 | Tổng quan: | 3636792 |
Ngày 30/6/2018, Ủy ban Kiểm tra trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam tuyên bố đã khai trừ nguyên Chủ tịch Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) Trần Bắc Hà và cựu chủ tịch MobiFone Lê Nam Trà của Đảng vì "vi phạm nghiêm trọng". Trong khi ông Hà chịu trách nhiệm về các vụ vi phạm tại BIDV liên quan đến vụ gian lận lớn tại Ngân hàng Xây dựng Việt Nam (VNCB), ông Trà chịu trách nhiệm về một thỏa thuận mua lại của MobiFone bị cáo buộc gây thiệt hại về vốn nhà nước. Liên quan đến vụ bê bối MobiFone, Ủy ban cũng đề nghị các cơ quan Đảng có liên quan xem xét các biện pháp kỷ luật đối với Bộ trưởng Thông tin và truyền thông Trương Minh Tuấn và người tiền nhiệm Nguyễn Bắc Sơn.
Ông Trần Bắc Hà (áo xanh dương lợt, bìa phải) ngồi chắp tay "niệm phật" cùng vợ chồng Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng. Ảnh : vietnamthoibao.org
Bốn quan chức này là một trong những nạn nhân mới nhất của chiến dịch chống tham nhũng lớn do Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng chỉ đạo. Hội nghị đánh giá chiến dịch chống tham nhũng tuần trước đã cho biết trong hai năm qua, 490 tổ chức đảng và 35.000 đảng viên đã bị phát hiện vi phạm luật pháp và quy định của đảng. Trong số đó, 1.300 người, bao gồm 10 đương nhiệm hoặc cựu thành viên của Ủy ban Trung ương Đảng và một cựu thành viên Bộ Chính trị, đã bị xử lý kỷ luật và/hoặc bị truy tố do tham nhũng và các cáo buộc liên quan.
Độ sâu và rộng chưa từng có của chiến dịch truyền đi một thông điệp mạnh mẽ về quyết tâm của Đảng nhằm làm sạch hệ thống mặc dù động thái này có thể được giải thích bằng một số chiến thuật để thanh trừng những người bạn và cựu cộng sự của cựu Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng. Thật vậy, bốn quan chức nói trên là những người mới nhất trong một chuỗi các quan chức cao cấp và quản lý doanh nghiệp nhà nước (SOE) có các mối liên kết chặt chẽ với ông Dũng đã trở thành nạn nhân của chiến dịch.
Tuy nhiên, quan sát kỹ chiến dịch cũng như quá trình hoạt động của các quan chức này cho thấy rằng việc đánh giá như vậy không có đủ chứng cứ.
- Đầu tiên, mặc dù các quan chức này có mối liên hệ với ông Dũng trong đó những người như cựu thành viên Bộ Chính trị Đinh La Thăng và Giám đốc điều hành của PetroVietnam Trịnh Xuân Thành, đã tham nhũng và đã bị đưa ra toà.
- Thứ hai, nạn nhân cao cấp của chiến dịch cho đến nay đến từ nhiều nơi khác nhau, bao gồm cả các quan chức chính quyền địa phương và trung ương, các giám đốc điều hành các doanh nghiệp nhà nước, ngân hàng, quan chức công an và quân đội. Quan trọng hơn, phần lớn trong số họ dường như không có mối liên hệ rõ ràng với ông Dũng.
- Thứ ba, Quốc hội vào tháng 6 đã cân nhắc sửa đổi Luật chống tham nhũng để đối phó với tham nhũng trong các lĩnh vực ngoài quốc doanh, do đó mở rộng phạm vi hoạt động chống tham nhũng.
Do đó, chiến dịch chủ yếu được thúc đẩy bởi những nỗ lực của Đảng nhằm giảm tham nhũng hơn là đấu tranh chính trị mặc dù điều đó cũng giúp củng cố sức mạnh của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và các đồng minh của ông ta. Bằng chứng cho rằng ông Trọng vẫn duy trì mối quan hệ ấm áp với ông Dũng mặc dù có tin đồn về sự cạnh tranh của họ, đặc biệt trước Đại hội Đảng lần thứ 12 năm 2016. Tại tang lễ của Thủ tướng Phan Văn Khải vào tháng 3 năm 2018 và phiên khai mạc của Quốc hội tháng 5 năm 2018, trong khi ông Trọng phần lớn làm ngơ với Chủ tịch Trần Đại Quang, ông Trọng lại thường xuyên quay sang và trò chuyện thân mật với ông Dũng.
