Cái chết lạ kỳ của một tỉ phú Trung Quốc trên đất Pháp
Tựa như truyện trinh thám, điều tra của báo Libération về cái chết kỳ lạ của nhà tỉ phú Trung Quốc, Vương Kiện (Wang Jian) xảy ra trên đất Pháp hồi mùa hè 2018. Chủ tịch tập đoàn đa quốc gia HNA Trung Quốc này chết vì tai nạn ngã từ trên cao một bức tường, ông tự vẫn hay đây là một vụ ám sát trá hình ?
Tỷ phú Trung Quốc Wang Jian đã tử nạn tại Pháp sau khi bị rơi xuống từ một bức tường cao khi tham quan * Ảnh mediaparrotng.com
"Trong vùng Luberon, cái chết kỳ lạ của một nhà tỉ phú Trung Quốc", tựa nổi bật trên nền đen trang nhất Libération. Tờ báo lần theo vết chân ông Vương Kiện từ Bắc Kinh đến bức tường cao 8 mét tại Bonnieux, một ngôi làng nhỏ trong vùng Luberon, với một chặng dừng quan trọng là New York... Điều tra của nhật báo Pháp này loại trừ giả thuyết ông Vương Kiện chết vì tai nạn.
Loại trừ giả thuyết tai nạn
Ngày 03/07/2018 chủ tịch HNA, hiện diện trong nhiều lĩnh vực từ hàng không, đến du lịch, khách sạn hay tài chính, Vương Kiện thiệt mạng. Cảnh sát Pháp đưa ra kết luận nhà tỉ phú Trung Quốc 56 tuổi này chết vì một "tai nạn ngu xuẩn", do trèo lên một bức tường để chụp ảnh.
Bốn tháng sau, tại New York, Steve Bannon, một thời là cố vấn của tổng thống Mỹ, Donald Trump và nhà tỷ phú Trung Quốc Quách Văn Quý (Guo Wengui) đã định cư tại Hoa Kỳ thông báo thành lập một quỹ 100 triệu đô la để điều tra về những hành vi lạm quyền của chế độ cộng sản Bắc Kinh. Nhân dịp này Steve Bannon tuyên bố, cái chết của họ Vương là một vụ "ám sát chính trị". Ông Quách Văn Quý bồi thêm : Vương Kiện "biết quá nhiều về liên hệ mờ ám giữa tập đoàn HNA do ông điều hành với chính quyền Trung Quốc, đặc biệt là về vai trò của ông Vương Kỳ Sơn (Wang Qishan) đương kim phó chủ tịch Trung Quốc và cũng là một nhân vật thân tín của ông Tập Cận Bình".
Điều tra của tờ Libération đăng trên tám trang báo trở lại với nhiều chi tiết trong những giờ phút cuối cùng của Vương Kiện : từ khi chiếc máy bay cá nhân của ông đáp xuống phi trường Marignane, Marseille, miền nam nước Pháp, tối hôm mồng 02/07/2018. Trong bữa tiệc tối sau cùng với một vài người bạn thân, ông chủ tập đoàn HNA Trung Quốc hỏi nhân viên phục vụ : bể bơi của khách sạn sâu bao nhiêu thước ? Chủ nhân HNA với điệu bộ mệt mỏi cho biết cần tĩnh dưỡng một tuần lễ ở miền nam nước Pháp.
Hôm sau, vài phút trước khi ông Vương Kiện ngã từ trên tường cao, Jacky, một người đàn ông 55 tuổi, nhân viên bảo quản cầu đường và công viên ở Bonnieux trông thấy hai chiếc xe khách bóng láng đỗ ở đầu làng, bốn du khách Trung Quốc đi bộ vào khuôn viên của nhà thờ. Còn cách bức tường khoảng 7 mét, "một người đàn ông đột nhiên chạy lấy đà, ông này dừng lại trên tường vài giây" trước khi bỏ lại tất cả ở sau lưng. Trên tờ giấy khai tử, cảnh sát Pháp chứng nhận : ông Vương Kiện tắt thở lúc 11 giờ 40 sáng ngày 03/07/2018.
Bàn tay của Tập Cận Bình ?
Nhà tỉ phú Vương Kiện là một trong những doanh nhân nổi tiếng của Trung Quốc, đứng dầu một tập đoàn tầm cỡ vài trăm tỉ đô la, nhưng đồng thời công ty ông điều hành cũng đang ngồi trên một núi nợ khổng lồ, Bắc Kinh đã lập tức gửi một đội ngũ điều tra hùng hậu đến Bonnieux.
