 | Tổng quan: | 3636594 |
Biểu tình chống phong tỏa đang thách thức quyền lực của Tập Cận Bình
Gideon Rachman, Nguyễn Thị Kim Phụng, Nghiên cứu quốc tế, 01/12/2022
Thói kiêu ngạo và độc đoán của Chủ tịch Tập Cận Bình đã khiến Trung Quốc rơi vào chuỗi ngày phong tỏa vô tận.
Trong bài phát biểu nhân dịp năm mới 2021, Tập Cận Bình đã khoe khoang về sự thành công của chính sách zero-Covid tại Trung Quốc. Trong khi hàng triệu người chết ở những nơi khác trên thế giới, Trung Quốc đã "đặt người dân và mạng sống của họ lên hàng đầu… Bằng sự đoàn kết và kiên cường, chúng ta đã viết nên bản anh hùng ca chống lại đại dịch".
Những huênh hoang chiến thắng đại dịch Covid-19 của Tập Cận Bình trở lại ám ảnh ông ta
Gần hai năm sau, chiến dịch của Tập nhằm mô tả quá trình quản lý đại dịch của Trung Quốc như một chiến thắng của cá nhân ông và của hệ thống đang dần sụp đổ. Làn sóng biểu tình ngày càng gia tăng nhằm chống lại các chính sách zero-Covid của ông đã khiến nhà lãnh đạo Trung Quốc phải mất mặt. Chúng dường như là thách thức nghiêm trọng nhất đối với quyền lãnh đạo của Tập kể từ khi ông lên nắm quyền cách đây 10 năm.
Một vài cuộc biểu tình phản đối lệnh phong tỏa không hồi kết của Trung Quốc thực sự đã nhắm vào cá nhân Tập. Tại thành phố Thành Đô, những người biểu tình đã hô vang : "Chúng tôi không muốn một hệ thống chính trị với một nhà lãnh đạo trọn đời. Chúng tôi không muốn có một hoàng đế".
Những khẩu hiệu này đã nêu bật vấn đề chính trị nhạy cảm nhất ở Trung Quốc hiện đại – những nỗ lực của Tập Cận Bình nhằm tạo ra một sự sùng bái cá nhân. Kể từ khi Mao Trạch Đông qua đời vào năm 1976, Đảng cộng sản đã cố gắng tránh tạo ra một Mao thứ hai, một nhà lãnh đạo tối cao duy nhất, người thống trị hệ thống chính trị và cả nước, và sẽ không bao giờ từ bỏ quyền lực.
Nhưng Tập Cận Bình đang đưa Trung Quốc trở lại thời kỳ cai trị gần như của một hoàng đế. Một bước ngoặt đã xảy ra vào tháng trước, khi đại hội Đảng cộng sản bầu ông vào nhiệm kỳ thứ ba chưa từng có tiền lệ với tư cách là người lãnh đạo đảng. Người tiền nhiệm của Tập, cựu Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào, đã bị buộc rời khỏi lễ đài ngay trước ống kính truyền hình. Thông điệp rất rõ ràng. Quyền lực của Tập là bất bại và ông sẽ cai trị suốt đời.
Giống như Mao, Tập đã biện minh cho việc nắm quyền của mình bằng cách khuyến khích tạo ra một sự sùng bái cá nhân. "Tư tưởng Tập Cận Bình" đã được ghi vào điều lệ Đảng cộng sản Trung Quốc. Việc cho rằng nhà lãnh đạo Trung Quốc đã xử lý thành công Covid-19 trở thành một phần quan trọng trong dòng quan điểm về ông. Một bài báo gần đây của Quốc vụ viện Trung Quốc ca ngợi khả năng lãnh đạo của Tập trong đại dịch Covid, tuyên bố rằng "Tổng bí thư Tập Cận Bình đã đích thân chỉ huy, lên kế hoạch ứng phó, giám sát tình hình chung, và hành động quyết đoán".
Đúng là Trung Quốc đã ghi nhận số ca tử vong trên đầu người do Covid-19 ít hơn hẳn so với Mỹ. Nhưng cái giá của việc theo đuổi chính sách zero-Covid đang dần trở nên rõ ràng. Khi nền kinh tế bị đình trệ, tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên Trung Quốc đã lên tới gần 20%.
Căng thẳng xã hội gây ra do phong tỏa kéo dài và lặp đi lặp lại cũng vô cùng lớn. Hai tháng phong tỏa nghiêm ngặt ở Thượng Hải đầu năm nay đã trở thành tin tức trang nhất trên toàn thế giới. Một số người tin rằng đây sẽ là điểm bùng phát, buộc Tập phải suy nghĩ lại về chính sách zero-Covid của mình. Thế nhưng, thay vào đó, tại đại hội đảng, ông lại đề bạt Bí thư Thành ủy Thượng Hải Lý Cường – người chịu trách nhiệm về vụ phong tỏa – lên vị trí cao thứ hai trong Đảng cộng sản. Đó là một tín hiệu cho thấy zero-Covid sẽ không có hồi kết.
Nhằm tạo ra câu chuyện chính thức về Covid-19, giới lãnh đạo Trung Quốc đã so sánh sự kiên nhẫn và tinh thần tập thể của người dân Trung Quốc với sự thiếu kiên nhẫn và chủ nghĩa cá nhân của người Mỹ. Tuy nhiên, sự kiên nhẫn của người dân Trung Quốc cũng đang cạn dần.
Hình ảnh những đám đông không đeo khẩu trang từ khắp nơi trên thế giới đến xem các trận đấu World Cup ở Qatar đã chứng minh cho người dân Trung Quốc thấy rằng công dân của các quốc gia khác đã thoát khỏi cái bẫy của những đợt phong tỏa vô tận. Ngược lại, người dân Trung Quốc đang phải đối mặt với viễn cảnh bị hạn chế quyền tự do năm thứ tư liên tiếp.
