Thông Luận

Vào ngày 15/01/2020, sau ba năm thương chiến cay đắng, Mỹ và Trung Quốc sẽ ký một thỏa thuận "giai đoạn một" để cắt giảm thuế quan và buộc Trung Quốc phải mua thêm nông sản Mỹ. Đừng bị lừa vì điều đó. Thỏa thuận khiêm tốn này không thể che đậy được thực tế mối quan hệ quan trọng nhất của thế giới đang ở thời điểm nguy hiểm nhất kể từ trước khi Richard Nixon và Mao Trạch Đông tái lập các mối liên hệ cách đây năm thập niên. Mối đe dọa đối với phương Tây từ chủ nghĩa chuyên chế công nghệ cao của Trung Quốc đã trở nên quá rõ ràng. Tất cả mọi thứ từ các công ty trí tuệ nhân tạo tiên phong của Trung Quốc cho đến các trại cải tạo ở Tân Cương đều gây nên tình trạng báo động khắp thế giới.

Điều rõ ràng tương tự là những phản ứng có phần không nhất quán của Mỹ, từ yêu cầu chính phủ Trung Quốc mua đậu nành của Iowa cho đến đòi hỏi Trung Quốc phải từ bỏ mô hình kinh tế do nhà nước lãnh đạo. Hai bên từng nghĩ rằng cả hai có thể phát triển thịnh vượng cùng nhau ; ngày nay, mỗi nước đều có tầm nhìn về việc mình thành công còn nước kia phải bị tụt lại phía sau. Việc gỡ bỏ một phần mối quan hệ của họ đang diễn ra. Trong thập niên 2020, thế giới sẽ chứng kiến việc gỡ bỏ mối quan hệ này sẽ đi xa đến đâu, và thiệt hại là tới mức nào, và liệu khi đối đầu với Trung Quốc, Mỹ có bị buộc phải thỏa hiệp các giá trị của mình hay không.

Gốc rễ của sự chia tách giữa hai siêu cường bắt nguồn từ 20 năm trước. Khi Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới năm 2001, các nhà cải cách ở Trung Quốc và bạn bè ở nước ngoài đều mơ mộng rằng Trung Quốc sẽ tự do hóa nền kinh tế, và có lẽ, cả nền chính trị, làm cho Trung Quốc hòa nhập vào trật tự thế giới do Mỹ lãnh đạo.

Tầm nhìn đó đã chết. Phương Tây đã phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng tài chính và trở nên hướng nội. Hành vi của Trung Quốc đã được cải thiện theo một số cách : ví dụ, thặng dư thương mại khổng lồ của Trung Quốc đã giảm xuống còn 3% GDP. Nhưng Trung Quốc cũng có một hình thức độc tài thậm chí còn đen tối hơn dưới thời Chủ tịch Tập Cận Bình, đồng thời ngày càng nhìn nước Mỹ với một ánh mắt ngờ vực và khinh miệt. Như mọi cường quốc mới nổi, Trung Quốc khao khát phát huy tầm ảnh hưởng của mình, vốn đang tăng lên cùng tầm vóc của nó. Trung Quốc muốn trở thành một người thiết lập quy tắc thương mại toàn cầu, cùng với kiểm soát thông tin, tiêu chuẩn thương mại và tài chính. Họ cũng đã xây dựng các căn cứ quân sự ở Biển Đông, can thiệp vào cộng đồng người Hoa hải ngoại gồm 45 triệu người và bắt nạt những người chỉ trích ở nước ngoài.

Tổng thống Donald Trump đã đáp trả bằng chính sách đối đầu đã giành được sự ủng hộ của lưỡng đảng ở Mỹ. Tuy nhiên, những nhân vật diều hâu đối với Trung Quốc vốn chiếm đa số tại các cơ quan và hội đồng quản trị các công ty ở Washington vẫn chưa thống nhất được việc liệu mục tiêu của Mỹ có nên là giảm thâm hụt thương mại song phương, hay tìm kiếm lợi nhuận cho các cổ đông tại các công ty con của Mỹ ở Trung Quốc, hay một chiến dịch địa chính trị để ngăn chặn sự bành trướng của nước này. Trong khi đó, ông Tập hôm thì kêu gọi tự lực dân tộc, hôm thì hô hào ủng hộ toàn cầu hóa, còn Liên Hiệp Châu Âu vẫn không chắc liệu họ có phải là một đồng minh ngày càng xa lạ của Mỹ, một đối tác của Trung Quốc, hay một siêu cường tự do đang tỉnh giấc.

Suy nghĩ không nhất quán mang lại những kết quả không nhất quán. Huawei, một gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc, đối mặt với một chiến dịch gây áp lực không nhất quán như vậy của Mỹ nên doanh số của họ vẫn tăng 18% trong năm 2019, lên mức kỷ lục 122 tỷ đô la. EU đã hạn chế đầu tư của Trung Quốc, trong khi Ý lại tham gia chương trình Vành đai và Con đường của Trung Quốc. Trong năm 2019, Trung Quốc đã hứa hẹn sẽ mở cửa các thị trường tài chính lớn và nhiều tiềm năng của mình cho Phố Wall trong khi họ đang làm suy yếu nền pháp quyền ở Hồng Kông, một trung tâm tài chính toàn cầu. Thỏa thuận thương mại "giai đoạn một" cũng sẽ đi theo mẫu hình này. Nó pha trộn các mục tiêu trọng thương với các mục tiêu tư bản (tự do), vừa giữ nguyên hầu hết các mức thuế quan, vừa gác qua một bên những bất đồng sâu sắc hơn để giải quyết sau. Mục tiêu chiến thuật của Trump là giúp nền kinh tế khởi sắc trong một năm bầu cử ; còn Trung Quốc thì vui vẻ câu giờ.

