Thông Luận

Thỉnh thoảng chúng ta lại đọc thấy tin một nghệ sĩ, một nhà văn, nhà báo có tiếng nào đó của Việt Nam bị lâm bệnh nặng hay qua đời. Và có nhiều người trong số họ khi lâm bệnh hay khi mất, đã phải nhờ cậy đến tình cảm và sự hỗ trợ từ bạn bè, đồng nghiệp, khán giả vì bản thân và gia đình không đủ sức cáng đáng viện phí hoặc chi phí cho đám tang.

Nghệ sĩ nhân dân Hồng Vân hết lòng động viên đàn em vượt qua bạo bệnh. Ảnh minh họa

Chẳng hạn, vào tháng 8/2018, thông tin về nữ diễn viên trẻ M.P, một người mẹ đơn thân đang chống chọi với căn bệnh ung thư phổi giai đoạn cuối ở tuổi 33, khiến khán giả bàng hoàng. Ngay sau đó, bạn bè, đồng nghiệp, khán giả đã chung tay đóng góp tiền tỷ để cô có tiền chữa trị, giúp cô có thể trở lại với công việc và với đứa con gái bé bỏng. Sau nhiều tháng điều trị, nay M.P đã tạm có thể quay lại với công việc.

Cùng nằm điều trị với cô ở Bệnh viện Quân y 175, Thành phố Hồ Chí Minh là diễn viên L.B bị ung thư phổi, phát hiện và âm thầm điều trị từ nhiều tháng trước, nhưng Lê Bình giấu giếm bệnh tình với khán giả và đồng nghiệp vì không muốn làm phiền đến mọi người. Chỉ đến khi hình ảnh ông nằm viện bị một bệnh nhân bên cạnh lén ghi lại và phát tán trên mạng thì dư luận mới biết. Tưởng đâu ông đã có hy vọng qua khỏi nhưng những ngày gần đây mọi người lại đọc thấy tin ông trở bệnh nặng, có những lúc hôn mê. Giới nghệ sĩ lại chia nhau đến thăm, chung tay giúp ông chữa trị. Tình cảm của khán giả, đồng nghiệp khiến nghệ sĩ L.B ứa nước mắt khóc mỗi lúc có người vào thăm.

Nghệ sĩ Lê Bình tại bệnh viện. Ông nằm giường hành lang để tiết kiệm chi phí.

Đây chỉ là hai trong vô số ví dụ về tình nghệ sĩ trong showbiz Việt. Còn nhiều, rất nhiều những câu chuyện khác. Như khi diễn viên hài Anh Vũ đột ngột qua đời trong một chuyến lưu diễn tại California, Mỹ tháng Tư vừa qua, đồng nghiệp đã tích cực đóng góp để đưa thi hài anh về nước, lo đám tang anh cho thật chu đáo, tình nghĩa. Trước khi qua đời vào tháng 1/2019 ở lứa tuổi 26 vì căn bệnh ung thư buồng trứng, người mẫu trẻ K.A. với hoàn cảnh khó khăn cũng nhận được sự hỗ trợ của bạn bè, đồng nghiệp. Hay diễn viên trẻ T.A, làm mẹ đơn thân, cảnh nhà đơn chiếc, túng thiếu, bị tai biến xuất huyết não sau khi sinh làm liệt nửa người cũng đang nhận được sự chia sẻ từ mọi người v.v…

Nghệ sĩ, chỉ trừ giới ca sĩ, diễn viên hạng A hay giới hoa hậu, á hậu nhận được nhiều sô, đa phần thu nhập kiếm được chỉ vừa đủ trang trải cho cuộc sống, ít khi dành dụm được. Nếu lỡ bệnh nặng hay qua đời mà gia đình cũng không khá giả thì rất khó khăn. Chúng ta vẫn thường đọc được những tin anh em đồng nghiệp tổ chức đêm nhạc, buổi biểu diễn hay bán đấu giá tranh, bán sách để ủng hộ nghệ sĩ này, nhà văn kia đang bệnh hoặc mới qua đời.

