 | Tổng quan: | 3062726 |
Trung Quốc không cố thay thế Hoa Kỳ (RFA, 08/03/2018)
"Trung Quốc không mong muốn thay thế Hoa Kỳ trên trường quốc tế". Đây là lời cam kết của Bộ trưởng ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị tại một cuộc họp báo ở Bắc Kinh vào ngày 8 tháng 3.
Phát biểu đưa ra được nói nhằm cố gắng giảm bớt quan ngại trên thế giới về tham vọng toàn cầu của Bắc Kinh.
Bộ trưởng ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị trong cuộc họp báo tại Bắc Kinh ngày 8 tháng 3 năm 2018. AFP
Ông Vương Nghị cho biết đường hướng của Trung Quốc hoàn toàn khác với một quốc gia đã có sẵn truyền thống cường quốc. Ông khẳng định "Trung Quốc càng phát triển thì càng đóng góp nhiều hơn cho thế giới".
Theo AFP, Bộ trưởng ngoại giao Trung Quốc lên tiếng bên lề Kỳ họp Quốc Hội Trung Quốc Khóa 13. Chương trình nghị sự được cho biết 3.000 đại biểu Quốc hội Trung Quốc sẽ trao cho Chủ tịch Tập Cận Bình một nhiệm vụ gần như vô hạn để thực hiện tham vọng một nước Trung Hoa trỗi dậy.
Tham vọng của ông Tập Cận Bình không chỉ giới hạn ở Trung Quốc. Ông đã nêu rõ tầm nhìn của mình về việc đưa Trung Quốc vào trung tâm các vấn đề thế giới, một vị trí phản ánh tên Trung Quốc : "quốc gia trung tâm".
Đáp trả lại những đe dọa của Tổng thống Mỹ Donald Trump về một cuộc chiến thương mại với Trung Quốc, Bộ trưởng ngoại giao Trung Quốc cảnh báo rằng Bắc Kinh đã sẵn sàng để có một phản ứng thích hợp và cần thiết.
Ông nói thêm rằng quan hệ Mỹ - Trung nên là đối tác chứ không phải đối thủ.
Về vấn đề Biển Đông, Bộ trưởng ngoại giao Trung Quốc nói sẽ "quyết tâm bảo vệ hòa bình và ổn định của Biển Đông", nơi bị chồng lấn chủ quyền lãnh thổ với Philippines, Việt Nam, Đài Loan, Malaysia và Brunei.
Tại buổi họp báo, Bộ trưởng ngoại giao Trung Quốc cũng gợi ý về những hậu quả đối với các nước không tuân thủ quy tắc và hành xử theo các tiêu chuẩn hành vi Bắc Kinh mong đợi như Đài Loan.
Trung Quốc không công nhận hòn đảo tự trị là một quốc gia độc lập, do đó ông Vương Nghị đã cảnh báo rằng chính phủ Đài Loan phải đi theo cách nghĩ của Trung Quốc nếu muốn hưởng "sự phát triển hòa bình".
Mối quan hệ giữa Bắc Kinh và Đài Bắc đã trở nên xấu đi kể từ cuộc bầu cử tổng thống Thái Anh Văn, người đã từ chối thừa nhận cái gọi là "sự đồng thuận năm 1992" rằng chỉ có một Trung Quốc mà không nêu rõ Bắc Kinh hay Đài Bắc là đại diện hợp pháp .
Bên cạnh đó, Bộ trưởng ngoại giao Trung Quốc cũng nhắc đến chuyến thăm dự kiến của Tổng thống Nhật Shinzo Abe đến Bắc Kinh.
Đồng thời hoan nghênh bước đột phá rõ rệt về vấn đề hạt nhân của Bắc Hàn như là một "bước quan trọng đi đúng hướng".
**************
Donald Trump bắt buộc phải xử lý hồ sơ Bắc Triều Tiên (RFI, 08/03/2018)
Tổng thống Mỹ Đề nghị đối thoại trực tiếp về vấn đề hạt nhân của Bình Nhưỡng đặt chính quyền Washington trước một bước ngoặt ngoại giao lớn. Tổng thống Mỹ Donald Trump không thể kéo dài tình trạng trì trệ, bế tắc, và buộc phải ra tay. Câu hỏi đặt ra là bằng cách nào ?
Donald Trump và lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong-un. Reuters
Theo giới chuyên gia, có một điều chắc chắn là Washington bị bất ngờ trước đề nghị đối thoại trực tiếp về hồ sơ hạt nhân của Bình Nhưỡng. Bằng chứng thấy rõ là thái độ kềm chế bất thường của chủ nhân Nhà Trắng khi ông phát biểu : "Tôi không muốn nói nhiều về những việc mà chúng tôi vẫn còn chưa biết rõ".
Dù chưa có nhiều thông tin cụ thể về đề nghị của Bắc Triều Tiên, nhưng khi tiếp các đặc sứ Hàn Quốc, lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong-un dường như cam kết là có thể "tạm ngưng"các chương trình vũ khí gây tranh cãi, đổi lấy việc mở lại đàm phán với Hoa Kỳ. Thậm chí, Bắc Triều Tiên còn sẵn sàng ngưng hoàn toàn chương trình vũ khí hạt nhân, nếu như Hoa Kỳ bảo đảm an ninh và từ bỏ mọi hành động quân sự, ý định lật đổ chế độ Bình Nhưỡng.
Washington đón nhận đề nghị của Bình Nhưỡng với thái độ cẩn trọng. Cho dù tổng thống Mỹ đánh giá tình hình là "lạc quan", nhưng nội bộ chính quyền Hoa Kỳ vẫn nghi ngờ thiện chí của Bắc Triều Tiên. Bởi vì, kinh nghiệm từ 27 năm qua cho thấy mọi cuộc thương thuyết đều "xôi hỏng bỏng không". Bắc Triều Tiên luôn tìm cách xóa bỏ mọi thỏa thuận đạt được với Hoa Kỳ.
Do đó, theo quan điểm của một cựu quan chức Hội đồng An ninh, phụ trách về Châu Á, dưới thời tổng thống Barack Obama, được AFP trích dẫn, Bình Nhưỡng trên thực tế đang tìm cách gieo mối bất hòa giữa Hàn Quốc và Hoa Kỳ, đồng thời dùng chiêu bài thương lượng để kéo dài thêm thời gian.
Bình Nhưỡng biết được rằng Seoul và Washington bất đồng trong cách tiếp cận hồ sơ hạt nhân Bắc Triều Tiên. Một bên thì chọn "củ cà rốt", còn bên kia thì thích "cây gậy". Nếu như Hoa Kỳ kiên quyết "đóng sập cửa" với Bắc Triều Tiên, điều đó có nguy cơ đè nặng hơn nữa lên mối quan hệ Mỹ - Hàn cũng như việc áp dụng nghiêm ngặt các lệnh trừng phạt.
Vẫn theo phân tích của AFP, đề nghị đối thoại của Bình Nhưỡng có thể còn làm cho sự chia rẽ trong nội bộ Mỹ thêm sâu sắc, giữa một bên là cố vấn an ninh quốc gia, H. R. McMaster, chủ trương đường lối cứng rắn và bên kia là lãnh đạo bộ quốc phòng, James Mattis, ủng hộ chính sách ôn hòa hơn.
Mặt khác, nếu cứ cho là đề nghị của Kim Jong-un là nghiêm túc, thì vào lúc này, Hoa Kỳ cũng khó có thể tiến hành các cuộc thương lượng trực tiếp, bởi vì hiện nay, Mỹ không có đại sứ tại Hàn Quốc, không có đặc sứ chuyên trách về hồ sơ hạt nhân Bắc Triều Tiên, rồi sự thiếu vắng chuyên gia tại bộ Ngoại giao.
Theo các quan chức Mỹ, trong các cuộc nói chuyện riêng tư, thì gần như không thể lựa chọn giải pháp quân sự. Mọi cuộc tấn công nhắm vào Bắc Triều Tiên đòi hỏi một sức mạnh quân sự có quy mô lớn và chắc chắn ngay lập tức, đe dọa sinh mệnh của khoảng 30.000 binh sĩ Mỹ và hàng triệu thường dân Hàn Quốc trước sự "trả đũa" của Bình Nhưỡng. Do vậy, ngoại giao dường như là cách chọn lựa tốt nhất.
Giờ đây, dù quyết định có là gì đi chăng nữa, đánh hay đàm, các quyết định của Donald Trump, đã được đặt trên bàn của phòng Bầu Dục ở Nhà Trắng, buộc Hoa Kỳ phải hành động để thoát ra khỏi những năm tháng bế tắc kéo dài trong hồ sơ hạt nhân Bắc Triều Tiên đầy gai góc này.
Minh Anh
********************
Đặc sứ Hàn Quốc sang Mỹ thông báo về đề nghị đàm phán của Bắc Triều Tiên (RFI, 08/03/2018)
Hãng tin Hàn Quốc Yonhap, được AFP trích dẫn, cho biết, hôm 08/03/2018, cố vấn an ninh quốc gia Hàn Quốc, Chung Eui Yong, lên đường sang Washington gặp các quan chức cao cấp Mỹ, trong đó có cố vấn an ninh Mỹ H.R.McMaster và ngoại trưởng Rex Tillerson, để thông báo về đề nghị đàm phán của Bắc Triều Tiên.
Ông Chung Eui Yong (P) cố vấn an ninh quốc gia Hàn Quốc trong cuộc gặp với lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong-un (Ảnh do KCNA công bố ngày 06/03/2018) Reuters
Sau chuyến công du Bình Nhưỡng, hôm thứ Ba, 06/03, ông Chung cho biết là có một thông điệp của Bình Nhưỡng để chuyển cho Hoa Kỳ. Sau cuộc gặp với lãnh đạo Bắc Triều Tiên, cố vấn an ninh quốc gia Hàn Quốc khẳng định là Kim Jong-un sẵn sàng đề cập đến hồ sơ hạt nhân, nếu không còn có "các mối đe dọa về an ninh đối với Bắc Triều Tiên" và an ninh của chế độ Bình Nhưỡng được bảo đảm.
Trong bối cảnh đó, Trung Quốc, đồng minh trụ cột của chế độ Bình Nhưỡng, đã kêu gọi Hoa Kỳ và Bắc Triều Tiên nhanh chóng đối thoại với nhau.
Phát biểu trong cuộc họp báo, ngày hôm nay, bên lề khóa học Quốc Hội, ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị cho rằng việc tìm kiếm một giải pháp cho vấn đề trên bán đảo Triều Tiên là một bước đi quan trọng đúng hướng. Và Trung Quốc "kêu gọi tất cả các bên, đặc biệt là Hoa Kỳ và Bắc Triều Tiên hãy tiếp xúc và sớm tiến hành đối thoại".
