Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

samedi, 08 avril 2023 20:43

Nhạc Vàng - Nhạc Đỏ

Báo Thanh Niên ra ngày 8/4/2023 có bài "Thanh Lam : 'Phá nát' hay 'phá cách' nhạc Trịnh ?" [1] của nhà báo Long Phạm. Trong bài báo này, ca sĩ Thanh Lam được gọi "một ca sĩ lớn của nền nhạc nhẹ Việt Nam" (!). Vậy, hãy nghe thử "ca sĩ lớn" trình bày nhạc phẩm "Phượng Yêu" [2]. Nếu đủ kiên nhẫn nghe ca sĩ Thanh Lam "hát", tại sao không đọc một số nhận xét của khán giả ở phía dưới bài hát (?!).

Retro microphone on stage

Tác giả Long Phạm còn cho biết, Thanh Lam là ca sĩ "sáng tạo, tiên phong cho cái mới". Có thể là như thế, nhưng "mới", "sáng tạo" gì đi nữa, người ca sĩ nên hiểu, họ có quyền truyền tải mọi cảm xúc đến cho khán giả, nhưng nhất định không bao giờ được truyền nỗi sợ hãi cho người xem (nghe), đó là điều tối kỵ, vì âm nhạc không phải là phim kinh dị, dù phim kinh dị vẫn cần "cầu viện" âm thanh và đôi khi cả âm nhạc để đạt hiệu quả. Âm thanh không phải là âm nhạc.

Với phục trang áo dài màu tối, cô Thanh Lam đứng dang chân, lắc lư, gồng mình, vung tay, nhăn mặt và tru tréo hơn là bày tỏ nỗi thất vọng về tình yêu, dù đó là một tình yêu thiết tha, chung thủy và bị bội phản. Cô như đang điểm mặt và đe dọa người đã bỏ rơi cô bằng cách gào lên : "Tôi yêu anh đấy ! Anh có yêu tôi không thì bảo (!)". Nếu cô hóa trang thêm bằng một mái tóc giả dài lòa xòa, để biểu diễn bài hát này, khi cô cất giọng tới đoạn "yêu như loài ma quái", nhất định cô phải được thừa nhận "đỉnh của đỉnh" về nghệ thuật rùng rợn có một không hai mà nhạc sĩ Phạm Duy nên bật dậy để "lóng tai" "thưởng thức" (!). Dù sao cũng phải công nhận giọng cô trầm nhưng ồm, làn hơi đầy và dài, kỹ thuật thanh nhạc quá tốt, âm vực rộng, nếu như cô đừng khoe giọng như cố nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9 từng phàn nàn thì "đỡ" hơn biết bao nhiêu.

Càng ê chề hơn với những khái niệm rất phổ biến mà các "diva", "ông hoàng", "bà chúa" nhạc Việt ngày nay hay dùng : "Giọng ca đầy nội lực". À ra thế ! Chỉ xin nhắc các vị, âm nhạc cần "nội tâm" chứ không cần khỏe như vâm, dùng cổ họng, dùng dây thanh đới để "sỉ vả nhau" hay "hét vào tai nhau", vì các vị đang hát, đang truyền cảm xúc cho khán giả, chứ không phải hù dọa, đe nẹt hay đuổi khán giả "chạy có cờ" ! Hơi dài thì tốt, nhưng các vị đang hát chứ không phải thổi bong bóng ! Giọng người ca sĩ thường được ví như chim, nhưng người đời cần : họa mi, sơn ca hay hoàng oanh chứ không cần đại bàng, kền kền hay diều hâu, mặc dù chúng cũng thuộc họ chim ! Người nghe cần thánh thót chứ không cần lảnh lót ; người nghe cần trầm ấm chứ không cần ầm oàm như tiếng đại bác ; người nghe cần nghe tiếng saxophone, trumpet chứ không cần nghe còi xe cứu thương, xe chữa cháy (!).

Có phải "nhạc trẻ" và cái gọi là "làm mới" như cô Thanh Lam đã góp thêm điều cần lý giải trong "tình yêu" ngày nay của lớp trẻ ?

Tại sao họ yêu nhau thật "dễ", tại sao họ có thể đâm chém nhau một cách "thoải mái" rồi khóc hu hu, tại sao họ có thể "sống thử", có thể rủ nhau tự tử dễ dàng, có thể tạt acid vào nhau, có thể phá thai như phá một mụn cóc, có thể vứt lăn lóc những trẻ sơ sinh như vứt một bọc rác, có thể rủ bạn bè bề hội đồng ngay chính người mà họ gọi là "người yêu" (!), có thể vừa âu yếm làm tình xong thì giết ngay, có thể rủ nhau cùng buôn ma túy, có thể rủ nhau cùng giết người phi tang, có thể rủ nhau cùng cướp của ngay chính cha mẹ họ v.v. Họ là "sản phẩm" của "dây chuyền sản xuất" nào đây ? ! Chẳng lẽ "muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội cần có con người xã hội chủ nghĩa" là thế này ?

Ông Nguyễn Phú Trọng chê trách tuổi trẻ Việt Nam [3] "phai nhạt lý tưởng, thờ ơ với thời cuộc, thích sống hưởng thụ, đua đòi", nhưng ông ta không biết hay cố tình phớt lờ, không dám nhận và chỉ ra, ở đó, còn có cả một vũng lầy tội ác ngập ngụa trong tuổi trẻ, đi kèm với tính nhẫn tâm và đầy "máu lạnh" trước nỗi đau của ngay chính người thân ruột thịt !

Nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam hình như chưa bao giờ chịu chiêm nghiệm, đúc kết và rút ra những bài học cay đắng, khi nhiều năm sau "giải phóng" họ đã xem rất nhẹ vai trò văn chương mà chỉ chú tâm và "lèo lái" nó đi vào "con đường trụy lạc" mang tên "chính trị".

Cao hơn, cái thứ "văn chương" sau "giải phóng" đã lần hồi làm tha hóa tâm hồn người Việt và nô dịch cho "lý tưởng cộng sản" - một loại lý tưởng không tưởng, mơ hồ, phi nhân tính.

Thế hệ trẻ ra đời, lớn lên, tiếp nối "tiền bối" cộng sản bằng những tâm hồn xơ cứng, khô cằn, đua chen, đố kỵ, giành giựt chỗ đứng trong "làng nhạc" và họ đầy hận thù, nhỏ nhen, bẩn chật thông qua nhiều "nhà văn", "nhà thơ", nhiều "nhạc sĩ", "ca sĩ", "diễn viên", "đạo diễn" sống trong sự "nuôi nấng" và "chăm sóc" từ "vòng tay đảng ta" (!).

Giá như nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam hiểu được tầm quan trọng của văn chương, vốn ảnh hưởng không chỉ trong âm nhạc mà nó còn tác động mãnh liệt đến thế hệ trẻ hiện nay ra sao, thông qua cái gọi là... "văn mẫu" (!). Thật khốn khổ cho nhi đồng, đến cả thanh thiếu niên ngày nay với vị "cứu tinh" - "văn mẫu" cho nền văn học nước Việt (!).