Từng tuyên bố là người có công trong việc xử lý giai đoạn đầu của đại dịch ở Trung Quốc, Tập không thể tránh khỏi việc bị đổ lỗi cho cuộc khủng hoảng hiện nay. Trên hết, việc không nhập khẩu các loại vắc xin nước ngoài hiệu quả sẽ khiến việc Trung Quốc nới lỏng các biện pháp phong tỏa trở nên nguy hiểm hơn nhiều. Thất bại đó có liên quan đến chủ nghĩa dân tộc của Tập Cận Bình – người đã khởi xướng chính sách sản xuất các công nghệ then chốt "tại Trung Quốc" (Made in China) vào năm 2015. Nhà lãnh đạo từng khẳng định mình có lòng thương dân vô bờ bến cuối cùng lại quá tự cao, không chịu nhập khẩu các loại vắc xin hiệu quả có thể bảo vệ mạng sống của người dân.
Phong tỏa zero-Covid cũng phản ánh tính cách cứng rắn và sự độc đoán bẩm sinh của Tập Cận Bình. Những người biểu tình Trung Quốc đã nhận ra rằng các công nghệ được phát triển để theo dõi hành vi của người dân – dưới danh nghĩa để chống dịch – có thể tồn tại rất lâu sau đại dịch, rồi trở thành một phương pháp kiểm soát chính trị và xã hội lâu dài và tinh vi.
Nói rộng hơn, những thất bại của Tập trong đại dịch Covid-19 là những thất bại đặc trưng của một chế độ chuyên chế, vốn trao quá nhiều quyền lực và thẩm quyền vào tay một lãnh đạo duy nhất. Khi nhà lãnh đạo chuyên chế đưa ra một quyết định tai hại – như Vladimir Putin đã làm khi xâm lược Ukraine – thì hệ thống cũng không thể thay đổi hướng đi, bởi vì nhận định của nhà lãnh đạo là điều không thể bị chất vấn. Giờ đây, một hình mẫu tương tự đang xuất hiện ở Trung Quốc.
Thời điểm người biểu tình xuống đường luôn là thời điểm cực kỳ nguy hiểm đối với một nhà lãnh đạo chuyên chế. Thật không may, dường như, theo bản năng, Tập sẽ đáp trả bằng vũ lực và đàn áp. Đó là cách ông đã đối phó với các cuộc biểu tình ở Hong Kong năm 2019 – và đó là cách Đảng cộng sản đã đàn áp phong trào sinh viên ở Quảng trường Thiên An Môn năm 1989.
Phản ứng đó có thể có hiệu quả ở Trung Quốc – và cho đến nay, ở Nga, Iran, và Belarus. Nhưng câu chuyện được thêu dệt cẩn thận về trí tuệ và quyền lực của Tập Cận Bình sẽ không thể tiếp tục tồn tại sau khi chính sách zero-Covid của ông sụp đổ.
Gideon Rachman
Nguyên tác : "Xi Jinping’s pandemic triumphalism returns to haunt him, "Financial Times, 28/11/2022
Nguyễn Thị Kim Phụng biên dịch
Nguồn : Nghiên cứu quốc tế, 01/12/2022
Biểu tình lan rộng ở Trung Quốc, Hà Nội đối mặt với mối nguy nào ?
Chu Lập Luân, RFA, 29/11/2022
Trung Quốc hỗn loạn
Hơn một tháng sau Đại hội XX, Đảng cộng sản Trung Quốc bất ngờ chứng kiến một làn sóng phẫn nộ bùng lên từ mấy ngày nay. Tại hàng chục thành phố lớn từ Thượng Hải đến Bắc Kinh, Vũ Hán, Quảng Châu, Trùng Khánh, người biểu tình đòi tự do đi lại và chấm dứt các đợt phong tỏa không hồi kết trong phòng chống Covid-19 [1].
Người dân cầm giấy trắng phản đối chính sách Không Covid ở Trung Quốc trong một cuộc tưởng niệm các nạn nhân vụ hỏa hoạn ở Urumqi tại Đại học Hong Kong hôm 29/11/2022 Reuters
Cho đến ngày 27/11, các cuộc biểu tình chống các lệnh hạn chế vì đại dịch Covid-19 ở Trung Quốc đã bước sang đêm thứ hai và lan sang các thành phố lớn như Bắc Kinh. Người biểu tình đã tập hợp ở thủ đô Bắc Kinh và trung tâm tài chính Thượng Hải, một số hô vang thông điệp yêu cầu Chủ tịch Tập Cận Bình, Đảng cộng sản Trung Quốc phải từ chức. Hàng nghìn người đã tập hợp tại Thượng Hải vào cuối tuần qua.
Mọi người đã đổ xuống đường phố ở các thành phố lớn và tập trung trong khuôn viên của các trường đại học trên khắp Trung Quốc, tạo thành một làn sóng phản đối chưa từng thấy trên toàn quốc kể từ sau khi các cuộc biểu tình ủng hộ dân chủ năm 1989 bị dập tắt.
Các lực lượng an ninh Trung Quốc hôm 28/11 đã xuất hiện dày đặc trên các đường phố của Bắc Kinh và Thượng Hải sau khi xuất hiện những lời kêu gọi trên mạng về việc tổ chức một đêm biểu tình nữa để yêu cầu quyền tự do chính trị và chấm dứt các lệnh phong tỏa để kiểm soát dịch Covid-19.
Sự việc bắt đầu với một vụ hỏa hoạn gây thương vong vào tuần trước ở Urumqi, thủ phủ của khu vực Tân Cương, là chất xúc tác khiến công chúng phẫn nộ, khi nhiều người đổ lỗi cho việc phong tỏa để kiểm soát dịch Covid-19 đã cản trở các nỗ lực cứu hộ.
Chính sách "Không Covid" của Tập Cận Bình, quy định cách ly tất cả những người mắc bệnh, đã giúp giữ cho số ca mắc bệnh của Trung Quốc thấp hơn so với Mỹ và các nước lớn khác. Tuy nhiên, chính sách này đã khiến hàng triệu người phải ở trong nhà suốt bốn tháng qua và một số người đã phàn nàn về việc thiếu nguồn cung thực phẩm và y tế.
Đảng cộng sản Trung Quốc tháng trước đã hứa hẹn sẽ khắc phục tình trạng gián đoạn này bằng cách thay đổi quy định cách ly và các quy tắc khác. Tuy nhiên, công chúng ngày càng mất kiên nhẫn sau khi số ca mắc tăng đột biến khiến các thành phố phải thắt chặt kiểm soát. Ngày 28/11, số ca mắc mới hằng ngày đã tăng lên 40.347 trường hợp, trong đó có 36.525 ca không có triệu chứng [2].