Về phần mình, thủ tướng Nhật Bản tỏ thái độ thận trọng. Tuyên bố trước Quốc Hội Nhật Bản, ngày hôm nay, ông Shinzo Abe nghi ngờ là Bắc Triều Tiên muốn tranh thủ thời gian và đòi Bình Nhưỡng phải có những "biện pháp cụ thể". Lãnh đạo chính phủ Nhật Bản nhấn mạnh : "Đàm phán để đàm phán là vô nghĩa và chúng ta sẽ không bao giờ buông lơi các trừng phạt chỉ vì Bắc Triều Tiên tỏ ra cởi mở trong việc đàm phán".
Còn trong lĩnh vực xã hội, hôm qua, phát biểu tại Hội Đồng Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc, tại Geneve, ông Tomas Ojea Quintana, báo cáo viên Liên Hiệp Quốc phụ trách hồ sơ nhân quyền Bắc Triều Tiên, tuyên bố có khả năng mở đối thoại về nhân quyền với Bắc Triều Tiên. Tuyên bố này được đưa ra sau khi Bắc Triều Tiên tiếp xúc với Cao Ủy Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc để giúp đỡ giải quyết "các vụ được cho là bắt cóc" và "tham gia vào đối thoại khu vực của xã hội dân sự về hòa bình và ổn định". Theo AFP, Bình Nhưỡng hiện vẫn đòi giải quyết vụ 12 phụ nữ Bắc Triều Tiên được cho là bị bắt cóc tại Trung Quốc hồi tháng Tư 2016 và được đưa sang Hàn Quốc.
Minh Anh
Donald Trump liệu có thất thế trước Tập Cận Bình ở Châu Á ? (RFI, 06/11/2017)
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đến Nhật Bản, mở đầu vòng công du Châu Á đầu tiên của ông. Ngoài hồ sơ nóng bỏng là vấn đề hạt nhân-tên lửa Bắc Triều Tiên, hầu hết các nhà phân tích đều cho rằng điều mà chủ nhân Nhà Trắng muốn đạt được là thuyết phục được các đồng minh và đối tác về quyết tâm và thực lực của Mỹ trong việc mang lại cho khu vực một đối trọng đáng tin cậy trước ảnh hưởng của Trung Quốc, đồng thời gây sức ép trên Bắc Kinh để tác động tốt trên hồ sơ Bắc Triều Tiên, và giành được một số lợi ích kinh tế.
Ông Donald Trump dự buổi tiệc chiêu đãi tại Akasaka Palace, Tokyo, tối 06/11/2017. Reuters/Shizuo Kambayashi
Liệu ông Trump có được toại nguyện hay không ? Đối với tờ báo có uy tín tại Anh Quốc, The Observer, câu trả lời nêu lên trong bài xã luận ngày 05/11/2017 rất rõ ràng : "Vừa thiếu kiến thức về quan hệ quốc tế, vừa hay phát biểu nóng vội, lại chủ trương "Nước Mỹ Trên Hết", tổng thống Mỹ khó gặt hái thành công trước một Tập Cận Bình thực tế."
Theo tờ báo, hình ảnh "Con bò mộng trong một cửa hiệu đồ sứ" có lẽ rất phù hợp để mô tả chuyến đi Châu Á của Donald Trump.
Trong cuộc vận động tranh cử tổng thống vào năm ngoái, ông Trump đã lên giọng tỏ vẻ rất giận dữ đối với Trung Quốc, gọi Bắc Kinh là "kẻ thù", và tố cáo Trung Quốc "cướp đoạt"’ nước Mỹ với cung cách thương mại ăn cướp.
Một cách rất thản nhiên, ông còn gợi ý với Nhật Bản là nên trang bị vũ khí hạt nhân và nói với Hàn Quốc là nên trả thêm tiền công bảo vệ cho Mỹ. Ông đã cam kết xé bỏ thỏa thuận thương mại TPP, một lời hứa mà ông đã thực hiện. Ông cũng muốn diệt trừ mối đe dọa mà Bắc Triều Tiên đặt ra bằng mọi giá, kể cả bằng hành động quân sự.
Bất an trong khu vực do bất động tại Mỹ…
Đối với The Observer, cách hành xử của ông Trump tại Nhà Trắng đã làm cho vùng Châu Á Thái Bình Dương cảm thấy bất an, một phần có lẽ vì những gì ông không làm. Nhà Trắng một cách rất lạ lùng đã không đưa ra được một tầm nhìn và một chính sách cho một khu vực mà tất cả đều đồng thanh đánh giá là then chốt cho sự trù phú, an ninh của Mỹ ở thế kỷ 21 này.
Trump cho rằng chính sách ‘xoay trục sang Châu Á’ của Obama đã thất bại trong mục tiêu căn bản là quản lý và đóng khung ảnh hưởng địa chính trị đang bành trướng của Trung Quốc. Thế nhưng ông Trump đã không đưa ra được cái gì khác để thay thế. Những đồng minh lâu đời không còn biết một cách chắc chắn Mỹ đứng ở đâu nữa.
Điều mà ông Trump đã làm là gây thêm lo sợ và rối loạn. Cuộc đấu khẩu ngày càng leo thang giữa ông và lãnh đạo độc tài Bắc Triều Tiên đã thúc đẩy Bình Nhưỡng gia tăng nỗ lực trang bị hỏa tiễn mang đầu đạn hạt nhân và có khả năng bắn đến lãnh thổ Mỹ. Ông Trump đe dọa "hủy diệt hoàn toàn" quốc gia này, gợi lên bóng ma chiến tranh hạt nhân và gây lo ngại cho các bạn bè và đồng minh.
Hơn nữa, quan điểm cấp bách cần đến sự giúp đỡ của Trung Quốc trong việc trừng phạt Kim Jong-un đã đẩy ông Trump vào một mối quan hệ nhún nhường không bình thường với Tập Cận Bình, lãnh đạo hùng mạnh của Trung Quốc mà ông Trump sẽ gặp.
Lời cam kết trước đây của ông là lái quan hệ song phương Mỹ-Trung theo chiều hướng có lợi cho Mỹ một cách triệt để, đã bị thay thế bằng sự ve vuốt không lành mạnh. Gần đây ông gọi Tập Cận Bình là ‘Vua Trung Quốc’.
Trung Quốc sẽ nhượng bộ hình thức ?
Tờ báo Anh chỉ trích không nể nang : Việc ông Trump thiếu tầm nhìn rõ ràng, tính huênh hoang, kiêu căng, cả tin, cùng với xu hướng dễ mất bình tĩnh của ông, đặt ra vấn đề cho phía chủ nhà Trung Quốc sẽ đón tiếp ông.
Đối với một người khách nhiều khiếm khuyết như thế, trên phương diện ngoại giao, sẽ không khó để đạt được những mong muốn tốt nhất. Nhưng mặt khác, nếu để ông Trump trở về tay trắng thì sẽ có nguy cơ gây thêm những vụ bùng nổ khó lường.
Cho nên các nhà quan sát dự đoán là ông Tập Cận Bình sẽ có một số nhượng bộ về thương mại có vẻ to tát, nhưng chủ yếu là mang tính chất hình thức, để thỏa mãn chương trình "Nước Mỹ Trên Hết" của ông Trump, cho phép ông khoe khoang một thành công lớn. Trung Quốc cũng có thể hứa giúp gây sức ép lên Bắc Triều Tiên, nhưng Bắc Kinh sẽ không đi xa hơn những biện pháp hiện hành.
Đây chính là kịch bản kết quả hạn hẹp mà các cố vấn của ông Trump đã ngầm đồng ý.
Trump : Thất bại cả về kinh tế lẫn chiến lược ?
Theo The Observer, một kết quả như thế sẽ gác qua một bên, những vấn đề nhạy cảm, những vấn đề mà nếu không giải quyết, có thể biến thành ung nhọt và biến quan hệ cạnh tranh thành sự đối đầu.
Một vấn đề là thực tế không chút thoải mái đối với nền kinh tế Mỹ và người lao động Mỹ : Đó là Trung Quốc sẽ vẫn tiếp tục xuất khẩu sang Mỹ lượng hàng nhiều gấp 3 lần hàng nhập tư Mỹ. Tình trạng mậu dịch mất cân đối nặng nề đó là biểu tượng rõ nhất về đà vươn lên của Trung Quốc, và sự thụt lùi tương đối của Mỹ.
Một vấn đề nổi cộm khác là như vậy ông Trump đã thất bại trong việc xử lý nghiêm túc sự bành trướng quân sự của Trung Quốc ở Biển Hoa Đông và Biển Đông, cũng như không hiểu được hệ quả tiêu cực trên sự tin tưởng của Nhật Bản, Đài Loan, Indonesia và những nước khác vào cam kết hỗ trợ của Mỹ.
Trung Quốc thời Tập Cận Bình, người vừa được Đại Hội Đảng Cộng Sản mới đây mặc nhiên tôn lên thành lãnh đạo suốt đời, còn đặt ra một thách thức cơ bản hơn nữa : Việc Trung Quốc xem thường cung cách điều hành dân chủ, bầu cử tự do, quyền con người, quyền công dân, tư pháp độc lập đang phá hoại sâu sác những giá trị phương Tây. Cách triệt hạ những người chủ trương dân chủ ở Hồng Kông, truy bức nhà văn ly khai là những ví dụ điển hình.
Việc Bắc Kinh xem thường nhân quyền vốn mang tính phổ quát là một thách thức nhắm vào hệ thống chuẩn mực phổ quát được xây dựng thông qua Liên Hiệp Quốc từ năm 1945. Đấy không chỉ là vấn đề nội bộ Trung Quốc. Trên đà vươn lên, Trung Quốc gia tăng sử dụng quyền lực mềm, với những công cụ như đầu tư, xây dựng hòa bình ở Nam Sudan, vùng Sừng Phi Châu, và đang thực thụ xuất khẩu mô hình điều hành của mình ra thế giới.
"Thế Kỷ Xuyên Thái Bình Dương đã bắt đầu"
Một nghiên cứu của Atlantic Council, nhóm chuyên gia cố vấn tại Washington, ghi nhận là vùng Châu Á Thái Bình Dương sẽ là vùng kinh tế năng động nhất thế giới vào khoảng 2050, và các quốc gia trong vùng đang chi tiêu cho quốc phòng nhiều hơn cả Châu Âu. Một xu thế chuyển dịch quyền lực căn bản đang diễn ra và trật tự quốc tế dựa trên luật pháp đang bị thách thức gay go.
Câu trả lời của Mỹ phải là thắt chặt liên minh an ninh hiện hữu, lôi kéo Trung Quốc nhập cuộc nhưng phải cứng rắn. Mỹ phải cổ vũ "các giá trị cơ bản", trong toàn vùng, đồng thời phải luôn luôn tìm kiếm mẫu số chung, nếu được, với Trung Quốc. Theo bản nghiên cứu này, Washington không thể hoài nghi về thực tế là "Thế Kỷ Xuyên Thái Bình Dương đã bắt đầu".