Sự không nhất quán về địa chính trị dẫn tới sự không an toàn lẫn bất ổn. Đúng vậy, nó vẫn chưa gây ra tổn thất kinh tế lớn - kể từ năm 2017, dòng chảy thương mại và đầu tư trực tiếp song phương đã giảm lần lượt 9% và 60%, nhưng nền kinh tế thế giới vẫn tăng trưởng khoảng 3% trong năm 2019. Một số doanh nghiệp, như 4.125 quán cà phê của Starbucks ở Trung Quốc, vẫn không hề bị ảnh hưởng. Nhưng đối đầu không ngừng lan rộng sang các lĩnh vực mới. Các khu học xá của Mỹ đang bị xáo trộn bởi một "nỗi sợ cộng sản" mới về khả năng gián điệp và đe dọa của Trung Quốc. Các cuộc cãi vã nổi lên về việc các vận động viên thể thao (môn bóng rổ - ND) khấu đầu trước áp lực của Trung Quốc, quyền thả neo của tàu hải quân Mỹ (tại Hồng Kông - ND), rồi việc Mỹ kiểm duyệt TikTok, một ứng dụng của Trung Quốc được sử dụng bởi thanh thiếu niên trên toàn thế giới. Ngoài ra, ẩn sau bức tranh đó là nguy cơ đối đầu giữa hai siêu cường xoay quanh vấn đề Đài Loan, nơi sẽ tổ chức bầu cử trong tháng Giêng này.

Mỗi bên đang lên kế hoạch để tiến hành sự cắt giảm hợp tác nhằm hạn chế ảnh hưởng hàng ngày của bên kia, làm giảm mối đe dọa dài hạn của họ và giảm thiểu rủi ro bị phá hoại về kinh tế. Điều này cần đến một loạt các tính toán đặc biệt phức tạp, bởi vì hai siêu cường đang có mức độ đan xen lợi ích chặt chẽ. Về công nghệ, hầu hết các thiết bị điện tử ở Mỹ được lắp ráp tại Trung Quốc, và, ngược lại, các công ty công nghệ Trung Quốc phụ thuộc vào các nhà cung cấp nước ngoài đối với hơn 55% linh kiện đầu vào cao cấp dành cho các sản phẩm robot, 65% đầu vào trong ngành điện toán đám mây, và 90% đầu vào trong ngành bán dẫn. Phải mất từ ​​10 đến 15 năm nữa Trung Quốc mới có thể tự cung cấp chip máy tính và Mỹ mới có thể chuyển hết các nhà cung cấp ra khỏi Trung Quốc. Tương tự như vậy là ngành tài chính, vốn có thể trở thành một phương tiện để hai bên trừng phạt lẫn nhau. Đồng nhân dân tệ (CNY) chỉ chiếm 2% thanh toán quốc tế và các ngân hàng Trung Quốc nắm giữ hơn 1 nghìn tỉ đô la tài sản định danh bằng đồng đô la Mỹ. Một lần nữa, việc chuyển các đối tác thương mại sang sử dụng nhân dân tệ và giảm số tài sản bằng đồng đô la (USD) của các ngân hàng sẽ mất ít nhất một thập niên, có thể lâu hơn. Còn trong lĩnh vực nghiên cứu, Trung Quốc vẫn đang đào tạo những tài năng giỏi nhất và tìm ra những ý tưởng tốt nhất của mình tại các trường đại học nổi tiếng thế giới của Mỹ - hiện tại có 370.000 sinh viên đại lục đang theo học tại các cơ sở ở Hoa Kỳ.

Nếu sự đối đầu giữa hai siêu cường vượt ra ngoài tầm kiểm soát, thiệt hại sẽ rất lớn. Để xây dựng hai chuỗi cung ứng phần cứng công nghệ song song nhau sẽ tiêu tốn thêm khoảng 2 nghìn tỉ đô la hoặc hơn, tức khoảng 6% tổng GDP của cả hai nước. Biến đổi khí hậu, một thách thức lớn vốn có thể mang lại điểm đồng, thậm chí còn khó xử lý hơn nữa. Tương tự, hệ thống các liên minh, vốn là một trụ cột của sức mạnh Mỹ, cũng bị ảnh hưởng. Trung Quốc đang là nhà cung cấp hàng nhập khẩu lớn nhất của khoảng 65 quốc gia và vùng lãnh thổ, và nếu bị yêu cầu phải lựa chọn một bên, không phải tất cả đều sẽ chọn Chú Sam, nhất là nếu Mỹ tiếp tục theo đuổi chính sách "nước Mỹ trước tiên". Những điều quý giá nhất chính là những nguyên tắc thực sự làm cho nước Mỹ vĩ đại : các quy tắc toàn cầu, thị trường mở, tự do ngôn luận, tôn trọng các đồng minh và các quy trình thận trọng. Vào những năm 2000, người ta thường hỏi Trung Quốc có thể trở nên giống Mỹ đến mức nào.

Trong những năm 2020, câu hỏi lớn hơn là liệu một sự

phân ly hoàn toàn giữa hai siêu cường có thể khiến nước Mỹ ngày càng giống Trung Quốc hơn hay không.

