2019 : Bắc Kinh thất bại trong nỗ lực tô điểm hình ảnh của Trung Quốc với thế giới (RFI, 17/12/2019)
Khủng hoảng Hồng Kông, hồ sơ Tân Cương, xung đột về mậu dịch với Hoa Kỳ hay quyết định hủy truyền hình các trận đấu thể thao vì cầu thủ nước ngoài bênh vực phe dân chủ Hồng Kông hay và người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương... Phải chăng những vụ việc này đã hủy hoại những nỗ lực của chính quyền nhằm đưa ra hình ảnh một đất nước Trung Quốc yêu chuộng hòa bình, thân thiện với thế giới và là quốc gia ổn định ?
Ngoại trưởng Vương Nghị tại Bruxelles, Bỉ, quảng bá cho hình ảnh của Trung Quốc. Ảnh ngày 17/12/2019. John Thys/Pool via Reuters
Hình ảnh của Trung Quốc bị xấu đi
Cơ quan đặc trách về chính sách tuyên truyền có nhiệm vụ quảng bá hình ảnh của Trung Quốc với thế giới có lẽ nên bị kiểm điểm, theo như đánh giá của Chauncey Jung, một chuyên gia về internet từng làm việc tại Bắc Kinh trên nhật báo South China Morning Post số ra ngày 16/12/2019 bởi vì "Hình ảnh của Trung Quốc trên trường quốc tế đã xấu hẳn đi năm 2019".
Vào lúc ngày càng có nhiều nhà ngoại giao và nhiều tòa lãnh sự, tòa đại sứ của Trung Quốc mở tài khoản trên Twitter, thì đấy cũng là lúc Trung Quốc thực sự đối mặt với "chiến tranh lạnh" của trong thời đại kỹ thuật số. Bắc Kinh ý thức được rằng, trên các mạng xã hội Trung Quốc không có sức hấp dẫn cao. Tác giả bài báo cho rằng, "đến giờ Trung Quốc mới vỡ lẽ là chính sách tuyên truyền của họ không xuyên thủng được bức tường của thế giới tự do".
Hình ảnh của chế độ xấu đi chủ yếu do trên vấn đề Hồng Kông, Bắc Kinh thực sự quay lưng lại với "Tự Do" và "Công Bằng". Tại Hồng Kông, Hoa Lục dùng đòn chia rẽ và uy hiếp thay cho đối thoại. Với cộng đồng thiểu số theo đạo Hồi ở Tân Cương, Bắc Kinh đã tống giam những con người vô tội vào các trại cải tạo.
Mạnh tay giới hạn tự quyền tự do tác nghiệp, rồi sách nhiễu các phóng viên và giới nghiên cứu nước ngoài, không giúp Bắc Kinh tô điểm hình ảnh của một quốc gia thân thiện với cộng đồng quốc tế. Đại sứ Trung Quốc tại Luân Đôn, Lưu Tiểu Minh càng khẳng định không có tù nhân chính trị trên đất nước ông, thì điều này lại càng làm trò cười cho thiên hạ. Chưa ai quên số phận của giải Nobel Hòa Bình đầu tiên người Trung Quốc, Lưu Hiểu Ba bị giam cầm cho đến những ngày cuối đời. Báo cáo của Quốc hội Mỹ đưa ra con số nửa triệu người Duy Ngô Nhĩ bị tống giam tại các "trung tâm giam giữ hàng loạt người thiểu số lớn nhất thế giới hiện nay"ở Tân Cương.
Chauncey Jung trên báo South China Morning Post cho rằng, "các quan chức Trung Quốc càng nói dối bao nhiêu, càng làm mất uy tín của Bắc Kinh bấy nhiêu".