Câu hỏi mà The Observer đặt ra là liệu một người như Donald Trump có thể lắng nghe những lời khuyên này hay không ? Liệu ông có thể chấp nhận ý nghĩ là thời đại thống trị của Mỹ đang kết thúc hay không ? Có lẽ là không. Điều tốt nhất mà người ta có thể hy vọng là ông Trump giảm bớt các phát biểu hung hăng trong tuần này và theo sát chương trình đã được vạch ra.
Tờ báo còn hóm hỉnh cho là : "Nếu đúng như dự đoán của một số người, Bắc Triều Tiên có thể khiêu khích, bắn thử tên lửa gọi là để chào đón ông, thì điều mà những người chung quanh ông có thể làm là cột ông lại."
Mai Vân
************************
Châu Á : Sàn đấu tay ba cho "Trump – Tập – Kim" ? (RFI, 06/11/2017)
Sau chuyến ghé thăm Hawai vào cuối tuần này, tổng thống Mỹ ngày Chủ nhật 05/11/2017, chính thức bắt đầu vòng công du Châu Á đầy tế nhị. Ngoài thương mại, hồ sơ hạt nhân Bắc Triều Tiên là mối bận tâm lớn của Hoa Kỳ. Le Figaro số ra cuối tuần ngày 04/11/2017 có ba bài viết trình bày quan điểm từ phía Mỹ, Trung Quốc và Bắc Triều Tiên về chuyến đi này của ông Donald Trump.
Tổng thống Mỹ Donald Trump và thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe cùng các phu nhân dùng bữa tối tại một nhà hàng ở Tokyo, Nhật Bản ngày 05/11/2017. Reuters/Kim Kyung-Hoon
Hoa Kỳ phô trương sức mạnh để uy hiếp Bắc Triều Tiên ?
Nhìn từ phía Hoa Kỳ, Le Figaro cho rằng "Tại Châu Á, Trump triển khai 'chính sách ngoại giao cưỡng bức' đối phó với Kim". Ông Donald Trump không đơn độc công du Châu Á. Mỹ triển khai cả một đạo quân hùng hậu hiếm thấy tháp tùng cùng tổng thống Mỹ. Trong suốt 10 ngày công du Châu Á, ba tầu sân bay – Nimitz, Theodore Roosevelt và Ronald Reagan tiến hành tuần tra khu vực giữa Nhật Bản và bán đảo Triều Tiên.
Ba tổ hợp tác chiến này huy động cả một đại hạm đội 17 tầu chiến, 200 chiến đấu cơ và chừng 20 000 binh sĩ. Theo nhận định của ông Jerry Hendrix, cựu đại tá Hải Quân và là nhà nghiên cứu tại Center For A New American Security, điều này cho thấy thông điệp được gởi đi, nếu không phải là chuẩn bị cho cuộc chiến thì chí ít cũng cho thấy một "chính sách ngoại giao cưỡng chế".
Dĩ nhiên Washington, thông qua lời tướng H.R. McMaster, cố vấn an ninh quốc gia, phải giải thích rằng lo cho an ninh của tổng thống trước mối đe dọa đến từ Bình Nhưỡng. Không đi thăm vùng phi quân sự DMZ nằm giữa hai miền Bắc và Nam Triều Tiên có lẽ cũng chẳng phải do lo sợ an ninh, thế nhưng các chiến lược gia Nhà Trắng vẫn lo rằng một sự đối đầu trực diện có thể dẫn đến một sự khiêu khích.
Thay vào đó, tổng thống Trump sẽ đến thăm khu căn cứ quân sự mới Humphrey, do Hàn Quốc tài trợ, cho phép đồn trú một bộ phận của khoảng 28.500 binh sĩ Mỹ đang được triển khai tại đây. Một biểu tượng cho việc "chia sẻ gánh nặng" như mong muốn của ông Trump.
Theo nhận xét của Le Figaro, thách thức "hạt nhân và tên lửa Bắc Triều Tiên" sẽ đeo bám tổng thống Mỹ tại mỗi điểm dừng chân trong chuyến công du đưa ông đến Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Việt Nam và Philippines. Trước đó, tướng McMaster đặt ra ba mục tiêu chính cho chuyến công du này : "Gia tăng giải pháp quốc tế cho việc phi hạt nhân hóa hoàn toàn và có thể kiểm soát được bán đảo Triều Tiên. Một khu vực 'Ấn Độ – Thái Bình Dương tự do và cởi mở. Và trao đổi mậu dịch cân bằng và có qua có lại".
Le Figaro lưu ý là cụm từ "Ấn Độ – Thái Bình Dương" được đưa ra ở đây cho phép Washington mời New Dehli tham gia vào "chiến lược khu vực" của mình, với ý định kềm chế Bắc Kinh, bởi đà bành trướng của Trung Quốc trong khu vực đang gây quan ngại cho Mỹ và các đồng minh của nước này.
Thế nhưng, hồ sơ Bắc Triều Tiên đang trói tay tổng thống Mỹ. Một nhà ngoại giao Mỹ nhìn nhận đây là một trong những hồ sơ Hoa Kỳ có đề ra một chiến lược nhưng bất thành. "Tổng thống Trump có ý định dùng thương mại để bẻ quặt tay Trung Quốc với hy vọng đến lượt mình, họ sẽ trói tay Bắc Triều Tiên trên hồ sơ hạt nhân".
Nếu như ông Trump đã không kiệm lời chỉ trích "chính sách kiên nhẫn" và từ bỏ "chính sách xoay trục sang Châu Á" qua việc lên án Hiệp Định Đối Tác Xuyên Thái Bình Dương TPP của người tiền nhiệm Barack Obama, thì những gì ông đang làm hiện nay chẳng khác nào là một "chiến lược Obama cộng", theo như đánh giá của ông Michael Auslin, chuyên gia tại Hoover Institution. Giờ đến lượt tướng McMaster cũng phải kêu gọi nên "có chút kiên nhẫn".
Trung Quốc cũng như các quốc gia đồng minh của Mỹ là Nhật Bản và Hàn Quốc ủng hộ việc gây áp lực lên Bắc Triều Tiên, nhưng lo lắng cho hậu quả của một thất bại. Không một quốc gia nào mong muốn nổ ra xung đột cho dù là hữu ý hay vô tình.
Những tuyên bố trái ngược, lời nói không đi đôi với việc làm của tổng thống Mỹ càng làm cho các đồng minh thêm lo lắng. Một mặt ông khuyên bảo ngoại trưởng Rex Tillerson không nên phí thời gian với đối thoại, nhưng mặt khác tổng thống Mỹ vẫn để cho đặc sứ Joseph Yun khai thác "kênh New York" với các đại diện của Bắc Triều Tiên tại Liên Hiệp Quốc. Những dòng tweet bốc lửa của tổng thống Trump lần lượt khép dần các cánh cửa ngoại giao.
Đến mức, một nhà phân tích của bộ Ngoại Giao Mỹ phải thốt lên rằng : "Giải pháp mang đến cho Kim Jong-un đó là buông vũ khí không cần chiến đấu hoặc biến họ thành những chiến binh". Vấn đề là chỉ có một phần tư dân Mỹ ủng hộ hành động quân sự nhắm vào Bắc Triều Tiên theo như một thăm dò của CBS News. Đối với tổng thống Mỹ, lắng nghe người dân là một chuyện, nhưng hành động thế nào là một chuyện khác. Ông khẳng định chỉ nghe theo "bản năng" của ông mà thôi.
Tình hình đáng lo đến mức ba nghị sĩ đảng Dân chủ đề xuất một dự thảo luật nhằm đặt quyền phát động chiến tranh dưới tay Quốc hội. Tuy đề nghị đã không được phe đa số ủng hộ, nhưng nghị sĩ đảng Cộng Hòa Bob Corker, chủ tịch ủy ban đối ngoại đã phải tổ chức một buổi điều trần về quyền hạn chiến tranh của tổng thống.
Giờ đây để củng cố cho chính sách "ngoại giao cưỡng chế", Washington tìm cách không những"cô lập Bình Nhưỡng về mặt kinh tế và chính trị", gia tăng sức mạnh quân sự cho phía Nam mà còn có thể đưa Bắc Triều Tiên trở vào danh sách các quốc gia tài trợ khủng bố. Chính quyền Donald Trump còn đang nghiền ngẫm ý tưởng tổ chức một hội nghị tập hợp các nước đã từng tham gia vào cuộc chiến Triều Tiên 1950-1953. Thế nhưng, những nước đó dường như không mấy hồ hởi tìm lại những hồi ức không mấy đẹp đẽ gì.
Quan hệ Trung – Mỹ : Sao đổi ngôi ?
Nhìn từ Bắc Kinh, "Tập Cận Bình trên đỉnh cao quyền lực đợi đón Trump", là nhận định của thông tín viên Le Figaro tại Trung Quốc. Chuyến thăm Trung Quốc lần này của nguyên thủ Mỹ lộ rõ một nét tương phản về vị thế giữa hai nguyên thủ cường quốc hàng đầu thế giới. Một bên là Tập Cận Bình đầy quyền lực sau kỳ Đại Hội Đảng Cộng Sản lần thứ 19. Và bên kia là một Donald Trump, uy tín đang bị suy yếu trong các cuộc thăm dò sau một năm lên nắm quyền vì những tiến triển cuộc điều tra Nga can dự vào bầu cử tổng thống Mỹ.
Đến thăm chính thức Trung Quốc lần này, tổng thống Mỹ Donald Trump muốn thuyết phục Bắc Kinh chấp nhận tăng thêm các biện pháp trừng phạt Bắc Triều Tiên, nhất là cấm vận xuất khẩu dầu hỏa sang "vương quốc khép kín" này. Thế nhưng, theo đánh giá của ông Triệu Thông (Zhao Tong), chuyên gia tại viện Carnegie-Thanh Hoa, ở Bắc Kinh, "khó có cơ may Trung Quốc thay đổi nghiêm túc lập trường chỉ vì Hoa Kỳ gia tăng áp lực".
Bắc Kinh không mong muốn sự sụp đổ của chế độ Bình Nhưỡng có khả năng dẫn đến sự thống nhất bán đảo Triều Tiên có lợi cho Hàn Quốc và đồng minh Hoa Kỳ của nước này. Nhất là, vào thời điểm Tập Cận Bình hứa hẹn một "thời đại mới" cho đế chế Trung Hoa sau một thời gian dài bị sỉ nhục.
Đương nhiên, Trung Quốc dù không ưa gì những vụ thử hạt nhân và bắn thử tên lửa của nhà lãnh đạo độc tài trẻ tuổi nhưng cho đến giờ vẫn chưa thể áp đặt uy quyền của mình lên quốc gia láng giềng "khó bảo". Từ một thời gian nay, dường như chính quyền Bắc Kinh vẫn chưa có ý định có những cuộc thảo luận cấp cao với Bình Nhưỡng.