Một nhân chứng kể lại với phóng viên của Libération : phía các nhà điều tra Trung Quốc khi có mặt tại hiện trường đã yêu cầu xét nghiệm tử thi thêm một lần thứ nhì, thử máu, lấy mẫu xét nghiệm ADN để bảo đảm về danh tính nạn nhân.
Nhưng để hiểu rõ vụ việc, cần phải biết rõ hơn về tập đoàn HNA mà ông Vương là một trong hai đồng sáng lập viên, về liên hệ giữa câu lạc bộ các doanh nhân thành đạt của Trung Quốc và Đảng cộng sản nước này.
Về mặt chính thức, HNA là một tập đoàn tư nhân, là một biểu tượng thành công của tư bản đỏ Trung Quốc. Vợ và con ông Vương Kiện đã định cư hẳn tại Hoa Kỳ, nhà tỉ phú này, theo Libération, đã thoát khỏi vòng kiểm soát của Đảng. Vấn đề đặt ra là nợ của HNA lên tới gần 90 tỉ đô la, tương đương với 250% doanh thu của tập đoàn. Không ai biết rằng HNA sẽ thanh toán số tiền nợ đó bằng cách nào.
Từ năm 2015, tăng trưởng của Trung Quốc bắt đầu chựng lại, nợ của Trung Quốc bắt đầu vượt khỏi tầm kiểm soát của Bắc Kinh. Chính quyền trung ương bắt buộc giải quyết vấn đề nợ, nhưng các phương tiện để kiểm soát những tập đoàn tư nhân, hay bán tư nhân - ngày càng kém hiệu quả.
Chính quyền của ông Tập Cận Bình giờ đây đang vấp phải sự chống đối của những "con tê giác xám" tức là những chủ tập đoàn nặng ký đến vài trăm tỉ đô la như các ông Vương Kiện của HNA hay ông chủ của Alibaba, Mã Vân (Jack Ma).
Không phải tình cờ mà tháng 9 vừa qua, họ Mã thông báo rửa tay gác kiếm, về hưu non. Libération trích lời chuyên gia kinh tế, Jean Josph Boillot, không vòng vo : Bắc Kinh ngày càng gia tăng áp lực bắt các công ty thanh toán bớt nợ.
Trong bài báo "Những cái vòi của Bắc Kinh đằng sau các vụ mất tích của những con tê giác xám", Libération nhắc lại vài tuần lễ trước khi tai nạn xảy ra với lãnh đạo tập đoàn HNA, một quan chức cao cấp Trung Quốc tại Macao cũng ngã từ trên cao chung cư nơi ông cư ngụ. Tai nạn này xảy ra vài ngày trước lễ khánh thành cây cầu nối liền Macao với Hoa Lục.
Venezuela : Tổng thống tự phong tạm ghi một bàn thắng ?
Nhìn sang Venezuela, mọi chú ý vẫn đang dồn về phía hai ông Nicolas Madura và Juan Guaido. Le Figaro ghi nhận : người kế thừa di sản Hugo Chavez đề nghị tổ chức bầu lại Quốc hội, nhưng cương quyết không động đến nhiệm kỳ tổng thống của ông.
La Croix trong bài xã luận cho rằng : "Chủ nghĩa Chavez đã sụp đổ cùng với cái chết của người hùng Hugo Chavez năm 2013. Người thừa kế sự nghiệp của ông là Nicolas Maduro không đủ sức để làm sống mãi mô hình kinh tế và xã hội lấy dầu hỏa làm cơ bản".
Ông Maduro đã "đánh mất tính chính đáng từ sau cuộc bầu cử Quốc hội năm 2015. Khi đó thắng lợi đã nghiêng hẳn về phe đối lập". Kết quả bầu cử tổng thống Venezuela tháng 5/2018 đã không được các nền dân chủ trên thế giới công nhận, bởi vì cuộc bầu cử này đã được tổ chức trong những điều kiện mà tờ báo gọi là "lệch lạc". Tác giả bài xã luận trên La Croix bồi thêm : như thể là chủ nghĩa mang tên người hùng Chavez cuối cùng cũng sợ người dân nói lên tiếng nói của mình.
Nhưng có một thực tế không thể chối cãi đó là cho đến ngày 23 tháng Giêng vừa qua, Nicolas Maduro là người cầm lái duy nhất điều khiển con tàu đang bị đe dọa nhận chìm. Tình thế đó liệu có đang đổi thay khi Venezuela vừa có thêm một vị tổng thống tự phong hay không ? Xã luận trên La Croix xem cuộc đọ sức tay đôi chưa từng có tại Venezuela giữa các ông Guaido và Maduro là một cơ may cho Venezuela, nhưng với điều kiện là giai đoạn chuyển tiếp phải diễn ra một cách êm thắm, tránh để đổ máu.
