 | Tổng quan: | 3601239 |
Thanh tra "chồng" thanh tra có giúp xóa tham nhũng, tiêu cực ?
RFA, 12/06/2023
Bộ trưởng Bộ Công thương Việt Nam, ông Nguyễn Hồng Diên, mới đây chỉ đạo thành lập Đoàn thanh tra về quản lý và cung ứng điện của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN). Đoàn thanh tra gồm lãnh đạo Cục Điều tiết điện lực, Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo, Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường công nghiệp, Vụ Pháp chế, Thanh tra bộ, Vụ Kế hoạch - Tài chính, Vụ Dầu khí và than. Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân được phân công trực tiếp chỉ đạo cuộc thanh tra.
Xe máy chạy trên cầu Long Biên ở Hà Nội trong tình trạng đèn đường đã bị tắt để tiết kiệm điện. Ảnh chụp vào ngày 30 tháng 5 năm 2023. AFP
Cùng với việc lập Đoàn thanh tra, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên yêu cầu lập thêm Đoàn giám sát thanh tra.
Nhiều người cho rằng, việc thành lập thêm một cấp như thế là điều không hợp lý, tốn tiền thuế của dân. Nhà báo Võ Văn Tạo nói với RFA quan điểm của ông :
"Thanh tra là thanh tra chứ lại còn có đoàn giám sát thanh tra nữa. Mà cả hai đoàn đều do Bộ ra quyết định thành lập thì nó rất lạ lùng, lố bịch và buồn cười. Đã sinh ra đoàn thanh tra đi giám sát những công ty, doanh nghiệp trong ngành, trong tỉnh, bên trung ương thì có thanh tra chính phủ, mà còn phải có đoàn giám sát thanh tra vì thực tiễn, hệ thống thanh tra làm việc rất kém cỏi, năng lực không có mà chủ yếu kết quả là do tiêu cực. Ai chứ Thanh tra Chính phủ thì tôi biết quá rồi. Nó ác tới mức, nó vào hóng hớt báo chí bọn anh phản ánh thì kích cho báo chí viết mạnh lên để đem dọa mấy chủ dự án ở địa phương để bọn kia đưa nhiều tiền. Nó ăn cả hai đầu luôn. Thậm chí nó tệ tới mức ăn luôn của cả những người đi khiếu kiện.
Thế nhưng, giả sử đoàn giám sát đó không được sạch sẽ thì càng chết, lại thêm một tầng nấc đè đầu cưỡi cổ nhân dân, tốn ngân sách nhà nước từ tiền thuế của dân".
Theo nhà báo Võ Văn Tạo, do chất lượng cán bộ qua quá trình tuyển lựa cán bộ lâu nay không cần những người có thực tài, không cần những người có tâm huyết, ngay thẳng dẫn đến chuyện tiêu cực ở khắp các tầng nấc cán bộ.
"Đó là cái bế tắc chung của xã hội Việt Nam. Khi nào còn một đảng lãnh đạo độc quyền thì tiêu cực không bao giờ hết được". Ông Tạo kết luận.
Mục đích giám sát hoạt động của Đoàn thanh tra được nói là nhằm theo dõi, nắm bắt việc chấp hành pháp luật, tuân thủ chuẩn mực đạo đức, quy tắc ứng xử của cán bộ thanh tra và ý thức kỷ luật của Trưởng Đoàn thanh tra, thành viên Đoàn thanh tra ; tình hình thực hiện nhiệm vụ và triển khai hoạt động thanh tra để kịp thời có biện pháp chấn chỉnh, xử lý nhằm đảm bảo thực hiện đúng mục đích, yêu cầu, nội dung theo kế hoạch thanh tra đã được phê duyệt.
Trường hợp phát hiện Đoàn thanh tra, thành viên Đoàn thanh tra có hành vi vi phạm pháp luật, trưởng Đoàn giám sát thanh tra có quyền xử lý theo thẩm quyền, kiến nghị người có thẩm quyền xử lý hoặc chuyển hồ sơ vụ việc sang cơ quan điều tra để truy cứu trách nhiệm hình sự khi có dấu hiệu tội phạm.
Việc phải thành lập thêm một đoàn cán bộ để giám sát một đoàn cán bộ khác được cho là cần thiết, bởi những tiêu cực từng xảy ra trước đây. Bác sĩ Đinh Đức Long nêu quan điểm của ông với RFA sáng 12 tháng 6 năm 2023 :
"Trên thực tế, cán bộ thanh tra là con người và có những đoàn thanh tra đã bị mua chuộc rồi nên kết quả không khách quan. Tôi chỉ hỏi một câu đơn giản, ông Trần Văn Truyền tiền đâu mà xây dinh thự nhiều nghìn tỷ ở Bến Tre, trong khi ổng chỉ là thanh tra chính phủ thôi. Tiền đâu mà nhiều thế ? Rõ ràng là ổng ăn đút lót chứ còn gì nữa.
Nếu có những cán bộ tốt thì cần gì phải thanh tra vì họ làm tốt ngay từ đầu rồi. Thường những đơn vị có dấu hiệu vi phạm pháp luật hoặc có đơn kiện khiếu nại, tố cáo thì mới phải thanh tra".
Ông Trần Văn Truyền nguyên Tổng thanh tra Chính phủ, từng giữ chức vụ Bí thư Tỉnh ủy Bến Tre. Năm 2014, Ủy ban Kiểm tra Trung ương công bố kết luận xác minh 6 căn nhà do ông Trần Văn Truyền và gia đình đứng tên ở tỉnh Bến Tre và một căn nhà ở đường Nguyễn Trọng Tuyển, quận Phú Nhuận, TP.HCM.
Với việc một Bộ thành lập Đoàn thanh tra, rồi thành lập thêm Đoàn giám sát thanh tra, nhiều người dân nhận định không khách quan vì chẳng có ai lấy đá tự đè vào chân mình. Luật sư Đặng Trọng Dũng bình luận với RFA sáng 12 tháng 6 năm 2023 :
"Cái cách làm này cho thấy họ không tin nhau nữa. Họ phải có cách để bắn tiếng cho nhau biết sự việc nó như thế nào. Mình giả dụ có một đoàn thanh tra công ty điện lực, thì đoàn giám sát phía trên có những xét có khi trái lại nhận xét của đoàn thanh tra vừa mới làm nhiệm vụ thanh tra. Thành ra, việc tổ chức một cái hệ thống như thế thì về mặt pháp luật Việt Nam không thể chấp nhận được.
Thế nhưng tại sao họ vẫn tổ chức làm như thế ? Ngay trong cơ chế nó có những cái tổ chức chồng chéo nhau và gần như là họ có những bộ phận để bênh nhau. Họ chưa làm gì hết nhưng đã bày binh bố trận để phản bác kết quả thanh tra nếu họ không đạt những mục tiêu họ mong muốn. Họ cố làm ra vẻ có một cơ chế giám sát quyền lực nhưng thực sự ra, họ tổ chức ra như thế để đáp ứng dư luận sôi sục của người dân Việt về công ty điện lực".
Trước tình trạng nhiều địa phương bị cắt điện luân phiên từ đầu tháng 6 vừa qua, đại diện EVN thông tin với truyền thông nhà nước rằng, việc thiếu hụt công suất khi nhu cầu tăng cao có thể gây ra nguy cơ mất an toàn cho hệ thống điện nên cần cắt điện luân phiên.
Ông Trần Việt Hòa, Cục trưởng Cục Điều tiết Điện lực (Bộ Công thương), cho hay, tính đến ngày 6 tháng 6, hầu hết các hồ thủy điện về mực nước chết (Sơn La và Lai Châu, Thác Bà…), riêng thủy điện Lai Châu, Sơn La xuống dưới mực nước chết, còn thủy điện Hòa Bình còn nước nhưng chỉ đủ phát điện đến ngày 12, 13 tháng 6 năm 2023.
Tuy vậy, Bộ Công thương khẳng định đã có nhiều giải pháp để đảm bảo cung ứng điện, như việc có nhiều văn bản chỉ đạo, đảm bảo cung ứng nguyên liệu than, khí cho phát điện...
Nguồn : RFA, 12/06/2023
************************
RFA, 12/06/2023
Tại nghị trường kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV, khi bàn luận các vấn đề xoay quanh Luật Đất đai sửa đổi năm 2023 ; một số đại biểu đưa ra đề xuất được xem "có lợi" cho người dân bị thu hồi đất như "đền bù tinh thần" cho họ. Đối với những người từng bị thu hồi đất, mà theo họ không đúng quy định của pháp luật phải khiếu kiện lâu nay, chỉ cần chính quyền làm đúng luật là đã tốt lắm rồi.
Dân oan Dương Nội kéo đến cơ quan công quyền khiếu nại đất đai - Citizen photo
VnExpress dẫn lời Đại biểu Trương Trọng Nghĩa , trong phiên họp Quốc hội về dự thảo Luật Đất đai sửa đổi hôm 9/6, nói rằng "Nhiều khi Nhà nước tính toán, định giá mảnh đất đó 500 triệu đồng và đền bù 700 triệu đồng, cho rằng như vậy là quá tốt rồi. Nhưng ngoài giá đền bù, còn những yếu tố khác về dòng tộc, tâm linh, môi trường sống quen thuộc của người dân". Do đó, ông đề nghị dự thảo Luật Đất đai cũng cần tính đến đền bù tinh thần cho người bị thu hồi đất.
Cũng trong phiên họp này, Chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh Phan Văn Mãi đề nghị thể chế hóa đề xuất "bồi thường về tinh thần" cho người mất đất của ông Nghĩa ; đồng thời yêu cầu phải đền bù, hỗ trợ, tái định cư thỏa đáng để người dân cũng được hưởng lợi từ dự án tương lai trên mảnh đất của họ trước đây.
Tiến sĩ Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên & Môi trường từ năm 2022 đến 2007, cho biết đề xuất này là hoàn toàn hợp lý và đáng được hoan nghênh :
"Điều đó là quá đúng rồi. Bởi vì cuộc sống của người ta đang bình thường, đang làm ăn, có nghề nghiệp nhưng mà đưa người ta đến chỗ không còn nghề nghiệp nữa thì chắc chắn là nó có ảnh hưởng về tinh thần.
Một cuộc sống thì đâu phải chỉ có vật chất, nhiều khi văn hóa tinh thần còn mang yếu tố quyết định hơn nhiều. Chính vì vậy mà ý kiến đó là hoàn toàn chính xác và ở những nước tiến bộ thì nước nào người ta cũng làm".