Tuy nhiên, Le Figaro lưu ý đến một sự kiện bất ngờ đã diễn ra trong tuần này. Trước chuyến công du Châu Á của ông Donald Trump, ông Tập Cận Bình từ hơn một năm nay không viết thư cho lãnh đạo Bắc Triều Tiên, đã phúc đáp thông điệp chúc mừng từ lãnh đạo nước này sau kỳ đại hội Đảng.
Lãnh đạo Trung Quốc bày tỏ ý định "xúc tiến hơn nữa các mối quan hệ" giữa hai nước. Cuộc trao đổi này lại do hãng thông tấn Bắc Triều Tiên KCNA công bố. Theo nhận định của chuyên gia Jean-Pierre Cabestan, nhà nghiên cứu Trung Quốc học trường Đại học Baptiste Hồng Kông, điều đó "rất có thể là một tín hiệu cho thấy Bình Nhưỡng sẵn sàng nối lại liên lạc với Bắc Kinh".
Vế kinh tế là một thách thức lớn khác trong chuyến đi Châu Á của ông Donald Trump. Theo Le Figaro, tổng thống Mỹ đến gặp đồng nhiệm Trung Quốc lần này trong một vị thế hết sức tế nhị vì phải đưa ra được những cam kết rõ ràng với các cử tri. Để giải quyết vấn đề thâm hụt thương mại mà ông Trump từng đánh giá là "đáng lo" và "đáng sợ hãi", tổng thống Mỹ rất có thể cố gắng dàn xếp với Tập Cận Bình nhằm bảo đảm một sự hợp tác của Mỹ trong hồ sơ hạt nhân Bắc Triều Tiên.
Giới quan sát cho rằng rất có thể Bắc Kinh sẽ có một số nhượng bộ trên hồ sơ này cho phép tổng thống Mỹ giữ được thể diện. Dấu hiện thiện chí là chính quyền Trung Quốc tuần này thông báo giảm bớt hàng rào thuế quan nhưng không nêu rõ chi tiết.
Có một điều chắc chắn là "vị hoàng đế đỏ", ngoài việc tiếp đón một cách long trọng đồng nhiệm Mỹ tới đây, sẽ còn tìm cách đặt mình ngang hàng với lãnh đạo cường quốc số một thế giới, đồng thời tìm cách thể hiện một sự đối lập về mặt phong thái, tạo dựng cho mình hình ảnh một lãnh đạo có trách nhiệm với địa cầu.
Lần lượt thông qua các bài diễn văn, ông Tập Cận Bình năm nay đã tự vẽ mình trước bàn dân thiên hạ như là một hình mẫu lý tưởng kêu gọi ủng hộ toàn cầu hóa hay như bảo vệ môi trường, hoàn toàn trái ngược với Donald Trump, được bầu lên nhờ vào một chương trình cô lập và "hoài nghi biến đổi khí hậu". Ở bên ngoài, vị tổng bí thư đảng Cộng sản bí hiểm liên tục đưa ra những đề nghị rất hợp lòng người, trong khi mà cả thế giới lại quá quen thuộc với những dòng tweet nảy lửa và gay gắt từ nhà tỷ phú Mỹ.
Dù vậy, thông tín viên của Le Figaro tại Bắc Kinh nhận thấy cùng còn có một điểm tương đồng giữa hai vị nguyên thủ. Trước mặt các cử tọa của mình, cả hai lãnh đạo đều hứa hẹn mang lại "uy thế" cho đất nước. Cả hai "gần như đều nói cùng một giọng điệu" như nhận xét của ông Philippe Le Corre, chuyên gia tại Belfer Center for Science and International Affairs.
Giờ đây sự đối đầu giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc ngày càng đáng quan ngại. Lo lắng trước việc Trung Quốc gia tăng ảnh hưởng và sự hiện diện trên vùng Biển Đông và Hoa Đông, cũng như là tầm ảnh hưởng kinh tế ngày càng lớn mạnh, Hoa Kỳ lại muốn tìm cách chống lại ảnh hưởng của Trung Quốc trong khu vực qua việc bảo vệ vùng "Ấn Độ - Thái Bình Dương tự do và cởi mở".
Hành động tái định vị chiến lược này mà ông donald Trump sẽ phải nêu rõ chi tiết càng làm cho các quan chức chính phủ Trung Quốc thêm bực bội. Đại sứ Trung Quốc tại Washington, ông Thôi Thiên Khải (Cui Tiankai) gần đây đã có phản ứng mạnh mẽ nhắc rằng : "Tôi không tin là việc tìm cách cản trở Trung Quốc là sẽ có lợi cho bất kỳ quốc gia nào". Như vậy là lại có thêm một bài toán hóc búa dành cho ông Donald Trump, Le Figaro kết luận.
Trump và Kim : Một cuộc đấu cân não ?
Cuối cùng là góc nhìn từ Bình Nhưỡng cho rằng "Bắc Triều Tiên muốn bắn thử tên lửa chống Trump, găng-tơ đế quốc". Chuyến công du Châu Á đầu tiên của tổng thống Mỹ, dưới cái bóng của hồ sơ hạt nhân Bắc Triều Tiên đang đặt cả khu vực trong trạng thái báo động. "Lãnh đạo tối cao" Kim Jong-un có thể có một hành động "khiêu khích" cho bắn thử tên lửa đạn đạo hay thử bom nguyên tử.
Một nguồn tin quân sự phương Tây tại Seoul phân tích : "Chuyến viếng thăm này là một giai đoạn mang tính rủi ro". Theo khẳng định của tình báo Hàn Quốc, rất có khả năng Bình Nhưỡng lại cho thực hiện một vụ thử nguyên tử ngay tại hầm số 3 điểm thử Punggye-ri, bất chấp vụ sập hầm số 4 sau vụ thử "bom nhiệt hạch" lần thứ 6 hôm 03/09/2017.
Câu hỏi đặt ra : Liệu rằng lãnh đạo họ Kim có dám làm một cú phát nổ ngay vào lúc vị tổng tư lệnh Hoa Kỳ đến thăm Seoul hay không ? Một quyết định mà giới quan sát cho rằng đẩy rủi ro. Điều đáng chú ý kể từ sau vụ thử nguyên tử mới đây nhất, Kim Jong-un tỏ ra im hơi lặng tiếng trên trường quốc tế, đặc biệt trong suốt thời kỳ diễn ra Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc cũng như kỳ đại hội Đảng cộng sản Trung Quốc.
Vẫn theo phân tích của nguồn tin quân sự trên, "Kim Jong-un không phải là một người phi lý, mà thậm chí rất ư là thực tế. Ông đợi xem các tín hiệu được đưa ra trong suốt chuyến đi này, để rồi tùy theo đó mà ông điều chỉnh cách đáp trả. Ông ấy đương nhiên đã chuẩn bị sẵn nhiều phương án".
Hiện tại, Washington đơn phương đe dọa Bình Nhưỡng thông qua một chuỗi các biện pháp trừng phạt kinh tế và đang tìm cách thuyết phục Seoul hành động tương tự. Hoa Kỳ còn dọa đưa trở lại Bắc Triều Tiên vào trong "danh sách đen" về "các quốc gia khủng bố".
Nếu như Donald Trump từ chối thách thức Kim Jong-un tại vùng phi quân sự DMZ như hai vị tiền nhiệm, chuyến công du Hàn Quốc và Nhật Bản của ông lại được tháp tùng bằng một cuộc biểu dương sức mạnh qua việc điều hai oanh tạc cơ B-1B đến từ đảo Guam quần đảo trên không phận bán đảo Triều Tiên. Sự việc đã khiến Bình Nhưỡng phẫn nộ, gọi đó là "những tên găng-tơ đế quốc", quy trách nhiệm cho Washington về mọi hành động leo thang trong khu vực.
Tuy chưa chắc chắn về ngày giờ cụ thể, các chuyên gia dự đoán sắp tới sẽ có những vụ thử tên lửa đạn đạo liên lục địa ICBM, một điều không thể thiếu trên bình diện công nghệ cho phép Bắc Triều Tiên tự trang bị một sức mạnh tấn công đáng tin có khả năng đe dọa lãnh thổ Hoa Kỳ.
Về điểm này, giáo sư Andrei Lankov, trường đại học Kookmin, tại Seoul nhận định như sau : "Kim chỉ mới hơn 30 tuổi, nhưng ông ấy đã có tầm nhìn dài hạn. Ông không muốn bị Mỹ "đánh đuổi" như trường hợp của Saddam hay Kadhafi. Chương trình nguyên tử là một vấn đề sống còn".
Theo quan điểm của chuyên gia David Wright, các nhà khoa học của Bình Nhưỡng giờ còn phải vượt qua nhiều trở ngại quan trọng, nhất là làm thế nào đưa được đầu đạn hạt nhân đang chịu một nhiệt năng lên đến hàng ngàn độ C vào tầng khí quyển.
RFI tiếng Việt
************************
Bên cạnh đồng minh Mỹ, thủ tướng Nhật tỏ cứng rắn hơn với Bắc Triều Tiên (RFI, 06/11/2017)
Ngày thứ 2 chuyến công du Nhật Bản, trong cuộc họa báo chung, hôm nay 06/11/2017 tại Tokyo, tổng thống Donald Trump một lần nữa khẳng định mối liên minh chặt chẽ giữa Nhật Bản và Hoa Kỳ trước mối đe dọa từ Bắc Triều Tiên. Về phần mình, thủ tướng Shinzo Abe tỏ ra cứng rắn hơn với tuyên bố Nhật sẽ phối hợp với Mỹ sẵn sàng bắn hạ tên lửa Bắc Triều Tiên "nếu cần thiết".
Tổng thống Mỹ Donald Trump bắt tay thủ tướng Nhật Shinzo Abe trong cuộc họp báo chung tại cung điện Akasaka, Tokyo, Nhật Bản, 06/11/2017 - Reuters/Kiyoshi Ota/Pool
Thông tín viên Frédéric Charles tại Tokyo tường trình :
"Ông Shinzo Abe, thủ tướng của một đất nước theo Hiến Pháp chủ hòa, đối mặt với đe dọa hạt nhân của Bắc Triều Tiên đã tỏ ra kiên quyết hơn so với tổng thống Donald Trump trong cuộc họp báo chung.
Tổng thống Mỹ tỏ ra đỡ dữ dội hơn trước khi tới Hàn Quốc. Thậm chí, trước đó ông đã nhắc lại là sẵn sàng gặp lãnh tụ Bắc Triều Tiên khi có điều kiện thích hợp.
Như để gây ấn tượng với đồng minh Mỹ, ông Shinzo Abe tuyên bố ủng hộ trừng phạt Bắc Triều Tiên nặng hơn nữa để ngăn chặn chương trình phát triển hạt nhân và tên lửa đạn đạo của Bình Nhưỡng.
Thủ tướng Nhật mong muốn tăng cường khả năng phòng thủ của Nhật. Ông không ngần ngại tuyên bố sẵn sàng bắn hạ tên lửa Bắc Triều Tiên nếu một lần nữa lại bay qua lãnh thổ Nhật.