Không thể có một áng văn hay, không thể có một lời nhạc bay bổng mà thiếu tự do trong đó. Nhiều bậc phụ huynh chắc không khỏi thở dài, khi cùng nhắc thêm... "tính định hướng" trong viết văn, viết nhạc. Đó là sự thật, chí ít gần nửa thế kỷ đã trôi qua, kể từ ngày "đảng đã cho em cuộc đời mới" (!).

Chính nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam đã bóp nát tâm hồn và tính sáng tạo của tuổi trẻ ngay từ những bài học đầu đời, trước khi họ trở thành một nhà soạn nhạc tự do đúng nghĩa. Trong số các nhạc sĩ, ca sĩ hiện nay, quá khó để tìm ra một người nghệ sĩ của nhân dân, chứ không phải loại "nghệ sĩ nhân dân" của tư tưởng bố thí !

Những dẫn giải nói trên, có phải góp thêm - để lý giải - tại sao hiếm có nhạc sĩ trẻ ngày nay viết lên những lời nhạc đậm đà chất thơ, đẹp như một bức tranh, so với Nhạc Vàng trước 1975, dù các nhạc sĩ "thời Ngụy" cũng đang tuổi xuân thì ?

Dòng "Nhạc Đỏ" giờ còn có dịp trình diễn không nhỉ ?! Có đấy ! Trong những lễ lạc - tết nhứt vẫn còn, để phục vụ cho tuyên truyền và mị dân mà ca sĩ Vy Oanh [4] hát "Xuân Chiến Khu" chào năm mới Nhân Dần - 2022. Tuy nhiên, mới đây, trên mạng lan truyền đoạn clip nữ ca sĩ xinh đẹp này đang khẩn khoản [5] yêu cầu luật sư riêng của mình, can thiệp với chánh phủ Hoa Kỳ để được đi Mỹ, vì ở Việt Nam cô đã bị cấm xuất cảnh trong vụ án với nữ doanh nhân Nguyễn Phương Hằng...

Nhạc Đỏ còn giúp gì được cho ca sĩ Vy Oanh trong tiếng kêu cứu khẩn thiết (?)

Nguyễn Ngọc Già

Nguồn : RFA, 08/04/2023

[1] https://thanhnien.vn/thanh-lam-pha-nat-hay-pha-cach-nhac-trinh-185230408...

[2] https://www.youtube.com/watch?v=giDIWVdQAAI (Phượng Yêu - Thanh Lam)

[3] https://tuoitre.vn/tn-phai-co-tam-trong-tri-sang-hoai-bao-lon-524574.htm...

[4] https://www.youtube.com/watch?v=LgvM7ji_azA

[5] https://www.youtube.com/watch?v=8-iYbnJbkpQ

Additional Info

  • Author Nguyễn Ngọc Già
Published in Diễn đàn

Phạm vi bài viết không đề cập đến tình cảm yêu ghét cá nhân đối với sự việc 3 ca sĩ hải ngoại : Chế Linh - Hương Lan - Tuấn Vũ đồng loạt bị bịnh (gì không biết), buộc phải hủy bỏ show diễn - tại xứ ngàn năm văn vật - vào trung tuần tháng 11/2022. Bài cũng không đề cập về nhà nước Việt Nam Cộng Hòa đã vong quốc gần nửa thế kỷ.

Từ hồi chưa có internet, băng dĩa hải ngoại đã từng bước, từng bước thầm, rồi như làn sóng ngầm, bỗng chốc ồ ạt trào dâng về trong nước. Dĩ nhiên, thành phố Hồ Chí Minh là điểm đầu tiên cho "nhập khẩu" loại hàng hóa "bơ thừa sữa cặn", mà sau 1975, đều phải mang đi đốt bỏ cùng hàng triệu sách báo - tiểu thuyết - phim ảnh.

Ba tên tuổi ca sĩ hải ngoại nêu trên, không hề xa lạ với giới mộ điệu âm nhạc nói chung và điệu nhạc Bolero nói riêng. Cả ba ca sĩ nêu trên đều có giọng hát đặc biệt (nghĩa là có âm sắc riêng, để khi cất giọng, không tài nào lẫn lộn với bất cứ một ca sĩ nào khác, trong tai nghe của khán giả). Dù là vậy, giọng hát của các "lão niên ca sĩ" vẫn không thoát khỏi bàn tay của thần Thời Gian - ít nhiều, đã bị mài mòn theo năm tháng.

Do đó, hai câu hỏi cần đặt ra :

1. Tại sao khán giả vẫn thích thưởng thức trực tiếp ?

2. Tại sao cả ba ca sĩ đã qua thời vàng son mà họ vẫn đủ tự tin nhận lời trình diễn, khi Vượng Râu đứng ra tổ chức show diễn, ngay thủ đô Hà Nội - nơi xuất phát chủ trương của Nghị quyết 36, ra đời gần 20 năm về trước ?

Thời buổi này, cứ lên youtube và các trang mạng xã hội khác, tha hồ coi - nghe miễn phí suốt ngày. Nghe - coi cả những bản nhạc VÀNG bất hủ với thời gian, từ chính 3 giọng ca nói trên, khi họ vẫn còn trẻ trung ! Âm nhạc là nghệ thuật. Đá banh cũng là nghệ thuật. Người thưởng ngoạn, có đủ thời gian và đủ tiền vẫn thích thưởng lãm trực tiếp các ngôi sao nghề nghiệp, vốn đã có chỗ đứng riêng và vững chãi trong lòng khán giả - Có thể gọi là "hàng hiệu" cũng được. Đó là câu trả lời giản dị nhưng thật đáng để Ban Tuyên giáo trung ương đau đầu suy ngẫm - bởi danh ca Chế Linh đã thẳng thừng cho biết, việc hủy buổi diễn là do Ban Tuyên giáo trung ương ra "lịnh miệng" cho nghệ sĩ Vượng Râu - theo BBC [2].