The Economist

Nguyên tác : "Don’t be fooled by the trade deal between America and China", The Economist, 02/01/2020.

Phan Nguyên biên dịch

Nguồn : Nghiên cứu quốc tế, 05/01/2020

Trump ào ạt ra đòn, Tập lì lợm đáp trả

Thanh Hà, RFI, 27/06/2019

Một lần nữa thương mại lại là trong tâm thượng đỉnh của nhóm G20 bao gồm 20 nền kinh tế có trọng lượng nhất của thế giới. Từ thượng đỉnh Buenos Aires hồi tháng 12/2018 đến Osaka lần này, chưa thấy có dấu hiệu chiến tranh thương mại Mỹ - Trung sớm kết thúc.

Chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc tăng thêm một nấc. Reuters/Damir Sagolj

Sáu tháng trước, tại thủ đô Argentina, tổng thống Donald Trump và chủ tịch Tập Cận Bình sau một bữa tiệc tối, đã đặt bút ký "thỏa thuận ngưng bắn" có hiệu lực 90 ngày trước khi chiến tranh thương mại Mỹ-Trung bùng lên trở lại vào mùa xuân năm 2019.

Trong hai ngày nữa tổng thống Mỹ, Donald Trump và chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình gặp lại nhau bên lề thượng đỉnh G20 Nhật Bản để "giải quyết nốt" những khúc mắc còn đọng lại sau hơn 12 vòng đàm phán về mậu dịch.

Trước khi lên đường đến Osaka, chủ nhân Nhà Trắng tin tưởng buổi làm việc được dự trù mở ra vào sáng Thứ Bảy 28/06/2019 sẽ đem lại kết quả tích cực. Bởi vì, theo ông Trump, "kinh tế Trung Quốc đang sụp đổ, Bắc Kinh cần đạt được thỏa thuận" với Mỹ và ông tin rằng đó sẽ là một "thỏa thuận tốt".

Cao hứng khi trả lời Fox News, kênh truyền hình Donald Trump ưa thích nhất, tổng thống Hoa Kỳ dọa luôn đối thủ : nếu không san bằng được những bất đồng lần này, Washington sẽ "đánh thuế tiếp" và đó sẽ là những "khoản thuế khá nặng" đánh vào 300 tỷ đô la hàng Trung Quốc bán sang Hoa Kỳ.

Giới phân tích dù đã bắt đầu làm quen với cung cách đàm phán và chiến thuật hù dọa của nguyên thủ Mỹ nhưng vẫn không khỏi ngạc nhiên khi Donald Trump khẳng định rằng kinh tế Trung Quốc đang "sụp đổ". Điều này không hoàn toàn phản ánh sự thực như thống kê của cả phía Trung Quốc lẫn của các cơ quan nghiên cứu quốc tế cùng cho thấy.

Nhìn lại cuộc đọ sức được khơi mào từ tháng 3/2018 giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, căng thẳng thương mại không hề thuyên giảm. Ban đầu, Washington đánh thuế nhôm và thép của Trung Quốc, rồi áp thuế 10 %, 25 % nhắm vào 50 tỷ đô la, 100 tỷ đô la, rồi 200 tỷ đô la hàng của Trung Quốc bán sang thị trường Mỹ. Bắc Kinh đương nhiên cũng đã có những biện pháp trả đũa. Song song với những đòn đánh qua đánh lại này, đôi bên đã mở ra tổng cộng là 12 vòng đàm phán. Gần đây nhất là vào đầu tháng 5/2019.

Với báo chí, cả Mỹ lẫn Trung Quốc cùng lạc quan cho rằng một thỏa thuận đang trong "tầm tay". Bộ trưởng Tài Chính Hoa Kỳ, Steve Mnuchin thậm chí còn tuyên bố đôi bên đã "đi được 90 % đoạn đường" trước khi đạt đến đích. Nhưng rồi vào giờ chót, Nhà Trắng tố cáo Bắc Kinh "bội ước" : Xóa bỏ các cam kết sẽ thay đổi luật pháp chấm dứt nạn đánh cắp bằng sáng chế và công nghệ của các doanh nghiệp Mỹ, chấm dứt cạnh tranh không lành mạnh, đối xử bất bình đẳng với các công ty nước ngoài vào Trung Quốc hoạt động.

Cũng từ sau cáo buộc Trung Quốc nuốt lời hứa này, Washington tăng mức áp thuế đang từ 10 lên thành 25 % nhắm vào 200 tỷ đô la hàng Trung Quốc xuất khẩu sang Hoa Kỳ. Nhà Trắng để ngỏ khả năng sẽ áp thuế lên thêm 300 tỷ đô la hàng hóa – tức là hầu như toàn bộ kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc vào Mỹ.

Đáng chú ý hơn nữa là từ hơn một tháng qua, chiến tranh thương mại Mỹ - Trung đã trở thành một cuộc chiến về công nghệ. Chính quyền Washington cấm Hoa Vi tiếp cận với công nghệ của Mỹ, cấm tập đoàn viễn thông này tham gia vào dự án kết nối mạng 5G tại Hoa Kỳ, cấm các doanh nghiệp Mỹ sử dụng và cung cấp trang thiết bị cho tập đoàn do một cựu quân nhân trong quân đội Trung Quốc này lập ra. Nhưng Hoa Vi không là trường hợp riêng lẻ. Hoa Kỳ đã đưa thêm nhiều tập đoàn Trung Quốc khác vào danh sách đen. Chính quyền Trump cũng đã liên tục vận động các đồng minh để thuyết phục các nước này tẩy chay công nghệ Trung Quốc.