Ông Donald Trump nói rằng chiến lược kiên nhẫn với Bắc Triều Tiên mà người tiền nhiệm Barack Obama theo đuổi giờ đã chấm dứt.
Sau khi gặp đại diện các gia đình những người Nhật bị gián điệp Bắc Triều Tiên bắt cóc trong các thập niên 1970-1980, tổng thống Mỹ tuyên bố nếu Bắc Triều Tiên thả những người bị bắt cóc thì như vậy sẽ tạo thuận lợi tìm kiếm lối thoát cho cuộc khủng hoảng hạt nhân Bắc Triều Tiên."
Donald Trump muốn quan hệ thương mại "có đi có lại" với Nhật
Bên cạnh hồ sơ nóng Bắc Triều Tiên, lãnh đạo Mỹ-Nhật cũng đã đề cập đến quan hệ thương mại song phương. Tổng thống Mỹ mặc dù đánh giá cao Nhật Bản mua vũ khí khí tài quân sự Mỹ nhưng vẫn không quên phàn nàn về quan hệ buôn bán hai nước mất cân đối có lợi nhiều cho Tokyo, đặc biệt trong mặt hàng xe hơi. Ông Trump nói : "quan hệ thương mại của chúng tôi với Nhật không được tự do và không có đi có lại" nhưng hai bên đang cùng nhau làm việc để có được điều đó.
Thâm hụt ngoại thương của Hoa Kỳ với Nhật bản lên tới 69 tỷ đô la vào năm ngoái, theo số liệu của bộ Tài Chính Mỹ.
Nhật Bản và Hàn Quốc trừng phạt Bắc Triều Tiên
Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe hôm nay 06/11/2017 tuyên bố ủng hộ chủ trương của Mỹ trong việc tăng thêm áp lực lên Bình Nhưỡng. Cũng trong hôm nay Hàn Quốc công bố trừng phạt 18 người Bắc Triều Tiên.
Khi tiếp tổng thống Mỹ Donald Trump đang ở thăm Tokyo, chặng đầu vòng công du Châu Á, thủ tướng Nhật Shinzo Abe khẳng định sẽ tăng tối đa áp lực đối với lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong-un. Ông cho biết "tất cả các khả năng" đều có thể được xem xét, hàm ý là kể cả giải pháp quân sự.
Về phía Seoul hôm nay thông báo đơn phương trừng phạt 18 người Bắc Triều Tiên. Những người này bị cấm mọi hoạt động liên quan đến tài chính với công dân Hàn Quốc. Theo thông cáo của bộ Tài Chính Hàn Quốc, tất cả 18 người bị cho vào danh sách đen đều là thành viên các định chế tài chính Bắc Triều Tiên, và đều đã bị Liên Hiệp Quốc trừng phạt.
AFP cho biết thêm, đó 18 quan chức cao cấp của ngân hàng Bắc Triều Tiên, làm việc tại Trung Quốc, Nga và Libya. Họ bị nghi ngờ là có liên quan đến các chương trình nguyên tử và hỏa tiễn, cũng như việc thu thập ngoại hối trên thị trường về cho Bình Nhưỡng.
Phát ngôn viên bộ Thống Nhất Hàn Quốc tuyên bố mục đích trừng phạt nhằm ngăn chận các giao dịch đáng ngờ với Bắc Triều Tiên, phong tỏa các nguồn cung tiền mặt cho chế độ Bình Nhưỡng.
Quyết định trừng phạt này được loan báo một ngày trước khi tổng thống Mỹ thăm Hàn Quốc, và một trong những chủ đề chính được đề cập trong chuyến công du Châu Á của ông Donald Trump là chương trình nguyên tử đầy tham vọng của Bắc Triều Tiên.
**********************
'Tấn công là cách duy nhất giải giáp Bắc Hàn' (BBC, 06/11/2017)
Một đánh giá của Lầu Năm Góc tuyên bố cách duy nhất để loại trừ toàn bộ chương trình vũ khí hạt nhân của Bắc Hàn là tấn công thực địa.
Lính Mỹ tham gia tập trận "Warrior Strike" ở Nam Hàn hồi tháng Chín
Chuẩn đô đốc Michael Dumont nêu ý kiến thay mặt cho Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Hoa Kỳ trong bức thư gửi Nghị sĩ Ted Lieu.
Ông Dumont cho biết việc ước lượng số liệu nguy cơ tổn thất nhân mạng sẽ vô cùng khó khăn.
'Hệ lụy'
Ông cũng cho biết chi tiết về những giờ đầu tiên của cuộc chiến tranh sẽ dẫn đến những hệ lụy gì.
"Cách duy nhất để định vị và tiêu diệt toàn bộ tất cả các cơ sở của chương trình vũ khí hạt nhân tại Bắc Hàn là tấn công thực địa", ông hồi đáp câu hỏi của Nghị sĩ Lieu về nguy cơ xảy ra xung đột quân sự.
Thủ tướng Nhật Shinzo Abe cam kết "kiên quyết đối phó" với vấn đề Bắc Hàn
Những hệ lụy gồm nguy cơ Bắc Hàn đánh trả bằng vũ khí hạt nhân trong khi quân đội Hoa Kỳ cố gắng vô hiệu hóa "các cơ sở hạt nhân ngầm", ông nói.
Ông nói thêm : "Một cuộc họp tối mật là cách tốt nhất để bàn thảo chi tiết về việc này".
Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Hoa Kỳ trực tiếp cố vấn cho Tổng thống Hoa Kỳ về các vấn đề quân sự.
Trong một tuyên bố chung với hơn mười dân biểu từng là cựu chiến binh, ông Lieu, một người phe Dân chủ, nói rằng đánh giá nêu trên "gây quan ngại sâu sắc" và cảnh báo rằng một cuộc xung đột quân sự "có thể dẫn đến hàng trăm ngàn, thậm chí hàng triệu người thiệt mạng chỉ trong vài ngày đầu của cuộc chiến".
"Đánh giá của họ nhấn mạnh những gì chúng ta đã biết từ lâu : không có lựa chọn quân sự nào tốt cho vấn đề Bắc Hàn", nội dung tuyên bố viết.
Lá thư được công bố trong lúc Tổng thống Mỹ Donald Trump bắt đầu có chuyến công du Châu Á dài ngày, trong đó mối đe dọa của Bắc Hàn được trông đợi sẽ là chủ đề chính của các cuộc thảo luận.
Tổng thống Trump trước đó nói rằng nếu Mỹ buộc phải tự vệ hoặc bảo vệ các đồng minh, ông "sẽ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc hủy diệt Bắc Hàn hoàn toàn".
"Tổng thống cần ngừng đưa ra những tuyên bố khiêu khích gây khó cho các lựa chọn giải pháp ngoại giao và đặt quân đội Hoa Kỳ vào tình trạng nguy hiểm hơn", tuyên bố chung của ông Lieu và các dân biểu khác nói.
Bản đánh giá tình hình do Hội đồng Tham mưu trưởng đưa ra sau việc công bố một phúc trình từ một cơ quan nghiên cứu phi đảng phái trong Quốc hội trong đó cảnh báo rằng ngay cả khi xảy ra một cuộc xung đột ngắn không dùng đến các loại vũ khi bị cấm thì nó cũng đã có thể cướp đi hàng chục ngàn sinh mạng.
********************
Chống Bình Nhưỡng, Donald Trump biểu dương đồng thuận với Shinzo Abe (RFI, 06/11/2017)
Trong cuộc họp báo chung với thủ tướng Shinzo Abe tại Tokyo ngày 06/11/2017, tổng thống Mỹ Donald Trump xác định tinh thần liên đới với Nhật Bản, trên tuyến đầu đối phó với Bắc Triều Tiên. Nhưng với "văn hóa" doanh nhân, chủ nhân Nhà Trắng không quên mục tiêu chính "nước Mỹ trước đã".
Tổng thống Mỹ Donald Trump và thủ tướng Nhật Shinzo Abe lúc thư giản trước buổi ăn làm việc. Ảnh tại dinh Akasaka, Tokyo, ngày 6/11/2017. Reuters/Jonathan Ernst
Tại Nhật Bản, chặng công du đầu tiên qua năm nước Châu Á, tổng thống Mỹ Donald Trump đã làm hai động tác gây nhiều phê phán : một là chỉ hơi cuối đầu chào hoàng đế và hoàng hậu Nhật Bản khác với thái độ tôn kính của người tiền nhiệm Barack Obama. Thứ hai, ông đã tỏ ra thiếu kiên nhẫn khi cùng thủ tướng Nhật rải thức ăn cho cá chép.
Ngược lại, trong lãnh vực an ninh quốc phòng, tổng thống Mỹ hoàn toàn ủng hộ đồng minh trước sự đe dọa hạt nhân của Bắc Triều Tiên. Trong cuộc họp báo chung, Donald Trump nhấn mạnh đến nhu cầu siết vòng vây "cô lập" Bình Nhưỡng : "giai đoạn kiên nhẫn chiến lược đã sang trang, các vụ thử hạt nhân và tên lửa của Bắc Triều Tiên đe dọa hoà bình và ổn định quốc tế".
Tổng thống Mỹ không quên xác quyết bảo vệ an ninh của đồng minh trước mối đe dọa của Trung Quốc và trong bối cảnh Bắc Triều Tiên hai lần phóng tên lửa bay ngang đảo Hokkaido kèm theo lời hăm dọa "đánh đắm" quần đảo Phù tang. Donald Trump cũng dành thời giờ trao đổi với thân nhân của những công dân Nhật bị Bình Nhưỡng bắt cóc từ thập niên 1970.
Về phần Nhật Bản, thủ tướng Shinzo Abe tuyên bố ủng hộ "không chút do dự" những biện pháp của Mỹ "đã được chọn" và từ nay, Nhật "sẵn sàng" bắn hạ tên lửa của Bắc Triều Tiên.
Giới phân tích một lần nữa cho rằng Donald Trump "tháu cáy" Bình Nhưỡng bằng lá bài xung đột vũ trang.
Tuy nhiên, những lời tuyên bố kế tiếp cho thấy chủ nhân Nhà Trắng không quên thông số "nước Mỹ trước đã" trong các phương trình đối ngoại từ quân sự cho đến kinh tế. Sau khi ca ngợi "liên minh bền vững Mỹ Nhật", thân mật gọi ông Shinzo Abe "là bạn», tổng thống Mỹ thúc giục Tokyo phải nghĩ đến quyền lợi của Mỹ trong trao đổi thương mại. Mức thâm thủng vào khỏang 69 tỷ đôla hàng năm, mà phần lớn là từ xe hơi và hàng điện tử "made in Japan".
Bằng cách nào ? Donald Trump đề nghị Tokyo mua thêm vũ khí của Mỹ từ chiến đấu cơ F-35, tên lửa và hệ thống lá chắn chống tên lửa, vừa "bảo vệ an ninh cho Nhật Bản vừa tạo công ăn việc làm cho Hoa Kỳ".