Lấy ví dụ, tiến sĩ Đặng Hùng Võ cho rằng chính cái từ "cưỡng chế" nó cũng đã làm ảnh hưởng lớn đến tinh thần của người có đất bị thu hồi rồi. Do đó, ông cho rằng thay vì cưỡng chế, luật nên quy định về việc đối thoại để đi đến đồng thuận, để các bên cùng thấy việc chuyển dịch đất đai là hợp lý vì lợi ích phát triển đất nước ; Đồng thời cần phải kết hợp một số biện pháp khác :
"Ngay khu vực của những người mất đất thì phải ngay lập tức tạo thu nhập cho người ta để cuộc sống của người ta không bị hẫng hụt, không bị mất mát nhiều. Đó chính là có ý nghĩa về tinh thần rất quan trọng.
Rồi tùy từng đồng bào dân tộc thiểu số mà giải quyết những tổn thất kéo theo. Chúng ta cũng phải nghiên cứu về văn hóa, về phong tục tập quán của những người mất đất để giải quyết bồi thường theo đúng tập quán văn hóa, tinh thần của người ta".
Cựu Thứ trưởng Bộ Tài nguyên Môi trường cũng tỏ ra khá lạc quan về việc thông qua đề xuất điều luật này. Điều quan trọng, theo ông Võ là Chính phủ khi thực hiện bồi thường, thu hồi đất cần phải dựa trên nguyên tắc cân bằng lợi ích tất cả các bên :
"Hoàn toàn là khả quan nếu chúng ta quyết tâm làm. Ở trong luật phải quy định rất rõ "tổn thất tinh thần" là những gì. Còn chi tiết hóa đó để thực hiện thì chính phủ phải có những nghị định để hướng dẫn thực hiện. Tôi cho rằng như thế là đủ chứ không có gì nhiều".
Dự thảo Luật Đất đai sửa đổi năm 2023 còn quy định một số điều khoản hứa hẹn mang lại lợi ích hơn cho người dân bị thu hồi đất.
Ví dụ, Điều 89 về "Nguyên tắc bồi thường về đất khi nhà nước thu hồi đất" quy định "Việc bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất phải bảo đảm người có đất bị thu hồi có chỗ ở, đảm bảo thu nhập và điều kiện sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ".
Điều 227 đề xuất sửa đổi quy định về thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai. Theo đó, tranh chấp đất đai và tài sản gắn liền với đất do Tòa án nhân dân giải quyết theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự. UBND các cấp có trách nhiệm cung cấp hồ sơ, tài liệu có liên quan đến việc quản lý, sử dụng đất để làm căn cứ cho Tòa án giải quyết. Như vậy, với điều luật này, UBND các cấp không còn là nơi vừa có quyền ra quyết định cưỡng chế, vừa có thẩm quyền phân xử nữa.
Tuy nhiên, ở góc độ người dân, đặc biệt là những người bị mất đất, phải đi khiếu kiện hơn chục năm trời, họ tỏ ra không mấy tin tưởng về việc chính quyền sẽ nghiêm túc thực hiện theo luật.
Ông Trịnh Bá Khiêm, một dân oan Dương Nội (ngoại thành Hà Nội) nói với RFA :
"Riêng phát biểu đấy thì tôi cũng đồng tình... nhưng mà Nhà nước này cứ nói một đường làm một nẻo…
Ngày trước Luật đất đai cũng nói là phải đền bù thỏa đáng, bằng hoặc hơn chỗ ở cũ, đền bù để mua được ở chỗ khác… Nhưng thực tế là họ hầu như là cướp trắng. Tôi đồng tình thế thôi chứ cũng không tin được họ sẽ làm đâu".
Ông Toản, một người dân Thủ Thiêm (Thành phố Hồ Chí Minh), đi khiếu kiện vì thu hồi đất đền bù không thoả đáng từ hơn chục năm nay cho biết :
"Cái đó thì quên đi. Chả bao giờ có đâu. Chỉ yêu cầu nó làm đúng trình tự, đúng thủ tục, đúng pháp luật mà nó còn không làm, thì nói gì tới "tinh thần". Cái vấn đề về tinh thần thì quên đi, chẳng bao giờ nó để ý tới đâu".
Hồi tháng 4/2023, ông Phan Văn Mãi, chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh yêu cầu đến tháng 6/2023, TP.Thủ Đức phải cơ bản giải quyết các tồn đọng ở Khu Công nghệ cao Thành phố Hồ Chí Minh và Khu đô thị mới Thủ Thiêm.
Ông Toản cho biết, từ đó cho đến nay chưa thấy chính quyền rục rịch giải quyết dứt điểm khiếu nại cho người dân. Ông nói, đến hết tháng 6 mà không giải quyết xong thì họ sẽ về cất lại nhà trên đất cũ của mình.
Theo báo cáo của Bộ Tài nguyên & Môi trường, trong năm 2022, Bộ này tiếp nhận 3.482 lượt đơn khiếu nại, tố cáo, trong đó có đến hơn 96% vụ việc liên quan đến đất đai.
Nguồn : RFA, 12/06/2023
Điện và quy hoạch nhân sự để... điên !
Trân Văn, VOA, 10/06/2023
Giống như tất cả các viên chức khác, Bộ trưởng Công thương chỉ lo đảng không tín nhiệm chứ không sợ dân bất bình, phẫn nộ.
Cắt điện không chỉ làm khổ trẻ con mà còn khiến kinh tế - xã hội lộn ngược và có thể cảm nhận tính chất, mức độ nghiêm trọng của tình trạng cắt điện tràn lan, vô tội vạ trên mạng xã hội.
Nắng như nung vốn là chuyện bình thường trong mùa hè ở Việt Nam. So với trước, vài năm gần đây, biến đổi khí hậu đã khiến nhiệt độ cao hơn trước và thiếu cây xanh khiến cảm nhận thời tiết dường như khắc nghiệt hơn. Tuy nhiên tại Việt Nam, mùa hè này trở thành đáng nhớ không phải vì thời tiết lạ thường, mùa hè này khiến dân chúng rên xiết vì không có điện. Cắt điện tràn lan, vô tội vạ với lý do thiếu điện đã dẫn tới đủ loại nghịch cảnh và xác nhận điều mà ông Nguyễn Phú Trọng thường tự hào : Đất nước chưa bao giờ như thế này - là hoàn toàn chính xác theo hướng tiêu cực nhất !
Mất điện đã khiến những đứa trẻ đang chuẩn bị cho nhiều kỳ thi quan trọng phải dùng ánh sáng từ điện thoại để ôn bài khiến Lê Phương Lan ngậm ngùi :Sắp lên… thiên đàng ! Lê Huỳnh Phương Thảo nửa đùa, nửa thật trước hình ảnh cả lớp cùng mở điện thoại để có ánh sáng xem bài vở :Ôn thi thời bốn chấm không. Kiểu gì trong số họcsinh này cũng có em sausẽ làm Chủ tịch (1). Chưa rõ vì sao, ông Vương Đình Huệ - Chủ tịch Quốc hội, người mà thân mẫu từng khoe là hiếu học tới mức dùng đom đóm thay đèn để học bài, làm bài – im lặng khi thế hệ con cháu khổ đến thế !
Cắt điện không chỉ làm khổ trẻ con mà còn khiến kinh tế - xã hội lộn ngược và có thể cảm nhận tính chất, mức độ nghiêm trọng của tình trạng cắt điện tràn lan, vô tội vạ trên mạng xã hội. Lê Xuân Bách khoe một cái phiếu bằng giấy để đi qua trạm thu phí vì không có điện :Mất điện nên cao tốc Hà Nội – Hải Phòng phát thẻ giấy, giờ đến cao tốc cũng mất điện (2). Tương tự, Bui Minh Thang cảnh báo về an toàn, trật tự giao thông khi hệ thống đèn chiếu sáng mở muộn hơn, tắt sớm hơn để có thể tiết kiệm tối thiểu 30% điện năng dùng vào việc chiếu sáng cho lưu thông(3).
Không chỉ có thế, cắt điện tràn lan, vô tội vạ còn tước bỏ cơ hội được sống bình thường của tất cả các giới. Phúc Văn chia sẻ video clip "Quê em mùa mất điện" ghi lại cảnh dân chúng túm năm, tụm ba trên lề, mang ghế ra đường ngồi, thậm chí trải chiếu nằm rải rác dọc hai bên một con đường làng vì không có điện là không có quạt, rồi không có đèn nên chẳng ai nhìn thấy ai cho đến khi có chiếc xe nào đó chạy qua, nhờ ánh sáng từ đèn xe người ta mới nhìn thấy dân làng đang ngồi, nằm lổn nhổn ngoài đường(4). Song song với mạng xã hội, các tờ báo giới thiệu đủ loại thông tin, hình ảnh về cách thức đối phó với mất điện, chẳng hạn tờ Thanh Niên một phóng sự ảnh giới thiệu chuyện di cư từ khu mất điện sang khu có điện, ngồi lì ngoài quán cà phê, mua ắc quy để thắp đèn, mở quạt(5)... Nhiều tai họa đã rơi xuống đầu dân lành, một số người bị kẹt trong thang máy vì cắt điện đột ngột phải gọi Phòng cháy chữa cháy đến giải cứu, hay nóng quá nên chui vào xe hơi mở máy lạnh rồi thiệt mạng do ngộ độc thán khí như đã xảy ra với một gia đình ở An Lão, Hải Phòng. Có nơi, để tránh nóng, cả xóm chui vào một hang đá, cám cảnh, Mạc Việt Hồng làm thơ : Xưa từ hang đá chui ra. Nay điện lực cắt thì ta chui vào (6).
Cũng đã có rất nhiều người than như Đạt :Thất nghiệp chán rồi đến mất điện. Mới mùng 8 mà đã phảinghỉ ba ngày vì mất điện thì còngì để ăn uống nữa (7), hoặc phẫn nộ như Nguyen Dinh Trong :Cắt điện liên tục làm sản xuất bị ngưng trệ, máy móc ở các khu công nghiệp bị hỏng, sản phẩm lỗi hàng loạt. Ai chịu trách nhiệm cho sựtàn phá này (8) ? Qua mạng xã hội, Hoàng Long Nguyễn đề đạt :Xin hãy cắt điện một cách văn minh, cắt khung giờ nào cũng được trừ cáckhung giờ từ10giờ sáng đến 2giờ trưa, từ10 giờ tối đến 5giờ sáng. Nếu có thể được xin cắt luôn phiên mỗi xã hai tiếng. Trẻ em (nhất là sơ sinh) cần được ngủ ngon để lớn, người già cần ngủ ngon để khỏe và người lớn cần ngủ ngon để tái tạo năng lượng làm việc. Việc sống trong sợ hãi cảnh mất điện và cảnh chạy nạn mất điện trầm cảm lắm rồi.Thế này thì đất nước đang giật lùi lại, tiến làm sao được(9). Bởi Đất nước chưa bao giờ như thế này – nên rất nhiều người share ý như Ngoc Do :Muốn tồn tại được ở xã hội này thì phải "trên thông thiên văn, dưới biết lịch cắt điệ n" (10) và ăn năn như Dung Nguyễn :Thôi em thua rồi. EVN phát giá bao nhiêu cũng xin chốt. Đừng cắt điện là được (11).