Người dân bất mãn
Kể từ sau cuộc biểu tình ở Quảng trường Thiên An Môn năm 1989, chưa từng có nhiều người Trung Quốc chấp nhận nguy cơ bị bắt giữ và bất chấp hậu quả để xuống đường biểu tình như lần này. Bates Gill, một chuyên gia về Trung Quốc tại Viện Chính sách Asia Society, nhận định : "Trong suốt 10 năm cầm quyền của Tập Cận Bình, đây là lần thể hiện bức xúc công khai và lan rộng nhất của người dân đối với chính sách của chính phủ" [3].
Sự bất mãn của công chúng với chính sách "Không Covid" của Tập Cận Bình, thể hiện trên mạng xã hội, áp phích trong các trường đại học hoặc các cuộc biểu tình, là thách thức đối nội lớn nhất của Tập Cận Bình kể từ cuộc biểu tình năm 2019 ở Hong Kong nhằm chống lại dự luật dẫn độ.
Các nhà phân tích cho biết mặc dù các cuộc biểu tình khiến Tập Cận Bình bối rối, nhưng chúng không thể lật đổ được ông ta, bởi vì Tập Cận Bình có toàn quyền kiểm soát đảng, quân đội, bộ máy an ninh và tuyên truyền.
Như thường lệ, Bắc Kinh đã cáo buộc "các thế lực có động cơ ngầm" đã tìm cách liên kết vụ hỏa hoạn với các biện pháp phòng chống dịch Covid-19.
Tại một khu vực ở trung tâm kinh tế của Thượng Hải, nơi những người biểu tình tụ tập hồi cuối tuần trước, nhiều người đã chứng kiến cảnh sát đã dẫn giải hai người đi.[4] Bộ máy kiểm duyệt không gian mạng của Trung Quốc cũng tìm cách loại bỏ các dấu hiệu của các cuộc biểu tình do phương tiện truyền thông xã hội phát động.
Sau Đại hội XX, Tập Cận Bình đã ở đỉnh cao quyền lực, khi tái nhiệm với tư cách là lãnh đạo đảng và tổng tư lệnh quân đội, đồng thời bổ nhiệm các thân tín của mình vào tất cả các vị trí quan trọng trong đảng. Các lãnh đạo từng bày tỏ quan điểm trái ngược hoặc quản lý theo phong cách khác với Tập Cận Bình đều không được trọng dụng. Mặc dù sự sắp xếp "độc đoán" này cho phép Tập Cận Bình tập trung quyền lực hơn, nhưng nó cũng cho thấy những vấn đề bất ổn nội tại trong xã hội Trung Quốc mà các cuộc biểu tình đã phơi bày phần nào.
Ngay trong thời gian đang diễn ra Đại hội XX, tại cầu Tứ Thông (Sitong), một người biểu tình đơn độc đã treo một biểu ngữ lên án Tập Cận Bình trước khi bị bắt giữ.
Mặc dù hầu hết những người biểu tình lần này chỉ quan tâm đến việc phản đối chính sách phong tỏa các khu dân cư hoặc bỏ việc xét nghiệm vi-rút thường xuyên. Nhưng cũng có một số người biểu tình hô vang "đả đảo Tập Cận Bình, đả đảo Đảng cộng sản Trung Quốc". Nhiều sinh viên Đại học Thanh Hoa đã giơ cao một tờ giấy trên đó có in một phương trình của Milton Friedman, theo một số người giải thích đó là một cách chơi chữ. Friedman đọc gần giống như "free man" (người tự do) [5].
Thế nhưng, không đơn giản chỉ là tên gọi của Milton Friedman giống cách gọi "người tự do". Milton Friedman đã từng đến Trung Quốc vài lần trước đây và ông ta cũng rất được chào đón ở Trung Quốc khi đó. Một phương châm nổi tiếng của Milton Friedman nói với lãnh đạo Trung Quốc khi nước này muốn chuyển sang kinh tế thị trường, đó là "Free to choose", có nghĩa là "tự do chọn lựa" [6]. Điều này cũng mang hàm ý rất lớn trước việc người dân Trung Quốc không được tự do chọn lựa cuộc sống của họ, lãnh đạo của họ…
Lance Gore, một chuyên gia về Trung Quốc tại Viện Đông Á ở Singapore, nhận định : "Với việc xung quanh chỉ toàn kẻ nịnh hót, Tập Cận Bình đã tự nhốt mình trong vòng vây của những lời nịnh bợ, điều này có thể khiến ông đánh giá thấp hoặc không cảm nhận được các tác động tiêu cực mà người dân đã phải chịu đựng từ chính sách ‘Không Covid’" [7].
Hà Nội nghĩ gì ?
Tất cả các báo chí chính thống của Việt Nam đều im bặt trước các cuộc biểu tình phản kháng này ở Trung Quốc. Nhiều người đã dí dỏm so sánh là nếu như báo chí Việt Nam tấp nập đưa tin về những cuộc biểu tình ở Châu Âu hoặc ở Mỹ, thậm chí khoét sâu những khía cạnh mâu thuẫn xã hội ở những quốc gia này, nhưng đối với Trung Quốc thì báo chí cách mạng lại vờ như không thấy gì.
Chúng ta còn nhớ trong chuyến viếng thăm Bắc Kinh hồi đầu tháng này của ông Nguyễn Phú Trọng, hai bên Việt - Trung đã đưa ra một Tuyên bố chung, trong đó có đoạn : "…thúc đẩy hợp tác trên các lĩnh vực chống khủng bố, chống "diễn biến hòa bình", "cách mạng màu"…" [8].
Thể chế của Hà Nội là sao chép từ Bắc Kinh. Kể cả tư duy "diễn biến hoà bình" hay "cách mạng màu" cũng học hỏi từ quan thầy Trung Quốc. Mặc dù ngay trong lòng xã hội các nước phương Tây cũng vẫn còn đầy rẫy những bất bình, mâu thuẫn. Nhưng tại các quốc gia như Trung Quốc, Việt Nam, những bất bình và mâu thuẫn xã hội còn trầm trọng hơn rất nhiều lần. Nhưng chính quyền vờ như không thấy. Một mặt chính quyền dùng bộ máy tuyên truyền khổng lồ của mình để "vú cả lấp miệng em", mặt khác, họ dùng quân đội, công an để đàn áp, bắt bớ những người dân dũng cảm lên tiếng phản kháng.