Bắc Kinh không khoanh tay ngồi nhìn. Trung Quốc dọa "phản ứng một cách tương xứng". Trong những tuần lễ gần đây các phương tiện truyền thông nước này nêu lên một số những công cụ mà chính quyền của ông Tập Cận Bình đang có trong tay để phản công. Đó có thể là đất hiếm, là viễn cảnh Bắc Kinh bán bớt một khối lượng khá lớn công trái phiếu của Hoa Kỳ đang có trong tay.

Có điều giới phân tích nhận thấy rằng, cả phía Mỹ lẫn Trung Quốc cùng cứng giọng với nhau. Đối với Trung Quốc đây có thể là dấu hiệu kinh tế nước này tuy không bị suy sụp như lời Donald Trump nhưng đang thực sự thấm đòn. Hơn thế nữa, Washington có lẽ cũng đang chĩa mũi dùi vào một điểm nhậy cảm đó là công nghệ cao của Trung Quốc mà ở thời điểm này, thì ngay cả tập đoàn được coi là thành công nhất là Hoa Vi cũng còn lệ thuộc vào các trang thiết bị của Mỹ và nhiều đối tác châu Âu. Tham vọng của Bắc Kinh làm chủ công nghệ cao và trở thành một ngọn hải đăng trong công nghệ số ở thế kỷ 21 đang bị đe dọa.

Về phía Donald Trump, thái độ cứng rắn của lãnh đạo Nhà Trắng tương đối dễ hiểu khi ông vừa chính thức lao vào cuộc vận động tranh cử thêm một nhiệm kỳ thứ hai và cần ghi được những bàn thắng cụ thể nhằm thuyết phục cử tri.

Nhưng không chắc là chiến thuật "gây áp lực tối đa", bắt đối phương "đầu hàng vô điều kiện" luôn được tổng thống Trump khai thác giúp ông nhanh chóng giành được thắng lợi dù chỉ là những thắng lợi bề ngoài.

Thanh Hà

Nguồn : RFI, 27/06/2019

******************

Hai tin vui buồn cho Tập Cận Bình

Ngô Nhân Dụng, Người Việt, 26/06/2019

Tập Cận Bình sẽ gặp Donald Trump cuối tuần này nhân hội nghị G-20 của 20 nước kinh tế mạnh nhất. Trước khi Tập gặp Trump, có một tin vui và một tin buồn. Tin vui là công ty Huawei vẫn mua được "chip" của các hãng Mỹ dù chính phủ Trump đã có lệnh cấm từ tháng 5/2019. Tin buồn là dân tiêu thụ trong nước Tàu giảm chi tiêu. Tập sẽ nhớ đến cả hai tin vui buồn này khi nói chuyện với Trump ở Osaka.

Gian hàng Huawei tại triển lãm Ces Asia 2019 ở Thượng Hải hôm 11 tháng Sáu, 2019. (Hình : Hector Retamal/AFP/Getty Images)

Không ai hy vọng cuộc hội kiến sẽ đưa tới kết quả ngoạn mục nào, vì mối bất đồng quá lớn. cộng sản Trung Quốc muốn Mỹ ngưng đánh thuế quan và ngưng cấm vận các món kỹ thuật cao để các công ty như Huawei vẫn sống mạnh. Thứ Bảy vừa qua, báo Nhân Dân ở Bắc Kinh còn đặt điều kiện chỉ tiếp tục nói chuyện thương mại nếu Mỹ bỏ hết không đánh thuế trên hàng nhập cảng từ nước Tàu nữa.

Ngược lại, Mỹ đòi Trung Quốc mở cửa rộng hơn cho doanh nghiệp nước ngoài, tôn trọng bản quyền sáng chế các món kỹ thuật tiên tiến và ngưng trợ cấp các doanh nghiệp nhà nước để cạnh tranh bất cân xứng với các xí nghiệp Mỹ. Đòi điều kiện sau cùng này chẳng khác nào yêu cầu Trung Quốc thôi không còn là cộng sản nữa.

Ngoài đề tài chiến tranh mậu dịch, Trump và Tập sẽ nói chuyện Iran (Trung Quốc đã khuyên Mỹ tự kiềm chế), Đài Loan (Mỹ đánh tiếng sắp bán máy bay F-16 và thiết giáp M1 Abrams cho Đài Bắc) và Bắc Hàn. Tập Cận Bình mới đến thăm Kim Jong-un và được tiếp đón huy hoàng trong hai ngày, cuộc thăm viếng chính thức của một nhà lãnh đạo Trung Quốc sau 14 năm. Trước đó, báo đài Trung Quốc đã kể công cứu viện thời chiến tranh Cao Ly và nhắc lại khẩu hiệu "Kháng Mỹ Viện Triều". Nhưng ông Trump sẽ từ Osaka bay qua Seoul, có thể thu xếp gặp ông Kim Jong-un tại khu phi quân sự DMZ giữa hai miền Nam Bắc Hàn để qua mặt Bắc Kinh.

Nhưng trước khi lên đường đi Osaka, Tập Cận Bình đã có một tin vui, biết rằng công ty Huawei chưa đến nỗi khốn đốn ; và các xí nghiệp kỹ thuật cao của Trung Quốc cũng hy vọng. Vì nhiều công ty Mỹ vẫn cung cấp các nguyên liệu cho công nhân của họ làm việc.