***
Giữa sự hỗn loạn như đã kể, từ chính phủ đến quốc hội không đưa ra được bất kỳ giải pháp nào. Trả lời VOV, ông Lê Thanh Vân - đại biểu của Cà Mau ở quốc hội – cũng chỉ có thể :Đề nghị chính phủ phải thành lập ngay đoàn thanh tra đặc biệt, kiểm toán đặc biệt, điều tra đặc biệt đối với toàn bộ hoạt động đầu tư, sản xuất kinh doanh của EVN trong mười năm gần đây, đặc biệt là việc thường xuyên báo lỗ.Tôi không hiểu tại sao bao nhiêu năm qua EVN vẫn không cân đối được nguồn điện để cứ vào thời kỳ cao điểm là thiếu điện, rồi cắt điện, không phát điện, trong khi lại phải nhập khẩu điện và giá điện liên tục tăng. Nguyễn Tú Minh đã dẫn lại ý kiến này và bổ sung thêm :Đang có hàng ngàn tỷ đồng của doanh nghiệp và người dân đầu tư điện áp mái, điện gió nhưng làm xong bị "chết đứng" không lên lưới được trong khi ngành điện kêu thiếu điện, nhập khẩu điện và tăng giá, làm doanh nghiệp và người dân khốn khổ (12). Cần nhớ, sự trái khoáy mà ông Lê Thanh Vân và Nguyễn Tú Minh vạch ra không có gì mới. Đó là thực tế tồn tại giữa thanh thi ên, bạch nhật trong nhiều năm và nhiều người thuộc nhiều giới đã đề cập nhiều lần nhưng cuối cùng vẫn chẳng đến đâu.
Có thể vì không thể lờ đi được nữa nên mới đây, chính phủ Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã ủy quyền cho Cục trưởng Cục Điều tiết điện lực thuộc Bộ Công thương, ngỏ lời như thế này :Với bất kỳ lý do gì thì việc để thiếu điện cung ứng cho phát triển kinh tế - xã hội là trách nhiệm không thể biện minh của cơ quan quản lý nhà nước, của ngành điện. Thay mặt cơ quan quản lý nhà nước cũng như ngành điện, chúng tôi gửi lời xin lỗi tới nhân dân, doanh nghiệp(13). Vậy là xong ? Vậy là huề ?
Một facebooker tên là Thái Hạo kể rằng : Tôi vừa nhắn tin hỏi một người bạn đang sống ở Trung Quốc rằng bên đó mùa nắng này có bị cắt điện giống Việt Nam không, hắn trả lời : ‘Bên đây bão còn chả cắt chớ bình thường làm răng mà hấn cắt’. Thái Hạo thắc mắc :Cùng thể chế chính trị, và có tới 1,5 tỉ dân là ‘công xưởng của thế giới’, tức phải tiêu thụ lượng điện khổng lồ, thế mà họ vẫn làm ra đủ điện để cung cấp cho dân sinh và sản xuất, đảm bảo an ninh năng lượng, đến mức ‘bão cũng không cắt điện’, thậm chí còn bán sang cho cả ViệtNam, chính phủ ViệtNam nghĩ gì (14) ? Tuy nhiên đó không phải "vấn đề". Tại sao phải nghĩ cũng như tại sao dân chúng không muốn cũng phải cắn răng cho xong và chịu huề ?
Không muốn xong, không chịu huề thì làm gì được quốc hội, nhà nước, chính phủ, thậm chí cấp thấp hơn là Bộ Công thương ? Khi chỉ Đảng cộng sản Việt Nam mới có quyền tác động đến quốc hội, đến nhà nước, đến chính phủ thì Đảng cộng sản Việt Nam chưa muốn ai ở xứ này có thể làm gì khác. Ai nắm giữ quy hoạch nhân sự, ai lựa chọn – sắp đặt cho các cá nhân đảm nhận chức vụ kia, vai trò nọ trong quốc hội, nhà nước, chính phủ ? Trước sự hỗn loạn do thiếu điện là sự hỗn loạn do thiếu xăng dầu, cả hai đều thuộc phạm vi trách nhiệm của Bộ Công thương, bộ này do ai điều hành ? Do một ông cả đời làm công tác đoàn, công tác đảng điều hành theo sự phân công của đảng, thành ra dù điều hành hoạt động của Bộ Công thương không trơn tru, thiếu hiệu quả như đã và đang thấy nhưng ngay cả xin lỗi ông Nguyễn Hồng Diên cũng chẳng thèm làm. Giống như tất cả các viên chức khác, Bộ trưởng Công thương chỉ lo đảng không tín nhiệm chứ không sợ dân bất bình, phẫn nộ. Đó chính là mặt trái của "quy hoạch nhân sự" xưa giờ vẫn được quảng bá là "đúng đắn" mà nhiều người Việt dù không tin, không thích nhưng vẫn không muốn nói g ì, làm gì vì cho là chẳng liên quan gì đến mình.
Trân Văn
Nguồn : VOA, 10/06/2023
Chú thích
(1) https://www.facebook.com/groups/2426060594206398/posts/3237691046376678/
(2) https://www.facebook.com/groups/OFFB.VN/posts/6619870511414110/
(3) https://www.facebook.com/groups/OFFB.VN/posts/6607400209327807/
(4) https://www.facebook.com/100035624261939/videos/1650118755506122/?idorvanity=184730418261517
(9) https://www.facebook.com/groups/OFFB.VN/posts/6619642918103536/
(12) https://www.facebook.com/groups/147530675937422/posts/1228029641220848/
**********************
EVN : thanh tra nội bộ hay "thanh tra, kiểm toán, điều tra đặc biệt" ?
Gió Bấc, RFA, 09/06/2023
Sau điệp khúc tăng giá, kêu lỗ, lại đòi tăng giá, EVN đã "trừng phạt" người dân bằng đòn cúp điện giữa mùa nắng nóng. Dư luận sục sôi phẩn nộ từ ngõ hẻm Hà Thành đến hội trường máy lạnh Diên Hồng. Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chỉ đạo xử lý hết sức nhẹ nhàng cho Bộ Công thương lập đoàn thanh tra chuyên ngành theo quy định của pháp luật về quản lý và cung ứng điện của EVN từ ngày 1/1/2021 đến 1/6/2023. Ai cũng biết rằng EVN là con đẻ của Bộ Công thương, nhân sự điều hành, cơ chế chính sách quản lý EVN nhất nhất là do Bộ Công thương. Giao thanh tra kiểu ấy khác nào giao cái miệng thanh tra bao tử, như thầy thuốc cho thuốc xổ trị bệnh ung thư.
Càng khôi hài hơn nửa, trong chuyện nhiều tập EVN của xứ sở trì trệ Hà Nội không vội được đâu, Thủ tướng anh minh lại chỉ đạo khung thời gian thanh tra thật thần tốc hơn cả vua Quang Trung đánh quân Thanh. Ngày 6/6 ban hành công văn nhưng "với Bộ Công thương, Thủ tướng chỉ đạo rà soát, đánh giá kỹ về tình hình cung ứng điện hiện nay, nhất là các yếu tố phát sinh ảnh hưởng đến việc bảo đảm cung ứng điện để xây dựng kịch bản ứng phó. Việc này phải thực hiện trước 10/6.
Bộ Công thương cũng cần khẩn trương hoàn thiện Chỉ thị của Thủ tướng về tăng cường tiết kiệm điện trong giai đoạn 2023-2025 và các năm tiếp theo, trong đó tập trung giải pháp thiết thực, hiệu quả trong giai đoạn khó khăn về cung ứng điện. Chỉ thị này phải trình Thủ tướng ký ban hành trước 8/6" (1).
Bộ Công thương : tại trời gây nghịch lý !
Với những mốc thời gian ấy, chắc chắn các báo cáo này ngoài câu chữ lấp liếm, khó có thể có giải pháp đột phá và điệp khúc cúp điện trong mùa nóng vẫn cứ diễn ra trong nhiều năm nữa.
Về kết quả thanh tra của Bộ Công thương với EVN thì không phải chờ đến 10/6 như yêu cầu của Thủ tướng. Chỉ vài ngày trước đó, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đã có báo cáo giải trình với Quốc hội nghe xuôi rót tất cả những gút mắc thiếu điện than, dư điện gió, điện mặt trời. Chắc chắn kết luận thanh tra theo yêu cầu của Thủ tướng ông Nguyễn Hồng Diên không thể tự vả vào miệng mình khi nói khác với nội dung đã trình Quốc hội.
Theo báo cáo của ông Diên, tất cả là do bởi ông trời, nắng hạn làm cạn nước thủy điện phía Bắc trong khi điện gió, điện mặt trời nằm ở trong Nam. Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, trong những năm gần đây, điện gió, điện mặt trời phát triển khá mạnh ở nước ta do nhu cầu điện năng tăng nhanh và cơ chế, chính sách khuyến khích của Nhà nước khá hấp dẫn. Việt Nam được đánh giá là quốc gia có tiềm năng lớn để phát triển điện gió và mặt trời. "Tuy nhiên, có một số nghịch lý là nơi có tiềm năng về nắng và gió lại là nơi có phụ tải thấp, vì thế, muốn sử dụng nguồn năng lượng này phải đầu tư khá lớn cho hệ thống truyền tải hoặc lưu trữ điện".
Nghe ông Bộ trưởng nói dân đen tức muốn bật ngửa. Nếu ông trời ngoan ngoãn thuận lý tạo ra điện gió, điện mặt trời phủ đều các vùng miền cả nước thì cần gì phải có anh Bộ trưởng, chỉ cần anh nhân viên thu tiền điện là đủ rồi. Hơn 30 năm trước ông Sáu Dân đã hứng chịu búa rìu dư luận, ông Vũ Ngọc Hải đã phải đi tù để trả giá cho đường điện 500 KV Bắc Nam, khai thông nghịch lý nơi thừa nơi thiếu. Ngay hiện nay, Singapore ở tít phía Nam đã mua điện của Lào, phải vận chuyển qua nhiều nước. Việc xây dựng hệ thống truyền tải điều hòa năng lượng điện Bắc Nam đâu phải là chuyện đội đá vá trời ?