Các cuộc biểu tình vừa qua cho thấy, kể cả việc kiểm soát chặt chẽ xã hội như ở Trung Quốc, thì sự bất bình và các mâu thuẫn xã hội cũng không dễ bị dập tắt bằng bạo lực. "Tức nước thì vỡ bờ", chính vì vậy, đây cũng là bài học để chính quyền và Đảng cộng sản Việt Nam cần phải nghiêm túc học hỏi.
Theo thông tin từ báo chí chính thống thì nền kinh tế Việt Nam đang có những con số đầy ấn tượng. Tỷ lệ tăng trưởng GDP ở mức cao, tỷ lệ lạm phát ở mức thấp. Mọi chỉ số chính quyền đưa ra đều đẹp như mơ, nhưng thực tế thì nền kinh tế Việt Nam đang tổn thương nghiêm trọng. Việc người dân phải chật vật xếp hàng mua xăng gần đây là một biểu hiện cho thấy việc điều hành nền kinh tế đang có rất nhiều lỗ hổng.
Ngoài ra, các cuộc thanh trừng chính trị gần đây như bắt bớ lãnh đạo các tập đoàn Tân Hoàng Minh, FLC, Vạn Thịnh Phát… đã bồi thêm vào nền kinh tế Việt Nam những vết thương chí mạng. Trong tình trạng kinh tế khó khăn này, những người nghèo luôn là đối tượng chịu nhiều thiệt thòi nhất.
Chính vì vậy, cần phải công khai minh bạch các thông tin cần thiết, xây dựng một xã hội thực sự dân chủ với sự tham gia phản biện của đông đảo người dân và các tổ chức xã hội dân sự thì mới có thể đưa đất nước phát triển theo hướng đúng đắn.
Nếu Hà Nội chỉ noi gương Bắc Kinh trong việc đàn áp, bắt bớ, luôn đổ lỗi các bất đồng và mâu thuẫn trong xã hội chỉ là "diễn biến hoà bình", "cách mạng màu", chối bỏ những vấn đề thực sự bất ổn trong đời sống của người dân thì chắc chắn sẽ có một ngày người dân sẽ đứng lên phản kháng. Và khi đó thì liệu Đảng cộng sản có còn tồn tại được hay không ?
Chu Lập Luận
Nguồn : RFA, 29/11/2022
Tham khảo :
[1] https://www.chinatalk.media/p/chinas-protests-harbinger-or-passing?utm_source=post-email-title&publication_id=4220&post_id=87183423&isFreemail=true&utm_medium=email
[2] https://tuoitre.vn/vi-sao-trung-quoc-van-tiep-tuc-3-kien-dinh-trong-chong-dich-covid-19-20221128225002462.htm
[3] https://www.reuters.com/world/china/china-protests-highlight-xis-covid-policy-dilemma-walk-it-back-or-not-2022/11/28/
[4] https://www.thestar.com.my/aseanplus/aseanplus-news/2022/11/28/police-detain-two-people-at-shanghai-protest-site-afp
[5] https://www.news.com.au/finance/economy/riots-erupt-in-china-after-deadly-lockdown-building-fire/news-story/bb837a2bcf0b968137a159be69b976ec
[6] https://www.cato.org/policy-report/september/october-2017/little-known-story-milton-friedman-china
[7] https://www.reuters.com/world/china/china-protests-highlight-xis-covid-policy-dilemma-walk-it-back-or-not-2022/11/28/
[8] https://baochinhphu.vn/toan-van-tuyen-bo-chung-viet-nam-trung-quoc-102221101184708373.htm
****************************
Đây là người làm " nổ " ra các cuộc biểu tình ở Trung Quốc
Hiếu Bá Linh, VNTB, 01/12/2022
Vào ngày 13/12/2022, trước thềm Đại hội lần thứ 20 của Đảng cộng sản Trung Quốc, người đàn ông này giương hai biểu ngữ trên cây cầu Tứ Thông (四通桥), một trục đường giao thông quan trọng ở Bắc Kinh, yêu cầu luận tội Tập Cận Bình, bãi bỏ chính sách ‘Không Covid’ và đòi hỏi các quyền cơ bản nhất của con người như quyền tự do và quyền tự quyết định.
Bành Lệ Pháp giương hai biểu ngữ trên cầu Tứ Thông ở Bắc Kinh yêu cầu yêu cầu luận tội Tập Cận Bình, bãi bỏ chính sách ‘Không Covid’ và đòi hỏi các quyền cơ bản nhất của con người
Người này đã bị bắt ngay lập tức, nhưng hành động của ông ta đã gây ra một cơn bão mà ngay cả cơ quan kiểm duyệt của Trung Quốc cũng không thể chế ngự được nữa, mặc dù kiểm duyệt gắt gao bất kỳ bình luận nào có thể đề cập đến vụ việc này, ngay cả việc đăng Cầu Tứ Thông, nơi xảy ra vụ việc, có thể khiến tài khoản mạng xã hội của một người bị cấm vĩnh viễn.
Người ta không biết nhiều về người đàn ông này ngoài tên của anh ta là Bành Lệ Pháp (彭立发), hay còn được gọi là Bành Tại Châu (彭载舟), được cho là một nhà vật lý.
Theo tin tức mới nhất, để giảm bớt tác động của vụ này, nhà cầm quyền Trung Quốc sẽ đưa Bành Lệ Pháp vào bệnh viện tâm thần trong thời gian tới và sẽ không xét xử công khai.
Biểu tình chống chính sách Zero Covid
Trung Quốc đang có một cuộc cách mạng với các cuộc biểu tình nổ ra toàn quốc và lớn nhất kể từ nhiều thập niên sau biến cố Thảm sát Thiên An Môn.
Chính sách zero-covid đã đẩy người dân bình thường và nền kinh tế đến giới hạn cuối cùng.
1. Biểu tình chống chính phủ bắt đầu từ cầu Tứ Thông tại Bắc Kinh ngay trước nhiệm kỳ thứ 3 của Tập Cận Bình từ Đại hội Đảng cộng sản Trung Quốc lần thứ 20.