Chính phủ Mỹ đã ra lệnh cấm nhắm vào Huawei vào tháng Năm. Đáp lại, Bắc Kinh đã triệu tập đại diện các công ty Mỹ như Microsoft, Dell và Apple để cảnh cáo sẽ trừng phạt nếu họ ngưng cung cấp nguyên liệu và phụ tùng cho các công ty kỹ thuật cao của nước Tàu.

Mỗi năm Huawei trả 11 tỷ USD để mua các món đồ và dịch vụ do Mỹ cung cấp. Bộ Thương mại Mỹ đã cấm các hãng tiếp tục bán cho Huawei, từ 15 tháng Tám này. Thiếu những cái "chip" mua của Mỹ thì Huawei sẽ không làm được các "điện thoại cao cấp" (smartphone) và các máy computer chủ (server).

Nhưng các luật sư đã mách cho các công ty Mỹ biết rằng các chi nhánh của họ vẫn được phép bán hàng cho Huawei, nếu tất cả được chế tạo ở ngoại quốc. Từ đầu tháng Sáu, Huawei lại mua được các bộ phận của Mỹ.

Công ty Micron đã ngưng bán nhưng lại bắt đầu việc cung cấp chip cho Huawei để làm smartphone từ hai tuần nay. Micron, đặt trụ sở tại tiểu bang Idaho, không muốn bị mất mối hàng lớn này cho hai công ty Nam Hàn Samsung và SK Hynix. Những công ty Mỹ như Micron, Intel đặt cơ xưởng khắp thế giới, số sản xất hiện cao hơn ở Mỹ ; cho nên họ không lo có các chi nhánh ở ngoài nước Mỹ chở hàng bán cho các công ty Trung Quốc.

Tuy nhiên, nếu sau khi bán chip làm ở nước khác mà rồi mà một khách hàng như Huawei phải kêu cứu nhờ chỉ dẫn về kỹ thuật sử dụng, thì các chuyên viên tại trụ sở chính ở Mỹ không được phép làm cố vấn ! Chính phủ Mỹ cấm bán cả các dịch vụ cho Huawei nữa !

Nếu cuộc chiến tranh mậu dịch còn tiếp tục thì nhiều công ty kỹ thuật cao của Mỹ sẽ phải tính kế hoạch di chuyển ! Họ sẽ đưa nhiều bộ phận ra làm việc ở nước khác, các việc nghiên cứu, cố vấn kỹ thuật, việc sản xuất các thứ chip cao cấp sẽ được đưa ra làm ở ngoài nước Mỹ để tránh lệnh cấm vận. Trừ khi chính phủ Trump sẽ phải mở lệnh cấm vận rộng hơn nếu Tập Cận Bình găng quá.

Tất nhiên cả hai ông Trump và Tập đều mong cuộc chiến tranh chấm dứt. Họ chỉ không thể nhượng bộ đến nỗi mất mặt sau khi đã nói rất găng suốt cả năm qua. Trong cuộc đấu kinh tế này, rõ ràng bên nào chịu đòn giỏi, chịu đựng được lâu, sẽ chiếm ưu thế.

Ông Trump tin rằng Tàu bán hàng qua Mỹ nhiều, Mỹ bán lại ít hơn, cứ tiếp tục chạy đua đánh thuế quan thì số hàng của Tàu bị đòn cao gấp ba lần hàng Mỹ, Bắc Kinh sẽ không chịu đựng nổi. Ông Tập thì tin rằng với dân số hơn 1,4 tỷ người đã thuộc giới trung lưu, nước Tàu có thể chuyển hàng xuất cảng về cho dân tiêu thụ trong lục địa mua, khỏi lo bán cho Mỹ ; Tập Cận Bình đã nói như vậy với các nhà báo Nga. Tân Hoa Xã bình luận rằng, "Trung Quốc sẽ cho cả thế giới thấy sức chịu đựng dẻo dai của mình".

Và đây là một tin buồn cho Tập Cận Bình : Người tiêu thụ trong lục địa đang bớt mua sắm !

Trong bốn tháng đầu năm 2019, số xe hơi bán đã tụt giảm trung bình 10% mỗi tháng. Tháng Năm vừa rồi, tụt mất 15%. Ở Mỹ, người ta đo lường số xe hơi bán để bắt mạch nền kinh tế, chắc bên Tàu cũng không khác.

Một thước đo quan trọng nữa là số bán nhà mới. Trong bốn tháng đầu năm nay số nhà bán tăng 11% ; trong tháng Năm số bán đã giảm xuống thay vì tăng lên. Mua nhà mới là một động lực cho người ta mua sắm rất nhiều thứ để đặt vào trong căn nhà. Số nhà bán giảm là một chỉ dâu báo động cho kinh tế nước Tàu, cũng như nước Mỹ.

Điều đáng lo là nhiều thứ hàng hóa ở bên Tàu đang xuống giá chứ không lên khiến người tiêu thụ nản lòng. Chỉ có giá thịt heo là lên cao vì bệnh dịch, và giá trái cây cũng tăng. Nhưng các món hàng tiêu thụ như điện thoại cầm tay, máy móc dùng trong nhà đã xuống giá.