Bolero - một điệu nhạc bị cho là "sến" nhưng thật kỳ lạ, ngay cả những ca sĩ xuất thân từ cái nôi xã hội chủ nghĩa như : Lệ Quyên và hiếm hoi như ca sĩ Lan Anh, họ vẫn dùng điệu nhạc này để kiếm sống. Tại sao kỳ lạ vậy ? Tại sao những tên tuổi trong giới chuyên nghiệp, như : Thanh Lam từng tuyên bố : "Miền Nam có nhiều ca sĩ chẳng học hành gì cả mà vẫn nổi tiếng nhờ truyền thông", Tùng Dương từng rất hỗn láo "Già trẻ lớn bé đắm đuối nhạc Bolero đúng là sự thụt lùi", Trung Kiên - một thầy giáo thanh nhạc Opera và nguyên Thứ trưởng Bộ Văn hóa chê bai "Tôi không ủng hộ và nghĩ không nên phát triển mạnh nhạc Bolero", vậy mà thiên hạ vẫn đam mê điệu nhạc này ? Hãy chú ý, cả ba phát ngôn của [3] Tùng Dương (21/08/2017) - [4] Trung Kiên (23/08/2017) - [5] Thanh Lam (24/10/2017), đều là những ca sĩ nói giọng Bắc, vốn không thể nào hát được điệu nhạc Bolero (để kiếm tiền). Hãy nhớ lại : Tuấn Ngọc, Lệ Thu, Khánh Ly, Khánh Hà, Ý Lan (cũng là những người sinh trưởng ở miền Bắc và nói giọng Bắc) v.v. hầu như không ai hát điệu Bolero với tư cách ca sĩ chuyên nghiệp (nghĩa là để kiếm tiền từ khán giả), chứ không chỉ ca sĩ miền Bắc (sau 1975). Ngay cả những ca sĩ thành danh và đứng vững trong lòng khán giả sau 1975, như : Cẩm Vân, cô cũng chưa bao giờ dám làm việc gọi là "thử sức" với điệu nhạc Bolero ? Tại sao ? Đơn giản, vì khán giả không chấp nhận. Bởi âm nhạc nói chung cũng như điệu Bolero nói riêng là hàng hóa. Khách hàng (tức là khán giả) quyết định hàng bán chạy hay bán ế, thậm chí hàng hóa bị tẩy chay không ai mua là điều đương nhiên.

11111111111111111111111

Tư duy lệnh miệng - Ảnh minh họa Tổng bí thư Đảng cộng sản Nguyễn Phú Trọng và Võ Văn Thưởng, Trưởng Ban Tuyên giáo trung ương khóa 12

Trước khi sự việc Chế Linh - Hương Lan - Tuấn Vũ không thể hát tại Hà Nội vì "lịnh miệng" của Ban Tuyên giáo trung ương, ca sĩ Như Quỳnh đã tổ chức đêm diễn hoành tráng và công phu nhưng diễn ra tại Thành phố Hồ Chí Minh - Nhà hát Hòa Bình vào hôm 12/11/2022. Cũng cần nhấn mạnh, Như Quỳnh không còn quốc tịch Việt Nam từ lâu, như ba ca sĩ đàn anh - đàn chị nói trên. Không thể nào nói Ban Tuyên giáo trung ương không hay biết đêm diễn quy mô với đông đảo ca sĩ tên tuổi cùng tham gia với ca sĩ Như Quỳnh [6].

Đài BBC cho biết thêm, trích : "Chế Linh tin rằng sự việc do một cá nhân nào đó trong bộ máy gây nên chứ không phải chủ trương của Nhà nước. Vì thế Chế Linh thấy mấy ông còn dung túng những thành phần như thế này. Mặc dầu Ban Tuyên giáo đi chăng nữa thì cũng phải trừng trị, không phải chuyện đơn giản..." (hết trích).

Chủ trương "văn hóa vận" của nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam, từ nghị quyết của Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam với khái niệm "khúc ruột ngàn dặm" - hầu như ai cũng đã từng nghe. Cũng từ đó, nhiều nghệ sĩ hải ngoại đã lần lượt trở về Việt Nam trình diễn. Do đó, khi danh ca Chế Linh gọi cho ông Nguyễn Xuân Phúc - Chủ tịch nước và cho đài BBC biết : "Là Chủ tịch nước, ông nên coi lại một số việc không đúng trong chủ trương của Nhà nước. Chúng tôi là văn nghệ sĩ. Chúng tôi đi ra khỏi nước không có nghĩa là ngoảnh mặt với quê hương. Chúng tôi đi ra khỏi nước mà trở về với đất nước là chúng tôi đã sai trong tinh thần của những người tị nạn cộng sản rồi. Nhưng chúng tôi bắt buộc phải về bởi, vì đây là chủ trương của Nhà nước muốn kêu gọi mọi thành phần về xây dựng quê hương đất nước, mà chúng tôi là văn nghệ sĩ có trách nhiệm và bổn phận, nghĩa vụ phải về trước. Vì thế chúng tôi đã về được mười mấy năm nay và hát rất bình thường, rất đẹp đẽ trên toàn thể đất nước. Nhưng nay có sự việc này, mong ông coi lại cái hồ sơ này…". Dù vậy, đêm diễn vẫn không thể diễn ra.

Hóa ra, Ban Tuyên giáo trung ương, chỉ bằng "CÁI LỆNH MIỆNG" đã đạp đổ ngay cả chủ trương của cả Đảng cộng sản Việt Nam chăng ?

Thật đáng lên án cho những kẻ nào đã "truyền lệnh miệng". Bởi "di họa" để lại từ "lệnh miệng" là không tài nào quy nổi trách nhiệm mà vốn buộc phải có những con người cụ thể nhận lãnh hình phạt, dù nặng hay nhẹ !

Cũng thật đáng chê trách "tư duy lệnh miệng", bởi nó biến con người trở thành những cỗ máy vô tri vô giác, trước vấn đề DANH DỰ của tất cả đảng viên già - trẻ - trai - gái, mà hơn 5 triệu đảng viên đó - dĩ nhiên - đều là những con người có VĂN HÓA CAO SANG (!), bởi nếu không có "văn hóa cao sang" làm sao được chọn lựa kỹ càng, rồi qua trui rèn đủ kiểu, mới chính thức trở thành đảng viên Đảng cộng sản Việt Nam ? Làm sao có thể tin những đảng viên có VĂN HÓA CAO SANG lại gây ra một việc phản văn hóa - phi nguồn cội và chống lại chủ trương "khúc ruột ngàn dặm" của Bộ Chính trị ? Làm sao có thể tin những đảng viên có VĂN HÓA CAO SANG, lại sinh sống ngay tại Hà Nội - vốn là "Niềm tin và Hy vọng" của cả quốc gia, lại để cho buổi diễn của Chế Linh - Hương Lan - Tuấn Vũ và hàng chục ca sĩ - nghệ sĩ khác (trong đó có cả những ca sĩ - nghệ sĩ đang sinh sống tại Hà Nội), "tự nhiên" tắt phụt và rơi tõm vào màn đêm tăm tối của cái thuở "văn hóa đồi trụy phản động" được coi như "rác rưởi" cần phải quét sạch ?

"Tư duy lệnh miệng" đã và đang làm cho biết bao vụ án "kinh thiên động địa" rơi vào ngõ cụt, kể từ khi người cộng sản Việt Nam "cướp chính quyền" và áp đặt ách cai trị bạo ngược lên toàn cõi Việt Nam. "Tư duy lệnh miệng" biến con người trở nên đớn hèn, bạc nhược, vong thân, vong bản và từ đó dẫn đến vong quốc !

Kẻ thích "tư duy lệnh miệng" là những kẻ vô học, vô trách nhiệm, chà đạp luật pháp và các chuẩn mực văn minh của loài người. Kẻ yêu chuộng "tư duy lệnh miệng" là những con người tôn thờ "bạo quyền" và chúng hằng tin "bạo quyền" là phương cách duy nhất hiệu quả để quản trị quốc gia, trong khi không thấy được những tác hại khôn lường do "tư duy lệnh miệng" gây ra !