Nhưng dù sao văn nghệ sĩ, nhất là nếu có tâm có tài, thì dù có rơi vào hoàn cảnh ngặt nghèo cũng còn có anh em, đồng nghiệp, khán giả chung tay chia sẻ, không chỉ vật chất mà quan trọng là tinh thần, tình nghĩa. Còn người dân thường ?

Điểm sơ một số bài báo : "Không tiền cho con chữa ung thư, cha cắn răng đi vay nặng lãi" (VietnamNet), "Mẹ câm điếc, bé trai bỏng nặng cần được giúp đỡ" (VietnamNet), "Con nguy kịch cần 10 triệu đồng/ngày, mẹ khóc òa bất lực"(VietnamNet), "Lời khẩn cầu gấp gáp của bé gái bị ung thư xương", (VietnamNet), "Cả gia đình bệnh nặng không tiền chữa trị" (Thanh Niên), "Hai trường hợp nhà nghèo, bệnh nặng mong được cứu giúp" (Đồng Tháp), "Con rớt nước mắt nghe cha ung thư nhường tiền chữa bệnh" (VietnamNet)…

Đó là những trường hợp lâm bệnh nặng, còn những người quanh năm phải sống trong những hoàn cảnh khốn khổ, cùng quẫn như "Xót xa mẹ già gần 70 tuổi nuôi con trai bệnh down và 2 cháu ngoại" (Nghệ An), "Mẹ già 86 tuổi lang thang bán vé số nuôi 3 con tâm thần" (Dân Việt), "Khốn cảnh cha què bán vé số nuôi con liệt giường" (Dân Trí)….

Cứ mỗi lần có một hoàn cảnh khó khăn, bi đát nào đó, báo chí lại đưa lên kêu gọi lòng hảo tâm của mọi người. Và người dân lại chia sẻ với nhau, như đã từng chia sẻ trong những lần bão lũ, thiên tai… Nhưng còn bao nhiêu số phận bi thảm khác mà báo chí, dư luận không biết đến ? Đất nước quá nhiều mảnh đời bất hạnh, báo chí làm sao mà thông tin hết được. Lòng tốt của con người cũng có giới hạn. Nhưng quan trọng hơn, việc bảo đảm cho người dân, nhất là những người nghèo, thu nhập thấp, hoàn cảnh khó khăn có thể tạm đủ sống, hoặc khi đau ốm có được sự chăm lo về mặt y tế là trách nhiệm của nhà nước.

Ở Việt Nam lâu nay cả y tế lẫn giáo dục người dân đều phải trả tiền. Và số tiền không hề nhỏ, ngay với một người có thu nhập trung bình, nếu lỡ bị ung thư hay phải nằm viện lâu dài cũng khó mà chi trả nổi. Cứ bước chân vào các bệnh viện ở Việt Nam là cái gì cũng tiền. Chưa kể, lắm khi ngoài tiền còn phải "bồi dưỡng" thêm cho y tá, bác sĩ để được chăm sóc tốt hơn.

Mà các bệnh viện lớn ở các thành phố lớn của Việt Nam từ bệnh viện phụ sản, bệnh viện nhi cho tới ung bướu, lúc nào cũng đầy người, nằm la liệt, vài người một giường là chuyện bình thường. Facebooker Oanh Bùi bức bối viết trên facebook : "Có một điều mà các sếp bộ y tế trước khi phát ngôn ko nhớ hay cố tình quên là :

4-5 bệnh nhân / giường mà 1 bệnh nhân vẫn phải trả tiền 1 giường.

Vậy là 1 cái giường lãi 4-5 lần.

Việc chăm sóc là của điều dưỡng, trong gói điều trị chăm sóc mà bệnh nhân phải trả rồi.

Lấy thêm tiền của người nhà là phí chồng phí.

Nhẽ ra bệnh viện phải trả công chăm sóc cho người nhà bệnh nhân

Đây là bóc lột người nhà bệnh nhân x lần…".

Việt Nam cũng chẳng có một hệ thống an sinh xã hội. Tất nhiên với một số hoàn cảnh khó khăn, bệnh tật, chính quyền địa phương cũng có chính sách hỗ trợ nhưng số tiền thường rất ít ỏi, chả thấm vào đâu. Mà có phải người dân không đóng thuế đâu.