"Trung Quốc chẳng hiểu gì về một nền dân chủ"
Tệ hơn thế nữa, tác giả bài tham luận trên nhật báo Hồng Kông này cho rằng, Trung Quốc tuy đã trở thành nền kinh tế thứ nhì toàn cầu, sau 40 năm mở cửa kinh tế nhưng thực ra Bắc Kinh chẳng hiểu biết gì nhiều về thể thức vận hành của một nền dân chủ. Chẳng vậy mà Trung Quốc đã bắt giữ hai công dân Canada với hy vọng gây sức ép lên chính quyền Ottawa để đổi lấy tự do cho bà Mạnh Vãn Châu, giám đốc tài chính và cũng là con gái nhà sáng lập tập đoàn viễn thông Hoa Vi.
Không lẽ các nhà lãnh đạo ở Bắc Kinh lầm tưởng rằng, Trung Quốc có thể thao túng các nền dân chủ lâu đời ? Từ Canada đến Mỹ đều đã có những đòn phản công. Chauncey Jung kết luận, đi sai một nước cờ, Trung Quốc chẳng những "đã không đạt được mục tiêu mong muốn mà còn phải đối mặt với các áp lực ngày càng gia tăng (...)". Chiến lược tuyên truyền của Bắc Kinh không thể đạt được hiệu quả, nếu không bao hàm hai giá trị nền tảng là tự do và công bằng. Dù vậy trước mắt "chính sách kiểm duyệt và cuộc chiến tuyên truyền" của quốc gia này tiếp tục là một mối đe dọa đối với các nền dân chủ trên thế giới".
Trung Quốc mất điểm với thế giới ?
Theo thăm dò của trung tâm nghiên cứu Pew Research của Mỹ được công bố hôm 05/12/2019, uy tín của Trung Quốc đã giảm mạnh trong mắt công luận Hoa Kỳ và Canada. Theo thứ tự, tại hai nước Bắc Mỹ này, có đến 60 và 67% người được hỏi cho biết "ghét" Trung Quốc. Tại Canada tỷ lệ bài Trung Quốc này tăng 22 điểm so với cách này một năm.
Với Châu Âu, ngoại trừ Hy Lạp hay Ba Lan, công luận Anh, Thụy Điển, Hà Lan hay Tây Ban Nha đều không có thiện cảm với quốc gia trong tay ông Tập Cận Bình. Tại Pháp, một trong những địa điểm đầu tư được các doanh nghiệp Trung Quốc yêu thích, tỷ lệ có thiện cảm với Bắc Kinh cũng giảm mất 8 điểm so với năm ngoái. Nhìn sang Đông Nam Á là Indonesia và Philippines, tỷ lệ có cảm tình với Bắc Kinh cũng giảm theo thứ tự là 17 và 11 điểm. Điều tra của Pew Research không đề cập đến trường hợp của Việt Nam.
Trung Quốc dọa cả phương Tây
Ngày nay Trung Quốc đã qua mặt Hoa Kỳ để có một mạng lưới ngoại giao "rộng lớn nhất thế giới", nhằm mở rộng ảnh hưởng và quảng bá cho hình ảnh của Bắc Kinh trong mắt các "nước bạn". Bắc Kinh cũng đã đẩy mạnh quyền lực mềm vì mục đích đó. Có điều, cũng các nhà ngoại giao Trung Quốc ngày càng sử dụng đòn hù dọa. Khi thì đại sứ Trung Quốc tại Luân Đôn Lưu Tiểu Minh dọa Anh Quốc chớ có hành động thù nghịch ở Biển Đông, lúc thì đại sứ Trung Quốc ở Berlin cảnh báo chính quyền của thủ tướng Merkel nên cân nhắc kỹ trước khi loại Hoa Vi ra khỏi các nhà cung cấp mạng 5G cho Đức, bởi vì Trung Quốc là thị trường lớn nhất mua vào xe hơi của Đức, là khách hàng số 1 của các tập đoàn công nghiệp Đức.
Ngay cả trên sân chơi thể thao, Bắc Kinh cũng không cho phép bất kỳ một tiếng nói chống đối nào được cất lên. Tháng 10/2019 đài truyền hình nhà nước đã hủy chương trình phát hai trận bóng rổ của hiệp hội NBA sau khi một lãnh đạo của tổ chức này lên tiếng ủng hộ người biểu tình vì dân chủ Hồng Kông. Cuối tuần qua, cũng CCTV hủy buổi truyền hình trực tiếp một trận bóng đá giữa đội Arsenal với Manchester City chỉ vì một trong những cầu thủ của Arsenal là Mesut Özil trên Twitter chỉ trích Bắc Kinh cưỡng bức sắc tộc người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương.
