Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Khi chọn trường cho con, bn nghĩ thế nào là mt ngôi trường tt ? Đâu là tiêu chun đ giúp bn đánh giá mt ngôi trường hay mt nn giáo dc là tt ?

chuyen1

Trong một lp hc ti Vit Nam. Thy giáo là nhà giáo dc ni tiếng, Phm Toàn. Hình minh ha.

Câu hỏi nghe có v đơn gin nhưng rt nhiu khi người được hi đã không biết phi tr li thế nào cho thỏa đáng. Nhiều người cho rng mt ngôi trường tt là mt ngôi trường mà các hc sinh đó đt đim tht cao trong các kỳ thi. Đim s ca các môn Toán, Anh, Lý, Sinh v.v được coi như mt tng hp cho tiêu chun đ đánh giá mt ngôi trường hay mt nn giáo dục là tốt hay không. các ngôi trường đó, cm xúc ca hc sinh cũng như sc kho tâm sinh lý ca các em ch có mt ch đng rt khiêm tn trong bng tiêu chí cn phi đt được này. Nhng người khác có th không coi trng đim s, nhưng có l không có s chn la nào khác và cũng không th chn đi ngược dòng vi đa s nên c gi con đến trường là được.

Sau 1975, việc làm sao đ ‘ăn no mc m’ là quan trng hàng đu. Ngày nay, nhu cu đó đã nâng lên thành ‘ăn ngon mc đp’. Nhu cu v giáo dc cũng thế, sau chiến tranh, vic làm thế nào đ con cái được đến trường là n. Xu hướng này cũng đã có nhiu thay đi trong nhng năm gn đây ti Vit Nam. Trong các gia đình tr vi c ba và m đu đi làm, các gia đình này cũng ch dng li 2 -3 con, các ph huynh đã không chỉ mun con mình hc biết các môn học chính mà thôi, nhưng còn mun bù đp nhiu hơn cho con cái ca mình nhng gì mà bn thân h đã không có được khi còn ngi trên ghế nhà trường. H bù đp bng cách tìm kiếm các khóa hc, lp hc bi dưỡng thêm khả năng tiếng Anh và các k năng khác cho con ti các lp hc ngoi khoá.

Vit Nam, các trường tư đang có xu hướng m ra các lp ngoi khóa vào cui ngày hoc cui tun. Các trường công thì cũng rp ràng ln lượt thêm các môn hc được cho là không thuc vào hàng quan trọng nht nhưng li là các môn đáp ng đòi hi mang tính thi thượng ca các ph huynh hc sinh. Các lp ngoi khóa như lp Anh ng, ngh thut hi ho, âm nhc, đi tham quan nhà vườn, và gn đây thì tham gia các lp dy đc sách, mua th thành viên cho con tại các thư vin tư nhân, cũng như tham gia các lp dy v k năng sng. Các khóa hc hay lp hc này tr thành mt ngành kinh doanh đang n r ti Vit Nam.

Cả hai xu hướng, mt là tp trung ti đa vào các môn khoa hc t nhiên, hai là tp trung đầu tư cho mt mng kinh doanh mi mang tính bù đp cho s thiếu ht ca giáo dc, đu đang b qua mc tiêu nn tng ca giáo dc. Điu này đã và tiếp tc là rào cn cho s ci cách và phát trin giáo dc ti Vit Nam hin nay. Mc dù đã có rt nhiu hô hào cho các cuộc ci cách giáo dc, nhưng vic dùng phương pháp mi đ thc hin mt triết lý giáo dc cũ thì cũng ging như là ‘bình mi rượu cũ’, đưa đến vic c bình và rượu đu không th s dng được. Tiếp tc ging dy và áp dng phương pháp ging dạy như đã tng, ri thêm vào các môn hc mi không th là câu tr li cho vic ci cách giáo dc Vit Nam.

John Dewey là một triết gia và cũng là mt nhà ci cách giáo dc ca M (1859 - 1952). Ông là người đã to ra s nh hưởng vô cùng to ln đi vi sự canh tân giáo dc có h thng M. Tư tưởng triết hc và giáo dc ca ông đã ph biến và bao trùm trên c bình din giáo dc, xã hi và chính tr trong nước và quc tế. Khi nói v mc tiêu nn tng ca giáo dc, ông cho rng "Giáo dục không phi là để chuẩn b cho cuc sng ; giáo dc chính là cuc sng". Với quan đim này, John Dewey quan nim rng giáo dc cn phi được quan tâm mt cách thiết thc da trên cơ s cuc sng ca mt con người như mt s toàn th (whole child education) và vi tt c s tương tác ca nó vi thế gii xung quanh.