Người Việt phải đóng đủ loại thuế, phí trên đời, ví dụ, chỉ riêng phí cầu đường từ Nam ra Bắc đã có không biết bao nhiêu trạm thu thuế, lâu nay nhờ báo mạng chúng ta vẫn đọc được những tin tức người dân phản đối với các dự án BOT giao thông vì thu thuế cao và vô lý.

Nào "Dân Việt Nam "gánh" thuế và phí trên GDP gấp 1,4 - 3 lần quốc gia khác" (VOV), "Đủ thứ thuế đánh vào túi tiền : dân còn lại bao nhiêu tiết kiệm ?" : "Rất nhiều loại thuế được đề xuất tăng gần đây, cùng với đề xuất đánh thuế tài sản của Bộ Tài chính, đang khiến nhiều người lo ngại trước gánh nặng thuế phí ngày càng lớn. Thuế, phí cao sẽ làm người dân không có khả năng tiết kiệm, hoặc chán nản không muốn tiết kiệm nữa, kinh tế sao phát triển" (VietnamNet), "Người dân phải nộp những loại thuế gì ?" : "Hơn 100 thuế, phí, lệ phí có mặt trong mọi ngành nghề, lĩnh vực mà đích đến cuối cùng là người tiêu thụ" (VnExpress)…

Rồi nào tiền xăng dầu, điện nước cứ thường xuyên tăng v.v.. Mọi món hàng sản xuất nhỏ nhất cũng cõng bao thứ thuế, phí : "Người tiêu dùng bị móc túi : Đường đi của giá" : Một ký gạo, bó rau hay lạng thịt đều phải qua ít nhất 4 - 5 tầng nấc trung gian với nhiều loại thuế, phí, hao hụt... đã đẩy giá lên cao" (Ndh.vn), cuối cùng lại đổ lên đầu dân.

Chính quyền phải biết khoan sức dân, nhưng ở Việt Nam thì nhà cầm quyền tha hồ bóc lột dân. 

Thử so sánh với Na Uy và Anh, hai quốc gia mà người viết bài đã và đang sống. Ở Na Uy, thuế cũng thuộc loại cao so với thế giới nhưng bù lại giáo dục miễn phí và hệ thống an sinh xã hội rất tốt. Khi đi khám bệnh, thử máu, kiểm tra ung thư, tiến hành các biện pháp ngừa thai v,v… người dân vẫn phải trả tiền, nhưng số tiền đó tính trên thu nhập không phải là cao, còn khi vào bệnh viện, bất kỳ vì lý do gì, thì hoàn toàn không phải trả tiền. Đám tang, nếu thu nhập thấp thì nhà nước sẽ hỗ trợ lo gần như toàn bộ. Thất nghiệp thì có trợ cấp thất nghiệp. Người già có tiền già. Người tàn tật hoặc sức khỏe kém không làm việc được thì nhà nước nuôi cả đời.

Ở Anh hệ thống y tế còn hay hơn nữa, tôi mới đến Anh sống, không phải là công dân, cũng chưa đóng bất cứ thứ thuế nào cho nhà nước nhưng khi đi khám bệnh, thử máu, kiểm tra các loại…hoàn toàn không tốn một đồng nào.

Người dân lúc còn khỏe mạnh đi làm đóng thuế cho nhà nước chính là để mong những khi đau ốm, giả cả, tai nạn được trông cậy vào những chính sách an sinh xã hội của nhà nước, còn những người có vấn đề về tâm thần hoặc sức khỏe, không làm việc được thì lại càng phải trông cậy vào nhà nước. Nhưng ở Việt Nam thì nhà nước chỉ chăm chăm bóc lột dân đủ mọi cách, đè đầu cưỡi cổ dân mà không lo cho dân được cái gì.

Một sự vô lý như vậy suốt bao nhiêu năm nay mà người dân vẫn chấp nhận, cho thấy sức chịu đựng của người Việt quá "giỏi" ! Và đó là điều đáng buồn, vì nó giúp cho chế độ thất nhân tâm ở Việt Nam vẫn tiếp tục tồn tại bao lâu nay !