Chiến dịch chống tham nhũng dưới sự giám sát của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng kể từ năm 2016 đã là một bước ngoặc phát triển của chính trị Việt Nam. Thậm chí đây có thể được xem là một trong những di sản quan trọng nhất của ông Trọng sau khi ông nghỉ hưu năm 2021. Là người đứng đầu Đảng, sứ mệnh quan trọng của ông Trọng là duy trì sự cai trị của Đảng. Đấu tranh tham nhũng vốn được coi là một mối đe dọa tồn tại cho sự tồn tại của Đảng, vì vậy đó là một nhiệm vụ lớn lao đối với ông Trọng cũng như Đảng. Chiến dịch chống tham nhũng cho đến nay đã thể hiện ý chí chính trị mạnh mẽ của Đảng trong việc đối phó với tham nhũng và khôi phục một số niềm tin của công chúng trong sự cai trị của Đảng. Tuy nhiên, vẫn phải chờ xem là chiến dịch này có thể được duy trì trong bao lâu và liệu Đảng có còn có thể giảm tham nhũng ở các cấp thấp hơn hay không, điều này ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống hàng ngày của người dân và các doanh nghiệp. Nếu không, cho dù động cơ của chiến dịch chống tham nhũng hiện tại là gì, cuối cùng chiến dịch đó sẽ được công chúng nhìn nhận là một màn trình diễn chính trị mà thôi.
Lê Hồng Hiệp
Giữa trưa ngày 5/3, tàu sân bay Mỹ USS Carl Vinson và hai tàu hộ tống đến cảng Đà Nẵng, bắt đầu chuyến thăm kéo dài cho đến ngày 9/3, theo tường thuật của báo chí Việt Nam.
Tàu sân bay Mỹ USS Carl Vinson đến cảng Tiên Sa, Đà Nẵng, hôm 5/3/2018.
Chuyến thăm được coi là có tính lịch sử vì đây là lần đầu tiên một tàu sân bay Mỹ thăm một cảng Việt Nam kể từ sau ngày 30/4/1975. Tiến sĩ Lê Hồng Hiệp, chuyên gia về Việt Nam tại Viện Nghiên cứu Đông Nam Á ở Singapore, đánh giá với VOA rằng chuyến thăm "có 7 phần tượng trưng và 3 phần thực chất".
Tin cho hay, lễ đón các tàu USS Carl Vinson, USS Lake Champlain và USS Wayne E. Meyer đã diễn ra tại Cảng Tiên Sa, Đà Nẵng, chiều 5/3, với đại diện phía chủ nhà là các quan chức của Sở Ngoại vụ Đà Nẵng, Cục Đối ngoại Bộ Quốc phòng và Bộ Tư lệnh Vùng 3 Hải quân.
Theo trích dẫn trên báo chí Việt Nam, Chuẩn Đô đốc John Fuller, tư lệnh nhóm tàu sân bay tác chiến, Hải quân Mỹ, phát biểu tại lễ đón : "Hôm nay là một ngày lịch sử và chúng tôi rất vinh dự khi nhận được sự đón tiếp nồng hậu tại đây. Chúng tôi cũng muốn cảm ơn Việt Nam vì sự hỗ trợ hậu cần tuyệt vời giúp chuyến thăm này trở thành hiện thực. Mỹ và Việt Nam đang hợp tác chặt chẽ hơn bao giờ hết".
Báo chí cũng trích phát biểu của Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Daniel Kritenbrink tại lễ đón, khi ông nhấn mạnh đến tính biểu tượng của chuyến thăm đối với tổng thể mối quan hệ song phương của hai nước. Đại sứ Mỹ nói : "Chuyến thăm thể hiện sự ủng hộ của Mỹ, mong muốn Việt Nam trở thành một nước vững mạnh, thịnh vượng và độc lập. Với sự nỗ lực, tôn trọng lẫn nhau và bằng cách tiếp tục giải quyết các vấn đề trong quá khứ cùng hướng đến một tương lai tốt đẹp hơn ; từ cựu thù, chúng ta đã trở thành đối tác chặt chẽ".
Đại diện cho Đà Nẵng, ông Lâm Quang Minh, Giám đốc Sở Ngoại vụ của thành phố, nói với các phóng viên rằng chuyến thăm của đội tàu Hải quân Hoa Kỳ là "dịp quảng bá và thu hút đầu tư thương mại và du lịch" cho thành phố trong thời gian tới.