Đúng là người Tàu trong lục địa tiêu thụ ít hơn. Cho nên, trong năm 2018, số hàng Trung Quốc nhập cảng tăng hơn 10%, trước mối lo thuế quan sẽ lên, nhưng vào tháng Năm năm nay số nhập cảng tụt bớt 8,5%. Hiện giá trị đồng nguyên của nước Tàu đang xuống so với đô la Mỹ. Ông Trump sẽ than phiền với ông Tập về tình trạng này vì hàng nhập cảng vào nước Tàu sẽ tăng giá khi đồng nguyên đi xuống.

Nhưng thử hỏi, nếu quý vị là người dân Trung Hoa bây giờ thì quý vị tính toán thế nào ? Hăng hái mua hàng theo lời kêu gọi của ông Tập Cận Bình ? Hay là lo tiết kiệm, để dành tiền vì sợ công ăn việc làm ngày càng khó khăn khi cuộc chiến mậu dịch không biết bao giờ kết thúc ?

Trước viễn tượng nền kinh tế không thể trông cậy vào người tiêu thụ, cộng sản Trung Quốc lại đem bài bản cũ ra dùng : Xây cất. Xây cầu, làm đường, mở rộng nhà máy, đi ngược lại chủ trương mà Đảng cộng sản muốn thi hành để cải tổ cơ cấu. Mặc dù số nợ chồng chất đang lo giải quyết, chính quyền các địa phương lại mới được lệnh cứ xây cất thêm, tạm quên mối lo nợ nần. Tuy nhiên, số chi tiêu cho hạ tầng cơ sở lên cao trong bốn tháng đầu năm đã giảm xuống trong tháng Năm.

Đó là một mối lo tâm phúc của ông Tập Cận Bình trước khi gặp ông Donald Trump ở Osaka.

Không ai hy vọng các nhà lãnh đạo hai nền kinh tế lớn nhất thế giới sẽ đạt được kết quả cụ thể nào trong thời gian hội nghị G-20 năm nay. Xung đột thương mại giữa hai nước có rất nhiều chỗ khúc mắc, các mâu thuẫn chằng chịt với nhau cần các chuyên viên cả hai bên bàn cãi, mặc cả qua nhiều tháng chưa chắc đã xong.

Nhưng chỉ cần hai ông Trump và Tập bắt tay chụp hình cũng đủ giúp cho các thị trường chứng khoán thở phào nhẹ nhõm ! Mỗi bên sẽ nhượng bộ bên kia một điều nho nhỏ để làm quà mang về nhà. Khi cuộc chiến mậu dịch không leo thang thì cả hai ông đều có thể tuyên bố mình đang thắng ! 

Ngô Nhân Dụng

Nguồn : Người Việt, 26/06/2019

Việt Nam cam kết làm việc về các vấn đề Mỹ quan tâm (VOA, 31/05/2019)

Sau khi Bộ Tài chính Hoa Kỳ đưa Việt Nam cùng một số nước Đông Nam Á và các đồng minh khác vào danh sách cần giám sát về thao túng tiền tệ, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam hôm 30/5 đã lên tiếng, cho biết sẽ phối hợp với các Bộ, ngành liên quan để trao đổi, làm việc về các vấn đề mà Bộ Tài chính Mỹ quan tâm trên tinh thần hợp tác, theo Reuters.

Tư liệu : một nhân viên ngân hàng kiểm lại tiền đôla tại một ngân hàng ở Hà nội, ngày 12/8/2015.

Ngân hàng nhà nước tuyên bố sẽ không tạo "lợi thế cạnh tranh thương mại quốc tế không lành mạnh", sau khi chính quyền của Tổng thống Trump nêu lên quan tâm về chính sách tiền tệ.

Trong báo cáo bán thường niên đệ trình lên quốc hội hôm 29/5, Bộ Tài chính Mỹ công bố danh sách 9 đối tác thương mại lớn cần phải giám sát, trong đó có Việt Nam. Các nước còn lại gồm Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đức, Ý, Ireland, Singapore, và Malaysia.

Ngân hàng nhà nước cho biết sẽ điều hành tỷ giá linh hoạt, "phù hợp với các điều kiện của thị trường nội địa và quốc tế".

Ngân hàng trung ương của Việt Nam cho hay sẽ tiếp tục điều hành chính sách tiền tệ để kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế một cách hợp lý.

Hoa Kỳ là thị trường lớn nhất cho hàng xuất khẩu Việt Nam, nước có số thặng dư mậu dịch ngày càng lớn với Hoa Kỳ, vốn đã tăng lên tới 13,47 tỉ USD trong quý đầu tiên của năm nay, so với 10,19 tỉ cách đây 1 năm.

*****************

‘Vì sao Giám đốc Nhật Cường trốn thoát khi đang trong tầm ngắm ?’ (VOA, 31/05/2019)

Người phát ngôn của Bộ Công an ngày 31/5 cho biết ông Bùi Quang Huy, Tổng giám đốc Công ty trách nhiệm hữu hạn Thương mại và Dịch vụ Kỹ thuật Nhật Cường, không trình diện, cũng không có mặt ở nơi cư trú kể từ lúc khám xét cho đến khi khởi tố vụ án.

Tổng giám đốc Bùi Quang Huy (ảnh nhỏ) bị truy nã và các cửa hàng của công ty Nhật Cường bị công an khám xét.