Song Chi

Nguồn : RFA, 24/04/2019 (songchi's blog)

Chiều thứ Năm ngày 26 tháng 9 năm 2018, ông Đại tướng Trần Đại Quang đã về với đất mẹ ở Ninh Bình, nơi ông sinh ra và lớn lên, kết thúc hai ngày Quốc tang ở Việt Nam dành cho chủ tịch nước. Vậy nhưng có một quốc tang khác đang treo cờ rũ hàng ngày trước mỗi gia đình Việt Nam lúc này : quốc tang cho tính người, cho tình làng nghĩa xóm, cho sự gắn kết trong gia đình của mỗi thành viên.

Có một quốc tang khác đang treo cờ rũ hàng ngày trước mỗi gia đình Việt Nam lúc này : quốc tang cho tính người

Những vụ việc như hiếp dâm chị dâu không được, một thanh niên ở Cao Bằng đã dùng dao chém chết ông nội mình, người đứng ra can ngăn và cháu mình, sau đó treo cổ tự tử… đến mâu thuẫn trên bàn nhậu, một người đàn ông dùng dao đâm chết hai người hoặc xin ngủ lại qua đêm, một người đàn ông đâm chết ân nhân của mình để cướp tiền hay mâu thuẫn trong việc ly hôn, chồng cầm dao đâm vợ ngay trước sân tòa, cha cắt cổ con gái vì nài nỉ đi tập múa trung thu… Và gần đây là mâu thuẫn trong gia đình, một người đàn ông ở Thái Nguyên nửa đêm cầm dao sang nhà anh em, hàng xóm đâm chết 3 người và làm bị thương 4 người khác… không ít chuyện lên báo và làm nhiều người suy nghĩ miên man suốt ngày khi đọc tin vào sáng sớm, cũng không ít sự việc người ta chỉ truyền tai nhau ở quán cà phê vì là chuyện trong nhà, ngoài ngõ… nhưng đa phần người ta thường truyền cái tin xấu, cái sự việc xấu đi xa, cơ bản do đâu ?

Với những người tỉnh thức, người ta buồn trước một xã hội dần mất hết tính người và cảm thấy đau đầu cho tương lai đất nước. Nhưng ở đây tôi chỉ xin bàn đến đại đa số bộ phận dân chúng hiện tại, những người muốn đem cái xấu đi bêu riếu, đàm tiếu, phê phán… cơ bản là để che bớt cái xấu của mình.

Với gần 100 triệu dân, cứ trung bình một gia đình có khoảng 4 người thì hiện tại Việt Nam có khoảng 25 triệu gia đình, tức 25 triệu tế bào của xã hội. Trên một cơ thể hình chữ S được ví như người trẻ mắc phải chứng bệnh già cỗi khi tài nguyên, nguyên khí quốc gia hầu như không còn, thì những tế bào (gia đình) gốc rễ của đất nước là cứu cánh mà xã hội đang cần, thế nhưng không ? Gia đình ở Việt Nam hiện tại có thể nói không ngoa là không mấy gia đình hạnh phúc và cũng là những tế bào đang dần hoại thư.

Người ta rời bóng tối kinh tế tập thể, đi vào thời kỳ kinh tế thị trường từ những hũ vàng nhặt được lúc người khác chạy, cướp được của người khác khi anh ở ban này ngành nọ, từ những hũ vàng tổ tiên để lại, cất giấu được hay từ những mối quan hệ, những chuyến lao động nước ngoài… chung quy lại anh có cái vốn, và khi anh không có vốn luân chuyển được thì anh tìm mọi cách tạo ra vốn liếng riêng của mình, từ việc vay mượn, bán trôn nuôi miệng, bán sức lao động… rốt cuộc là để có cuộc sống tốt hơn, tiện nghi hơn.

