Thông Luận

Ngưng mua sợi bông Tân Cương, H&M bị loại khỏi các nền tảng thương mại điện tử Alibaba và JD.com.

H&M đang đứng trước nguy cơ bị người tiêu dùng Trung Quốc tẩy chay vì ngưng sử dụng bông đến từ Tân Cương. Ảnh Getty Images

H&M biến mất khỏi mạng Internet ở Trung Quốc khi chính phủ gây áp lực lên các nhãn hiệu giày và quần áo, đồng thời công bố lệnh trừng phạt hôm thứ Sáu đối với một số quan chức Anh trong một cuộc đấu tranh đang leo thang liên quan đến các cáo buộc đàn áp người thiểu số ở khu vực Tân Cương.

Các sản phẩm của H&M đã bị loại khỏi các nền tảng thương mại điện tử lớn bao gồm Alibaba và JD.com sau khi các phương tiện truyền thông nhà nước kêu gọi tẩy chay vì nhà bán lẻ Thụy Điển này đã quyết định ngừng mua bông từ Tân Cương. Điều đó làm ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận khách hàng của H&M ở một quốc gia có hơn một phần năm hoạt động mua sắm được thực hiện trực tuyến.

Làn sóng chấn động lan sang các thương hiệu khác khi hàng chục người nổi tiếng hủy hợp đồng quảng cáo với Nike, Adidas, Burberry, Uniqlo và Lacoste sau khi truyền thông nhà nước chỉ trích những thương hiệu bày tỏ lo ngại về Tân Cương.

Các thương hiệu đang phải vật lộn để đối phó với áp lực ở nước ngoài để tránh xa các vụ đàn áp mà vẫn tránh được sự trả đũa của Trung Quốc và không mất quyền tiếp cận một trong những thị trường lớn nhất và phát triển nhanh nhất. Áp lực đó đang gia tăng khi các nhà hoạt động nhân quyền đang vận động các nhà tài trợ rút khỏi Thế vận hội Mùa đông Bắc Kinh dự kiến ​​diễn ra vào tháng 2 năm 2022.

Tencent, công ty vận hành trò chơi và dịch vụ tin nhắn WeChat phổ biến, đã thông báo rằng họ sẽ xóa trang phục do Burberry thiết kế khỏi một trò chơi điện thoại di động phổ biến.

Với một ứng dụng kiểm duyệt công nghệ cao được Trung Quốc và các chế độ độc tài khác sử dụng để xóa các kẻ thù chính trị khỏi các bức ảnh lịch sử, khoảng 500 cửa hàng của H&M ở Trung Quốc đã không xuất hiện trên ứng dụng gọi xe Didi Chuxing hoặc dịch vụ bản đồ do Alibaba và Baidu vận hành. Ứng dụng điện thoại thông minh của nó đã biến mất khỏi các cửa hàng ứng dụng.

Không rõ liệu các công ty có nhận được lệnh xóa bỏ sự hiện diện trực tuyến của H&M hay không, nhưng các doanh nghiệp Trung Quốc có lẽ ​​sẽ tuân thủ mà không cần được thông báo. Các nhà quản lý có quyền hạn rộng rãi trong việc trừng phạt các công ty không ủng hộ chính sách của nhà nước.

Liên đoàn Thanh niên của Đảng cộng sản cầm quyền đã tiến hành các cuộc tấn công vào hôm thứ Tư nhằm vào H&M sau quyết định của Liên minh Châu Âu tham gia với Hoa Kỳ, Anh và Canada áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với các quan chức Trung Quốc bị cho là đàn áp người thiểu số ở Tân Cương.

Hôm thứ Sáu, chính phủ Trung Quốc đã công bố các hình phạt đối với 9 người Anh và 4 định chế. Họ bị cấm đến Trung Quốc hoặc giao dịch tài chính với các công dân và tổ chức của nước này.