Trong Điều 2 ca Lut Giáo Dc năm 2019 ca Vit Nam cũng tiếp tc nhắc li mc tiêu giáo dc là "nhằm phát trin toàn din con người Vit Nam có đo đc, tri thc, văn hóa, sc khe, thm m và ngh nghip ; có phẩm chất, năng lc và ý thc công dân ; có lòng yêu nước, tinh thn dân tc, trung thành vi lý tưởng đc lp dân tc và ch nghĩa xã hi ; phát huy tim năng, kh năng sáng to ca mi cá nhân ; nâng cao dân trí, phát trin ngun nhân lc, bi dưỡng nhân tài, đáp ứng yêu cu ca s nghip xây dng, bo v T quc và hi nhp quc tế". Tất c khon lut này đu cho thy vic giáo dc con người trong tính toàn th đó là điu ti quan trng. Thế nhưng vic thc hành nó thì là c mt chng đường dài cam go cho tt cả nhng người đang làm công tác giáo dc ti Vit Nam.

Khi đang còn ngồi ging đường đi hc, năm 1994, tôi đã được nghe nói đến phương pháp ging dy ly hc trò làm trung tâm cùng vi cm tdạy tích h(Integrated Learning). Phải nói là vào thi đim đó và mãi khi ra trường làm vic nhiu năm, tôi vn c mơ h trong vic áp dng phương pháp giáo dc y, đng thi cũng luôn thy cách dy tích hp là cách dy chp vá gây nên nhiu điu bt cp cho giáo viên. Dù các cp lãnh đo Bộ, S và Phòng Giáo Dc đã có nhiu bui hp đ ‘chnh đn’ phương pháp ging dy trong thc tế, tt c các nhà giáo t cp lãnh đo đến cp thi hành vn "ngm b hòn" cho qua các cuc tho lun v phương pháp này. Riết ri chng ai bun hi hay tìm hiu nữa vì biết chc có hi cũng chng ai có câu tr li cho điu đó. Ngay cm tdạy tích hcũng chẳng ai hiu mt cách c th ý nghĩa và tính thc tế ca nó. Sau này, khi hc và làm vic ti Úc, tôi nghim ra đó là mt phương pháp dy hc tích cc khuyến khích sự liên kết hài hòa gia hc và hành, đ làm sao người hc có th thy các mi liên h gia các môn hc vi nhau và vi thc tế cuc sng. T vic hc kiến thc, ng dng nó vào bài tp c th, giáo viên cũng giúp khơi gi lên được nhng tim năng ca từng cá nhân hc trò.

Tại Vit Nam, cho đến hôm nay phương pháp dy hc ly hc trò làm trung tâm mãi vn là khu hiu. Các môn hc vn là nhng môn được dy cách ri rc, riêng r, không kết hp được vi nhau và vi cuc sng. Vic giáo viên đến lp ging dạy là s dng mt bài ging, ra mt dng câu hi, mt dng bài tp vi nhng yêu cu ging nhau cho tt c các hc sinh trong lp mình cũng như lp khác. Các bài ging, bài tp này không quan tâm ti vic các em trình đ nào, vi nhng năng lc và kiến thức khác bit ra sao. Đng thi, vic các em có khó khăn trong vn đ hc hành như thế nào hay có gì khiếm khuyết, cn h tr hay không cũng không được xem xét trong bài ging, bài tp. Phương pháp ging dy như trên đã không quan tâm đến khái nim v s đa dng (diversity) và không đng nht gia các em hc sinh. S không đng nht này th hin trong nhng khác bit v hoàn cnh gia đình, v vic các em hc sinh đến t nhng nhóm, sc tc khác nhau, văn hóa vùng min khác nhau, có hoàn cnh xã hi trong các giai tầng khác nhau, đng thi cũng bao gm c s khác bit trong hàng lot các kh năng, kiến thc, tài năng, thế mnh và c nhng khiếm khuyết tâm lý, th lý cũng như kinh nghim sng ca các em na. Cách ging dy này được xem như mt chiếc áo thn kỳ vừa vn (hay bt buc phi va vn) cho tt c nhng ai mc nó. Dy hc theo cách này vn xem giáo dc như là truyn dy kiến thc (Teaching as Transmission) ch không phi là đ to nên s trao đi kiến thc (Teaching as Transaction) và tiếp đến là đem lại s biến đi (Teaching as Transformation). Xét v phương din giáo dc, theo triết lý giáo dc ca John Dewey, cách ging dy đang được duy trì ti Vit Nam là cách ging dy phi thc tế, làm gim giá tr ca giáo dc và hơn na còn là phn giáo dc.