Nhưng cũng chính vì cái tốt hơn, tiện nghi hơn (nhưng lại không có căn bản văn hóa, nhân tính và được phô diễn trên một nền giáo dục tệ hại) này mà nhiều người dần mất đi tính người, người ta chỉ miễn sao thu vào càng nhiều tiền càng tốt, càng có nhiều nhà, nhiều đất, nhiều xe càng tốt, người ta ăn trên ngồi trốc khi có cơ hội và khi đã ngồi trên được họ thi nhau vơ vét, quan thì thi nhau vơ vét theo đường quan, lợi dụng chức quyền và tìm mọi cách để tiền tự tìm đến túi của mình, dân thì vơ theo kiểu dân, ép sức lao động của người khác rồi lại đến người khác hét công lao động cao lên khi công trình thì nhiều mà lao động trong ngành nghề ít, cũng do từ đầu người ta vốn không có tính người với nhau.

Trường hợp những người Bắc miền Trung băng đèo Hải Vân, vào Đà nẵng, Quảng Nam để xin ăn vào thập niên 1990 không phải là ít, thời đó, khi cái ăn cái mặc cái ở vẫn còn là nỗi lo canh cánh, nhưng người ta vẫn sẵn sàng chia cho nhau lon gạo, củ khoai, cái áo… Nhưng thời này lại khác, vẫn có những người do hoàn cảnh đẩy đưa đi xin, nhưng có không ít người nằm trong một đường dây đi xin chuyên nghiệp, một tập đoàn sáng xin chiều xế xịn, người ta không còn tự trọng khi chọn cách sống, cách hành xử… Đừng hỏi vì sao nhiều người thờ ơ trong nhiều trường hợp người khác cần mình, bởi họ đã bị quá nhiều cú lừa, quá nhiều cái tính người của họ phải đánh đổi bằng lương thực, tiền bạc và đôi khi là cả mạng sống một cách phi lý, vô nghĩa.

Tình làng nghĩa xóm cũng dần mất hẳn, người ta thi nhau treo băng rôn khẩu hiệu này nọ khi Tết đến xuân về, hội hè đình đám hát nhậu say sưa nhưng khi một nhà có việc, một ai đó kêu cứu, không ai dám sang, cơ bản là vì người ta thờ ơ, thôi thì việc của nhà họ, nhưng trên hết là người ta sợ, bởi cái tính người của họ không còn đủ mạnh để thôi thúc họ can thiệp vào chuyện người khác và họ cũng hiểu rằng hàng xóm cũng chưa hẳn có tính người mạnh hơn mình, dính chuyện người ta, nhiều khi mất mạng như chơi.

Ông bà ta bảo : "Bán anh em xa mua láng giềng gần". Nhưng thời nay gần như chẳng mấy ai dám tin vào điều đó, anh em xa cũng không giúp được gì bởi gần chắc hẳn đã giúp được nhau ?! Xóm làng thì từ nông thôn đến thành thị, ngoại trừ vùng cao sâu hẻo lảnh, thôi thì phần ai nấy biết, nhà ai nấy rào.

Anh em trong gia đình cũng không ngoại lệ, khi đất đai lên giá, từ cái miếng đất cha mẹ, ông bà khai hoang hoặc xin không mấy chục năm trước, người ta thi nhau phân lô, lên ủy quyền, tranh thừa kế thừa tự, đùn đẩy trách nhiệm, bổn phận với cha mẹ và tranh nhau xâu xé miếng đất lúc cần. Họ hàng trở nên xa cách, chẳng còn ai muốn nhận bà con bởi trong một lúc nào đó, cái sự tranh giành, cái thờ ơ, cái lắm chuyện đã dần đẩy họ ra xa.

Một xã hội nhố nhăng với đủ màu xanh đỏ nhà cửa, xe cộ, áo quần và đen thùi lùi những trái tim đang di chuyển trên đường, ngồi trong nhà, buôn chuyện ngoài xóm. Một xã hội với tính người mất dần từ bên trong và không ít gia đình đang dần dà tan vỡ vì cái cốt lõi gắn kết không còn, với tình làng nghĩa xóm không hơn một lá cờ rũ… Thử hỏi đó có phải một quốc tang ? ! Một quốc tang dai dẵng lịch sử !

Viết từ Sài Gòn

Nguồn : RFA, 27/09/2018 (VietTuSaiGon's blog)