Một lý do bỏ thừa, không tiếp nhận nguồn điện năng lượng tái tạo do các doanh nghiệp đầu tư được Bộ Công thương và EVN nại ra là vướng thủ tục "Không thể phủ nhận sự lãng phí nếu hàng chục dự án điện mặt trời và điện gió được đầu tư mà chưa được khai thác, sử dụng. Tuy nhiên, để không lãng phí nhưng cũng không bị xem là hợp thức hóa cái sai, thậm chí là vi phạm quy định pháp luật hiện hành thì rất cần phải có chủ trương và cơ chế của cấp có thẩm quyền, sự chấp nhận và nỗ lực của các chủ đầu tư, cùng với sự vào cuộc đồng bộ của các bộ, ngành chức năng và chính quyền các địa phương thì mới tháo gỡ được, bởi Hầu hết các chủ đầu tư các dự án nêu trên đã "chạy đua" với thời gian để được hưởng giá FIT nên đã bỏ qua hoặc bỏ sót các khâu, các thủ tục theo quy định của pháp luật (thậm chí là vi phạm các quy định của pháp luật chuyên ngành)".
Thủ tục không phải trên trời rơi xuống, thủ tục không phải là luật trời bất di bất dịch mà chính là các quy định, giải pháp điều hành bảo đảm sử dụng có hiệu quả các nguồn lực phục vụ cho kinh tế xã hội. Thủ tục ràng buộc gây lãng phí nguồn điện năng đang cần thiết là thứ thủ tục phản động phải sớm dẹp bỏ chứ sao lại trưng ra làm lý do để cản trở sự phát triển hở ông Bộ trưởng ?
Nhập khẩu điện Trung Quốc là chiến lược dài hạn ?
Đưa ra các lý do khiên cưỡng bảo vệ cho sự thụ động, bất lực ấy Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên còn tiết lộ một điều hết sức đáng ngại là chủ trương lệ thuộc về năng lượng với bạn vàng Trung Quốc. Bộ trưởng Diên cho biết : "Chủ trương mua, bán điện của Việt Nam từ nước ngoài đã được quy định tại Luật Điện lực và các nghị định có liên quan. Việc nhập khẩu điện là chiến lược dài hạn dựa trên các mối quan hệ chính trị, quốc phòng, an ninh của Việt Nam đối với các nước láng giềng nhằm bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia trong mọi tình huống và được xác định trong Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia trong từng thời kỳ".
Dẫn chứng thêm về vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên thông tin, từ năm 2015, Việt Nam đã là nước nhập khẩu năng lượng tịnh, đã nhập than, dầu để phát điện và sắp tới sẽ nhập khí LNG. Việc nhập khẩu điện đã được thực hiện từ nhiều năm trước, như với Trung Quốc từ năm 2010, Lào từ năm 2016 (2).
Nói như vậy, việc nhập khẩu điện từ Trung Quốc và Lào là bắt buộc, là có kế hoạch dù Việt Nam có thừa hay thiếu.
Một nhà nước từ chối khai thác, sử dụng năng lượng tái tạo sẵn có lại đi mua điện từ nước ngoài và xem "Việc nhập khẩu điện là chiến lược dài hạn dựa trên các mối quan hệ chính trị, quốc phòng, an ninh của Việt Nam đối với các nước láng giềng nhằm bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia trong mọi tình huống và được xác định trong Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia trong từng thời kỳ" là điều cực kỳ khó hiểu ? Tổng Trọng luôn gào thét diễn biến hòa bình, thế lực thù địch làm ảnh hưởng đến chủ quyền quốc gia mà chưa chỉ ra được trường hợp cụ thể nào. Việc xây dựng chiến lược năng lượng quốc gia lệ thuộc vào nước khác bảo vệ chủ quyền quốc gia cho nước bạn ?
Nhưng trên diễn đàn 500 ông nghị gật do đảng sàng lọc vẫn còn sót lại vài cái đầu biết nghĩ.
Ách tắc do quy định của Bộ Công thương !
Đại biểu Nguyễn Văn Hiển đã chỉ ra những ách tắc thiếu điện không phải do ông trời mà do chính Bộ Công thương. Ông Hiển cho rằng, gần đây có sự thay đổi đột ngột về mặt chính sách, nhất là các quy định về khung giá điện, nhà máy phát điện, nhà máy điện mặt trời, điện gió chuyển tiếp trong thời gian gần đây không khuyến khích, ưu đãi các dự án điện gió, điện mặt trời như Nghị quyết 55. Không ít các quy định còn thắt chặt so với các dự án điện truyền thống, chứa nhiều quy định chưa hợp lý và tập trung ở 3 văn bản chính là Nghị quyết 21, Thông tư 15 và Thông tư 01 của Bộ Công thương.
Đại biểu Nguyễn Văn Hiển rút ra 6 vấn đề bất cập từ các quy định này :
Thứ nhất, các văn bản này bãi bỏ thời gian áp dụng giá mua điện trong thời hạn 20 năm. Hệ quả là các tổ chức tài chính không tính được hiệu quả của dự án và như vậy họ sẽ không tài trợ cho các dự án điện gió.
Thứ hai, đã bãi bỏ điều khoản chuyển đổi tiền mua điện sang USD, làm cho các nhà đầu tư không lường trước được rủi ro và không an tâm đầu tư phát triển dự án, vì hầu hết các thiết bị đều nhập từ nước ngoài.
Thứ ba, đã bãi bỏ điều khoản về bên mua điện có trách nhiệm mua lại toàn bộ sản lượng điện từ dự án điện gió nối lưới với giá mua điện tại thời điểm giao nhận theo quy định tại Quyết định 39. Việc này đồng nghĩa với việc các nhà đầu tư điện gió, điện mặt trời không được hưởng ưu đãi, ưu tiên trong việc huy động công suất như trước đây nữa. Từ đó khả năng cắt giảm công suất thường xuyên với dự án điện gió, điện mặt trời rất cao.
Thứ tư, khung giá phát điện nhà máy điện gió, điện mặt trời chuyển tiếp tại Quyết định 21 đã không phản ánh đúng mối tương quan trong việc tính toán phương án bán điện hàng năm. Theo Quyết định số 02/2023 của Thủ tướng thì mức giá bán lẻ bình quân tối thiểu là 220,03 đồng/kWh và mức giá bán lẻ bình quân tối đa là tăng 537,67đồng/kWh. Trong khi đó, mức giá trần cao nhất cho các nhà máy điện gió, điện mặt trời chuyển tiếp lại thấp hơn từ 21-29% so với cơ chế giá cố định được quy định tại Quyết định 13 và Quyết định 39.
"Đây là mâu thuẫn, nghịch lý về chính sách, cơ chế, chính sách quản lý, điều tiết giá đầu vào, đầu ra khiến cho các nhà đầu tư cảm thấy có sự thiên vị đối với các cơ quan, đơn vị của EVN", đại biểu Hiển nói.
Thứ năm, những năm gần đây, việc đầu tư các công trình truyền tải điện không đáp ứng được yêu cầu thực tế, dẫn đến EVN phải cắt giảm công suất phát điện của các nhà máy này dẫn đến lãng phí tài nguyên và thiệt hại kinh tế cho các nhà đầu tư lĩnh vực này.
Thứ sáu, một số quy định trong Quyết định 21 và Thông tư 01 không thống nhất, mâu thuẫn với văn bản của cấp trên. Cụ thể như là Quyết định số 13 của Thủ tướng Chính phủ như quy định về trách nhiệm mua điện của các dự án điện mặt trời nối lưới, giá điện mặt trời nối lưới điện.
"Hậu quả của các quy định trên là một lượng lớn sản lượng điện không khai thác được, đưa vào sử dụng, gây lãng phí nguồn tài nguyên năng lượng nói chung, đẩy nhà đầu tư dự án năng lượng tái tạo lâm vào hoàn cảnh hết sức khó khăn", đại biểu Hiển nhấn mạnh.
Theo tính toán của đại biểu Hiển : "Ước tính từ thời điểm trễ hẹn giá Fit này đã có trên 4.600MW từ các dự án trên không được khai thác đưa vào sử dụng. Trong khi đó chúng ta đang trong tình trạng thiếu điện, đã và đang phải nhập điện từ nước ngoài. Theo số liệu, hiện nay chúng ta phải nhập là 1.272MW và dự kiến đến năm 2030 là 5.743MW" (3).
Phải điều tra đặc biệt !
Đại biểu Quốc hội Lê Thanh Vân (đoàn Cà Mau) đưa đánh giá nghiêm túc về hậu quả thiếu điện. Ông cho rằng "việc cắt điện sinh hoạt của người dân trong những thời điểm thời tiết khắc nghiệt, nắng nóng với nhiệt độ tăng cao đang diễn ra chưa phản ánh đúng tinh thần phục vụ nhân dân là rất đáng trách. Điều này khẳng định rằng nhiệm vụ chính trị, bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, đảm bảo cung cấp điện ổn định, an toàn cho sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội và đời sống nhân dân của EVN không hoàn thành.
Tôi không hiểu tại sao bao nhiêu năm qua EVN vẫn không cân đối được nguồn điện, để đến mức hễ cứ vào thời kỳ cao điểm là thiếu điện, rồi cắt điện, không phát điện, trong khi lại phải nhập khẩu điện và giá điện liên tục tăng. Nếu thiếu đường truyền tải, tại sao lại không cho các doanh nghiệp khác (như Tập đoàn Dầu khí Việt Nam - PVN) đầu tư thêm 1 đường dây 500 kV thứ 2 ? Trong 10 năm qua, giá điện tăng đến 8 - 9 lần, cụ thể từ năm 2011 đến nay, giá điện đã tăng khoảng 30%, từ mức giá 1.304 đồng lên 1.920,3732 đồng. Còn từ 1/3/2009 đến nay, giá điện bình quân của EVN đã nhiều lần điều chỉnh, từ mức 948,5 đồng/kWh lên 1.920,3732 đồng/kWh (chưa bao gồm thuế VAT), tăng gần 100% - ngang bằng mức tăng lương cơ sở của cán bộ, công nhân viên.
EVN kêu lỗ nhưng 5 đơn vị thuộc EVN là Công ty Điện lực Miền Bắc (EVNNPC), Tổng Công ty Điện lực Miền Trung (EVNCPC), Tổng Công ty Điện lực Miền Nam (EVNSPC), Tổng Công ty Điện lực Hà Nội (EVNHANOI) và Tổng Công ty Điện lực Thành phố Hồ Chí Minh (EVNHCMC) lại báo lãi. Tất nhiên là lãi so với cùng kì năm trước không cao hơn, nhưng vẫn là có lãi.
Câu hỏi đặt ra ở đây là vì sao trong lúc các đơn vị thành viên có doanh số tăng, lãi tăng, trong đó có công ty gửi ngân hàng ít khoảng 4.000 tỷ đồng, công ty nhiều gửi đến 10.000 tỷ đồng, tức là số tiền gửi lên đến hàng chục nghìn tỷ và ngay cả các doanh nghiệp bán điện cho EVN cũng đều có lãi lớn, vậy tại sao EVN lại báo lỗ ? Phải chăng đây là cách đẩy cái lỗ về cho tập đoàn mẹ và đẩy lãi về cho các đơn vị thành viên ? Đây là câu hỏi lớn, rất cần có câu trả lời".