Thông tin trên được Trung tướng Lương Tam Quang, Chánh văn phòng-Người phát ngôn của Bộ Công an Việt Nam, đưa ra trong cuộc họp báo Chính phủ vào ngày 31/5, giữa lúc ngay tại Hà Nội vừa xảy ra vụ bỏ trốn mới nhất của người đứng đầu công ty Nhật Cường, một doanh nghiệp đang bị nghi có dính dáng đến "nhóm lợi ích" hay "sân sau của ai đó".

Thành lập vào năm 2011, Nhật Cường Software ban đầu chỉ là một trung tâm công nghệ thông tin với một chuỗi các cửa hàng điện thoại di động ở Hà Nội.

Tuy nhiên, việc công ty này sau đó "qua mặt" các ông lớn trong ngành viễn thông khi nhận được hàng loạt các hợp đồng cung cấp dịch vụ phần mềm cho các cơ quan nhà nước ở Hà Nội, trong đó có rất nhiều dịch vụ quan trọng như xây dựng cơ sở dữ liệu dân cư của gần 8 triệu dân Hà Nội cho công an thành phố, phần mềm quản lý tội phạm, phần mềm hộ chiếu online, hệ thống quản lý quỹ nhà tái định cư các cấp…

Khách hàng của Nhật Cường bao gồm một loạt các cơ quan công quyền ở Hà Nội, từ UBND thành phố, công an thành phố cho tới các Sở Y tế, Công thương, Giáo dục Đào tạo, Thông tin Truyền thông... Thực tế này đặt ra nhiều nghi vấn xung quanh mối quan hệ thực chất của doanh nghiệp non trẻ này với các nhóm lợi ích trong bộ máy nhà nước.

Khi lực lượng công an bất ngờ ập vào khám xét chuỗi cửa hàng điện thoại Nhật Cường Mobile vào ngày 9/5, không ít những người am hiểu về tình hình chính trị, thời sự Việt Nam đã đặt ngay câu hỏi trên các trang mạng xã hội về "động cơ đằng sau" của vụ "đánh Nhật Cường".

Sự việc càng trở nên thu hút sự chú ý của công luận hơn khi báo chí đưa tin Tổng giám đốc Bùi Quang Huy của công ty này bỏ trốn ngay trong thời gian Nhật Cường đang "trong tầm ngắm", dẫn đến việc Cơ quan Cảnh sát điều tra, Bộ công an, phải ra lệnh truy nã Bùi Quang Huy, 45 tuổi, vào ngày 18/5 về tội "Buôn lậu và vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng".

Trả lời báo chí bên hành lang Quốc hội vào ngày 20/5, đại biểu Lưu Bình Nhưỡng của Bến Tre cho rằng "có cơ sở" để nghi ngờ ông Bùi Quang Huy bỏ trốn "không phải là ngẫu nhiên".

"Trường hợp này giống với vụ Vũ Đình Duy, nguyên tổng giám đốc Công ty Cổ phần Hóa dầu và Xơ sợi dầu khí (PVTex). Có ý kiến cho là có bàn tay trong để tiếp tay cho Huy bỏ trốn, không chỉ ngẫu nhiên", báo Người Lao Động dẫn lời ông Lưu Bình Nhưỡng nói.

Đại biểu của tỉnh Bến Tre còn cho rằng "có sự khuất tất" trong vụ này, khi ông đặt câu hỏi "Sao bắt hàng được mà bắt người thì không ? Nhẽ ra lúc đó anh có thể khởi tố vụ án và bị can cùng lúc".

Vụ truy nã Bùi Quang Huy là sự việc mới nhất tiếp theo hàng loạt các vụ cán bộ tham nhũng, doanh nghiệp bị điều tra bỏ trốn ra nước ngoài nổi bật gần đây như Trịnh Xuân Thanh, Vũ "nhôm" (Phan Văn Anh Vũ), Vũ Đình Duy…

"Riêng Bùi Quang Huy, từ lúc khám xét đến lúc khởi tố vụ án, đã không đến trình diện, mặc dù đã vận động gia đình, và cũng không có mặt ở nơi cư trú. Do vậy, ngày 18/5, cơ quan cảnh sát điều tra đã ra quyết định truy nã toàn quốc và truy nã quốc tế đối với Bùi Quang Huy", người phát ngôn Bộ Công an cho biết trong cuộc họp báo ngày 31/5.

Theo đại diện của Bộ Công an, do trong thời gian khám xét, Bộ Công an chưa khởi tố vụ án, chưa khởi tố bị can đối với Bùi Quang Huy nên chưa thể áp dụng biện pháp ngăn chặn theo quy định của pháp luật.

Đến ngày 14/5, khi đã thu thập đủ chứng cứ, tài liệu, cơ quan Cảnh sát Điều tra mới khởi tố vụ án và khởi tố bị can, ra lệnh bắt tạm giam đối với Bùi Quang Huy và 8 người khác. Ông Huy và nhóm người trên bị cho là đã thực hiện hành vi phạm tội buôn lậu có tổ chức, xuyên quốc gia, lập 2 hệ thống sổ sách kế toán tài chính để ngoài sổ sách hàng ngàn tỉ đồng doanh thu.

Ngoài ra, theo thông tin từ Giám đốc Sở Thông tin Truyền Thông Hà Nội, ông Nguyễn Ngọc Kỳ, nói với báo giới ngày 30/5, thành phố này đã chi trả cho công ty Nhật Cường trên 7 tỷ đồng trong vòng 3 năm qua, chiến 0,49% tổng số ngân sách cho công nghệ thông tin của thành phố, để cung cấp các dịch vụ phần mềm cho Hà Nội. Công ty này cũng là đơn vị thực hiện 7 gói thầu mua sắm cho thành phố, với tổng kinh phí hơn 12 tỷ đồng.