Trong tổng th ca điu kin xã hi hin nay ti Vit Nam, vic duy trì các trường chuyên, lp chn li càng to nên nhng bt cp cho h thng giáo dc. Như Tiến sĩ Nguyn Đc Thành, người đang b coi là "k đt đn" khi bn thân Tiến sĩ là mt cu hc sinh của trường Chuyên Hà Ni -Amsterdam, li châm ngòi cho các cuc tranh lun khi đt câu hi liên quan đến ngun ngân sách đu tư cho trường chuyên mt cách không minh bch, không đúng mc đích và li còn to nên nhng bt công xã hi. Bn thân tôi cũng là một hc sinh được hc ti "lp chn", được bi dưỡng đ tham gia các kỳ thi hc sinh gii, tôi cũng nhn thy tính không hp lý ca vic chương trình giáo dc đó không coi trng tiến trình hc tp, mà ch lưu tâm đến kết qu hc tp ca mt s b môn. Gii thưởng, huy chương cho kết qu thi hc sinh gii ch th hin vic các em hc sinh cày ct lc đ đưa gii thưởng v cho trường, bn thân các em được công nhn là hc sinh gii toán, gii văn hay gii lý và hoá, nhưng không đem li cho các em mt s cân bằng v các kiến thc, k năng nn tng nói chung. Các kiến thc được chun b cho các kỳ thi hc sinh gii đó không chun b đ các em hi nhp vào xã hi, và hơn na cũng không quan tâm đến vic các mt tâm- th lý ca các em cũng cn được bi dưỡng không khác gì việc trau di kiến thc hc thut. Điu này được chng minh khi kh năng hc thut ca hc sinh Vit Nam được xếp hng khá cao trong bng đánh giá ca PISA (2018), - mt chương trình đánh giá hc sinh quc tế (The Programme for International Student Assessment). Dù được xếp hng cao trong hc thut, kết qu này cũng không được t chc OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development) đưa vào danh sách ca bng xếp hng toàn cu. Lý do là vì có nhiu l hng trong k năng sng ca hc sinh Việt Nam.

Với cách duy trì h thng và phương pháp giáo dc như hin nay Vit Nam, càng cho thy các cp lãnh đo và nhng ai liên quan đến vic son tho chương trình giáo dc ti Vit Nam phn bi li chính nhng chính sách mà h đưa ra là giáo dục phải ly hc trò làm trung tâm. Triết lý và phương pháp giáo dc ca John Dewey hay ca bt kỳ nước tiên tiến nào xét cho cùng vn còn đang nm trên giy, đã được các lãnh đo ngành giáo dc quan tâm tham kho, nhưng chưa và không biết đến khi nào mi được quan tâm hc hi và áp dng mt cách đúng mc dù đã sau gn mt thế k biết đến triết lý giáo dc ca John Dewey.

Năm 2018, một Hiu trưởng ca mt trường chuyên ln ti Vit Nam qua thăm giao lưu hc hi ti trường tôi. Cô y nói trường ca cô y có khoảng 1500 hc sinh gii chuyên Toán, Lý, Hóa và Anh Văn. Tt c 1500 em đu là các hc sinh tài năng (Gifted and Talented Students). Nghe cô y gii thiu v trường ca mình, toàn th nhân viên trường tôi xoe tròn mt ngc nhiên và t hi sao h ly đâu ra nhiều hc sinh gii thế ? Sau khi nghe k v lch hc và kết qu rt xut sc ca các em trong các môn hc y, các thy cô trường tôi đu im lng. Cái im lng và n cười n trên môi h cho đúng phép lch s, nhưng tôi đc được đó có c tiếng th dài câm lặng vì mi người đu nhn ra s bt n trong chính cái được gi là trường chuyên, lp chn này.

Ngẫm li thì thy còn lâu lm mi có th có được s bình đng và công bng giáo dc Vit Nam. Còn bao lâu na mi có cái được gi là "giáo dc toàn din" ở Việt Nam ?

Trần An-Bee

Nguồn : VOA ; 10/07/20250

Tham khảo

Dewey, J. (1915). Democracy and education - An introduction to the philosophy of education.

Luật Giáo Dc. (2019)

Nhật Dương (2019). Kết qu PISA ca Vit Nam không được OECD xếp hng : B Giáo Dc nói gì ?

Thúy Nga, (2020). ‘Kẻ đt đn’ trường Ams : Các trường chuyên đang tn ti không có mc đích

Additional Info

  • Author Trần An-Bee
Published in Diễn đàn

Tranh cãi việc nên đóng cửa hay tư thục hóa trường chuyên

Thanh Trúc, RFA, 02/07/2020

Nên hay không nên bỏ trường chuyên là nội dung bài viết của tiến sĩ Lê Hồng Sơn, nguyên cục trưởng Cục Kiểm Tra Văn Bản, Bộ Tư Pháp, sau khi tham khảo ý kiến trước đó của chuyên gia kinh tế Nguyễn Đức Thành đề nghị đóng của trường chuyên Amsterdam ở Hà Nội.

chuyen1

Học sinh Trung học phổ thông ở Hà Nội hôm 24/5/2016 - AFP

Đây là trường chuyên nổi tiếng mà nhiều người quen gọi cho gọn là AM, nằm trong số 19 trường tăng học phí/năm cao hơn 400.000 đồng so với niên học 2019-2020.