Đại biểu Lê Thanh Vân lưu ý "Trở lại câu chuyện EVN giai đoạn trước (vào khoảng năm 2014), Thanh tra chính phủ đã có kết luận về hàng loạt vi phạm của EVN, nhưng tôi nhận thấy khâu xử lý sai phạm phần lớn là giao cho Bộ Công thương, Tập đoàn Điện lực Việt Nam và một số địa phương liên quan đứng ra xử lý trách nhiệm của tập thể và các cá nhân liên quan. Trong khi đó, theo Kết luận có nhiều sai phạm rất nghiêm trọng, chẳng hạn như đầu tư ngoài ngành trái với tôn chỉ, mục đích hoạt động vượt vốn điều lệ tới hơn 45.000 tỷ đồng, đầu tư vào lĩnh vực tài chính, ngân hàng, bảo hiểm, chứng khoán không đúng quy định hơn 1.900 tỷ đồng... rồi chỉ định thầu sai, hạch toán sai cùng rất nhiều vấn đề nhưng chỉ xử lý chiếu lệ".
Đại biểu Lê Thanh Vân đã kiến nghị giải pháp hoàn toàn khác với chỉ đạo của Thủ tướng "Cần thanh tra đặc biệt, kiểm toán đặc biệt, điều tra đặc biệt đối với toàn bộ hoạt động đầu tư, sản xuất kinh doanh của EVN trong giai đoạn 10 năm gần đây, đặc biệt là việc thường xuyên báo lỗ, trong khi các công ty thành viên báo lãi…
"Vì sao tập đoàn mẹ là EVN thì báo lỗ, nhưng các đơn vị thành viên lại có lãi ? Cơ chế độc quyền có dẫn đến nguy cơ lộng hành giá cả, thao túng thị trường điện không ?… Đề nghị Chính phủ thành lập đoàn thanh tra đặc biệt để xem xét vấn đề này" (4).
Thật vậy, trong tay chính phủ còn nhiều công cụ khách quan như Kiểm toán nhà nước, Thanh tra chính phủ thậm chí còn cả thanh kiếm thần oai của Tô đại tướng. Chuyện thiếu điện giả thừa điện thật, chuyện giá điện cao trên trời vẫn kêu lỗ không thể lấp liếm bằng cách để Bộ Công thương thanh tra EVN như đã từng giao Bộ Y tế thanh tra Kit test Việt Á.
Gió Bấc
Nguồn : RFA, 09/06/2023
3. https://vtc.vn/dai-bieu-quoc-hoi-nhieu-nha-dau-tu-nang-luong-tai-tao-doi...
*********************
Thanh tra EVN : Câu chuyện về thế độc quyền ngành điện
BBC, 10/06/2023
Vấn đề thiếu điện tại Việt Nam đang ngày càng trở nên nhức nhối. Từ đầu tháng 6, thủ đô Hà Nội và các địa phương miền Bắc thường xuyên bị cắt điện kéo dài và phần nhiều là không báo trước, gây ảnh hưởng đến sản xuất của doanh nghiệp và đời sống người dân.
Từ đầu tháng 6, thủ đô Hà Nội và các địa phương miền Bắc thường xuyên bị cắt điện kéo dài và phần nhiều là không báo trước
Ngày 6/6, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu thanh tra về quản lý và cung ứng điện của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN).
Theo đó, đoàn thanh tra chuyên ngành Bộ Công thương bắt đầu thanh tra EVN và các đơn vị liên quan về quản lý và cung ứng điện từ hôm nay 10/6.
Động thái này diễn ra sau khi câu chuyện thiếu điện đã "nóng" lên tới tận Nghị trường Quốc hội, khi các đại biểu quốc hội yêu cầu làm rõ các bất cập của EVN hiện nay. Các mối quan tâm chính được nêu bao gồm tại sao EVN báo lỗ triền miên, mỗi năm hàng chục nghìn tỷ đồng, liệu đây có phải là vấn đề về năng lực quản lý không ?
Đáng chú ý, truyền thông Việt Nam dẫn lời đại biểu Lê Thanh Vân từ đoàn Cà Mau đặt ra các câu hỏi : "Vì sao tập đoàn mẹ là EVN thì báo lỗ, nhưng các đơn vị thành viên lại có lãi ?" hay "Cơ chế độc quyền có dẫn đến nguy cơ lộng hành giá cả, thao túng thị trường điện không ?"…
Việc thanh tra về hoạt động của EVN được nhiều người đồng tình, ủng hộ, nhưng cũng có không ít lo lắng về sự minh bạch khi Bộ Công thương thanh tra chính đơn vị mà mình quản lý.
Trong một video của Đài Truyền hình Kỹ thuật số VTC , đại biểu Quốc hội Lưu Bình Nhưỡng, phát biểu rằng chỉ đạo thanh tra EVN rất kịp thời, nhưng theo ông, nên để Thanh tra Chính phủ thậm chí là thanh tra liên ngành kiểm tra nhằm tránh tình trạng "chuyện nhà, đóng cửa bảo nhau".
"Việc giám sát chưa tốt"
Việt Nam hiện nay có nhiều công ty sản xuất điện nhưng chỉ có một đầu mối là EVN, thực hiện mạng lưới truyền tải thông suốt từ Nam ra Bắc thông qua đường dây truyền tải 500 kV.
Trao đổi với BBC hôm 9/6, tiến sĩ Lê Đăng Doanh, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương từ năm 1993 đến năm 2002 nhận định với mô hình độc quyền của EVN thì "đúng là cần phải có sự giám sát của cơ quan giám sát độc quyền của Việt Nam".
"Nhưng cho đến nay thì các đại biểu quốc hội không có được đầy đủ thông tin cần thiết về tình trạng của EVN như thế nào", ông nói.
Mặc dù cho rằng việc độc quyền truyền tải điện cũng có phần hợp lý để đảm bảo sự thống nhất, nhưng chuyên gia kinh tế này đánh giá việc giám sát sự độc quyền đó hiện nay làm chưa tốt nên mới dẫn đến các phê phán và những khó khăn hiện nay.
Trên thực tế EVN là một tập đoàn mà trong đó các doanh nghiệp thành viên sản xuất điện hiện nay đã độc lập, đều báo cáo hoạt động tốt và có lãi.
Chỉ có EVN là đơn vị thực hiện việc truyền tải điện trên cả nước thì đang báo cáo lỗ vì giá than và các nguyên liệu đầu vào của ngành điện đều tăng lên, trong khi đó thì giá điện của Việt Nam do nhà nước quy định và mới đây thì mới được điều chỉnh tăng 3% theo đề nghị của EVN.
Theo tiến sĩ Doanh, kết luận cuối cùng về khoản lỗ của EVN còn phải chờ kết quả từ thanh tra chính phủ, nhưng "rõ ràng là EVN đã ít chuẩn bị cho các tình huống xấu như giá nhiên liệu tăng, nhiều hồ thuỷ điện đến nay đã cạn dưới mức tối thiểu do biến đổi khí hậu".
Một hồ thuỷ điện lớn nhất của miền Bắc là thuỷ điện Hòa Bình hiện nay chỉ còn sản xuất điện được trong vài ngày tới đây. Và có lẽ là sau ngày 13/6 thì thuỷ điện hòa bình có lẽ sẽ phải hạn chế sản xuất điện.
"Đó là một điều rất đáng tiếc ở Việt Nam", tiến sĩ Lê Đăng Doanh nói.
Khu vực trung tâm Thành phố Hà Nội đã tiết giảm tối đa việc chiếu sáng công cộng để tiết kiệm điện
"Ảnh hưởng đến kinh tế"
Tình trạng thiếu điện hiện nay chủ yếu diễn ra gay gắt ở miền Bắc, nơi chủ yếu sản xuất điện bằng thuỷ điện và nhiệt điện than.
Hàng loạt nhà máy trong các khu công nghiệp ở Bắc Giang, Bắc Ninh… phải tạm ngưng hoạt động sản xuất vì không có điện.
Truyền thông điạ phương cũng nêu lên hiện tượng khách du lịch nước ngoài đến vịnh Hạ Long không hài lòng khi lưu trú ở những khách sạn thị bị cắt điện trong thời tiết nắng nóng.
"Với tình hình thiếu điện như thế này thì tăng trưởng kinh tế của Việt Nam cũng là một thách thức, và mục tiêu tăng trưởng 6,5% GDP năm nay có đạt được hay không cũng còn là một câu hỏi lớn", tiến sĩ Lê Đăng Doanh nói với BBC.
Theo ông, vấn đề đề cấp bách hiện nay là phải giải quyết việc cung cấp điện cho miền Bắc để sản xuất và du lịch được hoạt động bình thường.
"Tôi nghĩ phải làm sao tránh được những điều đó để sản xuất và dịch vụ hoạt động bình thường. Trên cơ sở đó tạo thu nhập cho người dân và đóng thuế cho nhà nước", ông Doanh kết luận.
Nguồn : BBC, 10/06/2023
**************************
Khủng hoảng năng lượng tại Việt Nam có nguyên nhân từ tự mãn cộng sản ?
Thới Bình, VNTB, 08/06/2023
Câu hỏi đặt ra hoàn toàn nghiêm túc, vì như xác nhận rất nhiều lần của người đứng đầu Đảng Cộng sản, thì trong lịch sử phát triển của đảng này gần trăm năm qua, rằng, "Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay" (?!).
Cụm diễn đạt sau đây của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã bàng bạc ở hầu hết các diễn văn của ông, cho những bài báo, bài in thành sách tuyên truyền cổ động chính trị ký tên Nguyễn Phú Trọng :
"Thực tiễn phong phú của cách mạng Việt Nam trong suốt XX năm, từ ngày có Đảng đến nay đã chứng minh rằng, sự lãnh đạo đúng đắn và sáng suốt của Đảng là nhân tố hàng đầu quyết định mọi thắng lợi của cách mạng nước ta, làm nên nhiều kỳ tích trên đất nước Việt Nam ; đồng thời, chính trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta được tôi luyện, thử thách và không ngừng trưởng thành, dày dạn kinh nghiệm để ngày càng xứng đáng với vai trò và sứ mệnh lãnh đạo cách mạng, xứng đáng với sự tin cậy của nhân dân.
Thực tế gần một thế kỷ qua cho thấy, ở Việt Nam không có một lực lượng chính trị nào khác, ngoài Đảng Cộng sản Việt Nam, có đủ bản lĩnh, trí tuệ, kinh nghiệm, uy tín và khả năng lãnh đạo đất nước vượt qua mọi khó khăn, thử thách cam go để đưa dân tộc đến bến bờ vinh quang, giành được hết thắng lợi này đến thành công khác".