Một người biểu tình đơn độc dũng cảm thắp sáng cây cầu và giương biểu ngữ vẽ tay khổng lồ yêu cầu ‘chấm dứt chính sách Zero covid và Tập từ chức’
2. Sau đó, tình hình vẫn êm dịu trong nhiều tuần kể từ tháng 10, vì mọi người đều hy vọng sau khi Tập đã khẳng định nắm quyền lâu dài của mình sau Đại hội Đảng cộng sản Trung Quốc lần thứ 20, ông ta sẽ nới lỏng Chính sách Zero-Covid.
Nhưng hy vọng đã bị đóng băng khi làn sóng phong tỏa mới lại được tiếp tục công bố vào tháng 11. Và lửa bắt đầu bùng cháy.
3. Cuộc biểu tình lớn đầu tiên bắt đầu tại nhà máy sản xuất iPhone khổng lồ ở Trịnh Châu.
Hàng trăm công nhân tuần hành, với một số người phải đối đầu với những người mặc bộ đồ bảo hộ và cảnh sát chống bạo động.
Những người phát hình trực tiếp các cuộc biểu tình cho biết các công nhân đã bị cảnh sát đánh đập.
4. Làn sóng thứ hai bắt đầu từ Tân Cương, Trung Quốc.
Urumqi rung chuyển bởi các cuộc biểu tình phong tỏa Covid sau vụ hỏa hoạn chết người.
5. Tác động từ cuộc biểu tình ở Urumuqi, ngày 26/11/2022 hàng ngàn người biểu tình từ Thượng Hải đã tập trung tại đường Wurumuqi để tưởng niệm các nạn nhân vụ hỏa hoạn Tân Cương. Hàng chục người bị bắt.
Ngày hôm sau, cuộc biểu tình tiếp tục đòi thả người bị bắt.
6. Các cuộc biểu tình lan nhanh khắp Trung Quốc đến nhiều thành phố hơn như Bắc Kinh, Vũ Hán, Quế Lâm, Thành Đô và nhiều nơi khác nữa！
Hiếu Bá Linh
Nguồn : VNTB, 01/12/2022
CNN: https://edition.cnn.com/2022/11/26/china/china-protests-xinjiang-fire-shanghai-intl-hnk/index.html
BBC :https://cnbc.com/2022/11/27/shanghai-hit-by-covid-protests-as-anger-spreads-across-china.html
Cơn nhức đầu của Tập Cận Bình
Ngô Nhân Dụng, VOA, 27/11/2022
Tình trạng này càng nghiêm trọng với những chính sách của Tập Cận Bình, muốn kiểm soát tất cả cuộc sống của 1,4 tỷ con người.
Sau hai năm theo chính sách "Zero Covid" khắc nghiêt của ông Tập Cận Bình, dân Trung Quốc đã thấy không thể chịu nổi, họ bắt đầu phản kháng vì cảm thấy vô vọng, bất mãn.
Không gì khích động lòng người bằng những trẻ em chết oan. Ở Lan Châu, tỉnh Cam Túc, một em trai ba tuổi qua đời vì không được đưa đi chữa trị, lý do là không ai muốn vi phạm lệnh chính phủ cấm di chuyển, để không cho Covid 19 lan tràn. Một bé gái 4 tuổi bị bịnh, người bố gọi nhưng bệnh viện không muốn đáp ứng cũng vì phải theo lệnh ngăn ngừa Covid. Phải năn nỉ mãi họ mới gửi xe cứu thương đến nhưng nhân viên cấp cứu từ chối vào nhà, cũng vì sợ vi phạm lệnh cấm Covid. Sau giằng co chờ lệnh 12 tiếng đồng hồ, cháu bé mới được đưa tới nhà thương, và tắt thở. Ông bố đã kể đầu đuôi câu truyện trên mạng xã hội Weibo (Vi Bác) khiến cả nước Trung Quốc xúc động. Hai em bé chết oan vì những lệnh cấm của nhà nước.
Sau hai năm theo chính sách "Zero Covid" khắc nghiêt của ông Tập Cận Bình, dân Trung Quốc đã thấy không thể chịu nổi, họ bắt đầu phản kháng vì cảm thấy vô vọng, bất mãn. Số người nhiễm bệnh vẫn tăng lên nhanh trong một tháng qua. Theo tin AP ngày 25/11/2022, số dân nhiễm bệnh lên tới 32.695 người trong cả nước ; tại Bắc Kinh có 1.860 trường hợp. Con số còn rất nhỏ so với nước Mỹ ; Bắc Kinh có 21 triệu dân, nhưng Đảng cộng sản vẫn quyết liệt giữ các biện pháp ngăn cấm.
Dân nhiều khu vực trong các thành phố bị cấm không được ra ngoài, phải thử test thường xuyên, người thấy nhiễm bệnh bị cách ly. Những trung tâm cách ly được thiết lập tại các phòng tập thể dục, các hội trường và phòng triển lãm, hoặc bất cứ khoảng trống nào có thể dùng ; phần lớn đều chật chội, thiếu các phương tiện hoặc điều kiện vệ sinh, đèn sáng suốt ngày đêm bất kể những người khó ngủ.
Tiếp tế thực phẩm khó khăn hơn trong khi dân nghe ngóng tin đồn. Ai cũng biết vùng thủ đô được chú ý tiếp tế đầy đủ nhất, vì đó là nơi các quan chức lớn cư ngụ và rất đông người ngoại quốc. Nhưng khi nghe tin đồn nơi mình sống có thể bị cấm cung, các bà nội trợ ở khu Đông Bắc Bắc Kinh chạy đua tới siêu thị mua thức ăn, tới các tiệm bách hóa mua đồ dùng cho tới khi các quầy, kệ trống rỗng. Có người sử dụng mạng vi tính để mua hàng, nhưng hệ thống bán hàng qua mạng xã hội đã được dùng tới mức tối đa ; bắt đầu thiếu nhân viên ; trong khi số người mua tăng gấp bội. Nhiều nhân viên giao hàng tới địa chỉ người nhận thì cổng khóa, hàng rào sắt quá cao, gọi không được.