Trao đổi với RFA hôm 29/6, tiến sĩ Nguyễn Đức Thành, nguyên viện trưởng Viện Nghiên Cứu Kinh Tế và Chính Sách Đại Học Quốc Gia Hà Nội, giải thích:

"Quả là tôi có nói đóng cửa, tôi viết trên facebook của tôi là nên dừng lại mô hình hiện nay để có thể chuyển sang hình thức hoạt động khác. Căn bản đấy là chuyển sang trường tư, tên vẫn như cũ, tất nhiên nằm trong khuôn khổ luật pháp Việt Nam. Hiện nay thì trường Hà Nội Amsterdam, cũng như nhiều trường chuyên khác, vẫn là trường công do Nhà Nước tài trợ về ngân sách, chi phí, cơ sở vật chất… tức là mức ngân sách qui định".

"Vấn đề tôi muốn trao đổi ở đây là trường chuyên, đại diện như trường Amsterdam này, được cấp ngân sách nhiều hơn với kỳ vọng một nền giáo dục tốt đẹp hơn cho những học sinh giỏi. Xem xét lại thì tôi thấy nó không đạt được kỳ vọng đó trong khi ngân sách vẫn trội hơn so với những trường công khác. Việc trường AM có chất lượng tốt vì được đầu tư nhiều cho nên mọi người phải cạnh tranh rất khốc liệt để được vào. Vào đó là những người ở những gia đình khá giả, có điều kiện và đơn giản phải có tài năng, có năng lực đặc biệt. Tất cả những điều đó khiến tôi thấy việc sử dụng ngân sách của những người không được hưởng những cái lợi của Amsterdam thì vô hình chung là chúng ta sử dụng ngân sách hay tiền thuế từ những người khó khăn hơn để chỉ phục vụ cho một nhóm ưu việt hơn"

Điều quan trọng cần nhìn ra, tiến sĩ Nguyễn Đức Thành nhấn mạnh, là chưa có bằng chứng cho thấy nhóm ưu việt này có thể phục vụ lại hoặc là mang lại lợi ích nào lớn hơn cho những người đã tài trợ cho hoạt động của trường chuyên như trường Amsterdam này:

"Quan điểm của tôi là nếu trường AM này, là trường có giáo dục tốt mà ngân sách cũng như các trường bình thường khác, thì không có gì để bàn cãi. Có một phương án tốt nhất là tư nhân hóa, tôi gọi là chuyển đổi sở hữu, tức là bán trường AM cho một cá nhân hay một tập thể đa dạng hơn, miễn sao  tăng được tính quản trị  tốt hơn thôi. Ý kiến của tôi có thể tóm gọn như vậy".

Việt Nam, cũng như các nước trên thế giới, có những trường chuyên ngữ, chuyên sư phạm, chuyên toán, chuyên hóa, chuyên văn. Ngoài Hà Nội, các tỉnh phụ cận đều có một hai trường như trường chuyên Vĩnh Phúc, trường chuyên Lam Sơn Thanh Hóa, trường chuyên Huế. Trong Nam thì có trường chuyên Lê Hồng Phong, trường Phổ Thông Năng Khiếu ở thành phố Hồ Chí Minh vân vân… Đây là những trường chuyên được ngân sách chính phủ tài trợ.

Tiến sĩ Nguyễn Mạnh Hùng, giám đốc công ty sách Thái Hà, bày tỏ niềm tự hào của người từ Thái Bình lên trường chuyên ở Hà Nội :

"Tôi vô cùng biết ơn giáo sư Tạ Quang Bửu, người đã lập ra trường  chuyên. Không có trường chuyên thì không có Nguyễn Mạnh Hùng ngày hôm nay, bởi vì nếu tôi học Cấp 3 ở Thái Bình mà không lên trường chuyên ở Hà Nội thì khả năng hết 99% là tôi không đủ điểm để có học bổng đi du học mà cùng lắm là đỗ đại học thôi. Trường chuyên nói thật là rất bài bản. Tôi  học chuyên ngữ, tức là chuyên Ngoại Ngữ thuộc Đại Học Sư Phạm Hà Nội, được cái chế độ rất tốt, thầy cô giáo rất là giỏi, rất yêu học trò. Hết Cấp 3 thì lớp tôi hình như không có ai trượt đại học, 30 người thì 10 người được học bổng đi nước ngoài, nhiều người cũng rất là thành đạt. Bây giờ trường chuyên ấy vẫn còn".