Với lập luận trên cho phần "nhân", đã đưa đến "quả" như khẳng định đầy phấn khích qua cách sử dụng biện pháp tu từ của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng : "Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín như ngày nay. Có phải đây là một kỳ tích trong bối cảnh nước ta đứng trước những bề bộn khó khăn và tình hình thế giới có nhiều biến động mạnh mẽ, phức tạp ?"
Hoàn toàn nghiêm chỉnh với câu hỏi phản đề này. Bởi nếu Việt Nam thật sự "tiềm lực – vị thế" thì không thể xảy ra chuyện thiếu điện như hiện tại, vì Việt Nam còn là quốc gia xuất khẩu dầu mỏ.
Việc quản trị nền kinh tế chính là điểm yếu rất rõ nên khi cơ đồ có hãnh tiến như thế nào đi nữa, thì việc tận dụng cơ hội để phát triển vẫn là ẩn số.
Đơn cử trong chuyện thị trường điện lực có định hướng chính trị xã hội chủ nghĩa đúng với lý thuyết sách vở của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, cho thấy công tác quy hoạch cán bộ của Đảng rất có vấn đề khi những lãnh đạo này đã dự báo trong quản trị rất… bị động : "Tính đến ngày 06/06/2023, hầu hết các hồ thủy điện lớn miền Bắc đã về mức nước chết gồm : Lai Châu, Sơn La, Tuyên Quang, Bản Chát, Hủa Na, Thác Bà.
Riêng hai hồ thủy điện Lai Châu và Sơn La đã phải chạy xuống dưới mực nước chết. Duy nhất hồ thủy điện Hòa Bình còn nước trong hồ và có thể duy trì phát điện đến khoảng ngày 12 hoặc 13/06. Tổng công suất không huy động được của các nguồn thủy điện miền Bắc nêu trên sẽ ở mức 5.000 MW và có thể lên đến 7.000MW khi hồ thủy điện Hòa Bình về mực nước chết.
Như vậy, tính đến ngày 06/06/2023, công suất khả dụng của thuỷ điện là 3.110 MW chỉ đạt 23,7% công suất lắp.
Đối với nhiện điện, với sự nỗ lực của các đơn vị có liên quan, việc cung ứng than cho các nhà máy nhiệt điện đã được đảm bảo. Các nhà máy nhiệt điện than đã đủ nhiên liệu vận hành với công suất huy động cao.
Tuy nhiên, do thời tiết nắng nóng, nhiệt độ tăng cao, các tổ máy hoạt động tối đa công suất trong thời gian dài dẫn đến những sự cố về thiết bị (chủ yếu là xì ống sinh hơi, xì bộ hâm, bộ quá nhiệt, máy nghiền than, bơm cấp, v.v.).
Ngoài ra, nhiều tổ máy nhiệt điện than bị sự cố dài ngày (Vũng Áng 1 tổ, Phả Lại 1 tổ, Cẩm Phả 1 tổ, Nghi Sơn 2 1 tổ). Điển hình như ngày như 01/6, tổng công suất không huy động được từ các nhà máy nhiệt điện than miền Bắc bị sự cố và suy giảm công suất lên đến 1.030 MW.
Như vậy, mặc dù nguồn nhiên liệu than cho phát điện đã được cấp tương đối đảm bảo nhưng cập nhật đến ngày 06/06/2023, nguồn nhiệt điện than miền Bắc chỉ huy động được 11.934 MW chiếm 76,6% công suất lắp" – trích báo cáo của Cục Điều tiết điện lực, Bộ Công thương.
Nôm na là phía những người cộng sản đang "quyền cao chức trọng" cho rằng sở dĩ có chuyện khủng hoảng năng lượng hiện tại, đó là tại… ông trời ; mà như ông bà mình đã nói, "trời kêu ai nấy dạ".
Còn lúc "thành công – thành công – đại thành công" thì đó là "dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân ta đã đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác"…
Thới Bình
Nguồn : VNTB, 08/06/2023
**********************
Giải quyết "bài toán thiếu điện" của EVN như thế nào ?
RFA, 08/06/2023
Tập đoàn điện lực Việt Nam (EVN), vừa tăng 3% giá điện bán lẻ từ tháng 5/2023 để bù khoản lỗ hàng chục ngàn tỷ đồng. Thế nhưng, một tháng sau, EVN lại cắt điện liên tục, có nơi không công bố trước, vịn lý do không đủ nguồn cung, khiến các doanh nghiệp và người dân lâm vào cảnh "bị động". Việc thanh tra về hoạt động của EVN được người dân đồng tình, ủng hộ.
Cuộc sống người dân đảo lộn do mất điện - Fb Nghệ An
Nắng nóng và mất điện
"Tình trạng mất điện vào buổi tối, đêm không có đèn đường chỉ có ở những năm 90 của thế kỷ trước, cái thời mà chưa có điện, lúc nào ngoài đường cũng tối thui.
Tự dưng hôm nay ngoài đường lại không có điện, mọi người không sử dụng điện thoại, không internet, không tivi, chỉ tụ tập ra đường ngồi "chém gió" với nhau, ngắm trăng, hít gió trời thì nó cũng làm cho con người thanh thản hơn, cho nên cũng bớt áp lực".
Bà T., người dân sống ở huyện Mỹ Đức, ngoại thành Hà Nội tự "an ủi" mình sau hơn chục ngày liên tục mất điện, có khi từ hai đến ba tiếng, có ngày mất điện đến 12 tiếng, giữa lúc trời nắng nóng cao độ. Bà chia sẻ tiếp :
"Giờ phải sống phải thích nghi chứ mình có gay gắt hay chửi rủa thì cũng không giải quyết được vấn đề gì. Cho nên phải làm thế nào để thích nghi với điều kiện như bây giờ thôi".
Ông H, sinh sống tại tỉnh Yên Bái nói với RFA rằng cuộc sống gia đình ông đảo lộn, bất tiện hơn nhiều kể từ khi xảy ra tình trạng mất điện liên tục như hiện nay :
"Trời ơi, ngày nào cũng mất điện mà không báo trước, nửa đêm mất, rồi sáng mất, trưa mất… Tóm lại là thích cắt lúc nào là cắt lúc đó, cực lắm.
Gia đình tôi buôn bán hàng online là không thể nào online để trả lời tin nhắn khách hàng được, lỡ dở trong việc kinh doanh.
Con cái còn nhỏ, ở nhà mất điện thì nó đâu có ngủ được, vợ chồng tôi cũng phải bỏ hết việc quạt cho nó ngủ mất cả ngày".
Theo Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), tình trạng thiếu điện trầm trọng là do mức tiêu thụ điện tăng vọt vì nắng nóng. Thứ hai là nguồn cung ứng điện tại miền Bắc giảm do thời tiết cực đoan, các hồ thủy điện lớn cạn nước. Sản lượng điện huy động bình quân giảm một nửa so với năm ngoái.
Mạng báo VnExpress dẫn lời Chuyên gia năng lượng Đào Nhật Đình cho biết thiếu điện ở miền Bắc đã diễn ra trong suốt nhiều năm qua, nên không thể chỉ đổ lỗi do thời tiết hay sự cố. Điều này đã được dự báo trước. Việc phát triển các nguồn điện mới cho phía Bắc chậm hơn so với nhu cầu tiêu thụ điện năng tại khu vực này.
Tình hình mất điện ở phía Bắc, theo truyền thông loan, dự báo sẽ còn căng thẳng hơn trong thời gian tới.
Đề nghị thanh tra toàn diện EVN
Công nhân sửa chữa máy biến áp tại tỉnh Sơn La. Ảnh : Reuters
Câu chuyện của EVN "nóng" lên tới tận Nghị trường Quốc hội, khi các Đại biểu QH mới đây đã "nghiêm túc" yêu cầu Chính phủ phải thanh tra toàn diện, làm rõ các vấn đề bất cập ở EVN hiện nay.
Cụ thể, Đại biểu Lê Thanh Vân, hôm 5/6 trả lời báo chí bên hành lang Quốc hội cho rằng cần kiểm tra việc quản lý, quản trị của doanh nghiệp này như thế nào, tại sao năm nào cũng thua lỗ, cuối cùng người dân phải gánh chịu. Có một giai đoạn, dư luận nghi vấn việc EVN lấy tiền tích lũy để đầu tư vào bất động sản, khu nghỉ dưỡng dẫn đến thua lỗ, rồi tính vào giá điện, không rõ đến nay, việc điều tra vấn đề này thực hiện đến đâu mà chưa thấy công khai.
Đại biểu Lê Hữu Trí, thuộc đoàn Khánh Hòa cũng nêu ý kiến cần thiết phải làm rõ khoản lỗ hơn 26.000 tỷ đồng của EVN một cách tường minh.
Đề xuất của các đại biểu được cả chuyên gia và người dân hoan nghênh, đồng tình. Bà T, cho biết :
"Thanh tra, kiểm tra EVN là hợp lý và chính xác thôi. Nhà nước muốn kiểm soát năng lượng cho nên cứ cho EVN độc quyền, nhưng mà năm nào cũng than lỗ, kinh doanh kiểu gì mà năm nào cũng báo lỗ rồi cứ tăng giá điện.
Giá điện muốn tăng là phải có lộ trình chứ, thích là đề xuất tăng. Trong khi lương nhà nước có tăng cho người dân đâu. Vấn đề cơ bản nhất là điện nước mà cứ động tí là tăng do lỗ".
Ông Lê Đăng Doanh, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương từ năm 1993 đến năm 2002, nói đề nghị của đại biểu Quốc hội thể hiện sự quan tâm của Quốc hội trước sự bức xúc của người dân về tình trạng thiếu điện đang rất căng thẳng :
"Thanh tra EVN thì cần phải làm rõ là EVN đã chuẩn bị các phương án nào để đảm bảo cung cấp điện cho miền Bắc. Trong tình hình như hiện nay thì việc huy động điện mặt trời và điện gió diễn ra như thế nào và được quản lý và điều hành mạng lưới điện như thế nào".
Theo tiến sĩ Lê Đăng Doanh, các doanh nghiệp thành viên của EVN sản xuất điện hiện nay đã độc lập, đều báo cáo hoạt động tốt và có lãi. Chỉ có EVN là đơn vị quản lý mạng lưới điều tiết điện thì hiện nay đang gặp khó khăn. Do đó, ông cho rằng cần chờ đoàn Quốc hội giám sát và có báo cáo xem EVN báo lỗ là do đâu.
Tình trạng mất điện luân phiên, liên tục ở các tỉnh thành phía Bắc đã kéo dài hơn chục ngày qua. Không chỉ ở khu dân cư mà các khu công nghiệp lẫn khu du lịch cũng bị mất điện, khiến doanh nghiệp thiệt hại nặng vì sản xuất ngưng trệ.