Thủ tướng Nhật không phải là tay vừa. Ông cho biết hải quân Nhật sẽ trang bị thêm tên lửa Aegis nhưng lưu ý tổng thống Trump là phần lớn xe Nhật bán trên thị trường Hoa Kỳ được sản xuất từ các hãng ở nước Mỹ và sử dụng 850.000 lao động Mỹ. Toyota và Mazda cũng đang gây sức ép để được Mỹ trợ giúp 1 tỷ đôla nhằm mở thêm hãng tại Mỹ, theo lời hứa lúc tranh cử của…Donald Trump.
Cũng trong lãnh vực thương mại, Hiệp Định Tự Do Mậu Dịch Xuyên Thái Bình Dương TPP một lần nữa bị ông Trump chỉ trích là "không có lợi". Tuy nhiên, cho dù Hoa Kỳ rút chân và trong khi tổng thống Mỹ chê bai ở Tokyo, thì tại Chiba, 11 thành viên còn lại của TPP với cường quốc Nhật Bản đầu đàn, tiếp tục hoàn chỉnh hiệp định tự do thương mại đa phương này, từ hôm nay cho đến thứ Tư.
Nếu dự tính của Nhật thành tựu thì ngày thứ Sáu tới tại Đà Nẵng, nhân thượng đỉnh APEC, tổng thống Trump sẽ được mời xét lại quyết định để trở lại TPP. Giới lãnh đạo Nhật Bản cho biết là họ đặt Washington trước hai lựa chọn : hoặc trở lại hiệp định thương mại đa phương hoặc thương thuyết lại hiệp định song phương.
Nếu tại Tokyo, tổng thống Mỹ cư xử như một doanh nhân đối với đồng minh thân thiết, thì trong những ngày tới, khi đến Bắc Kinh, không rõ nhà tỷ phú địa ốc sẽ sử dụng chiến thuật con buôn như thế nào với Tập Cận Bình để làm giảm nhập siêu lên đến 347 tỷ trong năm 2016 ?
Tú Anh
Hồ sơ Bắc Triều Tiên : Giải pháp quân sự ít rủi ro nhất ?
Vụ thử nguyên tử lần thứ sáu của Bắc Triều Tiên đặt cộng đồng quốc tế trước thế lưỡng nan, có vẻ khó thể đưa ra một quyết định. Theo chuyên gia về Châu Á Valérie Niquet trên Le Monde, tấn công Bình Nhưỡng có thể gánh lấy rủi ro Seoul bị trả đũa, nhưng sẽ mang lại hiệu quả tức thời với chế độ Bình Nhưỡng.
Các chiến hạm Hàn Quốc tập trận đối phó với cuộc tấn công giả định trên biển của Bắc Triều Tiên, ngày 05/09/2017. Republic of Korea Navy/Yonhap via REUTERS
Bất chấp mọi trừng phạt, nhà lãnh đạo Bắc Triều Tiên vẫn liên tục theo đuổi chương trình đạn đạo và nguyên tử. Ngược với lý do được đưa ra để biện hộ, Bình Nhưỡng không hề phải chịu mối đe dọa Mỹ tấn công để tiêu hủy chế độ. Bản thân tổng thống Donald Trump trước và sau khi đắc cử còn nhiều lần tuyên bố là sẵn sàng đối thoại với Kim Jong-un.
Như vậy, có thể nhận định rằng ý định của Bắc Triều Tiên là muốn được coi như một cường quốc hạt nhân, và Kim Jong-un cần có được tính chính danh đối với quân đội và trong đảng. Ngược lại, cũng không thể quên tầm vóc hoang tưởng của một chế độ chỉ tồn tại qua việc đạt được sức mạnh nguyên tử.
Bắc Triều Tiên, con chủ bài chiến lược của Trung Quốc
Trong bối cảnh đó, Trung Quốc nổi lên hàng đầu. Chỉ mới gần đây thôi, Bắc Kinh vẫn coi việc duy trì chế độ Bắc Triều Tiên là quan trọng hơn những hậu quả mà Bình Nhưỡng mang lại, và cuộc tranh luận này có thể chưa ngã ngũ trong những người thân cận Tập Cận Bình. Mặc cho những khuyết điểm, mà trước hết là việc làm mất mặt các lãnh đạo Trung Quốc, Bắc Triều Tiên là con chủ bài chiến lược trước Hoa Kỳ.
Tuy Trung Quốc luôn bỏ phiếu thuận cho các nghị quyết trừng phạt của Liên Hiệp Quốc kể từ vụ thử nguyên tử lần đầu tiên năm 2006, nhưng việc thực hiện lại bất nhất. Từ cuối những năm 2000, Trung Quốc trở thành đối tác thương mại hàng đầu của Bắc Triều Tiên, trao đổi chính thức đã tăng gấp 10. Một báo cáo của Liên Hiệp Quốc hồi tháng Giêng cho thấy Bắc Kinh luôn đóng vai trò trung gian, giúp Bình Nhưỡng có được ngõ vào quý giá trên thị trường thế giới.
Về mặt ý thức hệ, cho dù thường bị bỏ quên, Bắc Triều Tiên là "đất nước anh em". Nếu chấp nhận việc thay đổi chế độ ở Bắc Triều Tiên, thì đây sẽ là một ví dụ rất xấu cho chính Trung Quốc. Hàng trăm ngàn "tình nguyện quân" Trung Quốc đã bỏ mạng trong cuộc chiến tranh Triều Tiên, và Bắc Kinh chưa hề hủy bỏ hiệp ước hữu nghị với Bắc Triều Tiên, trong đó có cả liên minh quân sự. Trên thực tế, chiếc chìa khóa cho các quan điểm của Trung Quốc nằm tại Washington, và các rủi ro từ Bình Nhưỡng chỉ là gián tiếp.
Công luận Nhật, Hàn cứng rắn hơn
Tại Hàn Quốc, tuy tân tổng thống Moon Jae-in lâu nay muốn thúc đẩy đối thoại với người anh em phương bắc do bất đồng với Hoa Kỳ và Nhật Bản, đã dấy lên những lời kêu gọi trừng phạt nghiêm khắc nhất, cho tập trận tấn công giả định vào địa điểm thử nguyên tử Bắc Triều Tiên, siết chặt quan hệ với Mỹ, đặc biệt là tăng cường lá chắn tên lửa THAAD. Trong công luận cũng như đối với một số chuyên gia, khả năng răn đe nguyên tử được ủng hộ mạnh mẽ.
Nhật Bản, nơi có các căn cứ quân sự Mỹ lớn nhất Châu Á, là mục tiêu trực tiếp của hỏa tiễn Bắc Triều Tiên, và mới cách đây vài ngày một tên lửa của Bình Nhưỡng đã bay ngang qua. Từ đó đến nay, việc sở hữu vũ khí răn đe quy ước ngày càng mang tính chính danh hơn trong các cuộc tranh luận, và hơn phân nửa ngân sách quốc phòng do chính phủ đề nghị là dành cho việc triển khai hỏa tiễn đạn đạo để phòng vệ.
Nhưng thế lưỡng nan mà Bắc Triều Tiên đặt ra vẫn chưa được giải quyết, và tính cách bất định của ông Donald Trump làm tăng thêm nghi ngại. Tuy nhiên theo chuyên gia Valérie Niquet, nếu nhiều người đã tố cáo sự nguy hiểm khi tổng thống Mỹ nêu ra khả năng tấn công vào các mục tiêu đạn đạo và nguyên tử Bắc Triều Tiên, thì vẫn có thể đặt câu hỏi về sự chọn lựa ngược lại.
Xuống thang trước Bình Nhưỡng : Lợi ích trước mắt, nguy hại lâu dài
Tiến công là nhận lấy rủi ro Seoul - nơi phân nửa dân số Hàn Quốc cư ngụ - có thể bị trả đũa, với lực lượng pháo binh dày đặc tại biên giới hai nước Triều Tiên. Nhưng không thể chối cãi rằng, tấn công như thế sẽ gây tác động tức thì đối với chế độ Bình Nhưỡng. Bắc Kinh sẽ thấy rằng khả năng này là hiện thực, khiến việc cấm vận hoàn toàn Bắc Triều Tiên, kể cả về năng lượng, không còn quá xa tầm tay.
Đề nghị tái lập đối thoại và chấp nhận nguyên trạng mà Trung Quốc đưa ra, về lâu về dài sẽ mang lại những hậu quả tai hại. Ban đầu, Bình Nhưỡng có thể tỏ ra biết điều, phát triển vũ khí hạt nhân ở mức phòng vệ. Nhưng đây là bằng chứng cho thấy vẫn có thể vượt qua những "lằn ranh đỏ" mà Hoa Kỳ vạch ra.
Đối với các đồng minh Châu Á của Mỹ, dấu hiệu này rất xấu, có thể dẫn đến những thảm họa. Bình Nhưỡng có thể mưu toan thống nhất Triều Tiên bằng vũ khí nguyên tử ; còn Bắc Kinh có thể tiếp tục chính sách bành trướng trước Nhật Bản, Ấn Độ, Đông Nam Á, vì biết rằng Hoa Kỳ không can thiệp. Trước các nguy cơ này, Seoul cũng như Tokyo sẽ không còn tự kềm chế, mà tham gia cuộc chạy đua vũ trang và hạt nhân.
Chuyên gia Valérie Niquet kết luận, xuống thang và đối thoại trước mắt có vẻ là sự chọn lựa hợp lý nhất, nhưng về lâu về dài sẽ dẫn đến những cuộc xung đột nghiêm trọng hơn.
Kim Jong-un hai lần làm Tập Cận Bình mất mặt
Theo góc nhìn của Le Figaro, "Kim Jong-un đã làm mất mặt Tập Cận Bình". Hôm Chủ nhật, khi cho thử quả bom nguyên tử mạnh nhất từ trước đến nay, lãnh tụ trẻ tuổi Bắc Triều Tiên không chỉ gây lo ngại cho cả hành tinh, mà còn phá hoại một sự kiện ngoại giao mà Bắc Kinh đã dày công chuẩn bị, đó là hội nghị thượng đỉnh BRICS.
Ông Tập Cận Bình, vốn đang tìm cách đánh bóng hình ảnh một nhà lãnh đạo có trách nhiệm trên trường quốc tế, đã bị Kim Jong-un giành mất vị trí vedette. Trong các hành lang hội nghị, người ta chỉ bàn tán về nhà độc tài Bắc Triều Tiên.
Các nhà quan sát cho rằng việc vị "thống chế" ở Bình Nhưỡng làm xáo trộn thượng đỉnh BRICS không phải là một sự tình cờ. Hồi tháng Năm, Kim Jong-un đã từng làm mờ nhòa hội nghị thượng đỉnh "Con đường tơ lụa mới" ở Bắc Kinh, qua việc bắn một hỏa tiễn đạn đạo. Donald Trump lúc đó không quên nhấn mạnh đây là "mối đe dọa lớn và nguồn cơn gây bối rối cho Trung Quốc".