Tuy nhiên dưới mắt tiến sĩ Lê Hồng Sơn, một cựu học sinh trường chuyên, biến tướng là hiện tượng đang xảy ra tại các trường chuyên ngày nay. Mô  hình trường chuyên hiện giờ, ông nói, chỉ là một trong khá nhiều vấn đề cần phải xem xét lại trong ngành giáo dục - đào tạo của Việt Nam.

Ông cho rằng nhìn nhận một cách khách quan, toàn diện trong hệ thống giáo dục - đào tạo của Việt Nam hiện nay, thì dư luận đã đặt vấn đề, nêu lên khá nhiều những bất cập, thậm chí nhiều tiêu cực, hạn chế.

Ông Hoàng Dũng, nhà nghiên cứu Ngôn Ngữ Học, nhìn nhận trường chuyên là nơi thiết kế, tập hợp những con em có năng lực để mà đào tạo riêng, thế nhưng :

"Nhưng khó lòng mà chấp nhận cái đặc quyền đặc lợi của trường chuyên. Trong bối cảnh của Việt Nam hiện nay, trường chuyên bị biến tướng đi rất nhiều .Có một anh học trường chuyên nói với tôi rằng một tỷ lệ xuất sắc lọt được vào trường chuyên là có, nhưng bên cạnh đó cũng có một tỷ  tỷ lệ đáng kể những người do quan hệ, do quyền thế, do tiền bạc vào những trường đấy".

"Thành ra giống như mọi chuyện ở Việt Nam, trường chuyên cũng có những vấn đề về mặt nguyên tắc mà khi thực hiện thế nào cũng bị bóp méo đi. Những lời của những người từng học trường chuyên nói tôi tin là đúng chứ không phải không".

Một phụ huynh ở Hà Nội, có con theo trường chuyên Ngoại Ngữ, Đại Học Sư Phạm, cho biết tiêu cực rõ nhất ở trường chuyên là tính cách thi tuyển không sòng phẳng do việc mua điểm hay chạy điểm. Thứ hai là áp lực đối với cha mẹ và cả con cái về giờ giấc, học hành, thi đua rồi thì những khoản phụ phí trôi nổi cũng là điều đáng chú ý.

Cô Ngọc, xuất thân từ một trường chuyên khá nổi tiếng ở Sài Gòn, cũng đồng ý rằng mua điểm là vấn đề của trường chuyên ngày nay:

"Ngày trước tôi cứ nghĩ  phải học thật giỏi mới vào được nhưng thật sự vẫn còn một cánh cửa khác là mua điểm để vào những trường chuyên đó chứ không nhất thiết phải giỏi".

Đây là trường hợp những trường chuyên của Nhà Nước, cô Ngọc cho biết tiếp, còn trường chuyên dân lập do tư nhân điều hành, thí dụ trường Nguyễn Khuyến,  thì không phải vậy:

"Trường chuyên Nguyễn Khuyến theo tôi biết rất khó vào. Thứ nhất là phải có tiền vì học phí rất đắt, thứ hai là phải học giỏi. Học sinh ở Nguyễn Khuyến là hệ bán trú và nội trú luôn, nói chung lịch học rất căng. Đó là những điều mà tôi biết".

Ngay từ đầu nhiều người còn nghĩ trường chuyên các cấp chỉ là nơi làm đẹp học bạ, tập cho học sinh căn bệnh thành tích, tính khí kiêu ngạo, phách lối không nên có.

Đó là một trong những vấn đề được coi như những căn bệnh mãn tính, khó khắc phục, là nhận định của tiến sĩ Lê Hồng Sơn trong bài viết nên hay không nên bỏ trường chuyên của ông.

Dù có thế nào thì trường chuyên vẫn là môi trường giáo dục tốt, kỷ luật cao, còn hành vi tự mãn hay phách lối nơi học sinh là vấn đề mà nhà trường và cha mẹ phải khắc phục, là khẳng định của ông Hiếu, đang chuẩn bị cho con vào Cấp 1 trường chuyên ở Hà Nội:

"Trường chuyên đấy vẫn có những xuất học bổng dành cho các cháu gọi là nghèo mà học tốt và có năng khiếu, miễn là cháu có thi vào được hay không. Thế còn chuyện con cái học ở đấy kiêu căng kiêu ngạo thì một phần là do chính người bố người mẹ nghĩ sai lệnh rằng con mình đẻ ra là thiên tài khác người, hoặc là con ông cháu cha nữa, thì  tôi thấy chuyện đó sai"

Cũng không thể vì tiêu cực, hạn chế mà bỏ đi những trường chuyên nói chung và trường Amsterdam nói riêng, là góp ý của tiến sĩ Nguyễn Mạnh Hùng:

"Tôi cũng từng đến trường chuyên Amsterdam ở Hà Nội nhiều lần, các em ở đó học hành rất tốt . Trường Amsterdam có nhiều em nhận được học bổng từ các trường danh tiếng trên thế giới. Đối với tôi trường chuyên là môi trường sàng lọc những học sinh xuất sắc để đào tạo, cá nhân tôi luôn ủng hộ và muốn duy trì trường chuyên".