Tiến sĩ Lê Đăng Doanh, bày tỏ lo ngại nếu tình trạng mất điện kéo dài, nền kinh tế Việt Nam sẽ "lãnh đủ" :
"Tình hình điện như vậy phản ánh một mức cân đối rất khẩn cấp đối với nền kinh tế. Nhiều doanh nghiệp dịch vụ như du lịch cũng phải đóng cửa.
Nó sẽ tác động tiêu cực đến việc có thể đạt được mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2023 này là 6,5%. Theo tôi, mức tăng trưởng 6,5% trong tình hình mất cân đối như thế này và đơn đặt hàng đối với các mặt hàng dệt may cũng như điện tử đã bị giảm sút thì khó có thể đạt được mức đó".
Nguồn : RFA, 08/06/2023
*************************
Làm sao để không còn thiếu điện ?
Nguyễn Ngọc Già, RFA, 07/06/2023
Theo số của báo chí trong nước :
1. Trên 88.000 doanh nghiệp rút khỏi thị trường trong 5 tháng đầu năm 2023 [1].
2. Trong 5 tháng đầu năm 2023, có hơn nửa triệu lao động bị mất việc, giảm giờ làm [2].
3. Doanh nghiệp môi giới BĐS trên sàn : 3/4 công ty báo lỗ, có nơi giảm cả nghìn nhân sự [3].
4. Thái Tuấn nợ nần chồng chất, trái phiếu quá hạn chưa trả đang là nỗi lo của nhiều trái chủ [4].
5. Chủ tịch Vingroup Phạm Nhật Vượng : Bất động sản là ngành quan trọng của nền kinh tế, 270 ngành phụ trợ đi theo [5].
6. Các ngành dệt may, da giày, chế biến gỗ đã giảm khoảng 200.000 lao động trong thời gian qua và phần lớn nhà máy chỉ có đơn hàng đến tháng 7/2023 [6].
Nhiều thông tin khác cho thấy chợ búa - siêu thị - hàng quán cho đến các dịch vụ giải trí (karaoke, quán bar v.v.) đều lâm vào tình trạng ế ẩm. Sức mua sắm và đầu tư của dân chúng đang dần kiệt quệ, cùng rất nhiều căn bịnh nặng - bịnh lạ ngày càng tăng trong sự ngỡ ngàng và bàng hoàng của rất nhiều người, kể từ sau khi nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam "chống dịch như chống giặc".
Trong lúc sản xuất - kinh doanh đình đốn với lượng công nhân thất nghiệp khổng lồ - tức là lượng điện năng tiêu thụ cũng giảm theo đà suy thoái kinh tế - bỗng nhiên EVN tăng giá điện lên tới 3% vào ngày 4/5/2023 và hăm he tăng tiếp vào tháng 9/2023. Như vậy, lượng điện phát ra mỗi ngày mà nhiều hãng xưởng đóng cửa... "đi đâu mất", không một lời giải thích. Bởi mọi người đều biết : Sản xuất và tiêu dùng điện diễn ra đồng thời, không thể tồn trữ dưới dạng thành phẩm - tồn kho được sản xuất ra, như các mặt hàng khác.
Báo Lao Động ra ngày 9/4/2023 đưa tin, cả năm 2022, EVN lỗ hơn 26.000 tỷ đồng [7]. Báo Giao Thông phát hành ngày 2/6/2023 cho biết [8] : EVN thua lỗ triền miên, trong khi đó, có tới 5 công ty con của EVN gởi hơn 30.000 tỷ đồng vô ngân hàng để kiếm lời hơn 1.040 tỷ đồng. Cụ thể :
1. Tổng Công ty Điện lực Miền Bắc có hơn 10.500 tỷ đồng tiền gởi ngân hàng. Nhận lãi hơn 371 tỷ đồng.
2. Tổng Công ty Điện lực Miền Trung có khoảng 5.000 tỷ đồng tiền gởi ngân hàng. Nhận lãi hơn 178 tỷ đồng.
3. Tổng Công ty Điện lực Miền Nam có khoảng 5.500 tỷ đồng tiền gởi ngân hàng. Nhận lãi hơn 170 tỷ đồng
4. Tổng Công ty Điện lực Hà Nội có gần 5.000 tỷ đồng tiền gởi ngân hàng. Nhận lãi hơn 166 tỷ đồng.
5. Tổng Công ty Điện lực Thành phố Hồ Chí Minh có gần 4.000 tỷ đồng tiền gời ngân hàng. Nhận lãi hơn 155 tỷ đồng.
Số liệu trên rõ ràng cho thấy rõ thành ngữ "ngồi mát ăn bát vàng" của EVN. Ngành điện xứ thiên đàng đã đẩy Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam vào tình thế bạc tình - bội nghĩa, trước nỗi thống khổ của người lao động với thu nhập ngày càng khó khăn, mà hàng trăm ngàn người buộc phải rút bảo hiểm xã hội một lần để tính kế sinh nhai. Ngày 6/6/2023, báo Tuổi Trẻ cho biết, Thủ tướng đã giao Bộ Công thương chỉ đạo thành lập đoàn thanh tra chuyên ngành theo quy định của pháp luật về quản lý và cung ứng điện của EVN từ ngày 1/1/2021 đến ngày 1/6/2023.
Gần nửa thế kỷ trôi qua kể từ 1975 và gần 30 năm, từ cái gọi là "hội nhập thế giới" sau khi Hoa Kỳ bãi bỏ cấm vận vào năm 1995, rất đáng buồn cho người dân Việt Nam, bởi điện vẫn là mặt hàng độc quyền do nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam định đoạt. Độc quyền dẫn đến vô số hậu quả mà chính nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam đương đại trong thế kỷ 21, đã tỏ tường giai đoạn "quan liêu - bao cấp" đầy dãy "xin cho - bố thí" đối với người dân - vốn đã và đang được hào nhoáng với tên gọi "người chủ đất nước" - một sự mỉa mai và cay đắng ngập tràn !
Giữa hai lãnh vực "sản xuất - kinh doanh - dịch vụ" và "tiêu dùng sinh hoạt" chắc chắn cán cân tiêu thụ điện nghiêng hẳn về lãnh vực đầu, đặc biệt những ngành công nghiệp nặng tiêu thụ điện rất lớn có liên quan đến bất động sản như : thép - xi măng - hóa chất - khai thác đá, cát v.v. Sinh hoạt trong hàng triệu gia đình, gần như chỉ là buổi chiều tối với khoảng 10 tiếng đồng hồ, vì ban ngày hầu hết phải chạy ra đường kiếm sống. Chính khu vực này xài điện tiết kiệm nhứt, bởi họ phải bỏ tiền túi ra và với thời gian ở nhà ít hơn ở ngoài, so với khu vực công quyền cùng hàng trăm ngàn công sở lớn nhỏ trên toàn quốc, vốn xài "điện chùa".
Bên cạnh xăng dầu - khí đốt, điện là mặt hàng tối quan trọng cho nền kinh tế quốc dân. Vì vậy, chắc chắn phải tính đến an ninh quốc gia, bởi liên quan đến sản xuất - phân phối điện năng. Theo đó, các cơ quan công sở và các tập đoàn - tổng công ty mà có phần vốn nhà nước tham gia, nên buộc phải sử dụng điện cung cấp từ EVN. Còn các công ty hoàn toàn vốn tư nhân và khu vực sinh hoạt - tiêu dùng tại hàng triệu đơn vị nhà ở của thường dân, hãy để họ có quyền ký và chấm dứt hợp đồng mua - bán điện với tất cả các công ty kinh doanh điện, khi chất lượng sản phẩm không đáp ứng đúng theo yêu cầu của người mua. Vấn đề còn lại, đã quá muộn, nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam nên thật sự "tự do hóa" mặt hàng điện, bằng cách để cho tất cả các nhà đầu tư tự do đầu tư vào sản xuất - kinh doanh mặt hàng điện trên toàn cõi Việt Nam. Đó mới gọi là "kinh tế thị trường" - khái niệm mà các quốc gia văn minh có từ hàng trăm năm qua, duy chỉ những quốc gia độc tài vẫn mãi loay hoay kiếm tìm...
Nguyễn Ngọc Già
Nguồn : RFA, 07/06/2023
[9] https://tuoitre.vn/thu-tuong-yeu-cau-thanh-tra-ve-cung-ung-dien-20230606214117838.htm
Tạp chí đặc biệt
Tại Trung Quốc, nạn cúp điện gây xáo trộn ngành công nghiệp và đời sống người dân ; Cựu thủ tướng Úc chỉ trích người kế nhiệm về vụ khủng hoảng tàu ngầm với Pháp ; Tại Anh Quốc, các y tá lo ngại không đi làm được do tình trạng khan hiếm xăng ; Các cơ quan tình báo Nga bị cáo buộc đã có hành động khủng bố nhắm vào các kho đạn ở những nước khác ; Người dân Afghanistan khốn khổ vì nạn khan hiếm tiền mặt.
Một siêu thị mini ở Thẩm Dương, tình Liêu Ninh, đông bắc Trung Quốc, phải dùng máy phát điện chạy bằng dầu để thắp đèn, ngày 29/09/2021. AP - Olivia Zhang
Đó là những sự kiện và vấn đề đáng chú ý trong tạp chí Thế Giới Đó Đây tuần này.
Do lượng than đá ngày càng ít, do việc áp dụng các tiêu chuẩn gắt gao về môi trường, do các nhà máy chạy hết công suất, nhiều thành phố lớn ở miền bắc Trung Quốc đang bị những vụ cúp điện thường xuyên, gây xáo trộn cho ngành công nghiệp và đời sống người dân, thậm chí có thể làm chậm lại tăng trưởng kinh tế của nước này. Từ Bắc Kinh, thông tín viên Stéphane Lagarde gởi về bài tường trình ngày 28/09 :
"Trên các mạng xã hội, người ta than phiền về nạn kẹt xe : ở miền bắc Trung Quốc, các vụ cúp điện trong những ngày qua đã gây hỗn loạn trên các trục lộ. Các hình ảnh được phát trên mạng Sina Weibo cho thấy những cột đèn đỏ ngừng hoạt động, nhất là trong cuối tuần qua, trên các đại lộ của thành phố Thẩm Dương, thủ phủ tỉnh Liêu Ninh. Người dân ở đây đã không được thông báo trước về các vụ cúp điện này.
Ở miền nam Trung Quốc cũng có nguy cơ bị cúp điện, nhất là ở tỉnh Quảng Đông, nơi mà người dân được khuyến cáo hạn chế sử dụng máy lạnh, nên đi thang bộ hơn là thang máy, đồng thời đi ngủ vào lúc trăng mọc. Các vụ cúp điện đang làm chậm lại các dây chuyền lắp ráp tại "công xưởng của thế giới" và đe dọa đến chuỗi cung ứng toàn cầu.