Cho dù trên lý thuyết là đồng minh với nhau, quan hệ giữa hai nước láng giềng vẫn căng thẳng. Nhà nghiên cứu Triệu Thông (Zhao Tong) của Carnegie-Tsinghua Center for Global Policy nhận định, Bình Nhưỡng hết sức bất bình khi Bắc Kinh áp dụng trừng phạt. Trên thực tế, "Kim Jong-un chiến đấu trên cả hai mặt trận, chống cả Hoa Kỳ lẫn Trung Quốc. Ông Kim nói với Bắc Kinh : tăng cường áp lực lên chúng tôi chỉ vô ích, vì chúng tôi có bom nguyên tử" - nhà nghiên cứu về Trung Hoa Jean-Pierre Cabestan, trường đại học Tin Lành ở Hồng Kông cho biết.
Theo ông Cabestan, mục tiêu của Kim Jong-un là "củng cố vị trí càng mạnh càng tốt trước khi bắt đầu thương lượng với Mỹ", còn ông Triệu Thông nhấn mạnh "Trung Quốc đang bị kẹt trong chiếc bẫy, vì không bao giờ có thể cắt đứt quan hệ với một nước láng giềng sở hữu vũ khí hạt nhân". Các chuyên gia dự đoán ngày 9/9 tới Kim Jong-un có thể bắn một hỏa tiễn liên lục địa để mừng ngày thành lập chế độ, vì ngày này năm ngoái Bình Nhưỡng đã cho thử nguyên tử lần thứ năm. Tuy nhiên khi khiêu khích lãnh đạo của hai cường quốc mạnh nhất thế giới, "Lãnh tụ tối cao" cũng có nguy cơ bị Mỹ-Trung liên minh chống lại.
Răn đe hạt nhân, nên hay không ?
"Chủ thuyết răn đe nguyên tử liệu vẫn còn thích hợp hay không ?" Đó là câu hỏi mà nhật báo công giáo La Croix đặt ra trên trang tranh luận hôm nay.
Đối với ông Bruno Tertrais, phó giám đốc Quỹ Nghiên cứu Chiến lược (FRS), dù muốn hay không, đây là một "điều xấu cần thiết" để bảo đảm hòa bình giữa các đại cường. Hiện nay không có một chọn lựa khả tín nào khác để bảo vệ các lợi ích thiết yếu của một Nhà nước. Khả năng răn đe hạt nhân đã chứng tỏ hiệu quả trong thời kỳ chiến tranh lạnh và nay cũng vậy, từ cuộc chiến Israel-Ai Cập năm 1973 cho đến cuộc xung đột Ấn Độ-Pakistan năm 1999.
Ngược lại, theo ông Paul Quilès, chủ tịch hiệp hội Sáng kiến Giải trừ Hạt nhân, cựu bộ trưởng Quốc Phòng Pháp, vũ khí nguyên tử càng làm tăng chạy đua vũ trang. Thế giới suýt nữa đã gánh lấy thảm họa trong cuộc khủng hỏa tên lửa Cuba năm 1962, chưa kể mấy chục sự cố khác, trong đó có vụ một vệ tinh Liên Xô năm 1983 đã nhầm lẫn sức nóng của ánh nắng mặt trời với hỏa tiễn Mỹ. Ông nhắc lại câu nói của cựu tổng thống Hoa Kỳ Ronald Reagan : "Với tư cách tổng tư lệnh các lực lượng Mỹ, bạn chỉ có 6 phút để quyết định phản ứng lại một dấu hiệu trên màn hình radar, nên hay không khởi động cuộc tận thế. Ai có thể chứng tỏ được sự tỉnh táo trong một thời điểm như thế ?".
Thụy My
Tối 6/4/2017, khi Chủ tịch Tập Cận Bình đang dự dạ tiệc Tổng thống Thống Donald Trump đã ra lệnh cho hai khu trục hạm của Mỹ là USS Ross và USS Porter đang hoạt động trên vùng biển phía tây của Địa Trung Hải bắn 49 hỏa tiễn Tomahawk vào căn cứ không quân Shayrat thuộc thành phố Homs ở miền trung Syria, viện lý do Syria đã sử dụng vũ khí hóa học oanh kích vào thị trấn Khan Shaykhun của tỉnh Idlib ở phía bắc Syria vào ngày 4/4, khiến 80 người tử nạn và khoảng 200 người bị thương.
Tổng thống Thống Donald Trump tiếp đãi Chủ tịch Tập Cận Bình tại tư dinh Mar-a-Largo ở Florida, Hoa Kỳ
Cùng lúc đó, một hoạt cảnh trại ngược lại đã xuất hiện : Trong khi người Việt đấu tranh đang tổ chức biểu tình ngoài đường phố West Palm Beach, Florida, hô to khẩu hiệu "Red China out of VietNam ! Out ! Out ! Out !", thì tại khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago, Donald Trump đưa cháu gái của mình là Arabella Kushner mới 5 tuổi, ra hát dân ca và đọc thơ Trung quốc bằng tiếng Hoa cho Tập Cận Bình và vợ ông ta là bà Bành Lệ Viên nghe. Mẹ của cháu là Ivanka Trump nói : "Chúng tôi muốn ông cảm thấy như đang ở nhà". Những người biết tiếng Hoa nói con bé hát bài "Hoa nhài"... Tờ South China Morning Post đặt câu hỏi : Liệu đây có phải là "ngoại giao cháu gái" của Tổng thống Mỹ không ? Dưới bản tin của VOA, một người có tên là Quoc Quang Truong đã phê vắn tắt : "Nỗi nhục" !
Arabella Kushner hát dân ca và đọc thơ Trung quốc bằng tiếng Hoa
Những phản ứng sơ khởi
Một số nhà phân tích cho rằng màn "biểu dương khí thế" này của Donald Trump có ba mục tiêu chính :
(1) Nói với Tập Cận Bình rằng anh phải bảo thằng nhóc con Bắc Hàn của anh đừng có lộn xộn, nếu không tôi cũng sẽ "xử lý" nó như ở Syria.
(2) Nói với Quốc hội và các cơ quan truyền thông rằng tôi không phải là người thân Nga hay là công cụ của Putin.
(3) Làm quên đi những thất bại thê thảm của Trump sau hai tháng cầm quyền.
Một số người cho rằng đây chỉ là một nỗ lực thay đổi cuộc chơi để tránh bị luận tội. Theo họ, Trump và nhóm tham mưu của ông không biết gì về chiến lược, chỉ biết về chiến thuật và không cần biết hậu quả về lâu về dài của hành động của họ sẽ như thế nào.
Các nước Tây phương xem ra phấn khởi vì tin rằng biến cố này có thể tách Trump ra khỏi Putin trong âm mưu phá sập Liên Hiệp Âu Châu và NATO.
Một số lãnh tụ Đảng Cộng Hòa, các nhà lãnh đạo Tây phương và một số nhà lãnh đạo khối Hồi giáo Sunni ở Trung Đông ủng hộ hành động của Tổng thống Trump, trong khi Thượng nghị sĩ Rand Paul thuộc đảng Cộng Hòa cho rằng vụ tấn công này về mặt pháp lý không thể biện minh được và chẳng giúp ích gì ; Thượng nghị sĩ Tim Kaine, thuộc đảng Dân Chủ, khẳng định quyết định của Donald Trump là vi hiến.
Trong khi Quốc hội Mỹ sắp tạm nghỉ, bà Nancy Pelosi, lãnh tụ thiểu số Dân chủ ở Hạ Viện, đã viết thư cho Chủ tịch Hạ viện Paul Ryan yêu cầu ông triệu tập ngay một phiên tranh luận. Bà nói : "Quốc hội phải thực hiện nghĩa vụ mà Hiến pháp trao cho, để tổ chức phiên tranh luận về Quyền Sử dụng Lực lượng Quân sự chống lại một quốc gia có chủ quyền".
Kịch bản đã được soạn khá kỹ
Điều trước tiên phải công nhận là kịch bản "biểu dương khí thế" đã được Ngũ Giác Đài và Bộ Ngoại giao Mỹ soạn khá kỹ.
1. Kế đánh lạc hướng dư luận
Hôm 31/3/2017, Đại sứ thường trực Mỹ tại Liên Hiệp Quốc Nikki Haley tuyên bố với hãng thông tấn Reuters rằng việc phế quyền của Tổng thống Syria Bashar al-Assad không phải là ưu tiên hàng đầu của Hoa Kỳ đối với tình hình Syria. Bà nói : "Ưu tiên của chính trị chúng tôi không còn là phế quyền Bashar al-Assad. Ưu tiên của chúng tôi là thật sự hiểu làm gì để thay đổi cuộc sống của người dân Syria". Bà lưu ý rằng chính quyền mới của Mỹ sẽ không tập trung vào các nhân vật của al-Assad.
Nhiều người tưởng rằng lời tuyên bố này là để xác định sự hợp tác của Trump với Nga. Nhưng đó là một sự ngộ nhận. Lời tuyên bố này chỉ là một kế đánh lạc hướng đối phương khi chuẩn bị dùng "lá bài vũ khí hóa học" để thay đổi cuộc chơi.
2. Vụ khí hóa học : "lá bài" của cuộc chơi
Khoảng 6 giờ 30 sáng 4/4/2017 (theo giờ địa phương), các máy bay chiến đấu Syria đã không kích vào thị trấn Khan Sheikhoun ở ngoại ô thành phố Idlib ở gần biên giới Thổ Nhĩ Kỳ. Liên minh Quốc gia các Lực lượng Đối lập và Cách mạng Syria thông báo có khoảng 80 người bị thiệt mạng và 200 người bị thương.
Sau khi báo cáo về vụ tấn công nói trên được đưa ra, Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc đã họp hôm 5/4/2017 để nghe thông báo. Hoa Kỳ, Anh, Pháp và Liên Hiệp Âu Châu cho rằng các lực lượng của Tổng thống Syria Bashar al-Assad và đồng minh Nga của ông ta đã gây ra biến cố đó mặc dầu chưa có bằng chứng.
Syria cho rằng sau khi tham gia Công ước Cấm vũ khí hóa học, tổ chức Cấm Sử dụng Vũ khí Hóa học (OPCW) và ngăn chặn sự can thiệp quân sự của Hoa Kỳ đã đến nước này kiểm soát và vào tháng 1 năm 2016, OPCW tuyên bố đã hoàn tất việc loại bỏ các kho vũ khí hóa học ở Syria nên Syria không còn võ khí hóa học nữa. Trong khi đó, cơ chế điều tra phối hợp giữa Liên Hiệp Quốc và OPCW khẳng định rằng tổ chức khủng bố IS cũng đã sử dụng khí lưu huỳnh gây ngạt ở Syria.