Đáng tiếc là hàng loạt vấn đề nêu trên dù được nói đến từ rất lâu rồi, nhưng  biện pháp giải quyết chưa đạt kết quả mong muốn, tiến sĩ Lê Hồng Sơn trình bày tiếp trong bài viết.

Bộ mặt giáo dục của các trường chuyên tại các địa phương, ông nói, đang bị nhạt nhòa, mất giá trị thực tiễn ban đầu. Tiêu cực khiến học sinh có thực tài, có năng lực mà thiếu điều kiện thì không thể vào được, trong lúc học sinh bình thường, không có khả năng gì đặc biệt nhưng dư thừa điều kiện thì lọt vào trường chuyên là chuyện dễ dàng.

Chính vì thế, tiến sĩ Lê Hồng Son kết luận, hệ thống trường chuyên như vậy là một thực tế phù phiếm mà người quan tâm phải suy ngẫm để tìm cách giải quyết cho ổn thỏa.

Thanh Trúc

Nguồn : RFA, 02/07/2020

*******************

Tranh cãi trường chuyên : Đâu là lối ra ?

Nguyễn Hùng, VOA, 01/07/2020

Giữa lúc cuc tranh lun v trường chuyên din ra Vit Nam, mt lot các tho lun trc tuyến v tương lai giáo dc cũng din ra ti Anh. Dù đi trước Vit Nam v nhiu mt, giáo dc Anh vn có nhiu vn đ mà người Vit nhìn vào có th thy mình trong đó.

chuyen2

Thượng đnh Giáo dc Tortoise din ra qua mng hi cui tháng Sáu vi s tham gia ca ngôi sao YouTube Vee Kativhu (nh hàng đu phía bên phi) và chuyên gia giáo dc t Hoa Kỳ Cami Anderson (hàng hai phía bên phi)

Một trong các din gi ca các tho lun trc tuyến trong Thượng đnh Giáo dc, do hãng truyền thông Tortoise của Anh tổ chức, cho rng cn nhìn lch s đúng như nó din ra ch không theo cách lng tránh quá kh thc dân cũng như buôn bán nô l ca Anh. N Nam tước Valerie Amos, người da màu đu tiên tng là b trưởng ph trách phát trin quc tế Anh, hin là lãnh đạo Đi hc SOAS và sắp ti là University College của Oxford, nói : "Phải có cách đi với c dân tc rng lch s mà chúng ta đang vin vào là th được k không đy đ. Điu này đòi hi s dũng cm, nim tin và s lãnh đo". S lãnh đo mà bà nói đây là ca th tướng Anh cũng như b trưởng giáo dc.

Tại Vit Nam, nhng gì được dy trong nhà trường v Đng Cng sn, chế đ Vit Nam Cng hoà, cuc chiến Vit – Trung… đu không được k đy đ, thm chí b xuyên tc. Nếu các bc thy cô được dy đ nói di, người ta khó hy vng các hc sinh s trung thc.

Cũng liên quan tới chuyn các hc sinh và sinh viên cần hc gì, n sinh Phoebe Hanson nói ti Thượng đnh Giáo dc : "Chúng tôi là tương lai nhưng chúng tôi không được chun b đ là tương lai". Cô có ý nói ti vic ging dy không đúng mc hin nay về biến đi khí hu nhưng nó cũng đúng trong nhiu lĩnh vc khác. Tương lai ca Vit Nam trong 50 năm ti khó có th là bc tranh ln hơn ca hin ti vi s đc đoán và mt nn giáo dc nng v thành tích cũng như nhiu di trá vi đim gi và bng giả. Nền giáo dc hin nay ch nhm đ duy trì hin trng nhưng gii tr luôn có th vượt qua khuôn kh đó đ t mình hc nhng kiến thc h cn đ thay đi thc trng.