Một cách gián tiếp, tác giả kêu gọi tất cả các bên tránh đổ thêm dầu vào lửa. Lời kêu gọi đó gián tiếp nhắm vào Mỹ. Một nhà bình luận khác trên tờ báo địa phương Ouest France cho rằng tương quan lực lượng tại Venezuela cũng dễ đổi thay nhất là trong bối cảnh Hoa Kỳ ngày càng gia tăng áp lực lên chính quyền Caracas. Có điều, mặc dù là công luận Venezuela chán ngán chế độ Maduro, nhưng đừng quên rằng người dân nước này không muốn bất kỳ một quốc gia nào khác can thiệp trên quê hương họ, và cũng chẳng một ai muốn trông thấy nội chiến bùng nổ.
Brexit : Theresa May đơn thương độc mã
Về hồ sơ Brexit, các tờ báo Pháp hôm nay đều đưa ra một nhận định chung : thủ tướng Anh được Quốc hội đồng ý để bà mở lại đàm phán với 27 thành viên còn lại trong Liên Hiệp Châu Âu về thủ tục ly dị, đặc biệt là trên bất đồng về đường biên giới với Bắc Ireland, nhưng tại Bruxelles, "không mấy ai mặn mà với giải pháp này".
Nhật báo kinh tế Les Echos nói tới "thế tiến thoái lưỡng nan" của Liên Âu : có nên cho thủ tướng May thêm một cơ hội đàm phán hay không hay chấp nhận giải pháp "no deal" ? Le Figaro cho rằng, Liên Hiệp Châu Âu quá mệt mỏi với Luân Đôn và không muốn đàm phán lại. Trả lời báo Libération, bộ trưởng Pháp đặc trách về Châu Âu, bà Nathalie Loiseau cho rằng : chỉ còn tám tuần lễ là nước Anh chính thức ra đi. Trong hơn hai năm qua, Anh Quốc và Liên Hiệp Châu Âu đã liên tục đàm phán mới đạt được thỏa thuận hôm 25/11/2018. Ngay cả thỏa thuận đó đã bị Quốc hội Anh bác bỏ. Không có phép lạ nào cho phép thủ tướng May đạt được một đồng thuận mới với Liên Hiệp Châu Âu trong vòng chưa đầy 60 ngày sắp tới.
Pháp chuẩn bị hồi hương chiến binh thánh chiến
Chủ đề được các báo Paris quan tâm nhiều hôm nay liên quan đến số phận các chiến binh thánh chiến người Pháp, từng tham chiến tại Syria sắp hồi hương. Phần lớn trong số này trong tầm ngắm tư pháp vì các hoạt động khủng bố hoặc, trở nên cực đoan và đe dọa an ninh quốc gia.
Vào lúc tổ chức Nhà nước Hồi giáo đang bị dồn vào chân tường tại Trung Đông, hàng trăm công dân Pháp chiến đấu tại Syria đã bị bắt giữ và bị đưa về các nhà tù ở vùng biên giới phía bắc Syria, do người Kurd kiểm soát.
Le Figaro trên trang nhất nói tới "một hồ sơ làm Paris đau đầu". Ở trang trong tờ báo cho biết cả bên tư pháp lẫn cơ quan quản lý các nhà tù tại Pháp cùng đang "nín thở" trước viễn cảnh "những phần tử khủng bố bị bắt giữ tại Syria ồ ạt trở về". Bởi hai lý do.
Thứ nhất là câu hỏi, một khi trở về, các nhà tù của Pháp có đủ điều kiện an toàn, có đủ chỗ và nhân sự để tiếp nhận hàng trăm người này hay không ? Thứ hai là việc điều tra tìm kiếm sự thật, về vai trò, trách nhiệm của những thành phần tham gia thánh chiến tại Trung Đông sẽ phải được tiến hành ra sao ? Luật pháp dự trù những điều khoản nào đối với bản thân những người tham gia thánh chiến, với vợ con của những người này ?
Le Monde cũng đưa ra những câu hỏi tương tự và nhận định "Paris muốn các chiến binh tham gia thánh chiến tại Iraq hay Syria phải được xét xử tại chỗ", nhưng từ khi Mỹ thông báo kế hoạch rút lui khỏi Syria, Thổ Nhĩ Kỳ dọa mở chiến dịch quân sự nhắm vào các tổ chức khủng bố dưới sự kiểm soát của người Kurd ở phía bắc Syria, phe người Kurd tại Syria kêu gọi phương Tây nhận lại công dân tham gia thánh chiến trong hàng ngũ Daesh, thì "Pháp không có sự chọn lựa nào khác".
Thanh Hà