Hơn 1 triệu người Duy Ngô Nhĩ và các dân tộc thiểu số chủ yếu là Hồi giáo khác đã bị giam giữ trong các trại tạm giam ở Tân Cương, theo các chính phủ và nhà nghiên cứu nước ngoài. Các nhà chức trách ở đó bị cáo buộc đã áp dụng các biện pháp kiểm soát sinh sản cưỡng bức và cưỡng bức lao động.

Chính phủ Trung Quốc bác bỏ các cáo buộc đàn áp và nói rằng các trại này là để đào tạo nghề nhằm hỗ trợ phát triển kinh tế và chống lại chủ nghĩa cực đoan Hồi giáo.

Truyền thông nhà nước cáo buộc H&M và các thương hiệu khác thu lợi bất chính từ Trung Quốc trong khi lại chỉ trích nó. Điều đó đã khiến các nhà bán lẻ và công ty internet của Trung Quốc xa lánh nhà bán lẻ Thụy Điển này, mặc dù các thương hiệu khác vẫn có mặt trên các nền tảng thương mại điện tử.

Shaun Rein, giám đốc điều hành của Nhóm Nghiên cứu Thị trường Trung Quốc tại Thượng Hải cho biết : "Đó là một hình thức tự bảo tồn".

Rein cho biết sự giận dữ dâng lên đối với H&M ở mức nghiêm trọng nhất mà ông từng chứng kiến ​​đối với một thương hiệu nước ngoài. Ông cho biết các công ty đang ở trong tình trạng rất dễ bị tổn hại vì điều này xảy ra vào thời điểm mà các cơ quan chống độc quyền của Trung Quốc và các cơ quan quản lý khác đang tăng cường giám sát các nhà khai thác internet.

"Nếu họ không chỉ trích, họ cũng sẽ gặp rắc rối," ông Rein nói.

Đảng cộng sản thường gây áp lực đối với quần áo, du lịch và các thương hiệu khác của nước ngoài về các hành động của chính phủ họ hoặc trong nỗ lực buộc họ phải chấp nhận lập trường của mình về Đài Loan, Tây Tạng và các vấn đề nhạy cảm khác.

Hầu hết đều tuân thủ vì Trung Quốc là một trong những thị trường lớn nhất, phát triển nhanh nhất đối với các thương hiệu thời trang, điện tử và tiêu dùng khác trên toàn cầu.

Trung Quốc là thị trường lớn thứ tư của H&M sau Đức, Hoa Kỳ và Anh và chiếm khoảng 5% doanh thu năm 2020.

Trung Quốc là thị trường lớn thứ ba của Nike sau Bắc Mỹ và Châu Âu.

Trung Quốc lớn chiếm 23% doanh số bán hàng toàn cầu của Nike trong quý kết thúc vào tháng 2, so với 36,5% ở Bắc Mỹ. Nhưng doanh thu của Trung Quốc đã tăng 51% so với một năm trước đó khi nhu cầu của người tiêu dùng phục hồi từ virus corona, trong khi doanh số bán hàng ở Bắc Mỹ giảm 10%.

Một cửa hàng của H&M ở Thượng Hải chỉ có một ít khách hàng vào chiều thứ Sáu.

"Tôi không biết về phản ứng dữ dội này. Tôi đến đây để mua một chiếc áo khoác cho mùa xuân vì H&M có giá cả hợp lý và thời trang," Wang Yuying, một người nghỉ hưu 52 tuổi đang mua sắm tại cửa hàng cho biết.

"Tôi vẫn sẽ mua một thứ gì đó vì tôi đã đến đây, nhưng nếu phản ứng dữ dội này kéo dài trong một thời gian nữa, tôi sẽ mua ít hơn từ thương hiệu này".

Một nhân viên bán hàng, yêu cầu giấu tên do tính nhạy cảm của vấn đề, cho biết có ít người mua sắm hơn nhiều so với những ngày thứ Sáu bình thường. Người bán hàng cho biết anh hiểu lý do tại sao người tiêu dùng tức giận nhưng cho biết nếu phản ứng dữ dội tiếp tục, nó sẽ ảnh hưởng đến sinh kế của các nhân viên địa phương của các thương hiệu bị nhắm tới.