Cũng tại Thượng đnh Giáo dc, mt giáo sư Hoa Kỳ gc Trung Quc, ông Yong Zhao nói : "Chúng ta không chuẩn b tr em cho tương lai, chúng ta chun b tr em đ to tương lai". Điu này tht đúng vi nhng nước như Vit Nam và Trung Quc, nơi tương lai không nên là s ni dài nhng bt công và bt bình đng ca hin ti. Sinh viên Trung Quc hơn 30 năm trước đã mun to tương lai nhưng xe tăng cng sn đã đè nát hoài bão ca hàng triu người tr tui. Vit Nam hơn Trung Quc vì đã tng có nhng bài hc t các thí nghim v t do dân ch Vit Nam Cng hoà. Các hc sinh và sinh viên nên t tìm hiu các tri nghim đó đ to mt tương lai trong đó quyn t do lp hi, t do ngôn lun và t do biu tình s xut hin tr li nước Vit Nam đc lp nhưng đang thiếu t do và còn nhiu người bt hnh ch vì không chp nhn thc ti.

Nếu nói v mt nn giáo dục lý tưởng, nhng người tham gia Thượng đnh Giáo dc cho rng đó s là nn giáo dc trong đó trường nào cũng là trường tt đ không còn tình trng phi thi vào trường chuyên hay xếp hàng đ vào mt s trường nht đnh. Các trường s có quy mô nh, các lớp hc ch mc 20 em mi lp và các em s có tiếng nói trong chuyn chn hc gì. Giáo viên không phi là nhng người đến trường kiếm cơm mà thc s say mê ging dy. H cũng phi là nhng người mang đến nim tin vào bn thân cho hc sinh. Mt trong số các sinh viên tham gia Thượng đnh Giáo dc nói hc sinh trường bn ch được khuyến khích đ đ thay vì đ cao. Có hc sinh ca trường mun thi vào đi hc danh tiếng nhưng li không được ng h ch vì trường không tin rng sinh viên đó có th vào được Oxford nhưngôi sao YouTube Vee Kativhu, người đã k chuyn cô là người da màu vào Oxford ra sao. Ngoài ra mô hình thành công Phn Lan cũng cho thy các chính sách giáo dc cn là s đi thoi liên tục gia hc sinh, giáo viên và lãnh đo ngành giáo dc.

Hồi tôi còn là sinh viên, các bn tôi tng nhi câu ca Lenin thành ‘hc, hc na, hc mãi… mà vn dt’. Điu này tiếc là vn đúng đi vi mt s trường hp thuê người hc h hoc hc ct đ lấy bằng nhm tiếp tc thăng tiến ch không phi ly kiến thc ca nhiu quan chc Vit Nam. Suy cho cùng vic hc phi là đt đuc tìm hiu thế gii và tìm ra s tht trong mt môi trường văn minh. Môi trường hin nay nhiu trường hc khó có th coi là văn minh và chuyện tìm s tht trong mt s lĩnh vc hiếm khi được khuyến khích.

Nguyễn Hùng

Nguồn : VOA, 01/07/2020

Additional Info

  • Author Thanh Trúc, Nguyễn Hùng
Published in Diễn đàn

Tranh luận v trường chuyên Vit Nam đã lan tmạng xã hi sang truyền thông chính thng trong nửa cui tháng Sáu sau khi có đ ngh bán Trường Trung hc Ph thông Hà Ni - Amsterdam ca mcựu hc sinh có hạng ca trường này.

chuyen1

Một screenshot trang web ca Trường Trung hc Ph thông Hà Ni - Amsterdam.

Một trong nhng lý do được đưa ra là tin t ngân sách nhà nước được chi đ phc v con nhà giàu và nó không công bng đi vi nhng gia đình nghèo khó. Cũng có ý kiến nêu ra chuyn tn ti trường chuyên nhng quc gia như Anh để nói rng cn gi nhng trường như Hà Ni – Amsterdam. Vy so trường chuyên Anh, thường được gi là grammar school, vi trường chuyên Vit Nam có hp lý không ? Và liu Anh có ham gì trường chuyên không ?

Thứ nht, các trường chuyên Anh không đòi hc sinh phải có hc b sáng ngi vi toàn đim 10, c tht ln gi, đ thi vào các trường này. Bt kỳ hc sinh nào cũng có th thi nếu mun. Nhiu người Anh dng dưng khi nghe nói ti trường chuyên và chng bun cho con h thi vào, mt s người khác cho rng đó là biểu hin ca phân bit đi x và ca thuyết ưu sinh. Có nhng kho sát cho thy nhiu tr em gc Trung Quc và Pakistan vào các trường chuyên Anh. Cá nhân tôi biết mt s gia đình Trung Quc đã c gng hết sc đ cho con vào được trường chuyên, thậm chí trường chuyên tt nht. Nhưng đa s các vùng Anh gi cũng chng còn trường chuyên nào na.