Báo chí nhà nước cho biết khoảng 100 nhà máy phải đóng cửa đến ngày 7/10, ngày kết thúc kỳ nghỉ lễ quốc khánh Trung Quốc. Có nhiều lý do giải thích tình trạng này, trong đó có việc tăng giá than đá, một phần do khủng hoảng Úc-Trung và do việc Trung Quốc ngưng nhập than đá của Úc".
Trong vụ khủng hoảng tàu ngầm, do việc chính phủ Úc hủy bỏ "hợp đồng thế kỷ" với Pháp để quay sang mua tàu ngầm của Mỹ, cho tới nay cựu thủ tướng Malcolm Turnbull vẫn im lặng. Chính ông là người vào năm 2016 đã ký hợp đồng đó với nước Pháp, đã tiếp tổng thống Emmanuel Macron ở Sydney năm 2018, trong một chuyến đi mà nguyên thủ quốc gia Pháp đã gọi liên minh với nước Úc là trụ cột chiến lược của ông về vùng Ấn Độ - Thái Bình Dương. Hôm thứ tư, 29/09/2021, ông Turnbull công khai chỉ trích thủ tướng Scott Morrison là đã "cố tình đánh lừa" Paris khi hủy bỏ hợp đồng tàu ngầm với Pháp. Người tiền nhiệm của ông Morrison cho rằng hành động của lãnh đạo chính phủ hiện nay sẽ gây những hậu quả lâu dài cho hình ảnh của Úc trên trường quốc tế.
Từ Sydney, thông tín viên Grégory Plesse gởi về bài tường trình ngày 29/09/2021 :
"Tuy xuất thân cùng một chính đảng nhưng Scott Morrison et Malcolm Turnbull lại có quan điểm hoàn toàn đối lập với nhau về mọi chủ đề.
Ông Turnbull hôm nay đã chứng tỏ điều đó, khi đặt lại vấn đề về sự cần thiết của việc trang bị tàu ngầm nguyên tử cho nước Úc, trong khi Úc lại chưa có một ngành công nghiệp hạt nhân dân sự. Nhưng chính cách ông Morrison đối xử với Pháp đã bị ông Turnbull lên án trong bài phát biểu tại Câu lạc bộ Báo chí Quốc gia. Bởi vì theo ông, không chỉ có quan hệ với Pháp, mà những phương pháp như vậy có thể sẽ gây tổn hại lâu dài cho hình ảnh của nước Úc trên thế giới.
Ông Turnbull nói : "Chính phủ Úc đã xem thường nước Pháp. Người ta sẽ không quên điều đó. Mỗi khi chúng ta tìm cách đạt sự tin cậy của một nước khác, họ sẽ tự hỏi mình có nhớ họ đã làm gì với Macron không ? Nếu họ đã đối xử với Pháp như vậy, đối với mình họ sẽ làm gì ?"
Trong bối cảnh mà nước Úc sẽ tổ chức bầu cử Quốc Hội trễ nhất là tháng 5/2022, ông Malcolm Turnbull bồi thêm một cú vào người kế nhiệm, khi từ chối nói là ông có sẽ bỏ phiếu cho Scott Morrison hay không. Cho dù ông này từng tham gia chính phủ vào thời ông Malcolm Turnbull còn làm thủ tướng".
Tại Anh Quốc, cuộc khủng hoảng xăng dầu tiếp diễn đến mức chính phủ đã phải huy động quân đội tham gia cung ứng. Những người đi xe hơi đua nhau chạy đến các trạm xăng. Ngành y tế đang lo ngại là nếu tình trạng khan hiếm nhiên liệu kéo dài, một số nhân viên y tế không thể đến chỗ làm, bởi vì không tìm được xăng. Tại Luân Đôn, thông tín viên Marie Boëda đã gặp một y tá và gởi về bài tường trình ngày 28/09/2021 :
"Elisabeth là y tá và trong công việc cô thường xuyên di chuyển trên đường. Cô vừa tìm được một chổ tại một trạm xăng. Cô cho biết : "Tôi làm việc ở cách đây 2 phút đi xe, nhưng tôi đã mất đến 55 phút để xếp hàng. Từ thứ sáu tuần trước tôi đã lo đi tìm xăng. Tôi làm việc cho Dịch vụ Y tế Quốc gia NHS và tôi thường đến chăm sóc cho những người lớn tuổi".
Từ 4 ngày qua, những dãy xe xếp hàng trước các trạm xăng vẫn không giảm. Người dân hoảng loạn, nên ai cũng mua xăng về trữ. Elizabeth không dấu vẻ bực bội : "Thật buồn cười, không hề có khan hiếm xăng dầu, tự mọi người hoảng sợ và dĩ nhiên điều này gây khó khăn cho việc đi làm của chúng tôi, khiến chúng tôi không thể đổ xăng được".
Từ nhiều ngày qua, các đại diện của dịch vụ y tế rất lo ngại. Công đoàn lớn nhất của dịch vụ công Unison đã yêu cầu chính phủ dành các trạm xăng cho những người làm việc trong các ngành thiết yếu. Hiệp hội các nhân viên chăm sóc tại nhà cũng có cùng quan điểm. Các nhân viên y tế phải được ưu tiên : "Chúng tôi muốn chính phủ nhìn nhận là đang có nguy cơ đối với sức khỏe và sự an toàn của người dân. Năm ngoái, những người làm công việc chăm sóc tại nhà đã phải tự may các khẩu trang, chẳng lẽ bây giờ lại bắt họ xây nhà máy lọc dầu trong vườn của họ ?"
Mười công ty dầu khí vừa ký một diễn đàn chung, khẳng định là không hề có chuyện khan hiếm nhiên liệu. Theo chính phủ Anh, chính những người mua vì quá sợ nên đua nhau đổ đầy bình xăng. Chính phủ hy vọng là tình hình sẽ lắng dịu. Từ đầu tuần đến nay, họ vẫn bị chỉ trích là không có hành động gì để giải quyết khủng hoảng".
Các cơ quan tình báo Nga phải chăng đã có hành động khủng bố nhắm vào các kho đạn ở những nước khác ? Ít ra đó là kết luận của ba quốc gia : Cộng hòa Séc, Ba Lan và gần đây nhất là Ukraina. Chính quyền Kiev vừa thông báo kết luận chính cơ quan tình báo Nga đã có hành động khủng bố khi cho nổ kho đạn khổng lồ ở miền tây Ukraina cách đây 4 năm.
Từ Kiev, thông tín viên Stéphane Siohan giải thích ngày 28/09/2021 :
"Vào tháng 09/2017, trong suốt 4 ngày, hàng loạt vụ nổ đã phá hủy kho đạn Kalynivka, gần Vinnytsia, miền tây Ukraina, một trong những kho đạn lớn nhất của quân đội Ukraina, vào lúc mà nước này đã có chiến tranh với Nga từ 3 năm qua ở vùng Donbass.
Hàng chục ngàn quả đạn, chủ yếu dùng để trang bị cho xe tăng, được trữ tại kho đạn này. Các vụ nổ phá hủy kho đạn không gây thương vong, nhưng khiến chính quyền phải sơ tán 30.0000 người. Đây là vụ nổ kho đạn thứ hai xảy ra trong năm đó.
Hôm thứ Hai vừa qua, ba năm sau vụ việc, chưởng lý Ukraina Iryna Venediktova thông báo là Viện công tố đã thâu thập đủ bằng chứng để chứng minh vụ nổ ở Kalynivka là do một hành động khủng bố, mà nghi can là GRU, cơ quan tình báo quân sự Nga.
Ngành tư pháp Ukraina đã yêu cầu một sự hỗ trợ pháp lý quốc tế từ các nhà điều tra của Praha, những người đã điều tra về vụ nổ hai kho đạn ở Cộng hòa Séc vào mùa thu 2014, khiến 2 người chết và gây khủng hoảng ngoại giao nghiêm trọng giữa Praha và Moskva.
Bulgari cũng đã tình nghi 6 công dân Nga đã gây ra ít nhất 4 vụ nổ, trong đó hai vụ mới nhất xảy ra năm 2015 và 2020.
Trong cả ba trường hợp, dường như những kẻ ra lệnh muốn cắt nguồn cung cấp vũ khí, đạn dược cho quân đội Ukraina".
Trong tuần này, cũng giống như Miến Điện, không có đại diện nào của Afghanistan được phát biểu tại Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc, mặc dù chính quyền taliban đã có yêu cầu. Như vậy là Afghanistan dưới quyền lãnh đạo của phe Hồi Giáo cực đoan vẫn còn bị cô lập trên trường quốc tế, vào lúc mà quốc gia Trung Á này ngày càng lún sâu vào nghèo khó, thậm chí nhiều người dân nay không có tiền mặt để tiêu xài. Hàng trăm người mỗi này vẫn xếp hàng nhiều tiếng đồng hồ trước các ngân hàng với hy vọng rút được ít tiền afghani, đơn vị tiền tệ của Afghanistan. Từ Kabul, thông tín viên Sonia Ghezali gởi về bài phóng sự ngày 29/09/2021 :
"Tại ngân hàng Azizi, Mohammad Aslam đếm xấp tiền giấy 500 afghani. Ông nói : "Cuối cùng thì tôi cũng rút được tiền sau 25 tiếng đồng hồ đứng chờ. Tôi đã đến từ 5 giờ sáng hôm qua để đưa thẻ ngân hàng cho họ và tôi vừa rút được tiền lúc 18 giờ hôm nay. Tôi đã có thể rút được 20.000 afghani. Bao nhiêu đây vẫn chưa đủ. Bây giờ khó sống quá. Một số người đến từ các tỉnh để rút tiền. Tôi yêu cầu Nhà nước Hồi Giáo phải giải quyết vấn đề này".
Mỗi người chỉ được rút tối đa số tiền tương đương với 190 euro mỗi tuần, bởi vì ở Afghanistan hiện giờ không có đủ tiền mặt.
Vẫn Mohammad Aslam thổ lộ : " Với số tiền này, tôi sẽ trả nợ cho các cửa hàng đã cho tôi mua chịu để nuôi gia đình tôi. Trả xong nợ thì tôi chỉ còn 3.000 afghani ( khoảng 30 euro )".
Người dân xếp hàng ngay từ nửa đêm trước các ngân hàng. Một số ngủ luôn tại chỗ. Cựu chiến binh Amanullah Paikar cho biết : "Tôi muốn rút hết tiền của tôi. Ngày nào tôi cũng đến đây, bởi vì tôi muốn thu hồi toàn bộ tiền của tôi. Ai cũng sợ mất tiền của mình. Cách đây 3 năm, ngân hàng Kabul đã phá sản và khách hàng đã mất sạch tiền trong tài khoản của họ".
Cũng như đa số các công chức chế độ cũ, ông đã không được trả lương từ 3 tháng qua. Nay ông chỉ còn ít tiền tiết kiệm trong ngân hàng để sống qua ngày".
Thanh Phương