Hai trang phục nhân vật do Burberry thiết kế trong trò chơi di động nổi tiếng Honor of Kings của Tencent đã bị xóa, tài khoản mạng xã hội của trò chơi này cho biết hôm thứ Năm. Nó không đưa ra lý do.

Những người nổi tiếng bao gồm ít nhất một người Duy Ngô Nhĩ tuyên bố họ đã chấm dứt các giao dịch quảng cáo với các thương hiệu giày và quần áo nước ngoài.

Gulnazar, một nữ diễn viên đến từ Tân Cương, cho biết cô ấy đang cắt đứt quan hệ với Puma. Trên tài khoản mạng xã hội của mình, Gulnazar cho biết cô "kiên quyết chống lại mọi nỗ lực nhằm làm mất uy tín của Trung Quốc".

Ca sĩ Eason Chan và Angelababy của Hồng Kông tuyên bố họ cắt đứt quan hệ với Adidas. Nữ diễn viên Zhou Dongyu ngưng quảng cáo cho Burberry. Diễn viên Nghê Ni và Jing Boran đoạn tuyệt với Uniqlo.

Song Qian, một ca sĩ và cựu thành viên của nhóm nhạc pop Hàn Quốc f(x), người còn được gọi là Victoria Song, và diễn viên Huang Xuan đã thông báo trước đó họ đã kết thúc hợp đồng quảng cáo với H&M.

Tại Hồng Kông, nhà lập pháp ủng hộ Bắc Kinh, Regina Ip cho biết trong một bài đăng trên Twitter rằng bà sẽ ngừng mua Burberry, một trong những thương hiệu bà yêu thích.

Bà nói : "Tôi cùng cả nước tẩy chay những công ty tung tin dối trá về Tân Cương.

Không phải tất cả các thương hiệu đều tránh việc dùng nguồn cung ứng ở Tân Cương.

Thương hiệu giày thể thao FILA của Hàn Quốc cho biết hôm thứ Sáu rằng công ty này mua bông từ Tân Cương và sẽ tiếp tục làm như vậy.

Trên tài khoản mạng xã hội của mình, FILA Trung Quốc cho biết họ đã bắt đầu quá trình rút khỏi Sáng kiến ​​Bông tốt hơn, một nhóm công nghiệp thúc đẩy các tiêu chuẩn về môi trường và lao động.

Thông báo của H&M vào năm ngoái rằng họ sẽ không sử dụng bông Tân Cương nữa trích dẫn động thái của BCI là ngừng cấp phép cho bông từ khu vực này vì rất khó xác định cách sản xuất bông.

Không rõ tại sao Đảng Cộng Sản lại nhắm vào H&M, công ty này có biểu hiện lo lắng về Tân Cương tương tự như các công ty khác. Tuy nhiên, nguồn gốc Thụy Điển có thể bị các nhà lãnh đạo Trung Quốc coi là dễ bị áp lực hơn do quy mô nhỏ.

Quan hệ giữa Bắc Kinh và Stockholm trở nên căng thẳng kể từ năm 2015 khi một nhà xuất bản người Thụy Điển gốc Hoa biến mất khỏi Thái Lan và xuất hiện ở Trung Quốc. Đại sứ Trung Quốc đã khiến chính phủ Thụy Điển tức giận khi gọi họ là "võ sĩ quyền anh hạng nhẹ" trong một cuộc phỏng vấn trên truyền hình.

Zen Soo, Joe McDonald

Nguyên tác : China erasing H&M from internet amid Xinjiang backlash, AP, 7/03/2021

Anh Khoa dịch

Nguồn : VNTB, 27/03/2021

___

McDonald báo cáo từ Bắc Kinh.

Các nhà nghiên cứu của Associated Press, Yu Bing ở Bắc Kinh và Chen Si ở Thượng Hải đã đóng góp.