Nguyễn Ngọc Già

Nguồn : RFA, 21/11/2022

[1] https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Quyen-dan-su/Nghi-quyet-36-NQ-TW-cong-tac-nguoi-Viet-Nam-o-nuoc-ngoai-66727.aspx

[2] https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cn3zyenk34eo

[3] https://vov.vn/van-hoa-giai-tri/thanh-lam-che-nghe-si-mien-nam-khong-hoc-hanh-nhieu-nguoi-chot-da-686835.vov

[4] https://zingnews.vn/tung-duong-gia-tre-lon-be-dam-duoi-nhac-bolero-dung-la-su-thut-lui-post773197.html

[5] https://soha.vn/nsnd-trung-kien-toi-khong-ung-ho-va-nghi-khong-nen-phat-trien-manh-nhac-bolero-20170823094223412.htm

[6] https://tuoitre.vn/nhu-quynh-se-song-ca-voi-noo-phuoc-thinh-tai-nha-hat-hoa-binh-trong-liveshow-20221019181102135.htm

Additional Info

  • Author Nguyễn Ngọc Già
Published in Văn hóa

Nhạc Vàng mà s thnh hành ca nó gn lin vi min Nam Vit Nam trước 1975 giúp cho khán thính gi ngày nay sng li thi Việt Nam Cộng Hòa và có th được xem là di sản có sc sng nht ca chế đ đã qua, các nhà nghiên cu nhn đnh ti mt hi tho mi đây tiu bang Oregon, Hoa Kỳ.

nhacvang1

Graphic - Nhac Vang

Nhạc Vàng là tên thường gi ca th loi nhc được sáng tác và trình din dưới thi Việt Nam Cộng Hòa. Ngoài tên gi này, mt phn của nó còn được gi là ‘nhc sến’ hay ‘nhc boléro’, da trên th điu và li ca.

U sầu, hoài nim

"Nhạc Vàng là mt trong nhng phương tin gi cho ký c ca nn Cng hòa sng mãi", ông Vinh Phm, nghiên cu sinh Tiến s v Văn hc đi chiếu ti Đi hc Cornell, nhận đnh ti hi tho v nn Cng hòa và các giá tr Cng hòa Vit Nam ti Đi hc Oregon, Eugene, hôm 15/10.

Điều này thy rõ trong các chương trình ca nhc và nhc hi được t chc hi ngoi đ người gc Vit tôn vinh nn văn hóa ca h vn thường trình din nhng bài hát có ni dung v Việt Nam Cộng Hòa, ông nói.

Ông Vinh đưa ra dn chng là có giai thoi v ‘ba th không th thiếu’ trong các gia đình người Vit M, trong đó có nhng đĩa nhc ca Paris by Night hay Asia, hai nhà sn xut băng đĩa hàng đu ca người Vit hi ngoi, bên cnh... chai nước mm và tô phở.

"Những bài hát như thế này thường được xem là đ gi nh v thi kỳ trước năm 1975", ông nói.

Ông Vinh cho biết th loi nhc này thường b các nhà phê bình ngày nay đóng khung là ‘âu su, áo não’ (melancholy).

Theo ông Vinh, sự u su này có nghĩa là ‘mất đi mt th gì đó’ và ‘ít nht trong phm vi văn hc và âm nhc s mt mát đó chính là mt mát tht s nn Việt Nam Cộng Hòa’.

"Nói cách khác, vật b mt (gây ra cm giác u su) đây không nm trong phm vi vô thc mà trái li được đóng khung và đnh danh rõ ràng là một đt nước".

Ông dẫn chng là trong các chương trình ca nhc ca người Vit M, ngày 30/4 năm 1975 được gi là ‘Ngày Mt nước’. Sau khi Việt Nam Cộng Hòa sp đ và nhng công dân ca quc gia này sng lưu vong thì âm nhc ca chế đ cũ giúp họ nhn thc rõ v s mt mát này, ông nói.

Trong khi đó, cách mô tả Nhc Vàng là ‘hoài nim’ (nostalgic) v thi xa xưa có ý nghĩa là ‘chp nhn quá kh là chuyn đã qua và chp nhn thc ti’, ông nói.

"Với nhng gì mà cng đng người Vit hi ngoại, vn tích cc tham gia chính tr, đã phn đi (chính quyn trong nước) lâu nay và cái cách mà Nhc Vàng được s dng đ cng c tinh thn quc gia ca h thì không th nói là có bt c du hiu gì cho thy h chp nhn quá kh mà thay vào đó đó là s phản đi Đng cộng sản", ông nhn đnh.

"Cách dùng những t như hoài nim, u su lâu nay đ phê bình Nhc Vàng đã b qua mc đích tht s ca nhng bài nhc này", ông nói.

Sau khi đất nước thng nht, chính quyn trong nước có mt thi kỳ cm đoán gt gao thể loi âm nhc này vì cho rng nó ‘quá dim tình, yếu đui và th hin nn văn hóa yếu t ca min Nam’. Thm chí nó còn được miêu t là ‘đc hi và phn đng’.

Có hợp vi gii tr ?

Trao đổi vi VOA bên l bui hi tho v lý do ti sao Nhc Vàng có s trở li ngon mc trong nước hin nay, ông Vinh nêu lên các lý do là ‘làm ra tin’, ‘d tiếp cn hơn trước’, ‘d nh d thuc’ và ‘kết ni vi thế h đi trước’.

"Anh có thể kiếm tin bng Nhc Vàng da trên s lượt người xem hay nghe trên YouTube. Mt s kênh về Nhc Vàng trên YouTube có hàng triu lượt xem mi mc đăng ti", ông gii thích.

"Một lý do na là khán gi Vit Nam hin nay có nhiu cách tiếp cn các sn phm văn hóa hơn. Vào nhng năm 1990, các băng đĩa Nhc Vàng mà h có được hoc là sao chép lậu hoc do người thân ca h mang t nước ngoài v", ông nói thêm. "Gi đây mi người ch cn rút đin thoi thông minh t trong túi ra là có th nghe Nhc Vàng".

"Mặc dù mt s bài hát vn b cm nhưng khán gi có th d dàng tiếp cn được".

Ngoài ra, tính chất lãng mn (poetic) ca th loi nhc này khiến khán gi d dàng ghi nh và thuc bài hát.

"Có những thanh niên có ông bà cha m vn còn nghe Nhc Vàng cho nên nó là mt hình thc đ h kết ni vi thế h đi trước", ông Vinh nói thêm.

Trả li câu hỏi liệu Nhc Vàng có phù hp vi th hiếu ca các khán gi tr trong nước hin nay, ông Vinh nói rng gii tr ‘quan tâm đến nhiu th loi âm nhc khác nhau ch h không quan tâm đến duy nht mt th’ cho nên ‘không th gom các khán gi tr thành mt khối duy nhất’.