Syria biện luận rằng Syria đang đánh bại phiếm quân trên khắp các mặt trận ở trong nước, họ có thể tiêu diệt nhóm phiếm quân còn lại ở Khan Sheikhoun một cách dễ dàng, tại sao lại phải sử dụng vũ khí hóa học ?
Phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Nga Igor Konoshenkov cho biết máy bay Nga không tiến hành các cuộc không kích nhằm vào Khan Sheikhoun trong ngày 4/4. Hôm đó, từ 11g30 đến 12g30 (giờ địa phương), máy bay của Syria tấn công kho chứa đạn dược lớn của quân khủng bố ở ngoại ô Khan Sheikhoun. Có thể trong khu đó có một kho chứa vũ khí hóa học.
Hoa Kỳ đã yêu cầu Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc thảo luận về vụ này, nhưng Hội Đồng cho rằng khi chưa thể xác minh được vụ tấn công có diễn ra hay không và ai phải chịu trách nhiệm thì chưa thể thảo luận được. Tổ chức Cấm Sử dụng Vũ khí Hóa học (OPCW) đã được giao nhiệm vụ tìm kiếm sự thật (FFM) để thu thập các thông tin về vụ tấn công nói trên.
Mặc dầu chưa có phán quyết của Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc, bộ tham mưu của Trump vẫn đưa ra bản án và tự ý thi hành đúng vào lúc Tập Cận Bình đến Hoa Kỳ, bất chấp luật pháp Mỹ và luật pháp quốc tế. Rõ ràng đây là một hành động vi phạm pháp luật có tính toán.
Vi phạm luật pháp Mỹ và quốc tế
Năm 2003, khi mở cuộc tấn công Iraq, Tổng thống Bush chỉ vi phạm luật quốc tế khi hành động không có sự cho phép của Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc, nhưng ông không vi phạm luật Mỹ vì việc làm của ông đã được Quốc hội chấp thuận rồi. Nay tấn công Syria, Donald Trump vừa vi phạm luật Mỹ vừa vi phạm luật quốc tế.
Đạo luật Quyền Chiến Tranh năm 1973 (War Powers Act of 1973) quy định rằng Tổng thống có thể đưa các lực lượng vũ trang Hoa Kỳ đi hoạt động ở ngoại quốc do sự cho phép của Quốc hội, hoặc trong trường hợp "khẩn cấp quốc gia xảy ra do sự tấn công vào Hoa Kỳ, vào vùng lãnh thổ hay tài sản của Hoa Kỳ, hay vào các lực lượng vũ trang Hoa Kỳ" (a national emergency created by attack upon the United States, its territories or possessions, or its armed forces).
Syria không hề tấn công vào nước Mỹ, tấn công vào vùng lãnh thổ hay tài sản của Mỹ, hay tấn công vào các lực lượng vũ trang Mỹ nên Tổng thống Trump không thể tự ý đem chiếm hạm tới bắn hỏa tiễn vào Syria được.
Điều 2 (4) và điều 39 của Hiến Chương Liên Hiệp Quốc dành cho Hội Đồng Bảo An quyền "thẩm định về sự hiện hữu của bất cứ sự đe dọa hòa bình nào, sự phá vở hòa bình, hay hành động xâm lược" và "quyết định những biện pháp nào có thể được sử dụng... để duy trì hòa bình và an ninh thế giới".
Hành động của Donald Trump không được sự cho phép của Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc nên có thể coi như là một tội phạm chiến tranh giống Tổng thống Bush năm 2003.
Donald Trump cãi chày cãi cối rằng tại sao trước đây Obama sử dụng quân sự ở Syria được mà nay ông lại không được làm. Donald Trump không biết ngày 1/3/2016, với sự đồng ý của Tổng thống Assad, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov đã họp với Ngoại trưởng Mỹ John Kerry và hai bên đi đến thỏa thuận hai bên được quyền tấn công các mục tiêu là nhóm IS, hoặc các tổ chức liên quan đến al-Qaeda như mặt trận al-Nusra tại Syria. Vì thế các máy bay Mỹ thường dò thám hay oanh tạc các hoạt động của tổ chức IS ngay cả trên đất Syria. Tuy nhiên, Mỹ không được tấn công vào quân của Assad.
Phản ứng gay gắt của Nga
Hôm 7/4/2017, phát ngôn viên Dmitry Peskov của Tổng thống Nga nói : "Tổng thống Putin coi những cuộc tấn công của quân đội Mỹ nhằm vào Syria là một sự xâm lược chống lại một quốc gia có chủ quyền, vi phạm các quy phạm của luật pháp quốc tế". Theo ông Putin, hoạt động quân sự của Hoa Kỳ nhằm vào Syria hôm 6/4 không hề góp phần vào cuộc chiến chống khủng bố, mà sẽ làm suy yếu mối quan hệ Nga-Mỹ.
Hãng tin RIA Novosti dẫn lời ông Viktor Ozerov, Chủ tịch Ủy ban Quốc phòng thuộc Hội đồng Liên bang Nga, cho biết : "Nga sẽ đề nghị một cuộc họp khẩn cấp của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc sau khi Mỹ tấn công tên lửa nhằm vào căn cứ không quân Syria. Đây là một hành động khiêu khích nhằm vào một quốc gia thành viên của Liên Hiệp Quốc. Quan hệ hợp tác giữa quân đội Nga và Mỹ có thể chấm dứt sau vụ tấn công này".
Bộ Ngoại giao Nga cũng đã ra thông báo nói rằng Moskva tạm ngưng hiệu lực của thỏa thuận đã ký với Washington về phòng chống các sự cố và đảm bảo an toàn cho các chuyến bay trong quá trình chiến dịch ở Syria. Như vậy từ nay các phi cơ Mỹ không thể bay vào Syria để lèo lái IS nữa. Pháo phòng không Syria đã khai hỏa bắn vào một máy bay do thám không người lái của Mỹ xuất hiện trên căn cứ của lực lượng đặc nhiệm nước này.
Chiến hạm Đô đốc Grigorovich của Hạm đội Biển Đen dưới sự chỉ huy của Hạm trưởng Anatoly Velichko đã được điều động trở lại Địa Trung Hải để hỗ trợ cho Tổng thống Assad. Chiến hạm này từng phóng tên lửa Kalibr đánh các mục tiêu khủng bố tại Syria trong năm 2016. Nga và Iran đã bắt đầu phối hợp để tiêu diệt các phiếm quân, kể cả các nhóm phiếm quân được Mỹ xây dựng và nuôi dưỡng.
Bà Nikki Haley, Đại sứ Hoa Kỳ tại Liên Hiệp Quốc phát biểu với CNN hôm Chủ nhật : "Với việc ông Assad đứng đầu chế độ, không có bất kỳ sự lựa chọn nào để dẫn đến một giải pháp chính trị".
Ngoại trưởng Rex Tillerson đã được phái đi Nga, nhưng Tổng thông Putin tuyên bố hủy bỏ cuộc gặp Rex Tillerson. Theo bản tin của hãng Reuters, hôm 11/4 Tổng thống Putin nói rằng theo các nguồn tin ông biết, Hoa Kỳ sẽ còn tạo ra những vụ sử dụng võ khí hóa học giả ở khu phía Nam Damascus để hạ uy tín của Tổng thống Assad.
Đến đây chúng ta có thể thấy kế hoạch của Putin dùng Donald Trump để phá vỡ chủ trương "tái lập chiến tranh lạnh mới" của Mỹ và Tây phương đang thất bại.
Trump đồng ý với Tập 100% !
Hôm 7/4, phát ngôn viên Hoa Xuân Oánh của Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói : "Trung Quốc không bao giờ can thiệp vào công việc nội bộ của các nước khác. Tổng thống Syria được bầu bởi người dân Syria và chúng tôi tôn trọng sự lựa chọn của họ. Chúng tôi luôn luôn phản đối việc sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế". Tập Cận Bình không nói gì.
Nhưng rồi cuộc họp tại Mar-a-Lago vẫn đi đến một kết quả khiến nhiều người ngạc nhiên. Không ai dám ký thông cáo hay tuyên ngôn gì chung với Trump vì sáng hôm sau ông ta có thể lên Twitter nói ngược lại. Nhưng hôm 8/4/2017 Văn phòng báo chí của Tòa Bạch Ốc đã phổ biến tại Mar-a-Lago một bản tin về những lời chào từ biệt Tập Cận Bình của Donald Trump như sau :
"Tổng thống Trump : Tôi chỉ muốn nói rằng Chủ tịch Tập và tất cả các đại diện của ông đã thực sự thú vị khi ở đây. Tôi nghĩ đã có những tiến bộ to lớn trong mối quan hệ của chúng tôi với Trung Quốc. Các đại diện của tôi đã gặp mặt từng người một với các đối tác từ Trung Quốc. Và tôi nghĩ, thực sự, tiến bộ đã được thực hiện. Chúng ta sẽ có nhiều tiến bộ hơn nữa.
"Mối quan hệ được phát triển bởi Chủ tịch Tập và cá nhân tôi, tôi nghĩ là xuất sắc. Chúng tôi mong muốn được gặp nhau nhiều lần trong tương lai. Và tôi tin rằng rất nhiều vấn đề tồi tệ tiềm ẩn sẽ biến mất.
"Vì vậy, tôi chỉ muốn cảm ơn Chủ tịch Tập đã ở với chúng tôi tại Hoa Kỳ. Đó là một vinh dự to lớn đối với tôi và tất cả các đại diện của tôi để tiếp đón Chủ tịch và các đại diện của ông. Và một lần nữa, tiến bộ đã được thực hiện.
"Cảm ơn quý vi rất nhiều. Cảm ơn quý vi.
(Tổng thống Tập nói bằng tiếng Trung)
" Tổng thống Trump : Vâng, tôi đồng ý 100 % thưa ông Chủ tịch. Và cảm ơn ông rất nhiều. Và một lần nữa, một vinh dự to lớn khi quý vị ở Hoa Kỳ và Mar-a-Lago. Cảm ơn ông rất nhiều".
Nhiều người cho rằng Donald Trump không dám làm khó Tập Cận Bình vì Trung Quốc đang giữ rất nhiều "đồ thế chấp" hay "vật bảo chứng" của gia đình Trump ở Trung Quốc. Việc chuyển từ Putin qua Tập Cận Bình hy vọng có thể giúp Trump thoát khỏi bị luận tội vì quan hệ ngoài vòng pháp luật với Nga khi tranh cử, nhưng "tránh vỏ dưa lại đạp vỏ dừa" vì Tập Cận Bình cũng như Putin đều là Cáo già, còn Trump chỉ là Cừu non. Với trò chơi bạt mạng này, liệu rồi số phận Biển Đông và các nước nhỏ ở Đông Nam Á sẽ đi về đâu ?
Chủ trương của các quốc gia Tây phương hiện nay là tách tên khùng điên Donald Trump ra khỏi Putin, dùng Assad làm con bài thí. Mọi chuyện khác sẽ tính sau.
Ngày 13/4/2017
Lữ Giang