2019 : Bắc Kinh thất bại trong nỗ lực tô điểm hình ảnh của Trung Quốc với thế giới (RFI, 17/12/2019)

Khủng hoảng Hồng Kông, hồ sơ Tân Cương, xung đột về mậu dịch với Hoa Kỳ hay quyết định hủy truyền hình các trận đấu thể thao vì cầu thủ nước ngoài bênh vực phe dân chủ Hồng Kông hay và người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương... Phải chăng những vụ việc này đã hủy hoại những nỗ lực của chính quyền nhằm đưa ra hình ảnh một đất nước Trung Quốc yêu chuộng hòa bình, thân thiện với thế giới và là quốc gia ổn định ?

Ngoại trưởng Vương Nghị tại Bruxelles, Bỉ, quảng bá cho hình ảnh của Trung Quốc. Ảnh ngày 17/12/2019. John Thys/Pool via Reuters

Hình ảnh của Trung Quốc bị xấu đi

Cơ quan đặc trách về chính sách tuyên truyền có nhiệm vụ quảng bá hình ảnh của Trung Quốc với thế giới có lẽ nên bị kiểm điểm, theo như đánh giá của Chauncey Jung, một chuyên gia về internet từng làm việc tại Bắc Kinh trên nhật báo South China Morning Post số ra ngày 16/12/2019 bởi vì "Hình ảnh của Trung Quốc trên trường quốc tế đã xấu hẳn đi năm 2019".

Vào lúc ngày càng có nhiều nhà ngoại giao và nhiều tòa lãnh sự, tòa đại sứ của Trung Quốc mở tài khoản trên Twitter, thì đấy cũng là lúc Trung Quốc thực sự đối mặt với "chiến tranh lạnh" của trong thời đại kỹ thuật số. Bắc Kinh ý thức được rằng, trên các mạng xã hội Trung Quốc không có sức hấp dẫn cao. Tác giả bài báo cho rằng, "đến giờ Trung Quốc mới vỡ lẽ là chính sách tuyên truyền của họ không xuyên thủng được bức tường của thế giới tự do".

Hình ảnh của chế độ xấu đi chủ yếu do trên vấn đề Hồng Kông, Bắc Kinh thực sự quay lưng lại với "Tự Do" và "Công Bằng". Tại Hồng Kông, Hoa Lục dùng đòn chia rẽ và uy hiếp thay cho đối thoại. Với cộng đồng thiểu số theo đạo Hồi ở Tân Cương, Bắc Kinh đã tống giam những con người vô tội vào các trại cải tạo.

Mạnh tay giới hạn tự quyền tự do tác nghiệp, rồi sách nhiễu các phóng viên và giới nghiên cứu nước ngoài, không giúp Bắc Kinh tô điểm hình ảnh của một quốc gia thân thiện với cộng đồng quốc tế. Đại sứ Trung Quốc tại Luân Đôn, Lưu Tiểu Minh càng khẳng định không có tù nhân chính trị trên đất nước ông, thì điều này lại càng làm trò cười cho thiên hạ. Chưa ai quên số phận của giải Nobel Hòa Bình đầu tiên người Trung Quốc, Lưu Hiểu Ba bị giam cầm cho đến những ngày cuối đời. Báo cáo của Quốc hội Mỹ đưa ra con số nửa triệu người Duy Ngô Nhĩ bị tống giam tại các "trung tâm giam giữ hàng loạt người thiểu số lớn nhất thế giới hiện nay"ở Tân Cương.

Chauncey Jung trên báo South China Morning Post cho rằng, "các quan chức Trung Quốc càng nói dối bao nhiêu, càng làm mất uy tín của Bắc Kinh bấy nhiêu".

"Trung Quốc chẳng hiểu gì về một nền dân chủ"

Tệ hơn thế nữa, tác giả bài tham luận trên nhật báo Hồng Kông này cho rằng, Trung Quốc tuy đã trở thành nền kinh tế thứ nhì toàn cầu, sau 40 năm mở cửa kinh tế nhưng thực ra Bắc Kinh chẳng hiểu biết gì nhiều về thể thức vận hành của một nền dân chủ. Chẳng vậy mà Trung Quốc đã bắt giữ hai công dân Canada với hy vọng gây sức ép lên chính quyền Ottawa để đổi lấy tự do cho bà Mạnh Vãn Châu, giám đốc tài chính và cũng là con gái nhà sáng lập tập đoàn viễn thông Hoa Vi.