Ông Minh nói rằng chuyến thăm cũng "khẳng định năng lực đảm bảo hậu cần, kỹ thuật đón tàu quân sự của Cảng Đà Nẵng, cũng như vai trò, vị trí của thành phố trong việc hợp tác quốc tế và bảo đảm quốc phòng".
Hình ảnh trên báo chí cho thấy đại diện của hải quân và Bộ Quốc phòng Việt Nam tại lễ đón nhưng không có trích dẫn nào thể hiện quan điểm của họ về chuyến thăm.
Cổng thông tin của chính phủ Việt Nam đăng tin trưa ngày 5/3 cho biết trước lễ đón đã có một đoàn cán bộ "liên ngành" của Việt Nam thăm tàu sân bay USS Carl Vinson trong các ngày 3 và 4/3, khi tàu đi qua vùng biển quốc tế gần Việt Nam.
Nguồn thông tin chính thức của chính phủ nói chuyến thăm Đà Nẵng của đội tàu hải quân Mỹ "tiếp tục thúc đẩy quan hệ hai nước phát triển phù hợp với khuôn khổ quan hệ Đối tác toàn diện, đóng góp vào việc duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, hợp tác và phát triển khu vực".
Tàu sân bay USS Carl Vinson và hai tàu khu trục hộ tống di chuyển trên Thái Bình Dương
Bộ Quốc phòng Việt Nam nói trong một thông cáo rằng các sĩ quan và thủy thủ Mỹ sẽ có nhiều hoạt động ở Đà Nẵng, bao gồm biểu diễn ca nhạc, giao lưu thể thao, thăm và giao lưu tại 5 trung tâm trợ giúp trẻ em và người khuyết tật, trong đó có Trung tâm Bảo trợ nạn nhân chất da cam.
Vẫn theo Bộ Quốc phòng, đoàn hải quân Mỹ sẽ trao đổi chuyên môn, kỹ thuật về cung cấp điện, nước ; hỗ trợ ứng phó thảm họa ; kỹ năng phòng cháy, chữa cháy ; y tế, ẩm thực ; huấn luyện thuỷ thủ với một số cán bộ, chuyên gia, sinh viên Việt Nam trên tàu sân bay và một số địa điểm ở Đà Nẵng.
******************
Về ý nghĩa của chuyến thăm và những tác động của nó, VOA đã phỏng vấn Tiến sĩ Lê Hồng Hiệp, Nghiên cứu viên chính, Viện Nghiên cứu Đông Nam Á, Singapore.
VOA : Chuyến thăm của đội tàu sân bay USS Carl Vinson có tính chất đặc biệt đến mức nào, thưa tiến sĩ ?
Lê Hồng Hiệp : Năm 2010, tàu USS George Washington cũng là tàu sân bay đã đậu ngoài khơi Đà Nẵng và đón các quan chức Việt Nam ra thăm bằng máy bay. Chúng ta thấy cách đây 8 năm khoảng cách giữa 2 bên còn tương đối lớn theo đúng nghĩa đen.
Còn ngày nay, sau 8 năm, khoảng cách đấy đã thu hẹp lại. Bằng chứng là tàu [sân bay] lần này không đậu ngoài khơi nữa mà vào trong cảng Tiên Sa, Đà Nẵng, để tiến hành các giao lưu, tiếp xúc trực tiếp. Điều đấy cho thấy hai bên đã có sự tin cậy lẫn nhau cao hơn, và họ cũng có sự thoải mái lớn hơn trong việc tiến hành các hoạt động quân sự cấp cao giữa hai bên.
Điều đó cho thấy là chuyến thăm có ý nghĩa theo tôi là đặc biệt. Còn ý nghĩa thực chất thế nào, theo tôi có lẽ 7 phần mang ý nghĩa tượng trưng và 3 phần mang ý nghĩa thực chất. Tại vì dẫu sao cũng chỉ là một chuyến thăm và giữa hai bên chủ yếu là các hoạt động giao lưu, trao đổi, không có nhiều các hoạt động quân sự thực chất. Vì vậy, tôi cho rằng chuyến thăm này vẫn có ý nghĩa biểu tượng nhiều hơn.
Tuy nhiên 3 phần còn lại tôi nghĩ có tính thực chất, vì nó cho thấy hai bên đã sẵn sàng để tiến hành các hoạt động quân sự ở cấp cao và quy mô lớn. Đây có thể chỉ là sự kiện đầu tiên để mở màn cho xu hướng đó.
Tôi tạm gọi là xu hướng bình thường hóa các hoạt động quân sự cấp cao giữa hai bên, qua đó hai bên trở nên ít nhạy cảm hơn với các hoạt động này, cũng như ít dè chừng hơn với thái độ của bên thứ ba phản ứng lại các hoạt động như vậy.