Tuy nhiên, theo những gì ông quan sát, ông cho rng gii tr trong nước hin nay hướng đến âm nhc Hàn Quc, Trung Quc và nhc M, trong đó nhc Hàn rt được gii tr ưa chung.

Về vn đ liu s hi sinh ca Nhc Vàng có làm sng li s quan tâm và tìm hiểu v Việt Nam Cộng Hòa và các giá tr ca nó hay không, ông Vinh tr li rng ‘mc dù nhng bài Nhc Vàng có th gi li nhng tình cm thân thiết vi Việt Nam Cộng Hòa nhưng trong nước chúng đã được đưa ra khi bi cnh ban đu’.

"Những người hát Nhc Vàng vì h yêu giai điu bài hát (không phi li hát). Tôi không cho rng có s gn bó cá nhân rõ ràng (vi ni dung các bài hát)", ông nói thêm. "Mt s bài hát cơ quan kim duyt còn sa mt s ch trong li hát".

Ông cho rằng các khán gi Vit Nam khi hát Nhc Vàng h ‘ít quan tâm đến chính tr’ và Nhc Vàng ch đơn thun là ‘mt mt hàng mi’ phc v người tiêu dùng.

Chính vì những lý do đó mà ông cho rng Nhc Vàng hin nay ‘không còn là mi đe da chính tr’ đi vi chính quyn trong nước.

Ông đưa ra dn chng là có hin tượng ‘trong nước trình din li màn trình din nước ngoài’ (performing the performance), tc là tái hin li y chang khung cnh sân khu ca các bài hát dàn dng hi ngoi mc dù h đang Vit Nam trong khi nhng bài hát này vì không tiếp cn được bi cnh Vit Nam nên phi dng cnh gi.

Cách làm đó đã cho thấy khán gi trong nước ‘phi chính tr hóa Nhc Vàng’ – tc h là trình din âm nhc ch ‘không truyn ti thông đip chính tr’, ông Vinh phân tích.

Tuyển tập nhạc vàng nhạc xưa trước 1975 - nhạc vàng pre 75 tuyển chọn - Courtesy of Audiophile NbR Music

Di sản có sức sng nht ?

Trong phần trình bày ca mình, ông Jason Gibbs, mt nhà nghiên cu v âm nhc Vit Nam và hin đang làm vic cho Thư vin Công ti San Francisco, cho rng ‘có l di sn v Việt Nam Cộng Hòa có sc sng nht Vit Nam ngày nay là âm nhc’.

"Những bài hát vn còn sng mãi t thi đim đó tp trung vào tình cm con người và nhng cm xúc sâu thm trong lòng người", ông nói.

Theo ông Gibbs thì sở dĩ âm nhc phát trin mnh m min Nam Vit Nam vì ‘có th trường’ cho sn phm âm nhc mang tính thương mi mà nh vào đó các nhc s có rt nhiu cơ hi kiếm tin t các sáng tác ca h và có được mc sng cao.

"Trong một th trường sơ khai còn hn lon, nhng nhà sáng tác và khán gi tìm kiếm âm nhc mi m giàu cm xúc và phù hp vi giá tr chung ca mt b phn đáng k dân chúng", ông nói và cho rng th trường âm nhc min Nam lúc đó ‘hoàn toàn bn đa’ vì ‘không có hãng đĩa nước ngoài nào tranh th được th trường’.

Ông giải thích rng nhc th trường là mt ‘điu mi m min Nam Vit Nam lúc đó vì nó không tn ti dưới thi thuc đa và min Bc.

"Âm nhạc ca Việt Nam Cộng Hòa hot đng trong mi quan h ca ba yếu t : chính sách của chính quyn, đng cơ li nhun và tình cm chung ca người dân", ông cho biết.

Ông nói thêm chính quyền Việt Nam Cộng Hòa lúc đó do mun tách bch khi h tư tưởng và cách cai tr min Bc nên không th ra lnh cho các văn ngh s và người dân tuyệt đi tuân theo lnh ca chính quyn.

Tuy nhiên, ‘tâm lý chiến cũng đóng mt vai trò quan trng trong vic đnh hình công vic sáng to ca các nhc s và có nh hưởng lên các tác phm âm nhc được đưa ra th trường’. Mc dù vy, khi nhc thương mại chiếm lĩnh th trường, trên sóng phát thanh và sóng truyn hình thì nh hưởng ca chính quyn tr nên b gii hn.

Sau năm 1975, Nhạc Vàng mc dù b cm đoán quyết lit min Bc nhưng nó vn được cng đng người Vit hi ngoi gìn gi và ngày nay đã được mt b phn dân chúng min Bc, vn trước gi l lm vi dòng nhc này, chp nhn, ông Gibbs cho biết.

Trả li câu hi ca VOA rng dòng nhc tâm lý chiến có ging như nhc tuyên truyn c đng chiến đu min Bc hay không, ông Gibbs nói : "Tôi phi thừa nhn rng vi nhng gì mà tôi đã nghe thì (nhc min Nam) cũng có yếu t tuyên truyn".

"Ý tưởng tuyên truyn là nhn mnh vào hành đng xu xa ca đi phương", ông nói.

Cũng theo nhận đnh ca ông, Nhc Vàng ‘chc chn mang tính c đng quân đi’ vì nó ‘bày tỏ s cm thông cho người lính, cho nhng người dân b chiến tranh chia ct’.

"Một s bài hát còn hướng đến thu phc nhng người bên ngoài chế đ (sng min Bc)", ông nói và cho biết nhng bài hát này nm trong chương trình chiêu hi (open arms) của chính quyn và có th đi sâu vào phía đi phương.

"Tuy nhiên, họ biết rng h không th sáng tác nhng bài hát mang tính cht quân s mnh m bi vì nhng bài hát như thế không có sc hút (đi vi th trường)", ông nói thêm.

Ngọc Lễ

Nguồn : VOA, 31/10/2019

Published in Văn hóa

Sau 30 tháng Tư c nước rơi vào tình trng khó th t trong vài trang viết. Sp đ, tan tác, vui mng, trn chy, tuyt vng, s hãi, hn thù, ngo ngh, nước mt, sum hp và chia lìa….

nhac00

Gần na thế k trôi qua nhc vàng tuy ít có bài mi, hay và gn bó người nghe như thi kỳ trước năm 75 nhưng bù li, dòng nhc này đã là người bn chân tình vut ve cm nhn đến tn cùng ca s rung cm.

Bên cạnh nhng cách nói xa lạ t Bc tràn vào, người min Nam được nghe nhng ca khúc l lm trên đài Tiếng Nói Vit Nam phát t nhng chiếc loa phường hàng ngày ri quen dn, chai dn vi nhng khó chu ban đu. Giai điu chiến tranh vn đy dy trong các nhc phm ca ngi hòa bình, ca ngợi chiến thng. Nhng ca t mang sc t đ chói làm cho không ít người gc đu nui tiếc mt thi ch nghĩa ca min Nam. Cái thi mà người ta yêu nhau không dám đt mnh chân trên con đường hò hn vì s nó đau dưới gót chân mình. Người ta gọi đó là lãng mn, có người xem đó là văn chương, nhưng đông hơn c là s cm nhn vi cách din đt ni nim đy tính người trong ngôn ng.