Không lẽ các nhà lãnh đạo ở Bắc Kinh lầm tưởng rằng, Trung Quốc có thể thao túng các nền dân chủ lâu đời ? Từ Canada đến Mỹ đều đã có những đòn phản công. Chauncey Jung kết luận, đi sai một nước cờ, Trung Quốc chẳng những "đã không đạt được mục tiêu mong muốn mà còn phải đối mặt với các áp lực ngày càng gia tăng (...)". Chiến lược tuyên truyền của Bắc Kinh không thể đạt được hiệu quả, nếu không bao hàm hai giá trị nền tảng là tự do và công bằng. Dù vậy trước mắt "chính sách kiểm duyệt và cuộc chiến tuyên truyền" của quốc gia này tiếp tục là một mối đe dọa đối với các nền dân chủ trên thế giới".

Trung Quốc mất điểm với thế giới ?

Theo thăm dò của trung tâm nghiên cứu Pew Research của Mỹ được công bố hôm 05/12/2019, uy tín của Trung Quốc đã giảm mạnh trong mắt công luận Hoa Kỳ và Canada. Theo thứ tự, tại hai nước Bắc Mỹ này, có đến 60 và 67% người được hỏi cho biết "ghét" Trung Quốc. Tại Canada tỷ lệ bài Trung Quốc này tăng 22 điểm so với cách này một năm.

Với Châu Âu, ngoại trừ Hy Lạp hay Ba Lan, công luận Anh, Thụy Điển, Hà Lan hay Tây Ban Nha đều không có thiện cảm với quốc gia trong tay ông Tập Cận Bình. Tại Pháp, một trong những địa điểm đầu tư được các doanh nghiệp Trung Quốc yêu thích, tỷ lệ có thiện cảm với Bắc Kinh cũng giảm mất 8 điểm so với năm ngoái. Nhìn sang Đông Nam Á là Indonesia và Philippines, tỷ lệ có cảm tình với Bắc Kinh cũng giảm theo thứ tự là 17 và 11 điểm. Điều tra của Pew Research không đề cập đến trường hợp của Việt Nam.

Trung Quốc dọa cả phương Tây

Ngày nay Trung Quốc đã qua mặt Hoa Kỳ để có một mạng lưới ngoại giao "rộng lớn nhất thế giới", nhằm mở rộng ảnh hưởng và quảng bá cho hình ảnh của Bắc Kinh trong mắt các "nước bạn". Bắc Kinh cũng đã đẩy mạnh quyền lực mềm vì mục đích đó. Có điều, cũng các nhà ngoại giao Trung Quốc ngày càng sử dụng đòn hù dọa. Khi thì đại sứ Trung Quốc tại Luân Đôn Lưu Tiểu Minh dọa Anh Quốc chớ có hành động thù nghịch ở Biển Đông, lúc thì đại sứ Trung Quốc ở Berlin cảnh báo chính quyền của thủ tướng Merkel nên cân nhắc kỹ trước khi loại Hoa Vi ra khỏi các nhà cung cấp mạng 5G cho Đức, bởi vì Trung Quốc là thị trường lớn nhất mua vào xe hơi của Đức, là khách hàng số 1 của các tập đoàn công nghiệp Đức.

Ngay cả trên sân chơi thể thao, Bắc Kinh cũng không cho phép bất kỳ một tiếng nói chống đối nào được cất lên. Tháng 10/2019 đài truyền hình nhà nước đã hủy chương trình phát hai trận bóng rổ của hiệp hội NBA sau khi một lãnh đạo của tổ chức này lên tiếng ủng hộ người biểu tình vì dân chủ Hồng Kông. Cuối tuần qua, cũng CCTV hủy buổi truyền hình trực tiếp một trận bóng đá giữa đội Arsenal với Manchester City chỉ vì một trong những cầu thủ của Arsenal là Mesut Özil trên Twitter chỉ trích Bắc Kinh cưỡng bức sắc tộc người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương.

