài Mỹ là một siêu cường hầu như duy nhất, trong ba quốc gia còn lại có vẻ như Nhật Bản là nước cảm thấy sức ép nhiều nhất nếu Trung Quốc làm bá chủ Biển Đông ?
Hoàng Việt : Vâng. Nhật Bản đóng một vai trò rất quan trọng. Nhật Bản thấy là nếu Trung Quốc khống chế được Biển Đông, thì họ sẽ tiếp tục lấn tới (trong tranh chấp với Nhật) tại Senkaku, Biển Hoa Đông. Sớm muộn thì Trung Quốc sẽ đe dọa Nhật Bản.
Vì thế Nhật rất tích cực thúc đẩy những quan hệ để kềm chế Trung Quốc. Trong những quan hệ này có cả những quan hệ chiến lược, những đồng minh chiến lược trong Tứ giác Kim cương, bên cạnh đó xốc lại hiệp định kinh tế của khu vực này. Một việc quan trọng mà trước đây chính quyền Obama muốc là thúc đẩy những nước như Việt Nam phát triển để có thể tự trang bị quân sự cho mình, tránh sự lệ thuộc vào Trung Quốc, từ đó tác động đến sự ảnh hưởng của Trung Quốc. Đó chính là hiệp định TPP (thải thuận thương mại xuyên Thái Bình Dương gồm 12 quốc gia không có Trung Quốc.) Sau này khi Tổng thống Trump rút ra, thì Nhật đi đầu trong việc hồi phục TPP, bây giờ có tên là CP TPP (gồm 11 quốc gia) và gần đây được ký kết.
Điều đó cho thấy rằng Nhật Bản là một quốc gia rất mạnh mẽ và trong tương lai Nhật Bản là một yếu tố quan trọng trong khu vực Châu Á này, mà các quốc gia cần gắn kết với Nhật Bản để ngăn ngừa những ảnh hưởng xấu từ Trung Quốc.
Kính Hòa thực hiện
************************
Đại sứ Mỹ tại Việt Nam trả lời báo chí về quan hệ hai nước (RFA, 26/03/2018)
Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam, Daniel Kritenbrink, vào chiều ngày 26 tháng 3 có cuộc gặp với báo chí tại Hà Nội và ông cho biết quan hệ quốc phòng giữa hai nước Việt- Mỹ đang trên đà tiến triển tốt. Theo ông đó sẽ là một trong những khía cạnh tích cực nhất của mối quan hệ song phương.
Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Daniel Kritenbrink phát biểu tại một buổi lễ ký Biên bản ghi nhớ tại Hà Nội vào ngày 23 tháng giêng 2018 - AFP
Người đại diện chính phủ Hoa Kỳ tại Việt Nam cho rằng Washington đặc biệt nhấn mạnh quyền tự do hàng hải, hàng không tại khu vực Biển Đông. Nguyên tắc của Hoa Kỳ là tiến hành các hoạt động thương mại không bị cản trở ; những tranh chấp cần được giải quyết bằng biện pháp hòa bình.
Đại sứ Daniel Kritenbrink cho biết một phần trong lĩnh vực hợp tác là phía Hoa Kỳ cùng hợp tác với các cơ quan ngoại giao Việt Nam về các vấn đề biển cũng như tiếp tục tăng cường năng lực biển của các đối tác Việt Nam gồm Cảnh Sát Biển. Phía Hoa Kỳ sẽ có những bước đi riêng trong lĩnh vực này. Hoạt động nhấn mạnh quyền tự do hàng hải, hàng không sẽ được tiến hành thường xuyên trong khu vực. Không chỉ Hoa Kỳ mà các nước đều có quyền thực hiện các hoạt động như thế.
Đối với việc tàu hải quân Mỹ đến thăm Việt Nam, đại sứ Daniel Kritenbrink bày tỏ hy vọng Hoa Kỳ sẽ tiếp tục thường xuyên các chuyến thăm đến Việt Nam.
Về vấn đề Việt Nam mua vũ khí sát thương của Hoa Kỳ, sau khi vào năm 2016 Washington dỡ bỏ lệnh cấm bán sản phẩm này cho Hà Nội, ông Daniel Kritenbrink nói cần có thời gian. Theo ông thì có nhiều yếu tố mà hai bên xem xét trước khi cùng nhau có bất kỳ hoạt động mua bán trang thiết bị quốc phòng nào. Tuy nhiên đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Daniel Kritenbrink cam kết tiếp tục có tiếp xúc chặt chẽ với các đối tác Việt Nam trong vấn đề này.