Miền Bc có dòng nhc chiến đu trong khi đó mc dù thi kỳ chiến tranh nhưng min Nam thiếu vng nhng bước chân rầm rp, nhng ngn lưỡi lê căm thù chĩa vào đi phương, nhng tiếng hô xung phong đy máu la. Thay vì phanh thây ung máu quân thù thì min Nam li :

"Anh ! Anh ! Nh anh tri làm cơn bão

Anh ! Anh ! Tiếc anh chiu rng thay áo

Ôi ! Vết đau nào đưa anh đến

Ngàn đời ca nh thương

Hi bc chân dung trên công viên bun"

trong nhc phm Người li Charlie, k li câu chuyn ca Đi tá Nguyn Đình Bo tiu đoàn trưởng tiu đoàn 11 nhy dù t trn năm 1972 trên đi Charlie. Mc dù c min Nam lúc y ngưỡng mộ s hy sinh ca ông nhưng câu ch viết v s hy sinh y ch gói gn trong hai ch "tiếc thương" và "bun", ri thôi.

Mặc dù ai cũng d dàng chp nhn "anh nm xung cho hàng ngàn người đng lên" là phi đo, hp lý, nhưng hu hết tác gi min nam li t chối s hp lý y và chn cho mình nim thương tiếc, vn khó th chp nhn trong hoàn cnh chiến tranh. Thay vì tr thù, người ta li ca tng s hy sinh. Thay vì miêu t s hy sinh lm lit đến tàn khc ca ông thì nhc sĩ Trn Thin Thanh v li hình nh sự hy sinh y bng chiu rng thay áo, bng vết đau, bng nh thương ca người li và cui cùng là bc chân dung trên công viên bun !

Yếu đui và tang thương quá.

Nhưng chính cái yếu đui mang du n tang thương y đã làm cho nhc phm tranh sng vi thời gian. Nó lay động s tnh thc ca con người rng không gì quý bng sinh mng chính nó. Mt cái chết không th đánh đi bng hàng chc cái chết khác đ tr li món n chiến tranh. Chân lý này khó th bin minh trong khi chiến tranh xy ra vì nó phn li với sc chiến đu, thế nhưng nó vĩnh cu. Chiến tranh dù ln cách nào cũng phi kết thúc và thi gian qua đi người ta có khuynh hướng tìm v vi bn ngã và quay lưng vi nhng li l tuyên truyn st máu.

nhac2

Bolero xut hin gia Sài gòn kéo theo cơn st hát và nghe trên mi h thng truyn thông ca nhà nước.

Người min Nam không gi nhc bên này vĩ tuyến là "nhạc vàng" như người min Bc. Hai ch "nhc vàng" có l ch xut hin sau năm 1968 ti Hà Ni khi v án ca ông Nguyn Văn Lc và nhóm bn ca ông vì đam mê các nhc phm tin chiến c trong Nam ngoài ln Bc trước năm 1954 đã lén lút hát vi nhau và b bt, b kết án tù nng n như nhng ti phm chính tr nguy him. Ông Lc hát "nhc vàng" nên thành danh vi cái tên Lc Vàng t đó.

Không riêng ông Lộc vàng hát trong các bui sinh hot bn bè, hàng ngàn người dân min Bc đã biết âm thm nghe và hát dòng nhạc này trong khi h sng và chiến đu vi dòng nhc đ kế cn. T trong chiến tranh, nhng chiếc radio nho nh mang theo tiếng hát tr tình t min Nam phát ra đã chinh phc mt s không nh người min Bc. Ri chiến tranh kết thúc, người b đi vào Nam mang về nhng tin nghi cn thiết trong đó không thiếu nhng bn nhc còn sót li ca min Nam trước ngày gii phóng.

Những bn nhc y t đó sng cùng vi đng bào min Bc. Sng và chia s vi đng bào ca mình nhng gì đã xy ra qua các ca khúc vượt thời gian, vượt ngôn ng vùng min và nht là vượt c ý thc h mt thi h tng mang nng.

Gần na thế k trôi qua nhc vàng tuy ít có bài mi, hay và gn bó người nghe như thi kỳ trước năm 75 nhưng bù li, thi gian ging như mt tr th cho dòng nhc này vì khả năng thm thu ca giai điu, rung đng ca ca t đã làm nó tái sinh trong lòng người nghe. Nó như người bn chân tình vut ve cm nhn người thưởng thc nó đến tn cùng ca s rung cm. Ging như Lc vàng trước đây, người ta nghe : Gi gió cho mây ngàn bay hoặc Tà áo xanh ca Đoàn Chun - T Linh ; Con thuyn không bến ca Đng Thế Phong ; Bit ly ca Doãn Mn ; Đêm Đông ca Nguyn Văn Thương ; Cô láng ging ca Hoàng Quý ; Bun tàn thu hay Bến Xuân ca Văn Cao ; Bên cu biên gii ca Phm Duy hay Ngàn thu áo tím của Hoàng Trng…

Nhưng chưa đ nếu không nhc ti mt th loi khác trong dòng nhc vàng ca min Nam : Bolero.

Nửa bình dân, na trau chut, Bolero xut hin gia Sài gòn kéo theo cơn st hát và nghe trên mi h thng truyn thông ca nhà nước. Những cuc thi hát Bolero được t chc rm r trên đài truyn hình quc gia. Ca sĩ hát nhc Bolero t hi ngoi v có giá cát xê ngt ngưỡng làm các ca sĩ "cách mng" cũng chy theo th trường âm nhc bt ng này.

Câu chuyện Bolero hot đến ni báo Nhân Dân phải có bài viết v nó. Bài "Ca sĩ ni tiếng hát nhc Bolero" có đon : "T khi Bolero tr thành mt trào lưu trong đi sng âm nhc nước nhà, nhiu ging ca tng đnh danh và to dng du n sâu đm trong lòng công chúng vi đa dng phong cách (t thính phòng, dân ca, cách mạng đến đương đi, nhc tr...) đu đã ln lượt chn ngã r "nhc tr tình", như mt cách làm mi bn thân. Dù đánh giá dưới góc đ nào thì cũng phi ghi nhn mt điu, h đu rt bn lĩnh, khi chn chinh phc khán gi bng dòng nhc vốn được coi là "s đon".

Người dân c nước không cn "bn lĩnh" như các ca sĩ mà báo Nhân Dân nhc ti. H ch cn có "tâm trng" là Bolero lp tc đáp ng, chia s.

Rất nhiu bài viết phân tích hin tượng Bolero trong nhng năm qua trên báo chí nhà nước, trong đó cho rằng s dĩ nó ni tiếng vì tính cht k chuyn d làm người nghe rung đng, tính cht t s và đơn gin trong cách din t đã khiến Bolero chinh phc gn như mi giai cp xã hi.