Dân Trung Quốc phải tập sống dưới các lệnh cấm khắc nghiệt như vậy nhưng họ thấy kết quả cuối cùng là Covid vẫn tung hoành, có lúc lên cao hơn, không biết bao giờ mới ngưng. Chịu sống trong vòng kiểm soát của một đảng độc tài chuyên chế đã quen từ hơn 70 năm, nhưng chưa bao giờ người dân bị ảnh hưởng nặng nề như trong thời bệnh dịch này.
Chế độ cộng sản kiểm soát mọi nguồn dư luận, tất cả những lời than thở, các ý kiến bất bình dù chỉ nói bóng gió đều bị kiểm duyệt ngay sau khi đưa lên mạng. Khi nỗi uất ức căng lên quá độ không thể chịu đựng nổi người ta phải ra đường biểu tình phản kháng.
Hàng ngàn công nhân ở Hải Châu thuộc thành phố Quảng Châu đã xuống đường phản đối giá thực phẩm lên quá cao, mặc dù cả khu vực được lệnh đóng cửa, cấm lưu hành vì Covid. Đối đầu với công an mặc áo giáp và các nhân viên y tế mặc toàn đồ trắng, các công nhân đã phá những rào cản được dựng lên để cấm lưu thông do lệnh ngăn ngừa Covid, theo một video củaReuters. Theo báo New York Times ngày 24/11, vì nhiều bệnh viện quá chật chội, các trung tâm cách ly cũng hết chỗ, nhân viên y tế có người phải ngủ ngoài đường, hoặc ngủ trong các đường hầm, tại Hải Châu.
Hải Châu là một trong 11 khu đô thị, nằm ở phía Nam Nghĩa trang Hoàng Hoa Cương (nơi đặt ngôi mộ Phạm Hồng Thái), với 1,8 triệu dân và mật đô 20.000 người trên một cây số vuông có thể châm ngòi cho những cuộc biểu tình khác. Dân Trung Hoa bắt đầu đặt câu hỏi về những lệnh cấm của Đảng cộng sản, nhân danh bệnh Covid. Có cần cấm đoán gắt gao như vậy hay không ? Các lệnh cấm vì Covid cứu được bao nhiêu người và có thể làm bao nhiêu người thiệt mạng vì không được chữa trị ?
Khi dân trong lục địa coi truyền hình những trận đấu Giải Túc Cầu Thế Giới 2022 ở Qatar, họ sẽ có dịp so sánh. Trên màn ảnh sẽ thấy hàng ngàn người tụ tập, trong bao nhiêu quốc gia, khắp thế giới, hò hét, nhảy múa và cổ võ khi đội banh của nước họ ra sân. Đội bóng đá Trung Quốc yếu hơn cả Việt Nam, nhưng nếu họ được đi dự "World Cup" thì chắc người Trung Hoa cũng không được phép tụ tập cổ động cho đội nhà ! Trên các mạng xã hội đã xuất hiện những lời lẽ chế nhạo các lệnh cấm vì Covid, tỏ ý ganh tị với dân chúng các nước được tự do tụ họp vui chơi !
Chưa bao giờ thấy nhiều cuộc biểu tình đông đảo như hiện nay. Tại thành phố Trịnh Châu, thủ phủ tỉnh Hà Nam ở giữa Trung Quốc, từ tháng Mười, số người nhiễm Covid đã tăng vọt. Theo tin AFP, hàng ngàn công nhân lo sợ, tự ý nghỉ việc để về làng quê gốc của họ để tránh bệnh. Nhưng trước khi đi, họ biểu tình đòi lương bổng.
Trịnh Châu là trung tâm sản xuất iPhone của hãng Apple ; khoảng 200.000 người lắp ráp điện thoại cho công ty Foxconn, do người Đài Loan làm chủ, đại đa số sống trong những cư xá chật chội nên càng lo nhiễm bệnh. Khi sốngười bỏ việc tiếp tục tăng lên, Foxconn đã phải tuyển người vào thay. Công nhân đã tố cáo Foxconn để cho các người thợ mới tuyển phải làm việc bên cạnh những người đã nhiễm bệnh, và phản đối công ty không trả lương đúng hẹn. Họ cũng lên án công ty đánh lừa họ, hứa hẹn trả lương phụ trội ¥3000 (đồng nguyên), dưới 500 đô la, nếu họ chịu làm việc ít nhất 30 ngày trong cơ xưởng, nhưng cuối cùng chỉ trả ¥30 nguyên.
Ngày Thứ Ba vừa qua hàng ngàn công nhân Foxconn đã đánh nhau với công an và các nhân viên y tế. Theo báoNew York Times, họ phá các rào cản, bẻ gẫy, dùng làm gậy ném vào đội ngũ chống biểu tình. Một người kêu gào : Chúng nó đánh ! Chúng nó đánh người ta ! Lương tâm của chúng nó để đâu ?" AFP đã thấy hình ảnh một công nhân mặt đầy máu chạy được ra ngoài. Một video chiếu cảnh hàng chục công nhân hô lớn : "Phải bảo vệ quyền lợi chúng ta !" trước mặt đám công an gầm gừ.
Cuối cùng, Foxconn đã chịu trả khoảng $1,400 đô la cho mỗi công nhân tự ý nghỉ việc. Nhưng hình ảnh cuộc đàn áp biểu tình ở Trịnh Châu khiến các công ty quốc tế phải xét lại việc tập trung công tác sản xuất vào một số khu đô thị ở Trung Quốc, như mô hình của Apple. Nhiều công ty đã tìm nước khác để di chuyển.
Kinh tế Trung Quốc thoái trào vì các lệnh cấm Covid khắc nghiệt, nhưng thực sự đã bắt đầu đi xuống trong mấy năm nay. Từ đầu năm 2021, theoThe Wall Street Journal, chỉ số thị trường MSCI do công ty Morgan Stanley lập ra, đã giảm mất một nửa ; tất cả những gì đạt được trong mười năm qua đã biến mất. Khả năng sinh lợi của các công ty ở Trung Quốc, tiêu biểu bằng "Lợi nhuận cho mỗi Cổ phần" (Earnings Per Share) đã đứng yên không tăng lên được từ năm 2010 đến nay. Trong cùng thời gian đó "Earnings Per Share"của các công ty ở Mỹ tăng 9% mỗi năm.