Tại Anh, hc sinh thi vào trường chuyên khi 11 tui. Các trường cũng s cng đim cho nhng hc sinh ít tháng tui hơn so vi nhng hc sinh cùng thi đ đảm bảo công bng. Ti Dartford vùng Kent, nơi tôi sng, trường chuyên nam cũng dành mt na trong s 180 sut vào lp by, lp đu tiên trường chuyên, cho nhng người đóng thuế cho hi đng đa phương ca Dartford. Ngân sách giáo dc cho các trường chuyên chính là từ ngun thuế này mà ra. Mc mi gia đình phi đóng da vào s phòng ng mà h có trong nhà và s người . Hin tôi đóng chng 160 bng mi tháng cho nhà ba phòng ng. Tôi s được gim 25% thuế đa phương nếu nhà ch có mt người . Hi đng địa phương ly s tin thu được chi cho các hot đng khác nhau đa phương trong đó có giáo dc.

Để vào trường chuyên các hc sinh Kent phi tri qua ba phn thi gm tiếng Anh, toán, tư duy qua đc hiu và suy lun. Đim ti đa cho ba môn là 423 và điểm đ cho năm 2019 là 330. Ngoài ra các em cũng phải viết mt bài lun không đ chm đim nhưng s được dùng khi trường ca thí sinh khiếu ni da vào kết quả hc tp trong sáu năm trước đó. Ht Kent cũng t chc mt kỳ thi chung cho các thí sinh mun vào các trường chuyên khác nhau Kent thay vì mi trường t chc kỳ thi riêng ca h.

Tranh luận v chuyn trường chuyên có nên tn ti không din ra t lâu và hiện cũng vn chưa chm dt. Anh tng có trên 1000 trường chuyên cho ti đu thp niên 1960 nhưng sau đó chính quyn ca Đng Lao đng đã quyết đnh bãi b các trường này để to cơ hi bình đng cho mi tr em. Vic thc hin và l trình gii tán các trường chuyên được giao cho các hội đng đa phương thc hin. Nhng hi đng đa phương do Đng Lao đng chiếm đa s đã nhanh chóng xoá b trường chuyên nhưng các vùng mà Đng Bo th kim soát ln chn và vn gi li mt s trường. Hin nay ti Vương Quc Anh, x Wales và Scotland không còn trường chuyên nào, Bc Ireland còn chưa ti 70 và Anh ch có trên 160 trường (trong tng s khong 3000 trường công được gi là comprehensive school). Người ta ước tính các trường chuyên Anh ch dy chng 5% tng s hc sinh ph thông trung hc so với 40% Bc Ireland.

Những trường chuyên ít i còn lcó một hi riêng để c gng duy trì s tn ti ca h và cũng vn đng hành lang đ có cơ hi m thêm trường mi hay ít nht là chi nhánh ca các trường hin ti. H nói nếu tt c trường tiu hc ph thông dạy cách thi vào các trường chuyên, cơ hi cho các em sẽ là ngang nhau.

Nhưng cũng có nhng nghiên cu trong đó có đánh giá tĐại hc Durham chỉ ra rng trường chuyên thc ra chng mang li li ích gì thiết thc so vi trường thường và các em học trường chuyên có kết qu tt chng qua là do kh năng hc ca các em là chính thay vì do trường tt. Nhng người mun xoá b trường chuyên cho rng k c khi các trường này có góp phn vào s tiến b ca mt s nh hc sinh thì s tht lùi ca phần ln các hc sinh khác do các trường chuyên ht 25 phn trăm hc sinh gii nht và c ngân sách được hưởng ln hơn trường thường cũng cho thy cn chm dt trường chuyên. Đó là còn chưa k ti chuyn nhng trường grammar school Anh cũng b t cáo góp phầtạo ra s co cm xã hi khi trẻ thuc tng lp khá gi t tp trường chuyên trong khi trường thường có mt s lượng quá nhiu tr nhà nghèo.

Cũng phải nói thêm Anh hiện vn có trên 1000 trường tư, được gi là independent school, và nhng người có tin thoi mái cho con vào nhng trường này nếu sn sàng tr chng 13.000 bng mi năm. Tranh cãi đây ch là có nên b tin thuế ca dân đ duy trì s trường chuyên ít i còn lại mà thôi. Anh cũng có lut quy đnh nếu có quá 20% ph huynh ca tt c các trường trong mt vùng yêu cu hủy trường chuyên thì cn có b phiếu đ quyết đnh. Cho ti nay ch có duy nht mt ln có b phiếu như vy và đa số ph huynh b phiếu vn gi trường chuyên.

Nguyễn Hùng

Nguồn : VOA, 27/06/2020

Additional Info

  • Author Nguyễn Hùng
Published in Diễn đàn