Nhưng có mt điu báo chí không nhc ti đó là yếu t chiến tranh và kỷ nim ca người min Nam đã làm cho dòng nhc này sng dai dng trong lòng người nghe đến vy.

Chiến tranh tt có chia lìa, đau thương và nht là chết chóc. Nhiu ca khúc trong thi kỳ chiến tranh được viết trên căn bn ca ba ngun cm hng này, tuy nhiên Bolero là thể loi được nhiu nhc sĩ min Nam dùng đ chuyên ch ý tưởng ca mình và s sáng to ca h thành công khi luôn luôn xem trng yếu t tình yêu đôi la trên tng nt nhc.

nhac1

Nhạc phm Con Đường Xưa Em Đi ca Châu Kỳ và H Đình Phương.

Trong bài Con đường xưa em đi ca Châu Kỳ và H Đình Phương ca t tht mc mc và đơn gin nhưng phía sau nhng con ch y cha đng tâm s ca mt lp trai thi chinh chiến. Bn phác ha đơn gin y có th đi din cho mt thi kỳ chiến tranh tuy khc liệt ngoài mặt trn nhưng hu phương vn lãng mn trong lúc chia lìa :

"Con đường xưa em đi, vàng lên mái tóc th, ngõ hn dâng tái tê

Anh làm thơ vu quy, khách qua đường lng nghe chuyn tình ta đã ghi

Nhng mùa trăng vu quy, vì mưa gió không v

Chiến trường anh bước đi

Có nàng hoen đôi mi, ngóng theo đường vng hoe...

Hi còn ai c tri ?"

Cũng có những cuc chia ly nhưng không tan v. H là nhng đôi tình nhân, thm chí là v chng trong thi chiến v tin chng lên đường ra chiến trường vi hình nh tuyệt đp ca mt đêm không trăng sao. T t trong đêm là mt ca khúc có ý nghĩa y :

"Nếu em biết rng có nhng người đi đu tranh chưa v

Mang li th lên min sơn khê

tng đêm đa đu hun hút gió sâu

Nếu em đã gp m già thương con khn nguyn đêm rm

V yêu chng đan áo lnh tng đông

Thì duyên tình mình có nghĩa gì không ?"

Vô số chuyn tình vi đ sc màu được dòng nhc Bolero chuyn ti đ li cho người nghe nhng cm xúc đc bit mà trước đó h không tìm thy được trong dòng nhc cách mng. Sau năm 75 có nhiều gia đình mt tt c. Min Bc mt chng mt con, min Nam mt con người, ca ci ln tương lai… nhng cái mt y được đn bù phn nào trong dòng nhc vàng mà trước đó hàng ngàn người đã sáng to, bi đp bng kinh nghim, ni đau, mt mát của chính h vi mt nhãn quan nhân bn ly cm xúc tht làm gc cho tác phm ca mình.

Mặc Lâm

Nguồn : VOA, 29/04/2019

Published in Văn hóa

Việc cấm lưu hành vĩnh viễn 5 ca khúc được sáng tác trước năm 1975, cùng với nhiều qui định khác như phạt tiền nếu hát những bài nhạc bị cấm cho dù là trên mạng xã hội nhận lại phản ứng thế nào từ các bạn trẻ ?

nhacvang1

Học sinh đạp xe trên đường phố Buôn Mê Thuột. Ảnh chụp hôm 7/12/2006. AFP photo

Càng cấm, càng tìm đến

Cuối cùng, sau gần một tháng từ khi tạm dừng lưu hành năm ca khúc trước 1975, bao gồm Cánh thiệp đầu xuân (Lê Dinh - Minh Kỳ), Rừng xưa (Lam Phương), Chuyện buồn ngày xuân (Lam Phương), Đừng gọi anh bằng chú (Diên An), Con đường xưa em đi (Châu Kỳ - Hồ Đình Phương) với lý do cần xem lại ca từ và tên tác giả, ngày thứ Ba, 4 tháng Tư vừa qua, ông Nguyễn Đăng Chương, Cục trưởng Cục Nghệ thuật Biểu diễn có thông báo quyết định cấm lưu hành vĩnh viễn năm ca khúc trên.

Lời giải thích được đưa ra là do các bài hát bị thể hiện sai lời so với bản gốc. Cũng cần phải nói thêm rằng tuyệt nhiên không một tờ báo trong nước nào trưng ra bản gốc của năm ca khúc bị cấm, ngoại trừ trang bìa của ca khúc "Con đường xưa em đi", tác giả Châu Kỳ - Hồ Đình Phương.

Trang Nguyễn, bạn trẻ ở Sài Gòn nêu ra câu hỏi về lý do cấm năm ca khúc trước 75 này :

"Làm sao họ biết được bản nào là bản gốc ? Tác giả của những ca khúc đó đâu còn nữa ?"

Đến với những ca khúc bolero, nhạc vàng từ thời là sinh viên vì yêu cái giai điệu nhẹ nhàng sâu lắng, Thái Minh Hải, từ Hà Nội chia sẻ anh tìm thấy cả tính triết lý trong ấy.

"Chính vì họ cấm những bài hát đó mà tụi em có cơ hội được tiếp cận những thông tin có những bài hát hay như vậy. Tụi em sẽ tìm hiểu tại sao bài bị cấm ? Sau khi tìm hiểu thì thấy những bài hát đó là những bài hát rất bình thường, nhưng họ cấm vì hoàn cảnh sáng tác những bài đó và nội dung nói lên sự thật của không gian thời gian lúc đó".

Chính vì vậy khi khi nhà nước càng cấm, họ càng tò mò tìm kiếm. Tìm được rồi, họ hát với tất cả sự thích thú và trân quí.

Kể lại câu chuyện về chương trình liveshow của ca sĩ Lộc Vàng được tổ chức ở Sài Gòn tuần qua phải ngưng đột ngột với lý do "chưa có giấy phé", Thái Minh Hải nói rằng vì vì đọc được bài báo ấy mà anh "tò mò" tìm hiểu Lộc Vàng là ai ?

"Nhờ thông tin đó mà em biết đến chú Lộc Vàng vì em khá đam mê nhạc, nhất là những chương trình có chiều sâu như thế, em rất muốn đến và tìm hiểu. Em không biết phải miêu tả cảm xúc của mình thế nào nhưng thật sự khi tiếp xúc được với chú thì em nhận ra được rất nhiều điều. ví dụ muốn hát được nhạc vàng tốt, người ca sĩ muốn toát lên được cái tâm hồn, tâm trạng của bài hát thì phải tìm hiểu được hoàn cảnh lịch sử, hoặc không gian thời gian sáng tác, vùng miền nữa thì mới thả hồn được vào bài hát đó".

Chỉ một lần nghe ca sĩ Lộc Vàng trình bày ca khúc Gửi người em gái miền Nam, thì Thái Minh Hải đã đi tìm hiểu về lịch sử ra đời cũng như lịch sử của đất nước.