Các công ty tin học ở Trung Quốc, đặc biệt trong ngành chế tạo chip, đang bị chính phủ Mỹ cấm vận sẽ khó tiến nhanh. Các ngành sản xuất pin điện và xe hơi chạy điện ở Trung Quốc còn đang mạnh. Nhưng trong kinh tế cả thế giới đó là những công nghiệp rất "trẻ ;" sẽ còn nhiều phát minh, sáng kiến bất ngờ có thể đảo lộn cả thị trường trong tương lai. Chế độ độc tài Cộng sản không thuận lợi cho các sáng kiến được nẩy nở, các công ty Trung Quốc sẽ đi chậm hàng chục năm so với các nước khác. Tình trạng này càng nghiêm trọng với những chính sách của Tập Cận Bình, muốn kiểm soát tất cả cuộc sống của 1,4 tỷ con người.
Ngô Nhân Dụng
Nguồn : VOA, 27/11/2022
*****************************
Trung Quốc : Biểu tình chống chính sách Covid lan rộng sang giới sinh viên
Minh Anh, RFI, 27/11/2022
Tại Trung Quốc, bất mãn với các biện pháp phòng dịch Covid-19 nghiêm ngặt tiếp tục lan rộng. Nhiều cuộc biểu tình phản đối đã diễn ra trong đêm thứ Bảy sáng Chủ nhật 27/11/2022 sau một vụ hỏa hoạn tại một tòa nhà ở Urumqi, Tân Cương, làm 10 người chết và 9 người khác bị thương.
Công an bắt giữ người dân trong một cuộc biểu tình ở Thượng Hải ngày 27/11/2022, chống chính sách Covid, tại địa điểm thắp nến cầu nguyện cho các nạn nhân nhà cháy ở Urumqi via Reuters
AFP dẫn các nguồn tin truyền thông Trung Quốc cho biết, điều tra ban đầu cho thấy lửa bắt nguồn từ một căn hộ ở tầng 15 và đã lan rộng đến tầng 17 tại một tòa nhà dân cư, nằm trong vùng thuộc diện rủi ro Covid thấp, nghĩa là không bị phong tỏa. Tuy nhiên, theo một lời chứng với BBC, cư dân tòa nhà "chỉ được phép ra ngoài trong một khoảng thời gian ngắn ngủi trong ngày, và việc ra vào đều bị chính quyền địa phương kiểm soát chặt chẽ".
Biểu tình đoàn kết với dân Urumqi
Các hình ảnh video trên mạng xã hội cho thấy xe cứu hỏa phải chờ công nhân dỡ bỏ các rào chắn bao bọc xung quanh tòa nhà khai thông lối vào hiện trường. Hôm qua, lần đầu tiên giới sinh viên Trung Quốc tại nhiều trường đại học bắt đầu phản đối chính sách an toàn dịch tễ "thái quá".
Từ Bắc Kinh, thông tín viên Stephane Lagarde tường thuật :
"Nhân dân muôn năm, cầu cho người đã mất được yên nghỉ !", đây là khẩu hiệu của sinh viên Viện Thông tin và Truyền thông Nam Kinh. Ở Bắc Kinh, học sinh mắc những chiếc khẩu trang mầu xanh dương nhuốm mực đỏ trên các lan can cầu thang Học viện Điện ảnh. Còn tại đại học Nông nghiệp Cáp Nhĩ Tân, là những thông điệp dán trên kính cửa sổ với hàng chữ mầu đỏ : "Không tự do là chết ! Tưởng nhớ các nạn nhân ở Urumqi".
Chia buồn cũng diễn ra ở Tây An, hay như ở Vũ Hán, ở đó, sinh viên trường đại học Công nghệ ở thủ phủ Hà Bắc, đã sắp nến trên nền đất tạo thành các con số 11.24, để tưởng niệm thảm kịch hôm thứ Năm 24/11, khi ngọn lửa đã thiêu chết 10 người và làm 9 người khác bị thương.
Những hình ảnh và tiếng kêu la của nạn nhân đã lưu truyền trên các mạng xã hội Trung Quốc, đánh thức một giới trẻ quá mệt mỏi vì những đợt phong tỏa lặp đi lặp lại nhiều lần trong khuôn viên trường. Những cuộc tưởng niệm, phần lớn là thầm lặng, vì chính sách kiểm duyệt. Ở Nam Kinh, sinh viên đứng bất động như những bức tượng tay cầm những nhánh lá mầu trắng giống như những cuộc biểu tình tại Nga sau cuộc xâm lược Ukraina.
Nhành lá trắng cũng được vài chục người biểu tình giương cao ở Thượng Hải, trên các nẻo đường ở Urumqi. Ở đây, những người biểu tình bắt đầu hô vang các khẩu hiệu chống sự thái quá trong chính sách Zero-Covid và phản đối ban lãnh đạo Đảng. Giờ ai cũng trông chờ có một lời giải đáp từ chính quyền. Sáng nay, một cư dân mạng viết : "Có quá nhiều người để mà trừng phạt, tốt hơn hết quý vị nên nới lỏng áp lực dịch tễ""..
Minh Anh
Nguồn : RFI, 27/11/022
*****************************
Người biểu tình Trung Quốc công khai đòi ông Tập Cận Bình từ chức do cách chống Covid
BBC, 27/11/2022
Các cuộc biểu tình chống những lệnh hạn chế vì Covid tại Trung Quốc ngày càng căng thẳng và lan rộng sau một trận hỏa hoạn khiến 10 người thiệt mạng tại một khu căn hộ ở thành phố Urumqi.
Cảnh biểu tình tại Thượng Hải trong ngày phản đối thứ nhì, Chủ Nhật 27/11
Tại thành phố Thượng Hải, video trên mạng xã hội của các nhà báo nước ngoài cho thấy hàng ngàn người đã đổ ra đường để tưởng nhớ các nạn nhân trong vụ hỏa hoạn và phản đối chống các lệnh hạn chế vì Covid.
Giới sinh viên cũng biểu tình tại các trường đại học ở Bắc Kinh và Nam Kinh.
Nhiều người đã lên án việc phong tỏa tòa nhà chung cư là nguyên nhân xảy ra hỏa hoạn ở Urumqi.