*****************

‘Việt Nam sẽ không tránh khỏi tác động của thương chiến Mỹ-Trung’ (VOA, 30/05/2019)

Trong mấy ngày gần đây, các hãng tin tài chính quốc tế đều nhắc tới Việt Nam như một điểm sáng trong bức tranh kinh tế toàn cầu đang có nhiều dấu hiệu bấp bênh do sự leo thang trong cuộc thương chiến Mỹ-Trung. Nào là kinh tế Việt Nam phát triển nhanh nhất trong khối ASEAN, thậm chí sắp sửa ‘qua mặt’ Singapore, hầu hết đều cho rằng Việt Nam đã được hưởng lợi trong cuộc chiến tranh thương mại đang tiếp diễn giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc.

Ngoại trưởng Việt Nam Phạm Bình Minh và Đại sứ Mỹ Daniel Kritenbrink ở Hà Nội, ngày 15/5/2019. Photo US Embassy Hanoi

Nhưng hôm 30/5 Ngoại Trưởng kiêm Phó Thủ tướng Việt Nam Phạm Bình Minh khuyến cáo rằng Việt Nam ‘sẽ không tránh khỏi tác động của thương chiến Mỹ-Trung’.

Nikkei Asian Review trích lời ông Phạm Bình Minh, thừa nhận những lợi ích ‘ngắn hạn’ của thương chiến Mỹ-Trung, nhưng ông nói xung đột kéo dài sẽ có những hậu quả đối với kinh tế Việt Nam.

"Việt Nam sẽ không tránh khỏi những tác động của chủ nghĩa bảo hộ thương mại" do tính cách mở của nền kinh tế Việt Nam, ông Phạm Bình Minh nói tại hội nghị Tương lai Châu Á lần thứ 25 ở Tokyo, Nhật Bản, do tập đoàn Nikkei tổ chức.

"Có người cho rằng Việt Nam được hưởng lợi từ cuộc chiến tranh thương mại. Điều đó đúng tới một mức độ nào đó. Tuy nhiên, chủ nghĩa bảo hộ sẽ có tác động lâu dài tới nền kinh tế toàn cầu, trong đó có Việt Nam".

BTNG/Phó Thủ tướng Việt Nam Phạm Bình Minh

Ông Phạm Bình Minh nói GDP của Việt Nam lệ thuộc nặng nề vào hàng xuất khẩu, khiến cho Việt Nam trở nên nhạy cảm ngay cả với những thay đổi nhỏ trong nền kinh tế toàn cầu.

Trung Quốc và Hoa Kỳ là hai đối tác thương mại lớn của Việt Nam, về cả mặt công nghệ và giá trị thương mại. Ông Phạm Bình Minh nói Việt Nam đang theo sát tình hình và "sẽ thực thi bất cứ biện pháp cần thiết nào để thích ứng".

Để chống lại chủ nghĩa bảo hộ, Phó Thủ tướng Việt Nam hối thúc việc đẩy mạnh Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP), môt hiệp định thương mại tự do bao gồm Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ, Hàn Quốc, Úc, New Zealand và 10 nước Đông Nam Á.

Nikkei Review trích lời ông Phạm Bình Minh nói trong một cuộc phỏng vấn dành cho tạp chí này sau bài phát biểu của ông tại hội nghị :

"Có người cho rằng Việt Nam được hưởng lợi từ cuộc chiến tranh thương mại. Điều đó đúng tới một mức độ nào đó. Tuy nhiên, chủ nghĩa bảo hộ sẽ có tác động lâu dài tới nền kinh tế toàn cầu, trong đó có Việt Nam".

Vẫn theo Nikkei, ông Minh khuyến cáo rằng "nếu xung đột thương mại Mỹ-Trung kéo dài, thì khâu sản xuất của chúng tôi sẽ bị tác động". Theo ông, Việt Nam sẽ gặp khó khăn trong việc nhập khẩu các bộ phận và nguyên liệu, ngoài những tác động do sự giảm sút trong mức cầu trên toàn cầu.

Trong khi Việt Nam đang thu hút thêm đầu tư, ông Phạm Bình Minh cho biết Việt Nam sẽ ưu tiên cho lĩnh vực công nghệ cao, và sẽ thận trọng trong việc tuyển chọn những đầu tư có phẩm chất. Ông nói Việt Nam sẽ đề cao cảnh giác chống lại những giao dịch chỉ nhằm chuyển hàng hóa qua Việt Nam với mục đích tránh các rào cản thương mại giữa hai cường quốc kinh tế lớn của thế giới.

Ông Phạm Bình Minh nói cho tới nay, Việt Nam vẫn duy trì được đà tăng trưởng cao, tới gần 7%, trong quý 1. Ông bày tỏ tin tưởng là Việt Nam sẽ duy trì được đà tăng trưởng đó trong năm nay.

Trả lời câu hỏi của Nikkei về quan hệ với Trung Quốc trong bối cảnh các cuộc tranh chấp lãnh thổ trên Biển Đông, Phó Thủ tướng Việt Nam nói : "Chúng tôi sẽ tiếp tục xây dựng các quan hệ hữu nghị, và đa dạng các quan hệ đối ngoại, đồng thời duy trì các quan hệ thực tiễn với nước láng giềng Trung Quốc của chúng tôi".