Một cách nhìn khác trong việc cấm các ca khúc nhạc vàng, nhạc bolero mà cụ thể là năm ca khúc nêu ở đây, Trang Nguyễn nhận thấy :

"Nhà nước không quản lý được thì phải cấm. Rất nhiều sự việc tương tự rồi. Nhưng may là bây giờ có Facebook, nên tất cả ai cũng biết sự thật. Mà người ta càng biết thì càng bất bình. Càng bất bình thì càng phản kháng. Một trong những cách phản kháng là hát thật nhiều".

Cộng đồng mạng thời gian gần đây "dậy sóng" với những ca khúc nhạc lính, nhạc vàng. Rất nhiều bạn trẻ dùng lời ca của mình như một vũ khí cho phong trào đấu tranh dân chủ.

Với Thái Minh Hải, việc cấm các ca khúc trước 1975 là rất vô lý.

"Giới trẻ bọn em thì không công nhận điều đó. Tụi em muốn tự do hát hò, tự do thể hiện những bài hát đó. Đó cũng là một trong những quyền mà phong trào đấu tranh dân chủ cần".

Sợ sự thật ?

18687-4

Trung tâm thành phố Sài Gòn chụp tháng 12/1963. AFP photo

Hôm 16/3, nhà phê bình âm nhạc Nguyễn Lưu có lời phát biểu trên trang báo mạng của VTC, cho rằng 5 bài hát này "có rất nhiều vấn đề về mặt tư tưởng". Ông Lưu nói thêm : "Những bài hát viết về người lính Cộng hòa sẽ khiến cho một bộ phận giới trẻ phân tâm, lo lắng. Họ sẽ đặt ra câu hỏi, liệu con đường mình đang bước đi có đúng không, hay cái kia mới đúng".

Phát ngôn của ông Nguyễn Lưu sau đó nhận được rất nhiều những phản ứng bất bình từ người thưởng nhạc cho đến các nhà văn hoá.

Và đặc biệt, cộng đồng mạng xã hội bùng phát phong trào hát nhạc bolero, nhiều nhất là bài Con đường xưa em đi, ca khúc có câu hát bị nhà nước Việt Nam đặt nghi vấn sau hơn 40 năm lưu hành : "chiến trường anh bước đi là chiến trường nào ?" ; phiên gác canh dài là phiên gác của cuộc chiến nào ?

Thật ra, điều ông Nguyễn Lưu lo lắng cũng không sai. Vì các ca khúc bolero ra đời trước 1975 phần lớn là những ca khúc về cuộc chiến, về người lính, về tình yêu đôi lứa giữa người con gái hậu phương và người nơi chiến tuyến.

Và đó cũng chính là tâm trạng của Trang khi nghe những ca khúc đó, cô nói :

"Em không hiểu vì sao khi em nghe nhạc Bolero thì em thường nghĩ đến thời gian những năm trước 1975".

Thập niên 50, 60, người dân miền Bắc Việt Nam phải trải qua cuộc di tản thứ nhất. Theo lời kể lại của một nhạc sĩ lão thành hiện sống ở California, nhiều người trong giới văn nghệ từ Hải Phòng, vượt qua con sông Bến Hải để tìm đến vùng đất mới. Ông nhớ lại theo ký ức của mình, đó là những năm tháng khó khăn, "cái nghèo nó ám ảnh cả trong giấc ngủ. Người nhạc sĩ miền Bắc, miền Nam chia nhau điếu thuốc". Rồi nỗi nhớ quê hương bên kia bờ Bến Hải làm cho các nhạc sĩ di cư càng mang nhiều tâm sự. Nhưng đó cũng là lúc mà sự sáng tạo của người nghệ sĩ ở đỉnh cao nhất. Rất nhiều ca khúc nổi tiếng ra đời thời gian ấy.

Giờ đây, thế hệ thanh niên trẻ Việt Nam đang tìm đến những ca khúc đó. Họ tìm đến để nghe, và để biết về lịch sử và sự thật của lịch sử, theo cách nói của Thái Minh Hải.

"Họ đã cấm những bài hát một cách rất vu vơ, ngay cả trong bài hát do nhạc sĩ Đoàn Chuẩn sáng tác là Gửi người em gái miền Nam, trong hình ảnh bài đó nói lên được hình ảnh trong Nam là một nơi kim tiền, miền Bắc là một nơi nghèo khó. Đó là điều rất bất lợi cho hình ảnh tuyên truyền của nhà nước Đảng Cộng sản".

Xoá bỏ văn hoá ?

20543-2

Sài Gòn ngày 1/2/1961. AFP photo

Không chỉ năm ca khúc nổi tiếng từ trước năm 1975 bị cấm lưu hành vĩnh viễn, danh sách của Sở Văn hóa, Thể thao Thành phố Hồ Chí Minh còn có các sáng tác khác như : Cánh buồm chuyển bến (Lê Dinh - Hoài Linh), Câu chuyện đầu năm (Hoài An), Hạnh phúc đầu xuân (Lê Dinh - Minh Kỳ), Gạo trắng trăng thanh (Hoàng Thi Thơ) và Hoa trinh nữ (Trần Thiện Thanh) đang bị tạm đình chỉ lưu hành.

Ca khúc Tàu đêm năm cũ (Trúc Phương) từng được cấp phép nhưng sau đó bị thu hồi.

Lời ca, giai điệu trong những ca khúc ấy đối với Trang Nguyễn hoàn toàn là tình yêu đôi lứa, tình yêu đất nước. Nghe những ca khúc này, cô, cũng như những người khác có thể hình dung ra một đất nước của thế hệ cha ông ngày trước như thế nào. Và cũng để thấy rằng :

"Sài Gòn bây giờ không còn là Sài Gòn nữa. Mất bùng binh chợ Bến Thành, bùng binh Lê Lợi. Thế hệ trẻ chỉ còn có thể tìm hiểu lịch sử Sài Gòn qua các ca khúc trước 1975. Giờ đây cũng cấm luôn. Không biết có phải họ đang muốn xoá bỏ hoàn toàn một nền văn hoá hay không ?"

Thái Minh Hải đưa ra câu trả lời của anh.

"Em nghĩ họ muốn xoá bỏ đi dấu vết của một thời kỳ thịnh vượng của miền Nam Việt Nam, xoá bỏ đi thời kỳ phát triển rực rỡ của các dòng văn hoá như ca nhạc, kiến trúc, tô lên đó một nếp son mới để giới trẻ không thể nào tìm hiểu được những nguồn gốc xa xưa, không tìm hiểu được những điều tốt đẹp đã từng có, không so sánh được bên này tốt hay bên kia tốt".

Không biết sẽ còn bao nhiêu ca khúc được sáng tác trước 1975 bị cấm lưu hành, nhưng với tinh thần và phản ứng của thế hệ những người trẻ ở Việt Nam ngày nay, thì có thể nhận ra một điều : hoàn toàn không khó khăn để họ tìm đến những ca khúc đã được không gian và thời gian khắc sâu vào lịch sử.

Cát Linh, phóng viên RFA

Nguồn : RFA, 07/04/2017

Additional Info

  • Author Cát Linh
Published in Văn hóa