Tuy giới chức bác bỏ việc các hạn chế phong tỏa nhằm phòng chống Covid là nguyên nhân dẫn tới những cái chết, nhưng các quan chức Urumqi, khá là bất thường, đã ra lời xin lỗi vào cuối ngày hôm thứ Sáu, và cam kết sẽ "vãn hồi trật tự" bằng việc nới dần các lệnh cấm.
Cảnh biểu tình tại Thượng Hải
'Tập Cận Bình, hãy từ chức đi'
Tại cuộc biểu tình ở Thượng Hải, người ta nghe thấy những tiếng hô vang "Tập Cận Bình, hãy từ chức đi", và "Đảng cộng sản, hãy từ chức đi". Một số người cầm những tấm biển trắng. Một số người đốt nến, đặt hoa tưởng niệm các nạn nhân.
Đây là một khung cảnh hiếm khi xảy ra tại Trung Quốc, vì chỉ trích trực tiếp chính phủ và chủ tịch nước có thể bị trừng phạt nặng nề.
Các nhà phân tích nói chính phủ có vẻ như đã quá coi nhẹ sự bất mãn dâng cao đối với 'Không Covid', chính sách đối phó với đại dịch của ông Tập Cận Bình, người gần đây cương quyết nói không thể đi chệch ra ngoài cách tiếp cận này.
Một số người biểu tình còn la hét nhằm vào cảnh sát, khi đó đang xếp hàng ngoài đường.
Một người biểu tình nói với hãng tin Associated Press (AP) là một trong số những người bạn của mình đã bị cảnh sát đánh tại hiện trường trong khi hai người khác thì bị xịt hơi cay. Video các phần khác của cuộc biểu tình cho thấy cảnh sát đứng nhìn người dân phản đối.
Mặc dù tình hình tại khu vực đã được ổn định trước buổi sáng ngày hôm nay Chủ nhật 27/11, thế nhưng BBC thấy cảnh sát vẫn tăng cường sự hiện diện trong các khu vực biểu tình, với hàng chục cảnh sát, cảnh vệ riêng, các cảnh sát mặc thường phục trên đường.
Ở nơi khác, tại một vài trường đại học của Trung Quốc, thì hình ảnh và video đã xuất hiện trên mạng ghi lại cảnh sinh viên biểu tình hôm tối ngày thứ Bảy 26/11. Cuộc tập hợp lớn nhất dường như tại Đại học Bưu chính Viễn thông Nam Kinh (Nanjing Communications University).
Rất khó để xác minh các video biểu tình, thế nhưng nhiều video cho thấy sự chỉ trích công khai và thẳng thắn bất thường về chính phủ và người đứng đầu.
Chỉ trích Tập Cận Bình là bất thường
Tessa Wong, Phóng viên số Châu Á
Trận hỏa hoạn tại Urumqi là một kịch bản ác mộng đối với nhiều người Trung Quốc đã phải chịu các lệnh hạn chế ngày càng lan rộng trong những tháng gần đây - bị nhốt trong căn hộ, không đường thoát, theo một số thông tin. Chính quyền đã bác bỏ điều này, tuy nhiên động thái này không giúp chấm dứt sự giận dữ của người dân và ngăn sự bất an lan rộng.
Điều này đã trở thành một điểm tới hạn khiến sự bất mãn dâng cao. Hàng triệu người mệt mỏi sau ba năm chịu các lệnh hạn chế đi lại vì Covid và xét nghiệm Covid hàng ngày. Sự tức giận cũng lan đến mọi ngóc ngách ở Trung Quốc, từ các thành phố lớn đến những vùng xa xôi như Tân Cương và Tây Tạng, tác động tiêu cực đến mọi thành phần của xã hội, từ các sinh viên đại học trẻ tuổi, công nhân nhà máy đến dân thường.
Khi sự giận dữ gia tăng, các cuộc biểu tình chống những biện pháp Covid ngày càng trở thành cảnh tượng thường thấy. Thế nhưng các cuộc biểu tình cuối tuần qua bất thường trong bình thường mới, cả về số liệu, và sự thẳng thắn chỉ trích chính phủ và Chủ tịch Tập Cận Bình.
Hàng trăm người đồng loạt đổ ra đường kêu gọi Chủ tịch Tập Cận Bình từ chức được cho là điều không thể tưởng tượng nổi chỉ không lâu trước đó. Nhưng sau một vụ biểu tình nghiêm trọng gần đây tại một cây cầu ở Bắc Kinh, khiến nhiều người ngỡ ngàng, thì một rào chắn dường như đã được xác lập trong việc được bày tỏ công khai hơn, và sự bất đồng sâu sắc hơn.
Một số người khác cũng đã chọn vẫy cờ của Trung Quốc và hát quốc ca - giai điệu ca ngợi lý tưởng cách mạng và kêu gọi người dân "đứng lên, đứng lên". Đây là một biểu hiện của chủ nghĩa yêu nước, có thể diễn giải là một biểu hiện đoàn kết nhắm đến sự chịu đựng của người dân Trung Quốc từ chính sách 'Zero-Covid' của Tập Cận Bình và lời kêu gọi hành động.
Người dân ở Thượng Hải làm lễ tưởng niệm cho những nạn nhân vụ cháy tại thành phố Urumqi hôm 26/11
Những cuộc biểu tình mới nhất liên quan đến làn sóng biểu tình ngày càng gia tăng chống lại các biện pháp zero-Covid, ngày càng cho thấy sự chỉ trích mạnh mẽ hơn nhằm vào chính phủ và Chủ tịch Tập.
Chiến lược zero-Covid là chính sách mới nhất tại một trong những nền kinh tế hàng đầu thế giới, một phần vì tỷ lệ tiêm vaccine tương đối thấp tại Trung Quốc và nỗ lực bảo vệ người lớn tuổi.
Các đợt phong tỏa bất thình lình đã gây giận dữ trên khắp Trung Quốc - và các lệnh hạn chế vì Covid nhìn chung đã kích hoạt các cuộc biểu tình bạo lực hơn gần đây từ thành phố Trịnh Châu đến Quảng Châu.
Mặc cho các biện pháp nghiêm ngặt, số ca nhiễm Covid tại Trung Quốc đã tăng lên mức kỷ lục chưa từng có kể từ khi đại dịch bùng phát.
Nguồn : BBC, 27/11/2022