Hôm 13/12/2019 trên mạng xã hội cá nhân, tiền vệ Mesut Özil bất bình khi thấy "những cuốn kinh Coran bị đốt, những đền thờ Hồi Giáo bị phá hủy, nhiều trường học của người theo đạo Hồi bị đóng cửa, giới trí thức và tôn giáo bị sát hại, những người anh em bị cưỡng bức đưa vào các trại tập huấn". Thông điệp của Mesut Özil được viết trên nền cờ màu xanh, biểu tượng của người Duy Ngô Nhĩ đòi độc lập.
Với 5 triệu người hâm mộ tại Trung Quốc theo dõi qua mạng Vi Bác, đội bóng Arsenal của Anh vội vàng giữ khoảng cách với ngôi sao bóng đá của mình là cầu thủ người Đức gốc Thổ Nhĩ Kỳ Özil. Thông cáo chính thức của Arsenal cải chính : "Đây là quan điểm cá nhân của cầu thủ Mesut Özil".
Thanh Hà
*******************
Trung Quốc cắt phát sóng trận Arsenal - Manchester vì phát biểu của tiền đạo Ozil (VOA, 16/12/2019)
Bộ Ngoại giao Trung Quốc hôm thứ Hai 16/12 nói tiền vệ Mesut Ozil của Arsenal đã bị tin tức giả mạo và những tuyên bố sai lệch về người thiểu số Hồi giáo Uighur ở Tân Cương lừa.
Người thiểu số Hồi giáo Uighur ở Tân Cương ủng hộ tiền vệ Mesut Ozil của Câu lạc bộ Arsenal của Anh.
Arsenal không muốn dính líu tới các bình luận của Ozil. Câu lạc bộ của giải bóng đá Premier League của Anh này nói rằng đó hoàn toàn là ý kiến cá nhân của Ozil. Đài truyền hình nhà nước Trung Quốc CCTV đã cắt phát sóng trận đấu của Arsenal với Manchester City hôm Chủ nhật.
Liên Hợp Quốc và các tổ chức bênh vực cho nhân quyền ước tính từ một cho tới hai triệu người, chủ yếu là người Hồi giáo Uighur, đã bị giam giữ trong các trại cải tạo với những điều kiện khắc nghiệt ở Tân Cương trong cái mà Bắc Kinh gọi là một phần của chiến dịch chống khủng bố.
Trung Quốc đã nhiều lần phủ nhận bất kỳ sự ngược đãi nào đối với người Uighur.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Cảnh Sảng nói trong một cuộc họp báo hôm 16/12 : "Tôi không biết Ozil đã từng đến Tân Cương chưa, nhưng các tin tức giả mạo và những tuyên bố sai đã ảnh hưởng đến phán đoán của Ozil.
Ông Cảnh Sảng nói tiếp : "Chúng tôi cũng hoan nghênh Ozil đến Tân Cương nếu có cơ hội, để có thể xem và tận mắt chứng kiến. Và miễn là một người có lương tâm, Ozil có thể phân biệt đúng sai và đề cao các nguyên tắc khách quan và công bằng".
Hôm 13/12 cầu thủ của đội tuyển quốc gia Đức gốc Thổ Nhĩ Kỳ này đăng Twitter chỉ trích Trung Quốc đàn áp người Uighur ở Tân Cương.
"Người Hồi giáo bị đàn áp. Các nhà thờ Hồi giáo bị đóng cửa. Các trường Hồi giáo bị cấm. Các học giả Hồi giáo cũng đang bị giết, từng người một. Những người anh em đang bị đưa vào trại [cải tạo]", tiền vệ theo Hồi giáo đang khoác áo Arsenal viết trên Twitter.
Tuyển thủ này cũng chỉ trích các nước Hồi giáo không lên tiếng trước hành động của Bắc Kinh.