Tôi nghĩ đây là bước tiến tích cực trong quan hệ song phương nói chung cũng như trong hợp tác quốc phòng giữa hai bên nói riêng.
VOA : Việt Nam đón đội tàu sân bay Mỹ ở trong cảng gửi ra thông điệp gì cho Trung Quốc ?
Lê Hồng Hiệp : Sự phát triển quan hệ song phương nói chung và phát triển quan hệ quốc phòng Việt - Mỹ nói riêng thời gian qua có động lực rất lớn là sự chia sẻ nhận thức chung của hai bên về lợi ích chiến lược song trùng ở khu vực Biển Đông, cũng như nhận thức chung của hai bên về các mối đe dọa do các biến đổi về địa chính trị xuất phát từ sự trỗi dậy của Trung Quốc.
Chuyến thăm lần này [của đội tàu sân bay Mỹ] dù hai bên không thừa nhận rõ ràng nhưng có một thông điệp gửi ra bên ngoài, đặc biệt là tới Trung Quốc. Đấy là hai bên Việt Nam và Hoa Kỳ đang có những hoạt động về tăng cường hợp tác quân sự để đối phó với các nguy cơ và thách thức an ninh mới mà hai bên đều phải đối mặt. Rõ ràng rất nhiều người có thể hiểu được thách thức đấy chủ yếu xuất phát từ phía Trung Quốc.
VOA : Trung Quốc có lo ngại gì hay đánh giá như thế nào về chuyến thăm này ?
Lê Hồng Hiệp : Cả Hoa Kỳ lẫn Việt Nam đều là đối thủ của Trung Quốc trong khu vực. Việt Nam là một bên tranh chấp trực tiếp của Trung Quốc trên Biển Đông, còn Hoa Kỳ là đối thủ cạnh tranh về chiến lược, không những ở khu vực mà trên phạm vi toàn cầu.
Chính vì vậy, khi hai đối thủ của Trung Quốc hợp tác chặt chẽ với nhau, đặc biệt là trên lĩnh vực chiến lược và quân sự, điều đó hẳn nhiên tạo ra tâm lý ít nhất là không thoải mái, hoặc nặng nề hơn là bất an từ phía Trung Quốc.
Tuy nhiên, có thể thấy Trung Quốc không làm to chuyện trước chuyến thăm của tàu Carl Vinson tới Việt Nam. Có vẻ như họ cố tình làm ngơ. Điều này cũng dễ hiểu vì họ không muốn thể hiện sự bất an của mình trước mắt cộng đồng quốc tế nói chung, và Việt Nam và Hoa Kỳ nói riêng.
VOA : Liệu Trung Quốc có tìm cách "làm cân bằng lại" các động thái ở Biển Đông và khu vực bằng cách đề nghị Việt Nam đón tàu sân bay của Trung Quốc ?
Lê Hồng Hiệp : Trên lý thuyết, không loại trừ việc Trung Quốc ngỏ ý, hay Việt Nam đưa ra lời mời các tàu Trung Quốc tới thăm, bao gồm cả các tàu sân bay của Trung Quốc.
Tuy nhiên, trên thực tế, tôi nghĩ vẫn còn có nhiều sự nhạy cảm. Tôi cảm giác hai bên vẫn chưa sẵn sàng, chưa cảm thấy thoải mái nếu như có một tàu sân bay của Trung Quốc tới thăm Việt Nam.
Tại vì ít nhất từ phía Việt Nam, tàu sân bay là biểu tượng của sức mạnh quân sự của Trung Quốc, nhưng từ góc nhìn của Việt Nam, sức mạnh của Trung Quốc lại là một mối đe dọa, đặc biệt là trong bối cảnh hai bên đang có các tranh chấp, các căng thẳng trên Biển Đông.
Tuy nhiên, trong thời gian xa hơn nữa, có thể có những chuyển biến trong quan hệ song phương, và cảm nhận về mối đe dọa của Trung Quốc nó giảm bớt, có thể điều đấy tạo điều kiện thuận lợi và mang lại thời điểm chín muồi để tiến hành chuyến thăm như vậy.
Nhưng trong thời gian trước mắt hoặc ngắn hạn, tôi nghĩ điều đó khó có thể xảy ra.
VOA : Xin cảm ơn Tiến sĩ Lê Hồng Hiệp !
An Tôn thực hiện
Nguồn : VOA, 05/03/2018