Hôm 13/12/2019 trên mạng xã hội cá nhân, tiền vệ Mesut Özil bất bình khi thấy "những cuốn kinh Coran bị đốt, những đền thờ Hồi Giáo bị phá hủy, nhiều trường học của người theo đạo Hồi bị đóng cửa, giới trí thức và tôn giáo bị sát hại, những người anh em bị cưỡng bức đưa vào các trại tập huấn". Thông điệp của Mesut Özil được viết trên nền cờ màu xanh, biểu tượng của người Duy Ngô Nhĩ đòi độc lập.

Với 5 triệu người hâm mộ tại Trung Quốc theo dõi qua mạng Vi Bác, đội bóng Arsenal của Anh vội vàng giữ khoảng cách với ngôi sao bóng đá của mình là cầu thủ người Đức gốc Thổ Nhĩ Kỳ Özil. Thông cáo chính thức của Arsenal cải chính : "Đây là quan điểm cá nhân của cầu thủ Mesut Özil".

Thanh Hà

*******************

Trung Quốc cắt phát sóng trận Arsenal - Manchester vì phát biểu của tiền đạo Ozil (VOA, 16/12/2019)

Bộ Ngoại giao Trung Quốc hôm thứ Hai 16/12 nói tiền vệ Mesut Ozil của Arsenal đã bị tin tức giả mạo và những tuyên bố sai lệch về người thiểu số Hồi giáo Uighur ở Tân Cương lừa.

Người thiểu số Hồi giáo Uighur ở Tân Cương ủng hộ tiền vệ Mesut Ozil của Câu lạc bộ Arsenal của Anh.

Arsenal không muốn dính líu tới các bình luận của Ozil. Câu lạc bộ của giải bóng đá Premier League của Anh này nói rằng đó hoàn toàn là ý kiến cá nhân của Ozil. Đài truyền hình nhà nước Trung Quốc CCTV đã cắt phát sóng trận đấu của Arsenal với Manchester City hôm Chủ nhật.

Liên Hợp Quốc và các tổ chức bênh vực cho nhân quyền ước tính từ một cho tới hai triệu người, chủ yếu là người Hồi giáo Uighur, đã bị giam giữ trong các trại cải tạo với những điều kiện khắc nghiệt ở Tân Cương trong cái mà Bắc Kinh gọi là một phần của chiến dịch chống khủng bố.

Trung Quốc đã nhiều lần phủ nhận bất kỳ sự ngược đãi nào đối với người Uighur.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Cảnh Sảng nói trong một cuộc họp báo hôm 16/12 : "Tôi không biết Ozil đã từng đến Tân Cương chưa, nhưng các tin tức giả mạo và những tuyên bố sai đã ảnh hưởng đến phán đoán của Ozil.

Ông Cảnh Sảng nói tiếp : "Chúng tôi cũng hoan nghênh Ozil đến Tân Cương nếu có cơ hội, để có thể xem và tận mắt chứng kiến. Và miễn là một người có lương tâm, Ozil có thể phân biệt đúng sai và đề cao các nguyên tắc khách quan và công bằng".

Hôm 13/12 cầu thủ của đội tuyển quốc gia Đức gốc Thổ Nhĩ Kỳ này đăng Twitter chỉ trích Trung Quốc đàn áp người Uighur ở Tân Cương.

"Người Hồi giáo bị đàn áp. Các nhà thờ Hồi giáo bị đóng cửa. Các trường Hồi giáo bị cấm. Các học giả Hồi giáo cũng đang bị giết, từng người một. Những người anh em đang bị đưa vào trại [cải tạo]", tiền vệ theo Hồi giáo đang khoác áo Arsenal viết trên Twitter.

Tuyển thủ này cũng chỉ trích các nước Hồi giáo không lên tiếng trước hành động của Bắc Kinh.